Sáng kiến kinh nghiệm Em yêu lịch sử xứ Thanh

Sinh thời Bác Hồ từng nói:

"Dân ta phải biết sử ta

Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam"

Có thể nói rằng đó là lời căn dặn và cũng là tâm huyết của Bác Hồ kính yêu, Người luôn mong muốn thế hệ trẻ không chỉ hiểu lịch sử mà còn phải "tường" có nghĩa là phải hiểu rõ, hiểu một cách sâu sắc về truyền thống lịch sử của cha ông. Tuy nhiên, việc dạy và học môn Lịch sử vẫn còn nhiều hạn chế. Bản thân giáo viên còn gặp một số khó khăn khách quan và chủ quan trong việc truyền thụ kiến thức và phương pháp học bộ môn Lịch sử. Thêm vào đó là điều kiện xã hội hiện nay, trong xu thế mở cửa hội nhập, phát triển nền kinh tế thị trường, bên cạnh những mặt tích cực, còn tồn tại nhiều hạn chế như: Học sinh chỉ học những môn "thời thượng" còn những môn rất cần thiết, có giá trị giáo dục như môn lịch sử lại bị xem nhẹ. Việc học lịch sử của học sinh hiện nay thật đáng buồn, nhiều học sinh học lịch sử là để đối phó với giáo viên, với các kỳ thi chứ không phải học để biết, để hiểu từ đó yêu thích về lịch sử, tự hào về lịch sử dân tộc. Chúng ta đều biết rằng bộ môn lịch sử có vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục bản sắc văn hóa, truyền thống dân tộc, hình thành thế giới quan, tình cảm đạo đức, năng lực nhận thức cho học sinh trước những thách thức của toàn cầu hoá nhằm tạo ra bản lĩnh công dân của đất nước khi tham gia quá trình hội nhập quốc tế.

19 trang SKKN Lịch Sử 21/05/2025 200

Download

Bạn đang xem tài liệu "Sáng kiến kinh nghiệm Em yêu lịch sử xứ Thanh", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.

Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Em yêu lịch sử xứ Thanh

h vì mỗi làng có một cái đình, từ làng này có thể nhìn thấy đình của 2 làng kia. Mỗi làng chỉ có một con đường độc đạo đi vào).
Câu 5: Tên Thanh Hóa có từ đời Vua nào ?
Đáp án: Vua Lí Công Uẩn.
(Chia nước làm 24 lộ, có Thanh Hóa lộ – Thanh: trong sạch, Hóa: Biến hóa).
Câu 6: Bia Vĩnh Lăng thuộc khu di tích lịch sử Lam Kinh do ai soạn ?
Đáp án: Nguyễn Trãi (tháng 10 năm Quí Sửu).
Câu 7: Làng cổ nào của xứ Thanh được xem như một niên biểu về sự phát triển liên tục từ buổi các vua Hùng dựng nước cho đến thời hiện đại ?
Đáp án: Làng cổ Đông Sơn (Đây là làng Việt cổ có vị trí rất lớn, đại diện cho cả một giai đoạn lịch sử văn minh Đông Sơn - trống đồng Đông Sơn)
Câu 8: Ai là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống quân Minh xâm lược thế kỷ thứ XV ?
Đáp án: Lê Lợi (Lê Thái Tổ).
Câu 9: Ai là người có công giải phóng thành Đại La năm 931, đánh thắng giặc ngoại xâm, xây dựng nền độc lập tự chủ, kết thúc 1000 năm đô hộ của phương Bắc ?
Đáp án: Dương Đình Nghệ (ông là một hào trưởng lâu đời ở Ái Châu, thuộc dòng họ tuấn tú, hào kiệt, có tinh thần yêu nước nồng nàn, sâu sắc, bất chấp mọi gian khổ hy sinh).
Câu 10: Ai là vị vua đầu tiên của nhà Tiền Lê ?
Đáp án: Vua Lê Đại Hành (Lê Hoàn không chỉ là một vị hoàng đế có những đóng góp to lớn trong việc chống quân Tống phương Bắc, quân Chiêm phương Nam, giữ gìn và củng cố nền độc lập dân tộc mà còn có nhiều công lao trong sự nghiệp ngoại giao, xây dựng và kiến tạo đất nước Đại Cồ Việt).
Câu 11: Ai là người phát minh ra súng Thần Cơ ?
Đáp án: Hồ Nguyên Trừng (con trai Hồ Quý Ly, ông là người sáng tạo ra phương pháp làm súng "thần cơ thương pháo" loại súng này được đúc bằng sắt hoặc đồng, có nhiều kích cỡ).
Câu 12: Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Đình (1886) là ai ?
Đáp án: Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Ba Đình là Phạm Bành và Đinh Công Tráng (Để chuẩn bị chiến đấu lâu dài, Đinh Công Tráng đã họp các tướng lĩnh, trình bày kế hoạch xây dựng căn cứ Ba Đình. Việc xây thành ông giao cho Đốc Thuế chỉ huy. Việc huy động dân phu và nguyên liệu giao cho tướng khác. Nhân dân ở các làng quanh Ba Đình hết lòng ủng hộ nghĩa quân).
Phạm Bành và Đinh Công Tráng
Câu 13: Đội du kích Ngọc Trạo được thành lập ngày 19/9/1941 gồm bao nhiêu người ?
Đáp án: 21 người (Ngày 19/9/1941 tại Hang Treo huyện Thạch Thành, trong ánh đuốc bập bùng và dưới lá cờ đỏ sao vàng, đội du kích Ngọc Trạo tiền thân của lực lượng vũ trang cách mạng tỉnh Thanh Hoá chính thức được thành lập gồm 21 chiến sĩ do đồng chí Đặng Châu Tuệ chỉ huy trước sự góp mặt của đồng chí đặc phái viên xứ uỷ Bắc Kì. Những chiến sĩ đầu tiên của lực lượng vũ trang Thanh Hoá đã tuyên thệ tuyệt đối trung thành với sự nghiệp cách mạng, với dân tộc. Chỉ một tuần sau khi được thành lập đội du kích Ngọc Trạo đã phát triển lên tới 40 người, sau một tháng lên tới 83 người. Hiện nay Ngọc Trạo là một chiến khu cách mạng cấp quốc gia, là địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống yêu nước và cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau).
Câu 14: Chi bộ cộng sản đầu tiên của huyện Thọ Xuân được thành lập vào ngày, tháng, năm nào ?
Đáp án: 20/07/1930 (Ngày 20/7/1930) tại làng Yên Trường, xã Thọ Lập, huyện Thọ Xuân, chi bộ cộng sản đầu tiên của huyện Thọ Xuân được thành lập gồm 7 đồng chí. Hội nghị bầu đồng chí Lê Văn Sĩ làm bí thư chi bộ.
Câu 15: Người con nào của Thanh Hóa nổi tiếng với giai thoại hi sinh thân mình để cứu pháo trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Đáp án: Tô Vĩnh Diện (quê Triệu Sơn, Thanh Hóa, hi sinh thân mình để cứu pháo trong chiến dịch Điện Biên Phủ, được phong tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân).
Câu 16: Kể tên các liệt sĩ được phong tặng danh hiệu: Anh hùng lực lượng vũ trang Thanh Hoá trong kháng chiến chống Pháp ?
Đáp án: 5 liệt sĩ đó là: Liệt sĩ Tô Vĩnh Diện, liệt sĩ Trương Công Man, liệt sĩ Trần Đức, liệt sĩ Lê Công Khai, liệt sĩ Lò Công Bường.
Câu 17: Cây cầu huyền thoại biểu trưng cho ý chí, tinh thần anh dũng của người Thanh Hóa thời chống Mĩ có tên gọi là gì ?
Đáp án: Cầu Hàm Rồng (là tượng đài về chủ nghĩa anh hùng cách mạng của nhân dân và thanh niên Việt Nam; một biểu tượng trước toàn thế giới về sự thất bại về chính sách xâm lược và hiếu chiến của đế quốc Mĩ).
Câu 18: Câu nói “Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù” là của ai ?
Đáp án: Lê Mã Lương (thiếu tướng Lê Mã Lương quê huyện Nông Cống, tỉnh Thanh Hóa. Ông là một vị tướng được mọi người nhớ đến bởi những chiến công hiển hách mà còn nhớ đến vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ở tuổi 21 với câu nói nổi tiếng “Cuộc đời đẹp nhất là trên trận tuyến đánh quân thù”.
Câu 19: Em hãy kể tên người nữ anh hùng lực lượng vũ trang Thanh Hoá có kì tích vác 2 thùng đạn nặng tới 98 kg trong kháng chiến chống Mĩ ?
Đáp án: Anh hùng Ngô Thị Tuyển (với kì tích của mình, ngày 1/1/1967 bà được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang).
Câu 20: Người anh hùng Thanh Hoá tuổi thiếu niên liều mình cứu 2 em nhỏ trong kháng chiến chống Mĩ. Anh là ai ?
Đáp án: Nguyễn Bá Ngọc (Hy sinh rạng sáng ngày 5/4/1965).
Câu 21: Thắng cảnh nào ở Sầm Sơn là biểu tượng của tình thuỷ chung, là khát khao hạnh phúc, được sống trong tình yêu ?
Đáp án: Hòn Trống Mái (Hòn Trống Mái - biểu tượng thuỷ chung của tình yêu giữa chàng trai tên Ngư Phủ và một tiên nữ đội lốt cò).
Câu 22: Bác Hồ kính yêu đã về thăm tỉnh Thanh Hóa mấy lần ?
Đáp án: 4 lần.
+ Ngày 20/2/1947 sau kháng chiến toàn quốc bùng nổ chưa tròn 2 tháng - Bác Hồ đã về thăm Thanh Hóa lần đầu tiên. Sáng hôm đó Bác nói chuyện với hơn 40 cán bộ chủ chốt của tỉnh Thanh Hóa tại núi Rừng Thông huyện Đông Sơn.
+ Lần thứ hai Bác về thăm Thanh Hóa trong 2 ngày 13,14/6 / 1957. Bác Hồ đã nói chuyện tại thị xã với gần 4.000 đại biểu các tầng lớp nhân dân hân hoan chào đón Người.
+ Ba năm sau, trong 3 ngày từ ngày 17 đến ngày 19/7/1960 Bác Hồ lại về thăm Thanh Hóa lần thứ 3. Lần này Người rất vui, trên đường từ thị xã Thanh Hóa xuống Sầm Sơn, Bác tức cảnh đọc tặng Thanh Hóa hai câu thơ ứng tác:
"Tỉnh Thanh biển bạc rừng vàng
Ruộng đồng man mác, xóm làng liên miên".
+ Hơn một năm sau, Bác Hồ lại vào thăm Thanh Hóa lần thứ tư trong 2 ngày 11,12/12/1961. Buổi sáng ngày 11 Bác đi thăm HTX Nông nghiệp tiên tiến Yên Trường thuộc huyện Yên Định.
Câu 23: Khu di tích lịch sử Lam Kinh được Thủ tướng Chính phủ công nhận là di tích Quốc gia đặc biệt vào ngày, tháng, năm nào ?
Đáp án: 27/7/2012.
Câu 24: Suối Hiêu thuộc xã nào, huyện nào của tỉnh Thanh Hoá
Đáp án: Suối Hiêu, thuộc xã Cổ Lũng, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hoá (Nằm trong vũng lõi khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông. Đây là điểm đến yêu thích của dân phượt và các du khách nước ngoài ưa du lịch khám phá trong vài năm nay. Đến Pù Luông mùa lúa chín, cung đường dài 25 km từ thị trấn Cành Nàng đến bản Hiêu rất đẹp. Nơi đây nổi tiếng với dòng suối Hiêu có thể biến cây thành đá. Do chứa một lượng đá vôi lớn, nên nước suối Hiêu làm vôi hoá những bộ rễ cây nằm dưới lòng suối. Nước suối trong, mát lạnh mùa hè và ấm áp vào mùa đông).
Câu 25: Trò diễn dân gian nào ở Thọ Xuân được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia ngày 06/03/2017 ?
Đáp án: Trò Xuân Phả.
Câu 26: Tổ khúc múa đèn có nguồn gốc từ đâu ?
Đáp án: Làng Viên Khê - Đông Anh - Đông Sơn - Thanh Hoá (tổ khúc múa đèn Đông Anh do những người dân chân lấm tay bùn sáng tạo nên nhằm phục vụ nhu cầu sản xuất qua các thời vụ, nói lên ước mơ mưa thuận gió hoà, mùa màng bội thu và tình yêu đôi lứa).
Câu 27: Đền Cửa Đạt thuộc huyện Thường Xuân - Thanh Hoá thờ vị anh hùng nào trong phong trào Cần Vương chống Pháp ?
Đáp án: Anh hùng Cầm Bá Thước (đáp ứng tiếng gọi kháng chiến dưới cờ nghĩa của Phan Đình Phùng, ông cầm đầu các đội quân thuộc tỉnh Thanh Hoá. Sau đó ông tham gia khởi nghĩa Tống Duy Tân. Chính ông đã chủ trương kinh tài bằng cách đem ngọc quế để nghĩa Đảng bán lấy tiền mua quân lương, khí giới).
Câu 28: "Chiến hạm nổi" là danh của hòn đảo nào của Thanh Hoá trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước ?
Đáp án: Đảo Hòn Mê (đảo Hòn Mê với tên gọi cổ là "thập bát mã sơn" tức mười tám hòn đảo lớn, nhỏ tạo thành 3 cụm đỏ, như 1 đàn tuấn mã đang lao mình. Đảo Mê là vị trí tiền tiêu, là chiến hạm nổi, ngăn chặn quân địch tấn công từ biển vào đất liền).
Câu 29: Dân tộc Mường - Thanh Hoá có bộ sử thi nổi tiếng. Em hãy cho biết tên của bộ sử thi đó ?
Đáp án: Sử thi "Đẻ đất, đẻ nước" (là thiên sử thi thần thoại của người Mường - một dân tộc thiểu số hiện cư trú chủ yếu ở tỉnh Hoà Bình và Thanh Hoá. "Đẻ đất, đẻ nước" kể lại những sự việc ở trần gian từ khi khai thiên lập địa, khi vũ trụ còn là một khối hỗn mang đến khi bản mường đượng ổn định).
Câu 30: Thành Nhà Hồ được UNESCO công nhận là di sản Văn hóa thế giới vào ngày, tháng, năm nào ?
Đáp án: 27/6/2011.
* Hết câu hỏi số 25, trên sân còn lại 56 thí sinh.
* Hết câu số 30, số thí sinh còn lại là 4 em.
* 4 em học sinh còn lại tham gia trả lời tiếp câu hỏi của Ban giám hiệu để tìm ra thí sinh xuất sắc nhất cuộc thi.
Câu 1: Ông là vị Vua nào của triều Hậu Lê ?
"Trị vì đất nước thanh bình
Kính thầy trọng đạo trọn tình vua tôi"
* Đáp án: Vua Lê Hiến Tông.
- Sau câu hỏi thứ nhất: Còn lại 3 em trên sân thi đấu.
Câu 2: Ông là ai ? Quê ở đâu ?
Người có học vị Bảng nhãn và là tác giả của cuốn "Đại Việt sử ký" ?
* Đáp án: Ông là Lê Văn Hưu quê ở Thiệu Hoá, Thanh Hoá.
Câu 3: Ông là ai ? Quê ở đâu ?
Là người soạn thảo bài hịch kêu gọi quần thần phế bỏ Vua Lê Uy Mục ?
* Đáp án: Ông chính là Lương Đắc Bằng, quê ở Hoằng Hoá, Thanh Hoá.
Sau câu hỏi thứ hai: Trên sân thi đấu còn lại 2 em học sinh. Ở câu hỏi thứ ba em Nguyễn Ngọc Sơn lớp 7C trả lời chính xác. Như vậy, cuộc thi: "Em yêu lịch sử xứ Thanh" có 40 giải khuyến khích, 4 giải ba, 1 giải nhì đó là em: Phạm Thị Thu Giang - Lớp 8A và 1 giải nhất đó là em: Nguyễn Ngọc Sơn - Lớp 7C.
2.4. HIỆU QUẢ CÚA SKKN ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC, ĐỐI VỚI BẢN THÂN, ĐỒNG NGHIỆP VÀ NHÀ TRƯỜNG
2.4.1. Với việc tổ chức hoạt động ngoại khoá "Em yêu lịch sử xứ Thanh" tôi thấy: Trong các tiết học lịch sử nói chung, lịch sử địa phương nói riêng sôi động, học sinh hiểu bài, hứng thú hơn. Đa số các em đều thích tìm hiểu kiến thức lịch sử. Sau đây là kết quả đối chứng ở học sinh khối 7 về kiến thức lịch sử địa phương Thanh Hoá.
* Trước khi tổ chức ngoại khóa :
Lớp (sĩ số)
N.Dung
7A (38)
7B (38)
7C (39)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
không thích
17
45
19
50
15
38
thích
18
47
15
39
19
49
rất thích
3
8
4
11
5
13

* Sau khi tổ chức ngoại khóa :
Lớp (sĩ số)
N.Dung
7A (38)
7B (38)
7C (39)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
không thích
7
18
6
16
5
13
thích
23
61
24
63
21
62
rất thích
8
21
8
21
10
25
Theo chủ trương kế hoạch của UBND tỉnh – Sở GD&ĐT Thanh hóa phát động tổ chức cuộc thi “Em yêu lịch sử xứ Thanh” đến tất cả các cấp học. Hưởng ứng cuộc thi đó Phòng GD&ĐT tổ chức cuộc thi này, bản thân tôi đã được chuẩn bị, hướng dẫn, tập luyện học sinh nên các em hưởng ứng nhiệt tình và thu được nhiều kết quả.
2.4.2. Kết quả đạt được trong cuộc thi viết bài về: "Em yêu lịch sử xứ Thanh" do trường, huyện và tỉnh Thanh Hoá tổ chức.
Cấp
Nhất
Nhì
Ba
Khuyến khích
Tỉ lệ
%
Cấp trường
1
1
7
11
100
Cấp huyện
1

7
1
100
Cấp tỉnh

2
5
100

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. KẾT LUẬN
Lịch sử địa phương là một phần của lịch sử dân tộc, góp phần quan trọng trong việc giáo dục truyền thống cách mạng, tình yêu quê hương, đất nước cho thế hệ trẻ mà đặc biệt là lứa tuổi học đường, nhằm khơi dậy trong các em lòng tự hào về lịch sử xứ Thanh anh hùng. Từ đó các em có ý thức phấn đấu học tập, rèn luyện góp phần xây dựng quê hương đất nước "Vì mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh", đưa nước ta vững bước tiến lên CNXH. Như vậy, qua việc sưu tầm tài liệu lịch sử địa phương, tôi nhận thấy việc sưu tầm nghiên cứu tài liệu lịch sử địa phương là rất cần thiết trong các tiết dạy học lịch sử địa phương ở các khối lớp trong nhà trường THCS nói chung và trường T.H.C.S Lam Sơn nói riêng và đặc biệt thích hợp cho việc tổ chức các buổi ngoại khoá về lịch sử cho học sinh. Thanh Hoá là vùng đất "Địa linh nhân kiệt", nơi có nhiều di tích lịch sử như: Thành nhà Hồ, lăng và đền Bà Triệu, đền thờ Lê Hoàn, di tích lịch sử Lam Kinh, chiến khu Ngọc Trạo, Hàm Rồng .... Khi sưu tầm nghiên cứu các vấn đề trên chúng ta nên kết hợp với các tổ chức khác như nhà trường, tổ Khoa học xã hội, tổ chức Đoàn, Đội .... để thực hiện các buổi ngoại khoá hàng năm. Đồng thời, qua việc hướng dẫn cho học sinh tham gia sưu tầm tài liệu đã khích lệ tinh thần ham học hỏi, hăng say tìm hiểu truyền thống lịch sử địa phương và có ý thức trân trọng, bảo vệ những di sản văn hóa đó.
Với mục tiêu thực hiện tốt các cuộc vận động: "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" và cuộc vận động "Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo" cùng với phong trào "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực", bản thân tôi với tư cách là một giáo viên bộ môn, tôi luôn tìm hiểu phương pháp dạy học sao cho học sinh có thể nắm bắt kiến thức một cách dễ hiểu nhất giúp các em có hứng thú bộ môn tránh được áp lực khi học. Qua đề tài này, tôi đã cùng với đồng nghiệp góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử thể hiện qua những kết quả đã đạt được ở các bài dự thi : "Em yêu lịch sử xứ Thanh" do Tỉnh Thanh Hóa phát động đạt giải cao cấp trường, cấp huyện và cấp tỉnh. Điều đáng quý nhất là ý thức học tập bộ môn lịch sử của học sinh được nâng lên rất nhiều. Trong quá trình thực hiện đề tài, với thời lượng cho phép nên không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong các quý thầy cô góp ý để đề tài tổ chức hoạt động ngoại khoá: "Em yêu lịch sử xứ Thanh" của tôi được hoàn thiện hơn.
3.2. KIẾN NGHỊ
* Đối với cấp trên:
- Hỗ trợ thêm các nguồn tư liệu về lịch sử địa phương Thanh Hoá.
- Tổ chức sân chơi rộng về tìm hiểu kiến thức lịch sử địa phương để các trường được giao lưu, học hỏi lẫn nhau.
- Cần tăng cường số tiết học lịch sử địa phương trong các giờ chính khoá.
* Về phía nhà trường:
- Cần tuyên truyền sâu rộng về lịch sử nói chung và lịch sử địa phương Thanh Hoá nói riêng thông qua hoạt động ngoại khoá nhiều hơn nữa ở các tiết giáo dục ngoài giờ lên lớp, tiết chào cờ hàng tuần.
- Thường xuyên tổ chức các chuyên đề để nâng cao chất lượng môn Lịch Sử.
- Ngoài những kiến thức có trong sách giáo khoa, người giáo viên cần không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên môn, tiếp cận sự kiện mới nhất để truyền tải cho học sinh. Đồng thời phải luôn luôn đổi mới cách thức dạy học phù hợp giúp học sinh hăng say tìm hiểu và vận dụng.
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 25 tháng 05 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết không sao chép nội dung của người khác.
Người thực hiện
Lê Thị Hồng Quyên

File đính kèm:

sang_kien_kinh_nghiem_em_yeu_lich_su_xu_thanh.doc