Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử Lớp 4

 đoạn, một sự kiện hay nhân vật lịch sử có thật chắc chắn sẽ khiến các em học sinh vô cùng thích thú. Bởi sau bài học đó, các em không chỉ biết được thêm những kiến thức mới mà các em còn được biết thêm thông tin về những câu chuyện kể đã thuộc từ lâu.
	Dưới đây là một số câu chuyện có thể liên hệ, sử dụng trong quá trình dạy học:
Bài số
Tên bài học
Truyện kể có thể sử dụng
1
Nước Văn Lang
Sự tích bánh Chưng, bánh Dày
Sơn Tinh, Thủy Tinh
Thánh Gióng
2
Nước Âu Lạc
Mỵ Châu,Trọng Thủy
6
Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân
Cờ lau tập trận
14
Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên
Bóp nát quả cam
Yết Kiêu
16
Chiến tháng Chi Lăng
Sự tích Hồ Gươm
21
Trịnh Nguyễn phân tranh
Một số mẩu chuyện về Trạng Quỳnh
 	
	*Giải pháp 6: Sử dụng hợp lí các phương pháp dạy học; sử dụng đa dạng, thành thạo các đồ dùng dạy học
	Để một tiết dạy thành công thì điều quan trọng nhất có lẽ đó chính là cách lựa chọn phương pháp dạy học và tổ chức các hình thức học tập của giáo viên. Thật khó để có thể đưa ra được phương pháp nào là tối ưu nhất, vì mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng. Tùy vào nội dung mỗi bài học và ý tưởng của giáo viên mà chúng ta sẽ có sự lựa chọn phù hợp. 
	Các phương pháp thường được dùng khi giảng dạy lịch sử đó là: thuyết trình, hỏi đáp, kể chuyện, thảo luận nhóm, đóng vai, Tuy nhiên, dù sử dụng bất cứ phương pháp nào thì vấn đề then chốt tôi luôn đặt ra đó là: cần phát huy được tính chủ động, tích cực của học sinh trong học tập. Cụ thể:
Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong kĩ năng đọc và phân tích tư liệu: GV cần đưa ra yêu cầu cụ thể cho học sinh trước khi yêu cầu đọc tư liệu trong sách giáo khoa, nhằm giúp các em đọc một cách chủ động và có mục đích hơn.
Ví dụ: Khi dạy bài Nhà Trần thành lập (trang 37, SGK), tôi sẽ yêu cầu học sinh đọc hai đoạn đầu của bài với lệnh như sau: Em hãy đọc hai đoạn đầu của bài học và chú ý trả lời câu hỏi: Nhà Trần thành lập trong hoàn cảnh nào?
- Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong kĩ năng quan sát và kể lại, trình bày lại diễn biến cuộc kháng chiến qua bản đồ, lược đồ, Giáo viên chuẩn bị một hệ thống câu hỏi phù hợp, vừa sức, giúp các em phát huy kĩ năng nói, khả năng diễn đạt khi kể hoặc trình bày, diễn biến theo bản đồ hoặc lược đồ.
Ví dụ bài: “Quang Trung đại phá quân Thanh (năm 1789)”. Để học sinh trình bày được diễn biến cuộc kháng chiến, tôi xây dựng câu hỏi như sau:
1. Nhà Thanh sang chiếm nước ta vào thời gian nào?
2. Khi nghe tin quân Thanh sang xâm lược nước ta, Nguyễn Huệ đã làm gì?
3. Vua Quang Trung tiến đến Tam Điệp khi nào? Tại đây ông đã làm gì?
4. Dựa vào lược đồ, nêu đường tiến của 5 đạo quân.
5. Trận đánh mở màn diễn ra ở đâu? Khi nào? Kết quả ra sao?
6. Hãy thuật lại trận Ngọc Hồi.
7. Hãy thuật lại trận Đống Đa.
Các bước tiến hành: 
Bước 1: Chia lớp thành cac nhóm (khoảng 5 đến 6 em). Yêu cầu học sinh đọc kênh chữ SGK thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi.
Bước 2: Yêu cầu trình bày các câu hỏi: đại diện 1nhóm nêu câu hỏi, đại diện 1 nhóm khác trả lời, vừa trình bày vừa chỉ lược đồ, nhóm khác nhận xét.
Bước 3: Gọi 1 số em trình bày toàn bộ diễn biến cuộc kháng chiến. 
Bước 4: Nhận xét, tuyên dương nhóm trình bày đúng.
Biện pháp này giúp các em hứng thú trong học tập, ghi nhận các mốc thời gian, sự kiện lịch sử chính xác và nhớ lâu.
- Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong kĩ năng quan sát và phân tích tranh ảnh để hiểu và nhớ thời gian lịch sử, sự kiện và nhân vật lịch sử. Để làm được điều này, giáo viên cần tạo điều kiện cho học sinh được quan sát tranh ảnh, biểu đồ, được thưc hành trình bày trước tập thể kết quả quan sát của mình.
	- Phát huy tính tích cực hóa của học sinh qua các hình thức tự học tập và đánh giá. Điều này thể hiện qua việc từ đọc tài liệu trước khi đến lớp, việc tham gia thảo luận nhóm để trình bày kết quả học tập, tham gia nhận xét, đánh giá kết quả làm việc của nhóm bạn,
	Và để phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thì việc sử dụng đồ dùng day học là không thể thiếu. Mỗi giáo viên cần có sự đầu tư thích đáng cho việc chuẩn bị các đồ dùng dạy học tối thiểu như tranh ảnh, biểu đồ, phiếu học tập. Ngoài ra việc sử dụng các thiết bị điện tử như máy tính, máy chiếu, loa sẽ giúp cho tiết học lịch sử thật sự sôi nổi và thu hút. Bởi lẽ khi dạy bằng giáo án trình chiếu chúng ta sẽ khai thác được nguồn tư liệu khổng lồ về các sự kiện, nhân vật cũng như truyện kể lịch sử trên intrernet.
	Ví dụ: Khi dạy bài “Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên”, tôi đã chuẩn bị và sử dụng các đồ dùng sau:
	- Loa: để nghe tiếng vó ngựa Mông Cổ trong phần giới thiệu vào bài.
	- Máy chiếu: 
	+ Tranh ảnh minh họa: hình ảnh Trần Thủ Độ, Hội nghị Diên Hồng, tranh minh họa các hình ảnh trong ba lần kháng chiến của nhà Trần.
	+ Video: câu chuyện Trần Quốc Toản bóp nát quả cam 
	+ Trò chơi củng cố
 Bảng con của học sinh: chơi trò cơi rung chuông vàng phần củng cố.
	Việc sử dụng nhiều tranh ảnh, video minh họa khiến tiết học trở nên sinh động, hấp dẫn và khiến học sinh tiếp thu bài học dễ dàng, chủ động hơn.
	*Giải pháp 7: Tổ chức các trò chơi học tập
	Trò chơi học tập là một giải pháp vô cùng hiệu quả để kích thích, lôi kéo sự chú ý cũng như tham gia của học sinh vào bài học. Đây cũng là giải pháp hiệu quả để kiểm tra kiến thức bài cũ, giới thiệu bài mới hoặc củng cố nội dung bài học. Do vậy thông thường các trò chơi học tập được sử dụng vào đầu hoặc cuối mỗi tiết học.
	Một số trò chơi tôi thường sử dụng trong dạy học môn Lịch sử đó là:
stt
Tên trò chơi
Chuẩn bị
Cách chơi
Hình thức, thời gian
1
Rung chuông vàng
GV: hệ thống câu hỏi
HS: Bảng con, phấn
GV nêu câu hỏi, HS viết đáp án trên bảng con. Ai sai đi ra phía sau chơi tiếp, nếu đúng được về chỗ. Những bạn nào trả lời được đến câu hỏi cuối cùng thì được tuyên dương.
Chơi cá nhân.
Khoảng từ 3 đến 5 phút.
2
Ô chữ bí mật
GV: Bảng phụ kẻ ô chữ (thuận lợi khi dạy máy chiếu) và các câu hỏi cho từng ô chữ.

GV đưa ra hệ thống các ô chữ, HS chọn ô chữ và trả lời câu hỏi tương ứng của ô chữ đó. Nếu trả lời đúng thì được mở ô chữ. 
Chơi cá nhân hoặc theo nhóm.
Từ 3 đến 5 phút.
3
Tiếp sức
GV: Bảng phụ ghi hệ thống câu hỏi (trả lời ngắn).
-GV chia lớp thành các nhóm.
- Đưa ra hệ thống câu hỏi
- Các nhóm thảo luận trong thời gian 2 đến 3 phút. Khi hết thời gian thảo luận, các nhóm thi nhau viết đáp án theo hình thức nối tiếp trong nhóm.
- Cuối cùng nhóm nào viết đúng đáp án, nhanh và trình bày đẹp thì thắng cuộc.
Chơi theo nhóm
Thời gian từ 5 đến 7 phút.
4
Nhà sử học nhỏ tuổi

Một em đóng vai nhà sử học nhỏ tuổi kể lại diễn biến của một trận chiến hay một chiến dịch đã được học trong bài.
Cá nhân trong thời gian từ 3 đến 5 phút
	
	Ví dụ: Khi dạy bài ôn tập, tôi tổ chức cho học sinh chơi trò tiếp sức để điền nội dung còn thiếu vào bảng sau:
Bảng thống kê các sự kiện, nhân vật tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam 
từ buổi đầu dựng nước đến nửa đầu thế kỉ XIX
Sự kiện
Năm
Nhân vật lịch sử tiêu biểu
Nước Văn Lang ra đời


Khởi nghĩa Hai Bà Trưng


Chiến thắng Bạch Đằng


Khởi nghĩa chống quân Tống lần thứ nhất


Nhà Lý dời đô ra Thăng Long


Cuộc kháng chiến chống quân Tống lần thứ hai


Nhà Trần thành lập


Nhà Hồ ra đời


Chiến thắng Chi Lăng


	- Đầu tiên, GV chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm khoảng 5 bạn.
	- Giao nhiệm vụ cho các nhóm thảo luận để điền nội dung còn thiếu vào trong bảng trên trong thời gian 2 phút.
	- Sau thời gian thảo luận, GV mời 2 nhóm lên tham gia chơi thi tiếp sức điền kết quả thảo luận vào hai bảng phụ lớn trên bảng. Các nhóm còn lại làm trọng tài, quan sát và nhận xét cho nhóm bạn.
	 - Thời gian chơi khoảng 2 đến 3 phút.
*Giải pháp 8: Liên hệ thực tế một cách gần gũi, thiết thực
Để kiến thức lịch sử trở nên dễ nhớ, dễ hiểu thì không có gì bằng việc liên hệ thực tế một cách gần gũi với học sinh. 
Giáo viên có thể liên hệ tới các sự kiện lớn như ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3 âm lịch hằng năm, các di tích lịch sử nổi tiếng như Kinh thành Huế, Phố cổ Hội An,
Liên hệ các tên đường, tên trường học ngay trong địa bàn xã hoặc huyện nhà cũng là giải pháp hiệu quả không những giúp học sinh nhớ bài học mà còn có thêm hiểu biết về địa phương.
Ví dụ: Khi dạy bài “Nước Văn Lang” tôi đã liên hệ tới con đường tỉnh lộ trong huyện mang tên Hùng Vương, trường THPT Hùng Vương, ngày Giỗ tổ Hùng Vương 10/3 âm lịch hằng năm.
c) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 
Các giải pháp, biện pháp đề tài đưa ra dễ thực hiện, đem lại hiệu quả thiết thực trong việc nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử.
Các giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài này có mối quan hệ liên kết, chặt chẽ nhau. Biện pháp thứ nhất làm tiền đề cho các biện pháp sau, ngược lại các biện pháp sau bổ trợ và giúp tôi thực hiện thành công đề tài của mình. 
	d) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu
	Sau khi thực hiện đề tài, tôi nhận thấy chất lượng học tập môn Lịch sử của lớp được cải thiện đáng kể. Số lượng học sinh yêu thích môn học nhiều hơn các năm học trước. Kiến thức lịch sử của các em cũng tương đối tốt hơn. 
	Kết quả cụ thể được thể hiện qua bảng thống kê kết quả kiểm tra cuối năm học sau:
Năm học
Tổng số học sinh
Học sinh đạt điểm 5 - 6
Học sinh đạt điểm 7 - 8
Học sinh đạt điểm 9 - 10
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
2014-2015
27
7
25,9
14
51,9
6
22,2
2015-2016
14
2
14,3
7
50,0
5
35,7

	III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 
Kết luận
	Dạy học lịch sử là dạy cho học sinh hiểu về cội nguồn đất nước, về những vị anh hùng dân tộc,Từ chỗ hiểu rồi các em sẽ thêm yêu đất nước, tự hào về truyền thống hào hùng của dân tộc, sẽ mong muốn được đóng góp công sức dựng xây tổ quốc ngày càng tươi đẹp hơn. Vì vậy, môn học này có vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục phổ thông.
	Môn Lịch sử lớp 4 là điểm xuất phát đầu tiên của chặng đường lĩnh hội, tiếp thu các kiến thức lịch sử của học sinh. Nếu giáo viên không tâm huyết và giúp các em hiểu được tầm quan trọng cũng như rèn luyện cho các em một phương pháp học tập tốt thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng môn học về sau. Do đó việc định hướng và tìm cách dạy học môn học này hiệu quả là vô cùng quan trọng.
	Qua đề tài này tôi hi vọng đã đóng góp một phần nhỏ bé trong việc giúp nâng cao chất lượng môn Lịch sử bằng những kinh nghiệm trong giảng dạy của bản thân. Hi vọng rằng nó sẽ trở thành một nguồn tư liệu tham khảo để các thầy cô đồng nghiệp có được cho mình thêm một chút ý tưởng để dạy học lịch sử tốt hơn. Cũng qua đây tôi mong muốn nhận được nhiều sự đóng góp ý kiến từ các thầy cô giáo để bản thân được học hỏi và đưa tới cho các em học sinh những bài giảng lịch sử hấp dẫn, thú vị, giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách chủ động và tốt nhất.
Kiến nghị 
	a) Đối với nhà trường: tổ chức trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy lịch sử để nâng cao chất lượng môn học. Đầu tư các thiết bị, đồ dùng phục vụ giảng dạy và các sách, tài liệu tham khảo.
	b) Đối với tổ chuyên môn: tổ chức trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy lịch sử, dự giờ học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, khảo sát chất lượng học sinh để có biện pháp cụ thể nhằm giúp đỡ học sinh học tập.
	c) Đối với giáo viên: Thường xuyên tự trau dồi kiến thức lịch sử qua sách giáo viên, tài liệu tham khảo. Lựa chon phương pháp giảng dạy và chuẩn bị đồ dùng dạy học chu đáo nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong học tập.
Băng Adrênh, ngày 14 tháng 3 năm 2018
 Người viết
 Phạm Thị Thu Cúc
TÀI LIỆU THAM KHẢO
STT
Tên tài liệu
Tác giả
01
Lịch sử và Địa lí lớp 4
NXB Giáo dục
02
Sách giáo viên Lịch sử và Địa lí lớp 4
NXB Giáo dục
03
Thiết kế bài giảng Lịch sử và Địa lí lớp 4
NXB Giáo dục
04
Chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở tiểu học, lớp 4
NXB Giáo dục
05
Các triều đại Việt Nam
NXB Thanh Niên
 
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
	CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN