Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới việc dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương trong trường Tiểu học

 quê em”: Toàn bộ hoạt động nhằm giới thiệu về quê hương Thanh Hóa. Hoạt động đã cung cấp kiến thức một cách nhẹ nhàng giúp học sinh dễ tiếp thu. Ngoài kiến thức về Lịch sử và Địa lí, học sinh còn được cung cấp kiến thức về văn hóa địa phương. Qua hoạt động, học sinh thâm yêu và tự hào về quê hương mình. Hoạt động đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng giáo viên, học sinh và phụ huynh. Cụ thể các nội dung trong hoạt động như sau:
- Văn nghệ: Tiết mục “Dòng máu lạc hồng”
- Giao lưu trả lời các câu hỏi về địa phương ở các lĩnh vực: Lịch sử, địa lí, văn hóa,bằng hình thức phong phú, đa dạng: nhìn nhân vật, nhìn tranh, nghe câu nói nổi tiếng để trả lời câu hỏi về nhân vật lịch sử, địa danh,
- Kịch: Anh hùng Nguyễn Bá Ngọc
- Hướng dẫn viên du lịch giới thiệu về Thanh Hóa (Học sinh thể hiện)
- Giới thiệu trang phục của các dân tộc trên địa bàn tỉnh
- Trò chơi dân gian
* Tổ chức hoạt động “Bác Hồ với Thanh Hóa và anh bộ đội Cụ Hồ”: Hoạt động này được tổ chức nhằm kỉ niệm 72 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 – 22/12/2016) và kỉ niệm 70 năm ngày Bác Hồ lần đầu về thăm Thanh Hóa (20/02/1947 – 20/02/2017). Học sinh toàn trường được tham gia với các hoạt động như: 
- Trước khi diễn ra hoạt động: Nhà trường in 5 tấm Panel khổi 1,2mx1,5m với nội dung: 4 tấm thể hiện các bài viết, hình ảnh, nội dung tương ứng 4 lần Bác Hồ về thăm Thanh Hóa. Tấm thứ 5 thể hiện nội dung: Trường Tiểu học Điện Biên 1 làm theo lời Bác (Hình ảnh, bài viết trên các báo về nhà trường). Các tấm Panel được trưng bày tại sân trường.
- Trong hoạt động: 
+ Học sinh được nghe các bác cựu chiến binh kể chuyện về anh bộ đội Cụ Hồ.
+ Múa hát; sáng tác thơ; đọc thơ; kể chuyện về anh bộ đội và Bác Hồ
+ Vẽ tranh; giao lưu trả lời câu hỏi; sưu tầm tranh ảnh, bài viết, hiện vật về Bác Hồ với Thanh Hóa. 
+ Thăm quan, đọc tư liệu trên các tấm Panel để hiểu thêm về Bác Hồ với Thanh Hóa.
Hoạt động được tổ chức như một ngày hội, giúp các em được giao lưu, học hỏi, được bổ sung kiến thức, được thể hiện năng lực của bản thân. Hiểu được tình cảm, niềm tin tưởng của Bác Hồ dành cho Thanh Hóa. Từ đó tình yêu, lòng tự hào về quê hương cũng được nâng lên, ra sức học tập và làm theo lời Bác. 
* Hội thi Rung chuông vàng: Đây là hoạt động thường niên của nhà trường, được tổ chức vào dịp 20/11, có lồng ghép cung cấp kiến thức về địa phương. Học sinh tham gia cần trả lời 20 câu hỏi ở nhiều lĩnh vực. Trong đó có 2 câu hỏi về Lịch sử, 2 câu hỏi về địa lí địa phương. Các kiến thức về Lịch sử và địa lí được cập nhật đến với học sinh. 
Ví dụ: Vào 19/4/2017, Sầm Sơn được nâng cấp lên thành phố loại 3. Hội thi Rung chuông vàng năm đó, nhà trường đã có câu hỏi: Tỉnh Thanh Hóa có mấy thành phố? Mấy thị xã? (2 Thành phố, 1 thị xã). Sau khi học sinh trả lời, người dẫn chương trình sẽ cung cấp thông tin về thành phố Sầm Sơn như: Ngày được công nhận là thành phố, thành phố loại mấy, giới thiệu ngắn gọn về thành phố du lịch này.
Qua đây, học sinh được cập nhật kiến thức mới nhất về Lịch sử và Địa lí địa phương thông qua các câu hỏi có nội dung phù hợp với trình độ nhận thức của các em. Tạo cho giáo viên, học sinh và phụ huynh luôn có ý thức cập nhật, tìm hiểu, bổ sung kiến thức về địa phương mình trên các lĩnh vực và ở mọi lúc mọi nơi. 


Trình diễn trang phục các dân tộc trên địa bàn Tỉnh Thanh Hóa trong hoạt động “Em yêu Thanh Hóa quê em”
Không khí trong Hội thi Rung chuông vàng năm 2017
* Tổ chức du lịch giáo dục: Thực hiện đề án đổi mới giáo dục của thành phố Thanh Hóa giai đoạn 2017 – 2020, định hướng đến năm 2025, ngay từ đầu năm học, nhà trường bàn bạc thống nhất với phụ huynh tổ chức hoạt động du lịch giáo dục nhằm giới thiệu về các vùng miền, vẻ đẹp, nét văn hóa của người dân xứ Thanh tới học sinh. Thực tế cho thấy, không nhất thiết chỉ qua sách vở con người mới được cung cấp kiến thức mà qua cuộc sống, con người ta học được rất nhiều điều. Chính vì thế, thành phố đã xây dựng các tuyến du lịch giáo dục rất hợp lí, bổ sung được nhiều kiến thức về địa phương cho học sinh. Ngay từ đầu năm học, phụ huynh các lớp tự nghiên cứu các tuyến du lịch trong chương trình du lịch giáo dục, bàn bạc và cùng với nhà trường đứng ra tổ chức cho con mình tham gia. Phụ huynh của nhà trường rất ủng hộ chủ trương về du lịch giáo dục và tích cực cho con tham gia để mở mang kiến thức. Ngoài việc mở mang kiến thức sau mỗi chuyến du lịch giáo dục, học sinh còn được rèn kĩ năng sống, nâng cao một số năng lực như: Tự lập, tinh thần vì tập thể, kĩ năng phối hợp, kĩ năng ứng phó,...Mỗi học sinh trong một năm học được thực hiện một chuyến du lịch giáo dục với các địa điểm như: Khu di tích Lam Kinh, tượng đài bà mẹ Việt Nam anh hùng, làng văn hóa các dân tộc Việt Nam, suối cá thần Cẩm Lương, Thành Nhà Hồ, thăm quan và tập làm nông dân tại trang trại, thăm mộ Thần Phi Trịnh Thị Ngọc Lữ,... 


HS dâng hương tại nhà tưởng niệm Bác Hồ
HS tham gia nhổ lạc tại xã Thiệu Vân

	* Tổ chức từ thiện kết hợp thăm quan các địa danh của tỉnh: Từ thiện là nét truyền thống của thầy và trò trường Tiểu học Điện Biên 1. Từ năm 2014 đến 2018 đến nay, năm nào nhà trường cũng tổ chức một chuyến thăm và tặng quà cho học sinh vùng cao của tỉnh nhà. Các trường mà thầy và trò nhà trường đã đến là: Tiểu học Vân Am (Ngọc Lặc), Tiểu học Trí Nang (Lang Chánh), Tiểu học Lũng Cao, Phổ thông Cao Sơn (Bá Thước), Tiểu học Thành Tân (Thạch Thành), Tiểu học Thanh Phong (Như Xuân). Qua chuyến đi thăm và tặng quà cho học sinh vùng cao, thầy và trò được biết thêm một huyện trên địa bàn tỉnh. Qua mỗi chuyến đi, học sinh thấy được sự vất vả, khó khăn của các bạn vùng cao khi đến trường, từ đó biết trân trọng giá trị cuộc sống. Kết hợp với chuyến đi từ thiện, nhà trường thường tổ chức kết hợp cho giáo viên, học sinh đi thăm di tích lịch sử, địa danh, danh lam thắng cảnh của huyện đó như: Khu di tích Lam Kinh, chiến khu Ngọc Trạo, thác Ma Hao, khu trồng cây công nghệ cao thuộc nhà máy đường Lam Sơn, đền Lê Hoàn,Việc chia sẻ khó khăn với giáo viên và học sinh vùng cao đã giúp học sinh, giáo viên hiểu thêm về điều kiện kinh tế, địa lí của từng vùng miền. Từ đó thấy cần có trách nhiệm trong việc xây dựng quê hương để quê hương ngày càng đổi mới và giàu đẹp thêm.
2.3.5. Đánh giá kết quả tiếp thu kiến thức vê Lịch sử và Địa lí địa phương của học sinh.
Việc đánh giá kết quả việc tiếp thu kiến thức về Lịch sử và Địa lí địa phương của học sinh là vô cùng cần thiết. Đây là khâu cuối cùng trong kế hoạch hoạt động truyền thụ kiến thức cho học sinh. Có đánh giá kết quả mới khẳng định được chất lượng của việc tiếp thu kiến thức của học sinh. Từ kết quả giáo dục học sinh, nhà trường có sự điều chỉnh trong nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để ngày một nâng cao chất lượng. Việc đánh giá kết quả học tập Lịch sử và Địa lí địa phương của học sinh được nhà trường tiến hành ở nhiều hình thức khác nhau: 
- Đặt câu hỏi trong đề kiểm tra (Trong các đề kiểm tra của nhà trường, thường xuyên có các câu hỏi, đề bài có nội dung liên quan đến địa phương). Ví dụ: 
+ Em thấy môi trường xung quanh em có bị ô nhiễm không? Em có ý tưởng gì trong việc khắc phục sự ô nhiễm đó? 
+ Thanh Hóa có địa phương nào có tiềm năng du lịch về biển?
+ Lam Kinh nằm ở huyện nào của tỉnh Thanh Hóa? 
+ Hãy viết về lễ hội của tỉnh mà em đã được tham gia
	- Đặt câu hỏi trong các cuộc thi, trong các buổi tổ chức hoạt động ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp: 
	Các câu hỏi nhằm đánh giá việc tiếp thu kiến thức cảu học sinh qua các hoạt động. Ví dụ: 
	+ Thanh Hóa có bao nhiêu huyện, thị xã, thành phố?
	+ Thành phố Thanh Hóa có bao nhiêu xã, phường, thị trấn?
	+ Thành Nhà Hồ được công nhận di sản văn hóa vào năm nào?
	+ Đền thờ Cầm Bá Thước thuộc huyện nào của tỉnh ta?
	+ Bà Triệu có câu nói nổi tiếng nào thể hiện khí phách anh hùng của người phụ nữ?
- Tổ chức cuộc thi: “Em yêu quê hương em” cho học sinh lớp 4, 5. Nội dung cuộc thi: Học sinh được viết, vẽ về quê hương mình. Học sinh có thể nêu bất kì cảm nhận gì về quê hương. Các bài viết, vẽ hay và đẹp được nhà trường trưng bày, giới thiệu đến học sinh.
Tranh của Nguyễn Phạm Đức Anh lớp 4E

Tranh của Mai Hoàng Anh lớp 4E
Sau các hình thức kiểm tra kiến thức của học sinh về Lịch sử và Địa lí địa phương, nhà trường rút kinh nghiệm trong việc giảng dạy đến với giáo viên. Mỗi giáo viên đều thấy rõ tác dụng, sự cần thiết của việc dạy Lịch sử và Địa lí, từ đó tự rút kinh nghiệm trong việc sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để đạt hiệu quả cao nhất trong dạy học. Chính vì sự kiểm tra nghiêm túc nội dung dạy học và giáo dục học sinh mà chất lượng việc dạy và học Lịch sử và Địa lí địa phương được nâng lên rõ rệt. Tất cả cán bộ giáo viên, học sinh, phụ huynh đều thấy hào hứng với việc tiếp cận các thông tin về địa phương. Trước các cuộc thi do nhà trường tổ chức, các bậc phụ huynh đều dành thời gian để ôn tập kiến thức cho con, tà đó giúp trẻ càng nắm vững kiến thức.
	2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Trong những năm qua, trường Tiểu học Điện Biên 1, thành phố Thanh Hóa, Tỉnh Thanh Hóa luôn nỗ lực trong việc dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương. Việc lựa chọn nội dung phù hợp và sử dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp hình thức tổ chức dạy học đã đem lại hiệu quả cao cho chất lượng dạy và học của nhà trường. Học sinh được cung cấp nhiều kiến thức bổ ích về địa phương Thanh Hóa. Các hình thức dạy học đa dạng, phong phú giúp học sinh nắm kiến thức với tâm lí thoải mái, chính vì vậy kiến thức được học sinh nhớ lâu và vận dụng tốt. Các kĩ năng sống và năng lực của học sinh được phát triển và rèn luyện bền vững. Vốn sống và kiến thức về Lịch sử và Địa lí của học sinh vững vàng đã giúp cho học sinh tự tin học tốt ở các môn học khác. Qua việc tiếp thu kiến thức bằng nhiều hình thức khác nhau, học sinh linh hoạt, chủ động, hứng thú trong học tập. Các năng lực, kĩ năng như: Hoạt động nhóm, lên kế hoạch học tập, phân chia công việc, trình bày trước đám đông,được củng cố thường xuyên. Thông qua các hoạt động, học sinh tự tin vào bản thân, tích lũy được nhiều kinh nghiệm về sự hợp tác, tự học và giải quyết vấn đề. Sự kiên trì, lòng dũng cảm, sự sẻ chia cũng được hình thành và phát triển. Chất lượng giáo dục của nhà trường luôn bền vững. Trường luôn có 100% học sinh được đánh giá “Hoàn thành” trở lên ở tất cả các môn học và được đánh giá “Đạt” trở lên ở các năng lực và phẩm chất. 
Việc học sinh được bổ sung kiến thức về địa phương một cách đầy đủ đã giúp cho các em thêm yêu quê hương, tự hào về quê hương mình. Từ tình yêu quê hương, học sinh thấy rõ trách nhiệm của bản thân trong việc xây dựng quê hương ngay từ khi còn là học sinh Tiểu học. Học sinh trường Tiểu học Điện Biên 1 thể hiện trách nhiệm của bản thân trong việc xây dựng quê hương qua các hoạt động: Lao động chăm sóc cây và hoa hàng ngày, nhặt rau và xếp khay tại nhà bếp vào đầu mỗi buổi học, dọn vệ sinh lớp học vào cuối tuần, giữ gìn lớp học luôn sạch sẽ, tiết kiệm điện nước. Sách tại thư viện xanh luôn được học sinh bảo quản, giữ gìn cẩn thận. Ý thức bảo vệ của công của học sinh luôn được nâng lên. Nhà trường phát động phong trào thi đua “Trường học không có rác” và đã được học sinh hưởng ứng và thực hiện rất tốt. Khuôn viên nhà trường luôn sạch sẽ, thân thiện. Trường đang đề nghị được công nhận “Đơn vị kiểu mẫu cấp Tỉnh”. Thông qua các hình thức dạy học, sự giao tiếp được mở rộng, tình cảm giữa thành viên trong lớp, trong trường được gắn kết. 
Việc lựa chọn nội dung giảng dạy, tổ chức các hình thức dạy học phong phú trong dạy học Lịch sử và Địa lí, giáo viên được cung cấp rất nhiều kiến thức, nghiệp vụ sư phạm và kĩ năng sống cũng được nâng lên. Việc nắm vững kiến thức về địa phương giúp mỗi giáo viên luôn tự tin trong quá trình giảng dạy, giáo dục học sinh cũng như tự tin hơn trong cuộc sống. 
Việc tổ chức cho giáo viên và học sinh trong dạy học Lịch sử và Địa lí làm tăng khả năng tư duy, sự linh hoạt của cán bộ quản lí nhà trường. Mỗi lãnh đạo nhà trường thấy tự tin, vững vàng hơn trong công tác quản lí.
	3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Kết luận: Trong xã hội hiện nay, kiến thức về Lịch sử và Địa lí nói chung và của địa phương nói riêng đang dần xa lạ với học sinh. Một bộ phận học sinh thờ ơ với những vấn đề đang diễn ra xung quanh, ngay trên chính địa phương mình. Thực trạng lối sống của một bộ phận học sinh hiện nay đáng để xã hội quan tâm. Tình yêu quê hương, đất nước của một bộ phận học sinh có sự sao nhãng. 
Việc đổi mới dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương giúp học sinh nắm bắt kiến thức một cách tự nhiên và tự chủ, nhờ đó mà kiến thức được lưu lại lâu hơn trong mỗi học sinh. Việc học trở thành nhu cầu thiết yếu của mỗi con người chứ không còn là bắt buộc. Học sinh hăng say khám phá, tự tin trao đổi suy nghĩ của của bản thân và tự tin thể hiện năng lực chính mình. Mỗi kiến thức, kĩ năng tiếp thu được đều được học sinh mạnh dạn vận dụng vào cuộc sống hàng ngày, giúp cuộc sống trở nên gần gũi hơn. Năng lực và phẩm chất của học sinh cũng được hình thành và phát triển thông qua các hình thức dạy học phong phú. Tình yêu đối với con người, thiên nhiên, quê hương, đất nước được hình thành bền vững qua các hoạt động dạy học trên lớp, các hoạt động ngoại khóa, thăm quan, từ thiện,Sự chia sẻ, phối hợp, tương tác, tinh thần tập thể, được hình thành và phát triển qua việc học, qua các cuộc thi, giao lưu. Nhà trường tổ chức đổi mới cách dạy Lịch sử và Địa lí địa phương đã luôn tạo được một môi trường thân thiện. 
Bản thân mỗi cán bộ quản lí và giáo viên nâng cao được nghiệp vụ sư phạm, rèn được nhiều kĩ năng qua việc đổi mới hoạt động dạy học. Mỗi cán bộ giáo viên thấy rõ hơn trách nhiệm nghề nghiệp đối với việc giáo dục học sinh tình yêu quê hương. Từ đó mỗi cán bộ giáo viên thấy cần thiết phải nỗ lực hơn nữa trong công tác để đáp ứng được với yêu cầu giáo dục trong giai đoạn mới. Yêu cầu giáo dục trong giai đoạn mới ngoài việc đào tạo con người có kiến thức thì còn cần đào tạo con người năng động, tự tin và sáng tạo. Có như vậy, lớp người mới mới có thể đưa đất nước phát triển theo kịp các nước tiên tiến trên thế giới. 
Việc đổi mới trong dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương ở trường Tiểu học Điện Biên 1 đã thành nhiệm vụ công tác thường xuyên ở mỗi tuần, mỗi tháng, mỗi năm và đã đem lại hiệu quả cao trong giáo dục toàn diện học sinh. Tất cả các trường Tiểu học đều có thể thực hiện để đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy và giáo dục học sinh tùy theo điều kiện của mỗi trường.
3.2. Kiến nghị: Đề nghị Phòng GD&ĐT tạo cơ hội học tập kinh nghiệm cho các nhà trường trong việc đổi mới dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương. Hình thức học tập kinh nghiệm có thể là: 
- Tổ chức dự giờ các tiết dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương tại các nhà trường theo cụm trường.
- Tập hợp các hình thức dạy học Lịch sử và Địa lí địa phương, giới thiệu cho toàn thể các trường trên địa bàn cùng học tập.
XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG
Phó Hiệu trưởng
Thanh Hóa, ngày 10 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Phạm Thị Mai Hoa