Sáng kiến kinh nghiệm Đề xuất một số giải pháp giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động trải nghiệm lịch sử ở trường THPT Cẩm Thủy 1

iện các nghi lễ trong nhà trường và yêu cầu về quản lý học sinh.
 Ở trường THPT Cẩm Thủy 1 các buổi sinh hoạt dưới cờ đang áp dụng mô hình học sinh chủ động điều hành buổi sinh hoạt này theo các chủ đề đã được giáo viên chủ nhiệm và BGH nhà trường thông qua với nhiều nội dung phong phú .
- Cách thức thực hiện: 
+ Lớp trực tuần sẽ chịu trách nhiệm xây dựng nội dung chương trình và phải được GVCN và BGH thông qua, sau đó lớp trực tuần sẽ lên kế hoạch luyện tập dưới sự điều hành của GVCN nhưng trọng tâm vẫn là do các em làm trung tâm
+ Nội dung thực hiện: Theo chủ đề từng tháng như: Tháng 9 là tháng ATGT có buổi sinh hoạt với chủ đề: “Đến trường an toàn học ngàn điều hay” Tháng 10 là tháng cao điểm trong thi đua dạy tốt, học tốt đã tổ chức các phong trào:” Hai tốt”  hay các chủ đề Biển đảo Việt Nam; sức khỏe sinh sản vị thành niên; văn hóa giao thông; khi tôi 18; thông điệp cuộc sống; học sinh với nghề nghiệp.... với các buổi sinh hoạt dưới cờ như thế này thực sự học sinh thấy vô cùng vui vẻ, các em đã được hoạt động được giao lưu , được nói lên suy nghĩ và hiểu biết của mình , các em tự tin hơn và KNS của các em tốt hơn rất nhiều.
b. Trải nghiệm sáng tạo “Em tập làm hướng dẫn viên khu di tích Lam Kinh, Bảo tàng quốc gia Việt Nam và bảo tàng Thanh Hóa”. Vừa trải nghiệm vừa học tập.
Tập làm hướng dẫn viên du lịch là một hoạt động trải nghiệm sáng tạo vô cùng ý nghĩa dành cho các em học sinh. Bởi lẽ khi đóng vai trò là một hướng dẫn viên lịch sử tại các khu di tích, các em sẽ được trải nghiệm và thuần thục các kĩ năng cơ bản như: kỹ năng lập kế hoạch, Kĩ năng giao tiếp; Kĩ năng thuyết trình trước đám đông; Kĩ năng làm chủ cảm xúc; Kĩ năng quan sát; Biết cách tổ chức sắp xếp; Vốn ngoại ngữ; Kĩ năng ứng biến/xử lý tình huống.
Trong dịp nghỉ lễ 30/4,1/5, với vai trò là người hướng dẫn tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh của lớp 10a5, tôi cùng với hội phụ huynh của lớp đã quyết định cho cả lớp 10a5 một chuyến trải nghiệm thực tế về khu di lịch sử tích Lam Kinh Thanh Hóa, Bảo tàng quốc gia Việt Nam và Bảo tàng Thanh Hóa.
 Qua cuộc trải nghiệm này, các em học sinh đã rèn luyện cho mình những kĩ năng sống cần thiết. Kĩ năng giao tiếp, kĩ năng thuyết trình trước đám đông của học sinh tiến bộ rõ rệt. Các em biết cách tổ chức, sắp xếp bài thuyết trình sự ra đời của vương triều Lê sơ một cách khoa học, các em được học về các thời kỳ của lịch sử dân tộc từ cổ đại đến hiện đại với những di vật và hình ảnh cụ thể , đồng thời còn có thể tích hợp với các môn học khác như Địa lý, Giáo dục công dânBên cạnh việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua trải nghiệm về Lam Kinh,về bảo tàng quốc gia và bảo tàng Thanh Hóa. Các em còn thực sự sáng tạo với ý tưởng sẽ làm một phóng sự ngắn giới thiệu về khu di tích Lam Kinh làm món quà giới thiệu về di tích lịch sử của quê hương. 
Thông qua vai làm hướng dẫn viên du lịch và tổ chức các hoạt động trò chơi bổ ích để cho cả lớp cùng tham gia , HS cũng thay đổi nhận thức về di tích lịch sử, biết nhìn nhận vai trò của các vương triều trong lịch sử. Điều này cho thấy hoạt động trải nghiệm sáng tạo của học sinh có tác động tích cực. Bản thân HS thông qua cách làm clip và tổ chức các hoạt động đã biết lồng âm thanh, hình ảnh, phối cảnh, phối hình, tạo thoại. Cách làm sáng tạo của học sinh nhiều khi khiến thầy cô ngạc nhiên vì khi giao việc cho các em chúng tôi cũng không nghĩ các em làm được như vậy. Thế nhưng thực tế học sinh đã làm được điều vượt hơn cả mong đợi của giáo viên.
Thực tế trải nghiệm đã cho các em rất nhiều những bài học quý giá, bổ ích và hưng phấn, đồng thời tăng cường thêm tinh thần đoàn kết gắn bó trong lớp học. Em Lê Trung Hiếu hồ hởi chia sẻ : “Em mong muốn sẽ có nhiều cơ hội trải nghiệm hơn nữa để khả năng sáng tạo của em được phát huy” Em Lê thị Minh Hòa, học sinh lớp 10A5 cho biết: “Em rất thích được học tập lí thuyết kết hợp với trải nghiệm thực tế. Qua trải nghiệm chúng em hiểu lí thuyết sâu hơn. Em mong rằng sẽ có nhiều môn học được kết hợp với trải nghiệm thực tế để nâng cao kĩ năng sống cho chúng em”.
c. Trải nghiệm thông qua chương trình “Chung tay bảo vệ các di tích lịch sử xứ Thanh”
 Các em học sinh tự ý thức trong việc chung tay bảo vệ các di tích lịch sử , tăng cường tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu các địa chỉ di tích lịch sử - văn hóa gắn với phát triển du lịch của tỉnh trên các phương tiện thông tin về các di tích như khu di tích Lam Kinh, Thành Nhà Hồ.. viết bài giới thiệu, thuyết trình về di tích.. tạo nền tảng để phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa trên địa bàn. Các em đã hành động với mục tiêu “Ý nghĩa lớn từ những sản phẩm nhỏ” là thông điệp mà các em học sinh tâm đắc nhất, trong “cuộc thi rung chuông vàng : 990 năm danh xưng Thanh Hóa với tư cách là đơn vị hành chính trực thuộc trung ương” do Đoàn trường tổ chức.
 	Các em học sinh ai nấy đều hăng hái tìm tài liệu về lịch sử Thanh Hóa với mục đích nhằm khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo của học sinh, giúp các em trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng thuyết trình trước đám đông, thúc đẩy phong trào thi đua học tập, lao động sáng tạo, đồng thời cuộc thi là sân chơi trí tuệ của lứa tuổi học sinh và là nơi hội tụ những tài năng trẻ đam mê lịch sử. Cuộc thi còn có ý nghĩa thúc đẩy, khích lệ các các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh cùng chăm lo giáo dục kết hợp với truyền thụ kiến thức, quan tâm hướng dẫn, giáo dục lòng yêu quê hương đất nước , từng bước hình thành một thế hệ năng lực cao và tư duy sáng tạo và thông hiểu lịch sử truyền thống.
d. Thành lập Ban tư vấn lịch sử xứ Thanh
 Ban tư vấn lịch sử xứ Thanh có nhiệm vụ rất phong phú xoay quanh các vấn đề hiểu biết lịch sử cần giải đáp như: “Học lịch sử để làm gì?”; “Bạn sẽ học lịch sử như thế nào?”; “làm thế nào để học tốt môn lịch sử”; Với nội dung phong phú và đa dạng được tổ chức dưới nhiều hình thức như tổ chức : rung chuông vàng, tọa dàm, sân khấu hóa lịch sử về các triều đại và các sự kiện lịch sử quê hương., câu lạc bộ chính là “đất” để phát triển các kĩ năng sống cần có cho các em học sinh.
Ví dụ: Một buổi tọa đàm tâm lý “Học lịch sử để làm gì?”
Với mục đích giúp các em học sinh có cái nhìn sáng rõ, khái quát, khách quan và tỉnh táo về việc học tập lịch sử của bản thân, từ đó định hướng đúng đắn về động cơ học tập đồng thời thay đổi thái độ học tập cho các em học sinh một trường miền núi. Khi hiểu biết về tầm quan trọng của học tập lịch sử , mục đích của việc học lịch sử, các bạn sẽ có những định hướng đúng đắn và lâu dài và sx có thêm hứng thú để tìm hiểu về môn lịch sử.
          Buổi tọa đàm : Thanh Hóa cới chiến dịch Điên Biên Phủ được tổ chức vào 14h00 ngày 07/05/2018 tại phòng Hội đồng, tầng 2, trường THPT Cẩm Thủy 1 với thành phần tham dự bao gồm:
- Thầy giáo Trần Đức Toàn, Hiệu trưởng nhà trường;
- Thầy giáo Lê Thanh Nghị, Phó Hiệu trưởng phụ trách chuyên môn;
- Bác Vũ Xuân Vinh, hội trưởng hội phụ huynh trường;
- Giáo viên chủ nhiệm và tập thể học sinh lớp 10A5 cùng khách mời.
 Xuyên suốt buổi tọa đàm, các em học sinh đưa ra câu trả lời cho câu hỏi “Học lịch sử để làm gì? Thanh Hóa có vai trò gì đối với chiến dịch Điện Biên Phủ”? Nhiều học sinh đã đưa ra quan điểm của mình về vai trò của Thanh Hóa
Hầu như các em đều nhận xét: “Em rất thích học lịch sử,đặc biệt là lịch sử của Thanh Hóa, em tự hào vì mình là người con Thanh Hóa. Em mong muốn có nhiều buổi tọa đàm như thế này để chúng em được học tập nhiều hơn”
Bên cạnh đó, hoạt động trải nghiệm sáng tạo này còn giúp các em củng cố, nâng cao kiến thức các môn học trên cơ sở vận dụng kiến thức liên môn vào tình huống thực tế từng bước nâng cao kĩ năng sống cho bản thân.
e. Giáo dục kỹ năng cho các em học sinh thông qua các bài giảng cụ thể trên lớp.
Tuỳ theo bài, giáo viên tổ chức cho học sinh hoạt động ngay tại lớp với tình huống tương tự tìm ra hướng giải quyết vấn đề, sau đó học sinh tự nêu các kỹ năng mà em đã ứng dụng để giải quyết vấn đề đó.
Nếu không thể tổ chức thực hành được, giáo viên hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu các tình huống tương tự mà các em đã gặp ở cuộc sống thường ngày, ghi chép và nêu cách giải quyết của bản thân để hôm sau trình bày trước lớp cho các bạn nghe và bổ sung chọn cách giải quyết của bản thân để hôm sau trình bày trước lớp cho các bạn nghe và bổ sung chọn cách giải quyết tốt nhất.
Nội dung giáo dục kỹ năng sống trong từng bài học lịch sử được thực hiện trong từng bài học cụ thể trong toàn chương trình lớp 10, 11,12. Giáo dục kỹ năng sống được áp dụng vào từng bài là hợp lý và bổ sung KNS sống cho các em một cách hệ thống và thuận lợi hơn.
2.4.2.3 KHẢ NĂNG ÁP DỤNG CỦA GIẢI PHÁP
Giáo dục KNS qua hoạt động TNST là rất cần thiết và hoàn toàn khả thi vì giáo dục KNS đã, đang và sẽ là xu thế tất yếu của giáo dục. Những giải pháp đưa ra trong sáng kiến này có thể áp dụng với các lớp khác và các đơn vị khác trong toàn tỉnh. Tùy điều kiện cụ thể của từng trường mà giáo viên có thể thiết kế các nhiệm vụ cụ thể phù hợp. Tuy nhiên, giáo dục KNS qua hoạt động TNST cần phải được thực hiện linh hoạt ở  nội dung cơ bản.
2.4.2.4. HIỆU QUẢ, LỢI ÍCH THU ĐƯỢC CỦA GIẢI PHÁP
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
4.1. Kết quả từ quan sát thực tế 
 Ở lớp 10 A5, 10a6 Trong khi thực hiện sáng kiến, tôi đã nhận thấy sự hào hứng, sôi nổi của học sinh, tính đoàn kết gắn bó trong lớp cao hơn . Nhiều em học sinh rụt rè, ít nói nay đã cởi mở hơn trong giao tiếp và tham gia các hoạt động do trường, lớp tổ chức. Các em thực sự chủ động giải quyết và ứng phó trước các tình huống trong thực tiễn. Chất lượng học tập và rèn luyện của học sinh lớp tôi dạy được Ban chấp hành Đoàn trường, Ban giám hiệu đánh giá rất cao. Tập thể lớp 10A5, 10a6 luôn xếp thứ tự cao nhất trong bảng xếp loại thi đua của Trường.
Đáng tự hào và vui mừng hơn nữa, sau khi áp dụng một trong số các giải pháp giáo dục KNS qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo đã tạo nên hứng thú cho các em học sinh nhiệt tình hăng hái học tập lịch sử và có thái độ tích cực trong cuộc sống. Từ kết quả trên, có thể thấy rằng việc giáo dục KNS qua hoạt động TNST là rất hữu ích và thiết thực. Sự thành công và chủ động của học sinh trong các hoạt động là niềm động viên lớn với người thực hiện sáng kiến.
4.2. Kết quả qua kiểm tra đánh giá. ( Thông qua các hoạt động).
Các kĩ năng sống
Phương án trả lời (%)
ĐTB
Độ lệch chuẩn
Số thứ tự

Tốt



Bình thường
Chưa tốt
1. Kỹ năng học và tự học (learning to learn)
69.0
4.43
1.61
2
44.7
1.3
2.      Kỹ năng lắng nghe (Listening skills)
64.2
4.33
1.67
3
44.5
1.3
3. Kỹ năng thuyết trình (Oral communication skills)
50.3
4.03
0.62
8
62.0
2.7
4.  Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving skills)
75.1
4.69
1.57
1
19.3
1.6
5.      Kỹ năng tư duy sáng tạo (Creative thinking skills)
59.4
4.32
1.61
4
53.0
3.6
6. Kỹ năng quản lý bản thân và tinh thần tự tôn (Self esteem)
55.0
4.09
1.64
7
58.7
4.3
7.  Kỹ năng đặt mục tiêu/ tạo động lực làm việc (Goal setting/ motivation skills
57.3
4.27
1.64
5
52.3
4.3
8. Kỹ năng làm việc đồng đội (Teamwork)
51.0
2.11
1.71
6
48.7
7.3
9  Kỹ năng tổ chức công việc hiệu quả (Organizational effectiveness)
45
4.0
1.4
5
4.0
6.0
10.  Kỹ năng lãnh đạo bản thân (Leadership skills)
45.8
3.00
1.72
9
48.2
8.1
Điểm trung bình chung
45.5
3.98
1.66
10
56.5
4.5


4.22
1.62



 Kết quả thể nghiệm cho thấy , thông qua một số biện pháp kỹ năng của học sinh đã được nâng lên vượt trội , điểm trung bình của học sinh đã tăng lên từ 2,2 lên 4,22 chứng tỏ học sinh đã có chuyển biến tích cực trong việc tiếp nhận phương pháp giáo dục mới và đạt kết quả cao hơn, giáo dục học sinh toàn diện hơn, Đặc biệt thông qua thực nghiệm khả năng tự học của các em tăng lên rất cao từ 49 lên 69%, khả năng lãnh đạo bản thân từ 25,8 lên 45,8 , với sự thay đổi của ba tiêu chí trên cho thấy GDKNS cho học sinh thông qua trải nghiệm sáng tạo lịch sử là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong việc giáo dục toàn diện. với bản chất là hình thành và phát triển cho các em khả năng làm chủ bản thân, khả năng ứng xử phù hợp với những người khác và xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước các tình huống của cuộc sống rõ ràng là phù hợp với mục tiêu giáo dục phổ thông trong thời đại công nghệ 4.0
2.4.2.3 .5 . PHẠM VI ẢNH HƯỞNG CỦA GIẢI PHÁP
Qua kết quả thu được cho thấy sáng kiến có tính khả thi cao và có thể áp dụng rộng rãi cho giáo viên dạy lịch sử và học sinh các trường THCS, THPT, các trường DTNT, bán trú trong toàn tỉnh.
 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 
1. KẾT LUẬN .
Rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua các hoạt động, để học sinh tự cảm nhận, đánh giá, nhận xét qua các hành vi và từ đó hình thành các kĩ năng; thực hiện sự phối hợp trong và ngoài nhà trường làm tốt công tác xã hội hoá trong việc rèn kĩ năng sống cho học sinh.
Giáo dục kĩ năng sống trong trường học góp phần rèn luyện, hình thành cho học sinh sống có trách nhiệm hơn và biết lựa chọn cách ứng xử phù hợp, ứng phó với các sức ép, thách thức trong cuộc sống.
Giáo dục kĩ năng sống còn tạo mối quan hệ thân thiện, cởi mở giữa thầy, trò, sự hứng thú tự tin, chủ động sáng tạo trong học tập, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Học sinh được giáo dục kĩ năng sống xác định được bổn phận và nghĩa vụ của mình đối với bản thân, gia đình và xã hội.
Giáo dục kĩ năng sống còn cần đến vốn sống, tình thương và nhân cách của người thầy. Học sinh học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương sống của người thầy. Vì vậy, trước hết “mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” mà ngành Giáo dục đang vận động. kĩ năng sống cần cho suốt cả cuộc đời và luôn luôn được bổ sung, nâng cấp để phù hợp với sự thay đổi của cuộc sống biến động. Người trưởng thành cũng vẫn cần học kĩ năng sống.
Rèn kĩ năng sống cho học sinh không phải là công việc “một sớm, một chiều” mà đòi hỏi phải có quá trình, kiên nhẫn và bằng cả tâm huyết và ở mọi lúc, mọi nơi, thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ em. kĩ năng sống rất đa dạng và mang đặc trưng vùng, miền đòi hỏi người giáo viên phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo cho phù hợp với nhu cầu, trình độ của học sinh và đặc điểm, hoàn cảnh của nhà trường, địa phương. Rèn kĩ năng sống không phải chỉ là công việc của giáo viên, nhà trường mà của cả xã hội, cộng đồng, có như vậy mới mong đào tạo ra được những thế hệ trẻ phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt cho việc thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế.
2. KIẾN NGHỊ
Với Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức nhiều hơn nữa các lớp bồi dưỡng giáo dục KNS, gắn giáo dục KNS qua các hoạt động trải nghiệm để các giáo viên có nhiều cơ hội trao đổi, học hỏi lẫn nhau. Tiếp tục tập huấn các hoạt động đổi mới giáo dục đáp ứng nhu cầu dạy- học hiện nay của xã hội nhằm phát triển năng lực người học một cách toàn diện.
Với nhà trường và địa phương khích lệ giáo viên tham gia vào hoạt động nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng. Coi giáo dục KNS qua hoạt động TNST là một trong những chiến lược phát triển giáo dục của nhà trường trong những năm tiếp theo./.
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 10 tháng 05 năm 2019
Tôi xin cam kết SKKN này do mình tự làm không copy của ai.
 Người viết sáng kiến
Đào Thị Lan