Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới hình thức tổ chức hoạt động học môn Lịch Sử ở trường THCS huyện Nho Quan

nh hướng dẫn, tổ chức các hoạt động ngoại khóa giúp cho giáo viên củng cố thêm những kiến thức vốn có, ngoài ra còn tích luỹ thêm được vốn hiểu biết mới, đúc rút được nhiều kinh nghiệm phục vụ đắc lực cho giảng dạy, công tác. Giáo viên gặt hái được nhiều thành công hơn, được nhà trường, xã hội ghi nhận.
Đổi mới hình thức tổ chức hoạt động học môn Lịch sử ở trường THCS mang lại hiệu quả trong công tác quản lí đối với nhà trường.
Thực hiện dạy học tại thực địa và tổ chức các hoạt động ngoại khóa như mời chuyên gia, sân khấu hóa, triển lãm phòng tranh giúp nhà trường tiết kiệm được quỹ thời gian lớn, chi phí ít, dễ thực hiện trường nào cũng có thể tổ chức. Thay vì phải thực hiện cho nhiều môn học và cho các khối lớp bằng hình thức dạy học trên lớp thì chỉ cần một buổi học tập ngoại khóa có thể giải quyết được tất cả các vấn đề trên (Tích hợp kiến thức cho nhiều môn học: Văn, Sử, Địa, GDCD, Toán, Lí, Hóa, Sinh, Âm nhạc, Mỹ thuậtvà tích hợp kiến thức trong từng môn học ở tất cả các khối lớp).
Tóm lại: Kết quả trên đã cho thấy việc học tập gắn với thực tế đã mang lại hiệu quả giáo dục cao tạo nên hứng thú đặc biệt của học sinh. Không chỉ có vậy, hầu hết các em đã biết quý trọng môi trường sống quanh mình, có ý thức hơn trong việc giữ gìn và phát huy các di sản văn hóa, hăng say nhiệt tình hơn trong các buổi hoạt động ngoại khóa. Học tập ngoài thực địa và tổ chức các hoạt động ngoại khóa cũng tạo cơ hội cho giáo viên và học sinh gần gũi và hiểu nhau hơn. Và trên hết những bài học ý nghĩa và lắng đọng nhất thường là những bài học mà học sinh được chủ động khám phá sự phong phú của môi trường bên ngoài lớp học qua nhiều hình thức khác nhau.
Ngoài những hình thức tổ chức hoạt động học trên còn có thể có nhiều các hoạt động dạy học khác cũng đem lại sự phát triển các phẩm chất và năng lực cho học sinh như “Rung chuông vàng”, “ Theo dòng Lịch sử”, “Câu lạc bộ em yêu Lịch sử”  theo phiên bản các trò chơi (Gameshow) trên truyền hình. Nhưng trên đây là các hình thức tổ chức hoạt động học mà chúng tôi đã áp dụng vào thực tế trong quá trình dạy học môn Lịch sử.
Những kết quả trên tuy chỉ mới bước đầu trong quá trình thực hiện đổi mới hình thức tổ chức trong việc dạy và học tập, cũng như trong quá trình theo dõi thực nghiệm của bản thân tại địa phương, nhưng với chúng tôi nhận thấy đây là một kết quả đáng mừng trong dạy và học môn Lịch sử.
VII. DANH SÁCH NHỮNG NGƯỜI THAM GIA ÁP DỤNG SÁNG KIẾN LẦN ĐẦU


Ngày tháng
Nơi công tác

Trình độ
Nội dung
STT
Họ và tên
(hoặc nơi
Chức danh
công việc
năm sinh
chuyên môn



thường trú)


hỗ trợ

15
1
Trần Văn Viện
10/6/1959
Phòng GD&ĐT
PTP GD&ĐT –
ĐHSP Toán
Chỉ đạo
Chủ nhiệm đề tài
thực hiện
2
Phan Thiết Khoa
16/5/1972
Phòng GD&ĐT
Chuyên viên – Phó
ĐHSP Văn
Chỉ đạo
chủ nhiệm đề tài
thực hiện
3
Trần Thị Kim Oanh
10/7/1972
Trường THCS
Hiệu trưởng, tác giả
ĐHSP
Thực
Quỳnh Lưu
đề tài
Toán
hiện
4
Quách Thị Quyên
19/05/1980
Trường THCS
GV, tác giả đề tài
CĐSP
Thực
Gia Lâm
Sử - GDCD
hiện
5
Đinh Thị Loan
1985
Trường THCS
GV, tác giả đề tài
ĐHSP Sử
Thực
Quỳnh Lưu
hiện






Chúng tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trên là đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung theo đơn đề nghị./.
Nho Quan, ngày tháng 4 năm 2017
NGƯỜI NỘP ĐƠN
TÁC GIẢ
CÁC ĐỒNG TÁC GIẢ
Phan Thiết Khoa	Quách Thị Quyên	Định Thị Loan	Trần Thị Kim Oanh
PHÒNG GD&ĐT NHO QUAN
XÁC NHẬN
16
PHỤ LỤC
Phụ lục 1:
KẾ HOẠCH HỌC TẬP TẠI THỰC ĐỊA:
TẠI CÁC DI TÍCH LỊCH SỬ VÀ BẢO TÀNG CÁCH MẠNG
QUỲNH LƯU
I. Công tác chuẩn bị:
1.Giáo viên chuẩn bị kế hoạch chi tiết của buổi học tập tại thực địa.
Học sinh chuẩn bị các thiết bị, đồ dùng cần thiết cho buổi học tập.
Nhà trường thuê xe ô tô chở học sinh đến điểm thực địa; Bố trí đội ngũ giáo viên tham gia cùng
II. Lịch cụ thể của buổi học tập tại thực địa
Từ 7h00 đến 7h30 tập trung học sinh tại trường THCS Quỳnh Lưu
Từ 7h30 xe chở đoàn GV, HS xuất phát từ trường THCS Quỳnh Lưu di chuyển đền các khu di tích và bảo tàng.
Từ 7h40 GV tập trung HS tại điểm tập kết của Bảo tàng cách mạng Quỳnh Lưu:
3.1 Phổ biến lại quy chế, quy định của ban quản lí bảo tàng và những quy định khi học tập tại thực địa.(5 phút)
“Không lấy gì ngoài bức ảnh đẹp, không để lại gì ngoài dấu chân, không giết gì ngoài giết thời gian”.
Đi lại, quan sát, đọc, nghiên cứu, ghi chép.
Giữ gìn và bảo vệ môi trường
Theo sát giáo viên và người hướng dẫn
Hỗ trợ lẫn nhau và tìm kiếm sự hỗ trợ nếu thấy cần thiết.
3.2 Giáo viên nhắc lại mục đích của buổi nghiên cứu, học tập tại thực địa.
Tổ chức cho học sinh tham quan, học tập để thấy được những nét nổi bật của Lịch sử Ninh Bình giai đoạn 1919- 1945 . Học sinh biết được vai trò quan trọng của chiến khu cách mạng Quỳnh Lưu đối với cách mạng Ninh Bình nói riêng và cách của cả nước nói chung. Từ đó giáo dục học sinh có ý thức bảo vệ các di tích lịch sử đó là thành quả của cách mạng.
Phát triển kỹ năng quan sát, phân tích tổng hợp, kỹ năng nghiên cứu làm việc nhóm và thyết trình về một số nội dung cụ thể. Làm phong phú các kiến thức đã được trang bị trong nhà trường.
3.3 Giáo viên phát phiếu học tập cho học sinh, hướng dẫn cách thu thập thông tin, tìm kiếm hiện vật, cần thiết thì phải quay phim, chụp ảnh.
- Hướng dẫn cách cho học sinh thu thập thông tin:
17
Qua giới thiệu của hướng dẫn viên du lịch (nghe, ghi chép, ghi âm, quay phim , chụp ảnh, phỏng vấn)
Qua sự hướng dẫn của giáo viên
Qua kĩ năng tự thu thập thông tin
Tìm kiếm hiện vật: chụp ảnh, quay phim (“Không lấy gì ngoài bức ảnh đẹp, không để lại gì ngoài dấu chân, không giết gì ngoài giết thời gian”)
3.4 Từ 7h 50 – 8h25 tham quan tại bảo tàng cách mạng
Tham quan dưới sự quản lí của cán bộ quản lí bảo tàng 15- 20 phút: Tìm hiểu khái quát về di tích, những sự kiện, nội dung, nhân vật liên quan đến bài lịch sử địa phương sẽ học giúp học sinh có những trải nghiệm thực tế khắc sâu hơn kiến thức bài học
Học sinh tham quan tự do 15 phút: sau khi tham quan có hướng dẫn, học sinh chia theo các nhóm đi tham quan, tìm hiểu, ghi chép, chụp ảnh những hiện vật, tư liệu liên quan đến nội dung bài học. Nội dung tham quan tự do của học sinh được chia làm 3 nhóm với 3 nội dung cụ thể như sau:
Nhóm 1: Tham quan và tìm hiểu về các nhân vật lịch sử, các sự kiện lịch sử diễn ra ở chiến khu Quỳnh Lưu và Ninh Bình thời kì 1919- 1945
Nhóm 2: Tìm hiểu tư liệu về các di tích lịch sử Đồi Son, Đồi Riềng, Vườn Hồ để thuyết minh về các di tích lịch sử của khu căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu
Nhóm 3: Thu thập những hình ảnh về chiến khu cách mạng Quỳnh Lưu để hoàn thành bài báo cáo Chiến khu cách mạng Quỳnh Lưu qua ảnh và thơ
Sau khi kết thúc tham quan bảo tàng GV tập trung học sinh giới thiệu các địa điểm thực địa tiếp theo:
Bảo tàng cách mạng Quỳnh Lưu
Khu di tích Đồi Riềng
Khu di tích Đồi Son
Khu di tích Vườn Hồ và khu lăng mộ của cụ Lương Văn Thăng
HS nghe và ghi chép
4. Từ 8h30 – 11h00 tiến hành học tập tại các điểm cụ thể như sau:
* Từ 8h30 đến 8h50 HS di chuyển đến khu di tích Đồi Riềng.
Giáo viên và hướng dẫn viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu những nội dung : + Sự đa dạng về hệ động vật thông qua thăm quan thực tế.
+ Số loài linh trưởng được bảo tồn ở trung tâm.
+ Vai trò của trung tâm cứu hộ (Chăm sóc, bảo vệ và phát triển nguồn gen)
Học sinh: tự khảo sát, tìm kiếm hiện vật, phát hiện thông tin, tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía giáo viên và hướng dẫn viên nếu cần thiết để điền vào phiếu học tập. Chụp ảnh, quay phim để làm tư liệu viết báo cáo.
18
* Từ 8h50 đến 9h15 HS di chuyển đến di tích Đồi Son
Giáo viên và hướng dẫn viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu những nội dung + Vị trí địa lí .
+ Đặc điểm tự nhiên.
+ Những sự kiện lịch sử có liên quan đến di tích.
Học sinh: tự khảo sát, tìm kiếm hiện vật, phát hiện thông tin, tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía giáo viên và hướng dẫn viên nếu cần thiết để điền vào phiếu học tập. Chụp ảnh, quay phim để làm tư liệu viết báo cáo.
* Từ 9h20 đến 9h50 HS di chuyển đến di tích Vườn Hồ
Giáo viên và hướng dẫn viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu những nội dung + Vị trí địa lí .
+ Đặc điểm tự nhiên.
+ Những sự kiện lịch sử có liên quan đến di tích.
Học sinh: tự khảo sát, tìm kiếm hiện vật, phát hiện thông tin, tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía giáo viên và hướng dẫn viên nếu cần thiết để điền vào phiếu học tập. Chụp ảnh, quay phim để làm tư liệu viết báo cáo.
Từ 9h50 đến 10h10 HS di chuyển đến khu lăng mộ
của cụ Lương Văn Thăng
Giáo viên và hướng dẫn viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu những nội dung + Tiểu sử của cụ Lương Văn Thăng .
+ Những sự kiện lịch sử có liên quan đến di tích.
Học sinh: tự khảo sát, tìm kiếm hiện vật, phát hiện thông tin, tìm kiếm sự hỗ trợ từ phía giáo viên và hướng dẫn viên nếu cần thiết để điền vào phiếu học tập. Chụp ảnh, quay phim để làm tư liệu viết báo cáo.
* Từ 10h10 đến 10h30 GV tập trung học sinh:
GV đánh giá nhận xét buổi học.
Giao nhiệm vụ tiếp theo cho học sinh: Hoàn thiện sản phẩm theo nhóm, thống nhất kế hoạch báo cáo sản phẩm nghiên cứu (sau 3 ngày, từ ngày 23/12/2016 đến ngày 26/12/2016, dưới hình thức trưng bày). Sản phẩm báo cáo có thể là tác phẩm đóng quyển, thuyết trình qua ảnh, viết bài luận, trình chiếu trên powerpoit).
CÁC PHIẾU HỌC TẬP:
Phiếu học tập (tại thực địa)
Câu 1:Hãy quan sát, tìm hiểu, thu thập thông tin cho biết:
-Quá trình thành lập chi Bộ Cộng Sản đầu tiên ở Ninh Bình diễn ra như thế nào?.
19
..
..
Nêu hiểu biết của em về nhân vật lịch sử Lương Văn Thăng?
.
.
Câu 2: Cách mạng tháng tám ở Ninh Bình diễn ra như thế nào?:Nêu những địa điểm đánh thắng Nhật của nhân dân Ninh Bình trên địa bàn Quỳnh lưu?
Câu 3: Hãy phát biểu cảm tưởng của em khi đi tham quan, học tập tại các di tích lịch sử?
PHIẾU ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ BÁO CÁO GIỮA CÁC NHÓM
Nhóm đánh giá:.............................................................
Nhóm thực hiện:............................................................
Tiêu chí đánh giá
Điểm
Điểm các nhóm
Nhận xét của



tối đa

nhóm khác

Nêu được kiến thức
25



trọng tâm






NỘI





Có
mở rộng thêm
15


DUNG


kiến thức mới








Liên hệ thực tế
10








- Đẹp, có tính sáng
15



tạo và hấp dẫn






HÌNH




- Sử dụng các hình



THỨC
ảnh,
âm thanh,
10



tranh minh họa phù



hợp.




- Khoa học




- Ngắn gọn
15


TRÌNH
- Có minh họa và





giải thích thêm



BÀY





- Diễn đạt tự tin và
10






cảm xúc













20
PHỤ LỤC 2:
HOẠT ĐỘNG HỌC THÔNG QUA HÌNH THỨC KỂ CHUYỆN LỊCH SỬ
Học sinh nghe cháu gái kể lại cuộc đời hoạt động cách mạng
Đ/c Lương Văn Thăng
Học sinh tham gia trò chuyện với nhân chứng lịch sử
21
PHỤ LỤC 3:
HOẠT ĐỘNG SÂN KHẤU HÓA NỘI DUNG LỊCH SỬ
NGOẠI KHÓA: THI TÌM HIỂU LỊCH SỬ
HOẠT CẢNH QUỲNH LƯU KHÁNG NHẬT
PHỤ LỤC 4:
HOẠT ĐỘNG TRIỂN LÃM PHÒNG TRANH:
CÁC SẢN PHẨM CỦA HỌC SINH TRƯNG BÀY TẠI LỚP HỌC NHÓM 1+3:
TRÌNH BÀY NHỮNG HIỂU BIẾT CỦA EM VỀ NHÂN VẬT LỊCH SỬ LƯƠNG VĂN THĂNG
1. Tuổi thơ của Lương Văn Thăng
Đồng chí Lương Văn Thăng người Bí thư chi bộ Đảng đầu tiên ở Ninh Bình
22
Lương Văn Thăng, thường gọi là Tú Thăng sinh năm 1865 tại làng Lũ Phong, Xã Lũ Phong, Tổng Quỳnh Lưu, phủ Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Ông sinh ra trong một gia đình nho học . Cha là cụ Lương Văn Nhưng, một nhà nho có tinh thần yêu nước và học rộng, cụ bà là một nông dân cần cù.
Là con út trong gia đình có 4 anh em trai, ngay từ nhỏ Lương Văn Thăng đã tỏ ra thông minh nhanh nhẹn. Khi chứng kiến cảnh lầm than của nhân dân dưới chế độ của thực dân Pháp. Ông đã có những suy nghĩ phải làm gì cho người dân quê mình đỡ khổ .
Tấm lòng vì dân của Lương Văn Thăng chỉ thật sự được phát huy khi có ánh sáng cách mạng soi đường
Học xong trường tổng Lương Văn Thăng tiếp tục tự học một thời gian dài, sau đó được gia đình gửi ra học tại Nam Định .
2. Sự nghiệp học hành khoa cử
Với mong muốn các con được đỗ đạt vinh hiển, thoát khỏi đời sống bần hàn cụ Lương Thế Nhưng đã dẫn anh em Lương Văn Thăng đến Nam Định theo học cụ Cử (Phạm Văn Phả), là một người yêu nước, trọng đạo lí, được thầy yêu bạn mến. Lương Văn Thăng học rất nhanh tiến bộ . Do có học vấn, ông sớm nhận thấy những bất công trong xã hội, sự đối lập giữa người dân lầm than với sự xa hoa phù phiếm của bọn đế quốc- phong kiến. Sau khi đỗ tú tài, ông dạy học và làm thầy thuốc ở quê nhà. Lương Văn Thăng đã lấy tinh thần của bài thơ “Y Châm” để nói lên ý chí của mình
Bài châm của thầy thuốc
Lương Y chân chính trên đời
Cứu người khi cấp giúp người khi nguy
Tiền tài của cải tham chi
Chớ hề sách thủ, chớ hề tham tâm
Giầu lòng chăm sóc bệnh nhân
Mọi người phải nhớ tinh thần y châm
Vừa làm thầy thuốc Lương Văn Thăng vừa mở lớp dạy chữ Hán cho các con và học sinh trong vùng . Ông có một quan niệm rất đơn giản và sâu sắc là: Dân ta dại vì không được học hành. Nguyên nhân làm cho dân ta không được học hành là do bọn thực dân, phong kiến dùng chính sách ngu dân để dễ bề cai trị. Muốn cho dân hiểu biết về mọi mặt của đời sống xã hội, tự mình hiểu được chính mình, hiểu được lịch sử ông cha để đứng lên tự giải phóng khỏi ách nô lệ, không còn cách nào khác là dân ta phải học. Nhờ vậy mà khi có ánh sáng cách mạng soi đường, hầu hết học trò của Lương Văn Thăng đều trở thành những đảng viên cộng sản. Lớp học của Lương Văn Thăng trở thành trường đào tạo những cán bộ cho cách mạng ở Ninh Bình.
Quá trình giác ngộ cách mạng trở thành người chiến sĩ cộng sản và hoạt động cách mạng ở Ninh Bình.
23
Năm 1917, Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi đã mở đầu thời đại mới . Dưới ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga Lương Văn Thăng đã tìm thấy con đường đi mà ông đã mò mẫm gần suốt cuộc đời.
Khi tổ chức Hội Việt Nam cách mạng thanh niên phát triển khắp cả nước, được đồng chí Nguyễn Văn Hoan tuyên truyền, giác ngộ, ông đã tán thành và xin ra nhập tổ chức cách mạng. Tháng 9/ 1927, Chi bộ hội Việt Nam Cách mạng thanh niên đầu tiên của tỉnh Ninh Bình đã ra đời tại nhà ông Lương Văn Thăng và do ông làm bí thư
Ngày 24/ 6/ 1929, Chi bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Lũ Phong chuyển thành chi bộ Đông Dương Cộng sản đảng và Lương Văn Thăng lại được cử làm bí thư. Ngôi nhà của ông trở thành cơ sở hội họp, in truyền đơn .....Qua
hàng chục năm hoạt động cùng các chiến sĩ cách mạng khác, Lương Văn Thăng đã tuyên truyền, gây dựng cơ sở cách mạng ở nhiều nơi thuộc huyện Nho Quan, Gia Viễn, Gia Khánh và đào tạo hàng chục cán bộ ưu tú cho cách mạng tỉnh nhà
Ông mất ngày 17 tháng 9 năm 1940, hiện nay khu lăng mộ của ông đã trở thành di tích lịch sử có giá trị
KHU LĂNG MỘ ĐỒNG CHÍ LƯƠNG VĂN THĂNG
24
NHÓM 2+ 4:
GIỚI THIỆU CHIẾN KHU QUỲNH LƯU QUA ẢNH 1. Khái quát về Chiến khu Quỳnh Lưu
LƯỢC ĐỒ XÃ QUỲNH LƯU	SƠ ĐỒ CHIẾN KHU QUỲNH LƯU
2. Những di tích lịch sử
BẢO TÀNG KHU CĂN CỨ CÁCH MẠNG QUỲNH LƯU	NGHĨA TRANG LIỆT SĨ QUỲNH LƯU
KHU TƯỞNG NIỆM VÀ MỘ CỤ LƯƠNG VĂN THĂNG
Di tích đồi Son nơi diễn ra trận đánh Nhật
Di tích đồi Riềng nơi diễn ra trận đánh Nhật
11/ 8/ 1945
11/ 8/ 1945

25
DI TÍCH VƯỜN HỒ- NƠI ĐÂY NGÀY 11/ 8/1945 ĐÃ DIỄN RA TRẬN THẮNG NHẬT
3. Học tập với di sản
KHU TƯỞNG NIỆM CỤ LƯƠNG VĂN THĂNG
HỌC TẬP TẠI NHÀ TƯỞNG NIỆM CỤ LƯƠNG VĂN THĂNG VÀ BẢO TÀNG
4. Chăm sóc và bảo vệ di tích
HỌC SINH LAO ĐỘNG Ở KHU DI TÍCH LỊCH SỬ
26