Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm dạy thành công tiết Lịch sử lớp 5

ò mò, hứng thú để học sinh học bài.
4. Giải pháp thứ tư: Giáo viên hướng dẫn học sinh ôn tập trong tiết học
 Đây là phần chủ yếu của tiết học, giáo viên cần đưa ra hệ thống câu hỏi, hướng dẫn học sinh ôn tập theo trình tự thời gian và các sự kiện tiêu biểu cần ghi nhớ. Giải pháp này đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lượng, bình tĩnh, tự tin của giáo viên cùng với sự học bài có hệ thống của học sinh. Có như vậy mới góp được phần quan trọng cho tiết học thành công.
5. Giải pháp thứ năm: Học sinh thực hành làm bài tập
 Khi học sinh nghe thì dễ quên nên giải pháp này giúp cho học sinh thực hành làm thì nhớ được lâu, vì vậy vở bài tập lịch sử góp phần cho thành công của tiết học, giúp học sinh khắc sâu thêm kiến thức đã được học và ôn tập.
6. Giải pháp thứ sáu: Củng cố bài học
 Cần cho học sinh nhắc lại những điều cần ghi nhớ trong tiết ôn tập, đó là chuỗi thời gian và những sự kiện lịch sử tiêu biểu và chốt lại những ý chính của bài học. 
*Những biện pháp để giải quyết các giải pháp trên:
 +Biện pháp thứ nhất: Khâu chuẩn bị cho một tiết học ôn tập
 Đó là sự chuẩn bị về kế hoạch bài học “ôn tập- Bài 11”. Vì có sự chuẩn bị bài chu đáo, xây dựng kế hoạch bài học cụ thể, chi tiết, khoa học. Là yếu tố quan trọng cho tiết dạy- học thành công.
 Ở tiết 11 “Ôn tập: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ 1858-1945”
* Giáo viên: Lập kế hoạch bài học
- Chuẩn bị đồ dùng dạy học: Bản đồ hành chính Việt Nam
- Bảng thống kê các sự kiện lịch sử đã học và thời gian diễn ra sự kiện đó được trình chiếu Power point.
* Học sinh:
- Nắm được nhiệm vụ của nhân dân ta từ khi thực dân Pháp xâm lược đến năm 1945.
- Nhớ được chuỗi thời gian diễn ra những sự kiện tiêu biếu từ năm 1858-1945
- Tìm hiểu về một sự kiện hoặc nhân vật tiêu biểu trong gia đoạn này.
 + Biện pháp thứ hai: kiểm tra bài cũ
 Đây là bước quan trọng giúp học sinh củng cố kiến thức đã học, kiểm tra sự tiết thu bài học trước của học sinh là kiến thức bắc cầu giữa bài cũ với bài mới 
Cụ thể ở bài “ôn tập” tôi kiểm tra 2 học sinh trả lời bài cũ:
- Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập vào thời gian nào? ở đâu?
Học sinh: Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập vào ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình Hà Nội.
- Nêu ý nghĩa lịch sử của sự kiện Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945?
Học sinh: Đây là sự kiện lịch sử trọng đại khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
- Trở thành ngày Quốc khánh của nước ta
- Từ đây nước ta mới được có tên trên bản đồ Thế giới
- Khẳng định sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Bác Hồ kính yêu
Khi học sinh nắm được các ý trên chính là học sinh đã nắm chắc được bài cũ đã học và đó cũng chính là một phần trong tiết ôn tập của bài học
 +Biện pháp thứ ba: Giới thiệu bài học
- Có thể giới thiệu bài một cách trực tiếp từ mục tiêu của bài học: “ Các em đã được học về lịch sử Việt Nam từ khi thực dân Pháp xâm lược 1858 đến 1945. Bài học hôm nay cô cùng các em ôn lại những dấu mộc thời gian sự kiện lịch sử tiêu biểu nhất từ năm 1858 đến 1945. Ý nghĩa lịch sử của những sự kiện đó”
- Có thể giới thiệu bài gián tiếp: Cô cùng các em đây, chúng ta rất tự hào về dân tộc mình, những năm tháng hào hùng trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp, đế quốc Mĩ là những tên sừng sỏ nhất Thế giới. Nhờ sự lãnh đạo tài tình của Bác hồ, của Đảng cộng sản Việt Nam cùng với sự đoàn kết một lòng, không sợ vất vả gian nan, nguy hiểm của toàn thể nhân dân đã giành thắng lợi. Bài học hôm nay cô cùng các em ôn tập để nhớ lại những dấu mộc lịch sử quan trọng của lịch sử dân tộc trong khoảng thời gian chống thực dân Pháp xâm lược 1858 đến 1945
 Từ những cách giới thiệu bài trên đã tạo cho học sinh có một sự hứng thú, góp phần tạo cho tiết học thành công
 +Biện pháp thứ tư: Xác định các phương pháp và hình thức dạy học cho phù hợp
* Trong các tiết học ôn tập nói chung và tiết ôn tập phân môn lịch sử- tuần 11 nói riêng, theo tôi giáo viên cần sử dụng các phương pháp và hình thức dạy học như sau:
- Phương pháp quan sát trên màn hình Power point để củng cố kiến thức của mình
- Phương pháp đàm thoại: Đây là phương pháp chủ yếu của tiết học này để giúp học sinh trao đổi, hệ thống kiến thức đã học theo một chuỗi sự kiện lịch sử quan trọng theo trình tự thời gian từ năm 1858 đến 1945. Phương pháp này giúp học sinh được trình bày, được nghe, được trao đổi nhằm củng cố kiến thức cho bản thân
- Phương pháp thực hành: Học sinh được thực hành trình bày bài tập theo hệ thống kiến thức đã được ôn tập, phương pháp này giúp học sinh nhớ lâu khi được luyện bài tập củng cố kiến thức
* Khi sử dụng hai phương pháp trên giáo viên cần tổ chức các hình thức học tập cho học sinh:
- Học cả lớp tập trung: Trả lời câu hỏi
- Nhóm: Học sinh trao đổi nhóm đôi (nhóm 4) về các sự kiện lịch sử đã học
- Cá nhân: Mỗi học sinh thực hành vào vở bài tập cá nhân cảu mình
Với cách sử dụng linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức day- học trên, giáo viên sẽ giúp được học sinh của mình hệ thống được một cách khoa học kiến thức lịch sử đã học trong một giai đoạn lịch sử của dân tộc Việt Nam, nhớ được kiến thức đó một cách khoa học vì lịch sử cần phải nhớ một cách chính xác.
 +Biện pháp thứ năm: Đưa ra hệ thống câu hỏi- hướng dẫn ôn tập
- Giáo viên cần đưa ra chuỗi hệ thống câu hỏi cá hệ thống theo trình tự thời gian gắn với những sự kiện lịch sử tiêu biểu, hướng dẫn học sinh trả lời:
+ Năm 1858: Thực dân Pháp xâm lược nước ta
+ Nửa cuối thế kỷ XIX: Phong trào chống Pháp của Trương Định và phong trào Cần Vương
+ Đầu thế kỷ XX: Phong trào Đông du của Phan Bội Châu
+ Ngày 3/2/1930: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
+ Ngày 19/8/1945: Các mạng tháng tám thành công
+ Ngày 2/9/1945: Bác Hồ đọc tuyên ngôn Độc lập.
 Hướng dẫn học sinh tập trung vào hai sự kiện ôn độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa tiêu biểu: Đảng cộng sản Việt Nam ra đời và Cách mạng tháng 8 thành công, học sinh nêu ý nghĩa lịch sử của mỗi sự kiện này
Hướng dẫn học sinh ôn tập không đưa ra một cách máy móc như một loạt thời gian, học sinh nêu sự kiện lịch sử mà phải đan xen:
- Có thể cho biết thời gian- học sinh nêu sự kiện lịch sử
- Có thể cho biết sự kiện lịch sử- học sinh nêu thời gian
- Sau đó cho học sinh nêu cả thời gian gắn với sự kiện lịch sử theo trình tự- nhằm giúp học sinh tư duy và nhớ được, khắc sâu hơn.
 +Biện pháp thứ sáu: Hướng dẫn học sinh làm bài tập thực hành để củng cố bài
 Đây cũng là một bước quan trọng trong một tiết học, nó góp phần kiểm tra lại kiến thức học sinh đã tiếp thu được khi học xong bài giáo viên vừa củng cố để học sinh nắm chắc được kiến thức mình mới vừa được lĩnh hội, đặc biệt là tiết “ôn tập” đòi hỏi sự tư duy logic của học sinh từ bài này đến bài khác trong một khoảng thời gian lịch sử nhất định
 Theo tôi phần này cần hướng dẫn cho học sinh thực hành bài tập trong 
“ Vở bài tập lịch sử bài 11- Ôn tập: Hơn tám mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ 1858-1945”
 Cụ thể ở bài tập 1 (trang 24- vở bài tập) đã tổng hợp rất cụ thể các dấu mốc thời gian yêu cầu học sinh nêu sự kiện lịch sử tương ứng. Tôi cho học sinh nêu miệng, sau đó 2 học sinh đọc lại toàn bài 
Thứ tực các sự kiện lịch sử là:
 	 1, Thực dân Pháp xâm lược và đô hộ nước ta
	 2, Phong trào Cần vương giúp vua đánh giặc cứu nước
	 3, Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
	 4, Cách mạng tháng 8 thành công
	 5, Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập
Bài 2: Giúp học sinh củng cố và nhớ chính xác một số nhân vật lịch sử tiêu biểu gắn với sự kiện lịch sử trong giai đoạn lịch sử kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược
Giáo viên hướng dẫn học sinh nối tên nhân vật với sự kiện mà nhân vật đó lãnh đạo hoặc chủ trì.
- Trương Định: Lãnh đạo nhân dân Nam Kỳ khởi nghĩa vũ trang chống Pháp
- Nguyễn Trường Tộ: Chủ trương canh tân đất nước để làm cho dân giàu, nước mạnh
- Tôn Thất Thuyết: Lãnh đạo cuộc phản công quân Pháp ở kinh thành Huế
- Phan Bội Châu: Chủ trương dựa vào Nhật để đánh đuổi Pháp
- Nguyễn Tất Thành: Ra nước ngoài tìm con đường cứu nước mới
Ở bài tập này học sinh được ôn lại và nhớ kỹ hơn về một số nhân vật lịch sử lãnh đạo nhân dân chống pháp giai đoạn lịch sử từ năm 1858-1945
Bài 3;4;5: Giáo viên hướng dẫn học sinh về nhà làm bài tập.
4. Hiệu quả:
 Tôi đã tiến hành áp dụng dạy học tính cực để dạy bài ” ôn tập” ở lớp 5A và lấy kết quả đối chứng với lớp 5B (khi dạy bài này mà không áp dụng phương pháp dạy học tích cực nêu trên). Sau khi cả hai lớp học xong tiết ôn tập. Tôi đưa ra đề kiểm tra gồm hai bài như sau: 
Bài 1:Điền Dấu mốc thời gian hoặc sự kiện lịch sử vào chỗ chấm:
 + Ngày 19/5/1890: .
 +... Thực dân Pháp xâm lược nước ta
+ Đầu thế kỷ XX: Phong trào Đông du của Phan Bội Châu
+ .. Đảng cộng sản Việt Nam ra đời
+ Ngày 19/8/1945: Các mạng tháng tám thành công
+ . Bác Hồ đọc tuyên ngôn Độc lập.
Bài 2: Nêu ý nghĩa của sự kiện Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập
Kết quả thu được như sau: Lớp thực nghiệm đối chứng 5A: 26 HS; 5B: 27 HS có kết quả như sau:
Lớp

Số HS
Chưa hoàn thành
Hoàn thành
SL
Tỉ lệ
SL
Tỉ lệ
5A
26
1
3,8%
25
96,2%
5B
27
6
22,2%
21
77,8%
 Kết quả đối chứng trên cho thấy việc áp dụng dạy học tích cực để dạy bài ôn tập bước đầu thu được kết quả tốt. Học sinh tiếp thu đồng đều và sâu sắc hơn về bài toán. Số lượng bài đạt yêu cầu chiếm tỉ lệ cao. Trong quá trình làm bài học sinh ít mắc sai lầm hơn, nhứ được kiến thức một cách có hệ thống. Điều này chứng tỏ rằng: nếu được sự quan tâm đúng mức, cùng với sự hướng dẫn chu đáo, hợp lý thì chất lượng việc dạy tiết ôn tập cho học sinh sẽ được nâng lên. Tuy nhiên với năng lực học sinh còn nhiều hạn chế nên không ít em đứng trước nhiệm vụ giải toán còn cảm thấy bị quá sức. Do đó kết quả thu được ở trên chỉ phản ánh thực tế khách quan ở mức độ nhất định. Như vậy việc áp dụng dạy học tích cực để hướng dẫn cho học sinh lớp 5 ôn tập phân môn lịch sử là một giải pháp có tính hiệu quả cao. Nó có tác dụng giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận. Hơn nữa nó còn giúp các em tự phát hiện, giải quyết vấn đề, tự nhận xét, so sánh, phân tích, tổng hợp và từ đó áp dụng những kiến thức và liên hệ cuộc sống vào thực tế cuộc sống, ý thức, trách nhiệm của bản thân với vận mệnh lịch sử của đất nước. 
 Qua 2 bài tập trên giúp học sinh củng cố bài và nắm chắc hơn các dấu mốc thời gian, sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử tiêu biểu trong giai đoạn lịch sử 1858-1945
 Ở mỗi tiết học, đặc biệt là tiết ôn tập không thể thiếu được hoạt động tổng kết bài
 Cụ thể ở bài này giáo viên cho học sinh nhắc lại những dấu mốc thời gian và sự kiện tiêu biểu trong giai đoạn lịch sử từ 1858-1945.
 Sau một tiết học “ôn tập- bài 11” nhờ sự đúc rút được kinh nghiệm của bản thân trong phân môn lịch sử lớp 5 trong năm học 2015-2016 đã đạt được kết quả khi tôi kiểm tra và đánh giá vở bài tập như sau:
Số HS
Hoàn thành 
Chưa hoàn thành

 26
SL
TL
SL
TL
26
100%
0
0
 - Nhìn chung các em đều tiếp thu được bài, nhớ rất chắc các dấu mốc thời gian và sự kiện lịch sử tiêu biểu của nước Việt Nam giai đoạn lịch sử từ năm 1858-1945
 - Nhớ được những nhà yêu nước tiêu biểu trong giai đoạn lịch sử đó là: Trương Định, Nguyễn Trường Tộ, Tôn Thất Thuyết, Phan Bội Châu, Nguyễn Tất Thành và trong đó nhà yêu nước, nhà cách mạng lỗi lạc Nguyễn Tất Thành (Chính là Bác Hồ kính yêu) đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc
 - Qua bảng tổng hợp ta thấy 100% học sinh hoàn thành đạt cao,chất lượng qua tiết ôn tập đã nâng lên rõ rệt so với tiết học đầu năm
 - Đến cuối kỳ I, bài kiểm tra định kỳ lớp tôi đã được đứng đầu khối về chất lượng môn lịch sử và địa lý cũng như các môn khác còn lại
 - Sau tiết học ôn tập, bản thân tôi thấy nhẹ nhõm, phấn khởi hơn vì đã mang lại cho học sinh mình thành quả, đó là các em đã nắm chắc hơn về một giai đoạn lịch sử của dân tộc mình, tạo tiền đề vững chắc để học tốt môn lịch sử ở cấp học THCS.
III. KẾT LUẬN ,KIẾN NGHỊ:
1/ Kết luận:
Dạy tốt lịch sử sẽ giúp học sinh thể hiện tình yêu quê hương đất nước của mình qua việc giữ gìn, bảo vệ các di tích lịch sử văn hoá, phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương, các em sẽ học tập tốt góp phần mình xây dựng quê hương đất nước ngày càng tươi đẹp hơn ; dạy tốt lịch sử cũng là một trong những tiêu chí góp phần thực hiện cuộc vận động “ xây dựng trường học thân thiện - học sinh tích cực” đang diễn ra rộng khắp và sôi nổi trên cả nước.
 Qua việc dạy một tiết “ôn tập- bài 11” phân môn lịch sử lớp 5, bản thân tôi đã rút ra kinh nghiệm để dạy học tốt tiết ôn tập- phân môn lịch sử thì giáo viên cần:
 - Chuẩn bị bài một cách chu đáo, tìm hiểu kỹ bài trước khi lên lớp, vì thường tiết ôn tập ở SGK và sách hướng dẫn rất ngắn gọn. Vì vậy nếu không nghiên cứu kỹ bài thì khi dạy học sẽ không đảm bảo kiến thức tổng hợp và thời gian theo quy định.
 - Khi tìm hiểu nhân vật hay sự kiện lịch sử, giáo viên cần phải đọc thêm sách báo, tài liệu, mạng internet. Để cung cấp thêm vốn kiến thức truyền thụ cho học sinh.
 - Chuẩn bị đủ đồ dùng dạy học, đây là sự chuẩn bị rất cần thiết góp phần cho tiết dạy học thành công: Bản đồ, lược đồ, thanh ảnh, power point.
 - Phần giới thiệu bài là một bước cũng không kém phần quan trọng gây hứng thú cho học sinh để giải quyết được nội dung của tiết học ôn tập
 - Các hoạt động trong tiết học cần kết hợp một cách nhịp nhàng, logic, nêu bật được trọng tâm, những kiến thức cần ghi nhớ.
 - GV phải chịu khó sưu tầm tài liệu, tranh ảnh; giúp các em có niềm hứng thú, ham thích tìm tòi tài liệu thì các em mới học tốt môn lịch sử vì đặc trưng đầu tiên của bộ môn lịch sử là tái tạo lịch sử. Nên ứng dụng Công nghệ thông tin (nếu có điều kiện).
- Phần tổng kết củng cố bài nhằm giúp học sinh củng cố chắc hơn kiến thức đã ôn trong một tiết học.
2. Kiến nghị:
 * Đối với Phòng GD&ĐT:
 Mở các lớp bồi dưỡng cho giáo viên học tập, tiếp cận với phương pháp đổi mới dạy học, với công nghệ thông tin.
 * Đối với Nhà trường, giáo viên:
 - Mua sắm trang thiết bị dạy học: Máy chiếu,tài liệu phục vụ công tác dạy và học.
 - Tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn đổi mới công tác giảng dạy phù hợp với đối tượng học sinh của mỗi lớp. 
 - Giáo viên phải có đầu tư thời gian tìm hiểu bài, đọc tài liệu .
 - Có năng lực chuyên môn, nhiệt tình, tâm huyết với học sinh.
 - Học hỏi đồng nghiệp: dự giờ, thao giảng, sinh hoạt chuyên môn.
 - Trong lớp tận tâm, tận lực với học sinh.
 * Đối với phụ huynh:
 - Mua đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập cho con em.
 - Dành thời gian cho con em học bài.
 - Động viên và quan tâm đến con em mình thời gian học ở nhà.
 * Đối với học sinh:
 - Học bài và làm bài tập đầy đủ.
 - Chuẩn bị bài khi đến lớp.
 - Học hỏi thầy cô, bạn bè.
 Trên đây là kinh nghiệm nhỏ của bản thân khi dạy thành công 1 tiết “ôn tập- bài 11” phân môn Lịch sử lớp 5, kết quả đã thu được rõ rệt nhưng bên cạnh đó vẫn còn có những thiếu sót, hạn chế. Tôi rất mong được sự góp ý và giúp đỡ của cấp trên, của đồng nghiệp để kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn nữa.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!	
 Xác nhận của Thủ trưởng đơn vị
 
Thanh Hóa, ngày 21 tháng 3 năm 2016
 Tôi xin cam đoan SKKN này là của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
 Người thực hiện
 Trịnh Thị Hiền