Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh học tốt môn Lịch sử ở Khối 4, 5

p với từng nội dung bài học.
	+ Sử dụng bản đồ, lược đồ trong dạy học lịch sử
	Bản đồ là phương tiện trực quan rất quan trọng trong dạy học lịch sử. nó không chỉ góp phần quan trọng tái hiện lại cho học sinh những hình ảnh lịch sử chân thực nhất mà còn khắc phục được tình trạng nhầm lẫn lịch sử của học sinh. Trên bản đồ lịch sử, các sự kiện luôn được thể hiện trong một không gian, thời điểm, địa điểm cùng một số yếu tố nhất định. Ví dụ: Khi dạy bài 17 “Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ” ( lớp 5) nếu như chỉ phương pháp dùng lời, giáo viên khó có thể tạo cho học sinh biểu tượng về tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ mà thực dân Pháp cho là "Một pháo đài kiên cố không thể công phá". Rõ ràng khi chọn vị trí chiến lược cho kế hoạch của mình. Na-va đã nghĩ đến chiến dịch Điện Biên Phủ với địa hình cánh đồng Mường Thanh có núi cao bao bọc, hiểm trở sẽ gây khó khăn cho ta khi tiến công, hơn nữa đây còn là một vị trí chiến lược có thể kiểm soát cả chiến trường Lào và Bắc Bộ. Nếu giáo viên biết kết hợp sử dụng bản đồ chiến trường Đông Dương 1953-1954, chiến dịch Điện Biên Phủ 1954 cùng với một số hình ảnh khác thì học sinh sẽ có nhiều biểu tượng khá rõ về "pháo đài kiên cố" là "Xương sống kế hoạch Na-va".
	Khi kết hợp sử dụng những biện pháp như vậy, giáo viên đã góp phần bồi dưỡng kiến thức lịch sử cho học sinh.
* Biện pháp 3: Sử dụng trò chơi nhằm phát huy tính tích cực của học sinh
	Như chúng ta đã biết trò chơi trong học tập có rất nhiều tác dụng vì nó gây hứng thú, hào hứng tạo cho lớp học có một không khí thi đua học tập sôi nổi và tích cực nhất, đặc biệt là đối với môn học lịch sử nếu biết sử dụng nó một cách nhuần nhuyễn và đúng thời điểm thì hiệu quả sẽ tăng lên gấp bội. Thông qua hình thức tổ chức các trò chơi bổ ích, lý thú từ đó góp phần bổ sung, nâng cao kiến thức cho học sinh. Có rất nhiều trò chơi để phục vụ tốt cho môn học lịch sử tuy nhiên thiết kế và sử dụng như thế nào để có hiệu quả một cách tối ưu nhất, đó mới là vấn đề cần quan tâm. Và thông thường tổ chức trò chơi để củng cố nội dung bài học là hợp lý. Tuy nhiên không nên áp dụng một cách rập khuôn, cứng nhắc, lạm dụng mà phải biết sáng tạo vận dụng cụ thể vào từng bài học mới mang lại hiệu quả thiết thực. Chính vì thế trong đề tài này tôi xin giới thiệu một số trò chơi mà tôi thường sử dụng đã mang lại hiệu quả cao trong môn dạy lịch sử.
	+ Trò chơi Điền khuyết
	Mục đích của trò chơi này là giúp học sinh nắm vững, khắc sâu kiến thức đã học, rèn luyện sự nhanh trí, tăng khả năng phán đoán, lựa chọn. Trò chơi này có thể sử dụng để tìm hiểu bài. Giáo viên chuẩn bị như sau, ghi lại từng đoạn kiến thức quan trọng cần ghi nhớ trong bài học trong đó có những cụm từ để khuyến cho học sinh điền, có thể ghi vào bảng nhóm hoặc sử dụng máy chiếu thì càng tốt. Ở dưới mỗi đoạn cho trước một số cụm từ để cho các em lựa chọn. Tiến hành như sau: Giáo viên cho học sinh đọc lướt và tìm từ điền sau cho mời 2 học sinh lên bảng điền, nếu ai điền nhanh và chính xác thì thắng cuộc. Nếu sử dụng máy chiếu thì cho học sinh thi đua điền nhanh. Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh giải thích lý do chọn từ cần điền. Cuối cùng giáo viên nhận xét kết luận đáp án đúng, củng cố và mở rộng kiến thức về đoạn nội dung đó.
	Ví dụ: Khi dạy bài Nhà Lý dời đô ra Thăng Long (lịch sử lớp 4) giáo viên cho học sinh chơi trò chơi này để biết được vì sao vua Lý Thái Tổ quyết định dời đô ră Thăng Long. Giáo viên chọn đoạn nội dung sau: "Mùa xuân năm ..., một lần từ kinh đô Hoa Lư trở về thăm quê nhà. Lý Thái Tổ có ghé qua thành cũ ... Vua thấy đây là vùng đất ở ... đất nước, rộng lại ..., dân cư không khổ về ngập lụt, muôn vật phong phú tốt tươi. Nghĩ thế ông quyết định rời đô từ ... ra Thăng Long.Từ cần điền vào các chỗ khuyết: 1010, Đại La, trung tâm, bằng phẳng, Hoa Lư. Tuy nhiên giáo viên phải đổi lộn xộn các từ cần điền. Và sau khi tổng kết trò chơi giáo viên lồng ghép kể chuyện về vua Lý Thái Tổ.
	+ Trò chơi Ô chữ kì diệu:
	Mục đích của trò chơi này là thông qua trò chơi giúp hoc sinh biết vận dụng kiến thức đã học để giải các ô chữ. Từ đó rèn luyện kĩ năng ghi nhớ, suy luận, liên tưởng trong học tập.
	Giáo viên chuẩn bị như sau: Kẻ sẵn ô chữ vào bảng phụ hoặc bảng nhóm, cũng có thể kẻ trước lên bảng. Nếu sử dụng máy chiếu thì tốt nhất. Nếu không có giáo viên che toàn bộ ô chữ đã chuẩn bị, khi học sinh trả lời đúng ô nào thì mở ô đó ra. Sau đó tiến hành cho học sinh chơi như sau. Giáo viên gọi khoảng 3 học sinh tham gia đoán ô chữ. Giáo viên nêu câu hỏi gợi ý cho từng ô chữ hàng ngang. Từng em đoán 1. Nếu bạn trước không đoán trúng thì bạn sau đoán. Ai không đoán được lần 2 thì bị loại để bạn khác chơi. Người giỏi là người ở lại lâu nhất. Sau khi hoàn thành từ hàng ngang cho học sinh đoán ô chữ hàng dọc. Yêu cầu học sinh giới thiệu về nội dung từ khóa.
	Ví dụ: Khi dạy bài "Cuộc kháng chiến chống quần Tống xâm lược lần thứ nhất" (năm 981) lớp 4. Để kiểm tra học sinh tiếp thu bài như thế nào sau khi tìm hiểu bài, giáo viên tổ chức cho học sinh chơi và giáo viên chuẩn bị ô chữ và nội dung câu hỏi như sau:
N
Ề
L
Ê
Đ
Ạ
N
À
H
I
G
N
Ô
C
G
N
Ô
L
O
Á
L
I
H
C
G
N
Ă
I
Ê
L
T
H
N
Đ
I
N
H
T
À
O
N
Ạ
V
Ế
U
T
Câu hỏi giải ô chữ như sau:
	Câu 1: Ô chữ này gồm có 7 chữ cái. Đây là trận đánh do tướng Hầu Nhân Bảo chỉ huy?
	Câu 2: Ô chữ này có 6 chữ cái. Đây là triều đại do Lê Hoàng sáng lập?
	Câu 3: Ô chữ này có 9 chữ cái. Đây là niên hiệu của Lê Hoàn khi lên ngôi?	
	Câu 4: Ô chữ này có 10 chữ cái. Áo mà thái hậu Dương Vân Nga trao cho Lê Hoàn?
	Câu 5: Ô chữ này có 8 chữ cái. Tên một vị vua con thái hậu Dương Vân Nga lên ngôi lúc 6 tuổi?
	Câu 6: Ô chữ này có 6 chữ cái. Khi Lê Hoàn lên ngôi quân sĩ tung hô như thế nào?
	Sau khi phát hiện ra ô chữ hàng dọc yêu cầu học sinh nêu hiểu biết về Lê Hoàn sau đó giáo viên kể cho học sinh biết về ông như sau. Lê Hoàn sinh 941 mất 1005 là người Lập Xuân - Thanh Hóa. Quê gốc ở Thanh Liêm - Hà Nam. Cha mẹ mất sớm, ông được một viên quan họ Lê nuôi. Lớn lên ông theo giúp Đinh Liễn (con Đinh Bộ Lĩnh) lập được nhiều công trạng. Khi nhà Đinh thành lập, ông được phong chức Thập đạo tướng quân. Năm 979, hai cha con Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị bọn phản nghịch giết. Đinh Toàn lên ngôi lúc mới 6 tuổi, giặc Tống kéo sang xâm lược nước ta. Thế nước lâm nguy, triều đình tôn Lê Hoàn lên ngôi vua. Ông lên ngôi vua lập ra nhà Lê, sử cũ gọi là Tiền Lê, lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc kháng chiến chống quân Tống?
	Có rất nhiều trò chơi sử dụng giúp học sinh học tập tốt song phạm vi đề tài có hạn tôi chỉ giới thiệu một số trò chơi cơ bản, chủ đạo học Lịch sử. Tuy nhiên muốn đạt được hiệu quả phải biết vận dụng nó một cách sáng tạo và mới mẻ mới cuốn hút được học sinh tham gia học tập.
Biện pháp 4: Sử dụng phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp
	Để dạy và học lịch sử không trở nên cứng nhắc thì phương pháp dạy học là vô cùng quan trọng và quyết định sự tiếp thu của học sinh. Là học sinh tiểu học, theo tôi cần giúp các em đi từ hiểu đến cảm nhận và dần dần thích thú môn học. Và để làm được điều này phụ thuộc không nhỏ vào giáo viên giảng dạy. Vì vậy cần thường xuyên thay đổi hình thức trong một tiết dạy để tránh sự nhàm chán. Trong khi giới thiệu kiến thức ở sách giáo khoa thì giáo viên nên sử dụng hình ảnh minh họa và sau đó mở rộng kiến thức bằng phim tư liệu (nếu dạy trình chiếu) hoặc kể chuyện lịch sử. Ở tuổi này các em thích khám phá nhân vật, sự kiện lịch sử, thông qua hình thức vẽ tranh, đóng kịch, kể chuyện lịch sử sẽ giúp hình thành trong các em tình cảm đối với lịch sử. Lúc này đối với các em mọi điều trong lịch sử trở nên thiêng liêng và khi lớn hơn tình cảm yêu mến lịch sử sẽ được hình thành bền chặt trong các em. Để việc dạy và học lịch sử trở nên hấp dẫn thì việc đổi mới phương pháp giảng dạy từ phía thầy cô giáo là cần thiết. Không những thế giáo viên cần phải tạo môi trường thân thiện khi học môn này.
	Tóm lại: Để dạy và học Lịch sử ở trường Tiểu học một cách có hiệu quả đòi hỏi sự kiên trì và có thời gian. Vì vậy giáo viên cần phải áp dụng các biện pháp luyện tập ở lớp cũng như ở nhà một cách đồng bộ mới mang lại hiệu quả tốt. Bên cạnh đó người giáo viên phải tận tâm vì sự nghiệp giáo dục. Đặc biệt phải biết vận dụng sáng tạo các phương pháp dạy học phù hợp với từng bài và đối tượng học sinh.
	3.3. Điều kiện thực hiện các biện pháp trên
	Giáo viên cần có kiến thức lịch sử chuyên sâu, thiết kế bài giảng sinh động và mới mẻ cho từng tiết lên lớp. Sưu tầm, cập nhật tài liệu, kiến thức lịch sử thường xuyên qua thông tin đại chúng, sách vở, báo chí...
	Để các biện pháp trên thành công hơn nhiều giáo viên phải biết áp dụng công nghệ thông tin vào bài giảng.
	3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp
	Để giúp các em học tốt môn lịch sử cũng như để giáo viên không sợ dạy môn học này thì cần sử dụng nhuần nhuyễn và sáng tạo 4 biện pháp trên. Các biện pháp đó có mối quan hệ khăng khít và hỗ trợ lẫn nhau.
	Việc học sinh hứng thú yêu thích môn học lịch sử sẽ là tiền đề giúp các em tìm hiểu vào học nhanh nhất. Không những thế những giờ học lịch sử mà thầy cô mang đến sự mới mẻ thì học sinh cũng hào hứng khám phá và lĩnh hội tri thức. Chính vì thế trong quá tŕnh giảng dạy giáo viên phải biết phối hợp cả 4 biện pháp trên để hiệu quả giờ dạy đạt kết quả cao.
	3.5. Kết quả khảo nghiệm
	Trong quá trình dạy môn lịch sử, tôi và các đồng nghiệp trong khối 4,5 đã thường xuyên áp dụng sáng tạo 4 biện pháp trên và đã mang lại kết quả rất khả quan được thể hiện qua bảng số liệu cuối năm học của học sinh lớp 4A, 5A phân môn Lịch sử như sau:
Cuối năm học 2015-2016
Lớp 4A (28HS)
Lớp 5A (30HS)
HTTốt
HTKhá
HT
CHT
HTTốt
HTKhá
HT
CHT
7
15
6
0
8
14
8
0
4. Kết quả thu được và bài học kinh nghiệm
4.1. Kết quả đạt được
	Như vậy với cách tổ chức dạy học theo các biện pháp trên, hiệu quả giờ dạy được nâng lên rõ rệt. Học sinh hứng thú học tập, hoạt động tích cực hơn, các em mạnh dạn tự tin hơn khi học Lịch sử. Số em chưa đạt yêu cầu đã giảm đi rất nhiêu. Số em học khá, học giỏi được nâng lên rõ rệt. Khi được hỏi 100% các em đều rất thích thú với các hình thức cũng như phương pháp đó. Như vậy sau một thời gian áp dụng, tôi nhận thấy những biện pháp mà tôi đưa ra đã thu hút được kết quả thật khả quan. Thiết nghĩ nếu giáo viên áp dụng các biện pháp này một cách thường xuyên ở lớp thì chắc chắn chất lượng học của các em được nâng lên rõ rệt. 
4.2. Bài học kinh nghiệm
	 Qua quá trình giảng dạy cũng như qua nghiên cứu đề tài tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:
	- Để học sinh học tốt thì giáo viên phải say mê, nhiệt tình trong giảng dạy. Yêu nghề mến trẻ, tâm huyết với nghề nghiệp, tạo không khí thân thiện với học sinh. Tìm đọc nhiều tài liệu lịch sử vì phải có kiến thức sâu rộng về sử học mới có khả năng truyền tải đến học sinh một giờ học Lịch sử đúng với yêu cầu.
	- Không có phương pháp dạy học nào là vạn năng vì vậy phải vận dụng linh hoạt nhiều phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực học tập của học sinh. 
	- Phải áp dụng ưu thế của công nghệ thông tin để đưa vào giảng dạy nhằm giúp các em có niềm vui, sự hứng khởi, thích thú trong học tập từ đó phát huy được tính tích cực của học sinh. 
	- Luôn coi chất lượng học sinh là trên hết để từ đó tìm biện pháp giúp học sinh học tốt.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
	Dạy học là việc làm sáng tạo. Giáo viên được mệnh danh là "kỹ sư tâm hồn, là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa". Vì vậy để dạy tốt gây hứng thú cho học sinh, góp phần giáo dục nhân cách và bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, tự hào về truyền thống dân tộc cho học sinh qua tiết học lịch sử thì mỗi giáo viên cần phải sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp. Tùy theo nội dung bài học, tùy theo đối tượng học của từng khối, lớp giáo viên phải biết linh hoạt, phân bố thời gian, kiến thức cho phù hợp với từng bài, từng đối tượng học sinh.
	Vậy để giúp học sinh Tiểu học tích cực học tập trong môn Lịch sử đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta phải nỗ lực hết mình, tích cực đổi mới phương pháp dạy học, đầu tư suy nghĩ sáng tạo làm cho các em say mê, hứng thú hoạt động học tập. Tôi đã nghiên cứu, tìm tòi và đưa ra 4 biện pháp Giúp học sinh học tốt môn Lịch sử ở Tiểu học nói chung và học sinh trường Tiểu học Lê Lợi nói riêng.
3.2. Kiến nghị
	Là một giáo viên đã 17 năm đứng trên bục giảng và 15 năm được phân công dạy khối 4,5 và đã tham gia dự thi giáo viên dạy giỏi các cấp với môn lịch sử, tôi thấy để giáo dục nói chung và môn lịch sử nói riêng chất lượng ngày một nâng lên thì sự quan tâm, đầu tư trang thiết bị cho môn học phải ưu tiên hàng đầu. Vì vậy trong các trường cần bổ sung các đồ dùng dạy học, các hiện vật lịch sử "như trống đồng, đồ dùng của người Việt cổ..." tranh ảnh, chân dung nhân vật lịch sử, tài liệu nghiên cứu lịch sử qua các thời đại, tài liệu giới thiệu nhân vật lịch sử. Cần biết soạn tài liệu cụ thể để dạy phần Lịch sử địa phương....
- Nhà trường cần duy trì tổ chức cho các em học sinh lớp 5 tham gia các di tích lịch sử trong tỉnh như : Nhà Đày, Bảo tàng, Trận đánh Buôn Ma Thuột 10/3...Để các em hiểu hơn về lịch sử địa phương nơi các em sinh sống. 
- Liên đội thường xuyên tổ chức cho các em chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, Di tích, Đài tưởng niệm Thị trấn Quảng Phú để giáo dục các em lòng yêu nước, tự hào truyền thống dân tộc.
	Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ để giúp học sinh học tốt môn lịch sử ở Tiểu học mà bản thân tôi đã đúc rút được nhiều năm qua trong quá trình dạy học. Khi thực hiện đề tài chắc không tránh khỏi những sai sót rất mong được sự góp ý của Hội đồng khoa học các cấp và bạn bè đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn./.
	 Người thực hiện
 Hoàng Thị Bích
MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU	1
1. Lí do viết đề tài	1
2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tại	2
3. Đối tượng nghiên cứu	2
4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu	2
5. Phương pháp nghiên cứu	3
II. PHẦN NỘI DUNG	3
1. Cơ sở lí luận	3
2. Thực trạng	4
2.1. Thuận lợi - Khó khăn	4
2.2. Thành công - hạn chế	5
2.3. Mặt mạnh - mặt yếu	6
2.4. Các nguyên nhân và yêu tố tác động	6
3. Biện pháp thực hiện	7
3.1. Mục tiêu của biện pháp	7
3.2. Nội dụng và cách thức thực hiện biện pháp	8
3.3. Điều kiện thực hiện các biện pháp trên	8
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp	18
3.5. Kết quả đạt được	18
4. Kết quả thu được và bài học kinh nghiệm	18
4.1. Kết quả đạt được	19
4.2. Bài học kinh nghiệm	19
III. PHẦN KẾT LUẬN	19
1. Kết luận	19
2. Kiến nghị 	20
3. Một số hình ảnh minh họa trong sáng kiến.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kỹ năng dạy Lịch sử ở Tiểu học (Ngô Trần Ái - Lê Tiến Thành)
2. Các Triều đại Việt Nam - Nhà xuất bản Giáo dục năm 2000
3. Câu đố lịch sử - Nhà xuất bản Kim Đồng năm 2010
4. Lịch sử và địa lí các lớp 4,5 (Phần lịch sử) - Nhà xuất bản giáo dục
5. Tập thơ Tố Hữu - Nhà xuất bản giáo dục năm 1995
6. Thuật ngữ khái niệm Lịch sử phổ thông - Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội
7. Thiết kế bài giảng Lịch sử lớp 4 (Nguyễn Trại - chủ biên)
8. Thiết kế bài giảng Lịch sử lớp 5 (Nguyễn Trại - chủ biên)
9. Để dạy tốt các môn học lớp 4, 5 (Trần Hoàng Túy)
10. Tập san giáo dục Tiểu học