Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm sử dụng phiếu học tập để nâng cao hiệu quả giảng dạy qua bài học Lịch sử lớp 10 THPT

sao?
Hs: Cuộc kháng chiến kéo dài nhất là cuộc kháng chiến chống quân Mông -Nguyên xâm lược, diễn ra trong 30 năm.
Vì: Quân Mông - Nguyên là lực lượng hùng mạnh ba lần tấn công đánh chiếm nước ta.

c. Người lãnh đạo:
Gv?Trong các nhân vật lịch sử trên những nhân vật nào là người con của đất Thanh Hóa?
Hs: Lê Hoàn và Lê Lợi.
Gv: Gợi ý để học sinh trình bày hiểu biết về Lê Lợi.
Gv chốt: Vùng đất Thanh Hóa được xem là cái nôi sản sinh ra các dòng vua chúa Việt Nam, người xưa có câu “Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ”.
d. Trận quyết chiến, chiến lược:
- Gv: yêu cầu học sinh biết được những trận thắng quyết định kết thúc chiến tranh thông qua bảng tóm tắt.
e. Nét độc đáo về nghệ thuật quân sự:
Gv: Ở mối cuộc kháng chiến đều có chiến thuật độc đáo, sáng tạo.
GV? Em hãy cho biết điểm giống nhau về nghệ thuật quân sự giữa các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm?
Hs:- Các cuộc kháng chiến đều có chiến lược, chiến thuật đúng đắn, nghệ thuật chớp thời cơ.
Nghệ thuật xây dựng phòng tuyến phòng thủ vững chắc: thời Tiền Lê: xây dựng trận địa cọc trên sông Bạch Đằng, lợi dụng thủy triều để đánh tan quân địch. Thời nhà Lý, Lí Thường Kiệt cho xây dựng phòng tuyến trên sông Như Nguyệt, thời Trần có phòng tuyến Bình Lệ Nguyên, Phủ Lỗ.
Các cuộc kháng chiến sử dụng nghệ thuật chiến tranh “tâm lí”.
Lí Thường Kiệt sáng tác bài bài thơ Nam Quốc sơn hà, Trần Quốc Tuấn viết Hịch Tướng Sĩ, Nguyễn Trãi viết thư dụ hàng Vương Thông.
GV dẫn dắt: ở mỗi cuộc kháng chiến đều sử dụng nghệ thuật quân sự độc đáo riêng. Ở tiết học này cô hướng dẫn cho các em về nghệ thuật quân sự “tiên phát chế nhân” của cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý.
Gv: Năm 1075, biết tin quân Tống chuẩn bị tiến sang xâm lược nước ta, Lí Thường Kiệt chủ trương: “Ngồi yên đợi giặc không bằng mang quân đánh trước để chọn mũi nhọn của quân giặc”. Được sự đồng ý của triều đình, Lí Thường Kiệt tổ chức cuộc tập kích vào đất Tống, rồi rút về chủ động đối phó với chúng. Như vậy, bằng cuộc tấn công táo bạo vào đất Tống, Lí Thường Kiệt đã đẩy quân địch vào thế bị động, bước đầu đánh bại mưu đồ xâm lược của chúng.
Gv: Kết hợp trình chiếu lược đồ kháng chiến chống Tống
Người lãnh đạo:
Trận quyết chiến, chiến lược:
Nét độc đáo về nghệ thuật quân sự:

cho học sinh quan sát.
Gv: Chính nghệ thuật quân sự “tiên phát chế nhân” độc đáo của Lí Thường Kiệt là nguyên nhân quyết định thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Tống dưới thời Lý.
Gv? Dựa vào kiến thức cúa sách giáo khoa em hãy trình bày nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống quân Mông- Nguyên dưới thời Trần?
Hs: - Nhà Trần có chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của tướng lĩnh, quan quân nhà Trần: Trần Quang Khải, vua Trần Nhân Tông...đặc biệt là sự lãnh đạo của thiên tài Trần Quốc Tuấn.
Tinh thần quyết chiến, quyết thắng của toàn quân, toàn dân đặc biệt là quân đội nhà Trần.
Nhà Trần có nhiều kế sách đánh giặc đúng đắn đặc biệt là “kế sách vườn không nhà trống”.
- Tất cả các tầng lớp nông dân, thành phần xã hội đều tham gia đánh giặc.
Gv? Tại sao nhân dân thời Trần lại sẵn sàng đoàn kết với triều đình để chống giặc giữ nước?
Hs: Dưới thời Trần nước Đại Việt ổn định và phát triển, nhà nước quan tâm đến đời sống của nhân dân, nâng cao đời sống vật chất và đời sống tinh thần của nhân dân vì vậy nhân dân tin tưởng, đoàn kết, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Gv liên hệ: Những bài học trong cuộc kháng chiến chống quân Mông-Nguyên dưới thời nhà Trần đã để lại kinh nghiệp quý cho cha ông ta trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm sau này. Đặc biệt, sức mạnh đoàn kết không chỉ được Đảng ta phát huy trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ mà còn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay. Sinh thời Bác Hồ căn dặn:
“Dễ trăm lần không dân cũng chịu. Khó vạn lần dân liệu cũng xong”.
GV: dẫn dắt: sau một thời gian dài giành được độc lập, vào thế kỉ XV nhà Minh đem quân sang xâm lược nước ta, dưới ách thống trị của giặc Minh nhân dân ta bị áp bức, bóc lột dã man, nhiều cuộc đấu tranh của nhân dân bị vùi trong biến máu. Trong hoàn cảnh đó, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn bùng dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi và bộ chỉ huy.
Gv: Em hãy nêu một vài đặc điểm nổi bật của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn?
Hs: - Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn diễn ra khi đất nước mất
độc lập, tự chủ.
Cuộc khởi nghĩa có quy mô ban đầu từ một địa phương phát triển thành cuộc chiến tranh nhân dân, chiến tranh giải phóng dân tộc.
Cuộc khởi nghĩa kéo dài 10 năm, gian khổ, nhiều lần bị quân Minh bao vây.
Cuộc khởi nghĩa quy tụ được nhiều hào kiệt như: Lê Lợi, Nguyễn Trãi, Lê Lai tạo nên bộ chỉ huy tài giỏi.
Cuộc khởi nghĩa có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn và sáng tạo. Tư tưởng nhân nghĩa luôn được đề cao trở thành tư tưởng chủ đạo xuyên suốt từ đầu đến cuối của cuộc kháng chiến.
Cuộc khởi nghĩa được sự ủng hộ của nhân dân, mang tính nhân dân sâu sắc.
Gv: cho hs quan sát một số hình ảnh về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, chân dung Lê Lợi, khu di tích Lam Kinh.
g. Cách kết thúc chiến tranh:
Gv: Hãy nêu nhận xét của em về cách kết thúc chiến tranh trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm từ thế kỉ X- XV?
Hs: Trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm có sự kết hợp giữa thắng lợi của các trận quyết chiến chiến lược với hình thức giảng hòa.
Gv: Hình thức kết thúc chiến tranh của triều đại Tiền Lê, Lý, Lê Sơ thể hiện sự kết hợp khéo léo giữa đấu tranh quân sự và đấu tranh ngoại giao. Cách kết thúc độc đáo này vừa hạn chế được sức chiến đấu của quân địch đồng thời giữ quan hệ hào hảo giữa hai nước láng giềng. Đồng thời, thể hiện nghệ thuật quân sự mềm dẻo, khôn khéo của bộ chỉ huy nghĩa quân.
Gv: chỉ trên bảng lí giải thêm về cách kết thúc chiến tranh của các cuộc kháng chiến.
Gv: Kết luận: Như vậy ở bài học này các em đã được tìm hiểu những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm từ thế kỉ X-
XV. Thắng lợi của các cuộc kháng chiến đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu cho cha ông ta trong sự nghiệp kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ. Đồng thời, những thắng lợi này đã thể hiện rõ nét đặc trưng nổi bật của truyền thống yêu nước Việt Nam thời phong kiến là: “đấu tranh chống giặc ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc”.

g. Cách kết thúc chiến tranh:

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP ( 5 phút):
Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa và nâng cao kiến thức về các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm từ thế kỉ X-XV.
Phương thức:
Chuyển giao nhiệm vụ:Yêu cầu HS:
+ Yêu cầu hs làm một số bài tập trắc nghiệm sau:
Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: HS thực hiện trên lớp
Báo cáo sản phẩm: Học sinh trả lời câu hỏi trắc nghiệm
Câu 1: Trong cuộc kháng chiến chống quân Mông –Nguyên nhà Trần thực hiện kế sách
A. chiến tranh du kích.	B. đánh phòng thủ.
C. đánh điểm, diệt viện.	D. vườn không nhà trống
Câu 2: Tác phẩm được đánh giá là "bản tuyên ngôn độc lập" đầu tiên của Việt Nam?
Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn.
Bình ngô đại cáo của Nguyễn Trãi.
Nam quốc sơn hà của Lý Thường Kiệt.
Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh.
Câu 3: Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý diễn ra khi nhà Tống
A. ở trong giai đoạn phát triển.	B. đang trong giai đoạn khủng hoảng.
C. đang trong giai đoạn suy yếu.	D. có nguy cơ bị tiêu diệt hoàn toàn.
Câu 4: Đến thế kỉ XV, nước Đại Việt rơi vào ách đô hộ của
A. Quân Thanh.	B.Quân Xiêm.	C. Quân Tống.	D. Quân Minh.
Câu 5: Tư tưởng cốt yếu xuyên suốt cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là
A. tư tưởng nhân nghĩa.	B. chủ nghĩa yêu nước.
C. chủ nghĩa dân tộc.	D. tư tưởng lấy dân làm gốc.
Nhận xét, đánh giá: GV nhận xét đánh giá việc thực hiện bài tập của HS.
Dự kiến sản phẩm:
- Học sinh sưu tầm được tranh ảnh và tư liệu về các nhân vật: Lê Hoàn, Lí Thường Kiệt, Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Nguyễn Trãi.
D. VẬN DỤNG VÀ MỞ RỘNG (2 phút):
Mục tiêu: Nhằm vận dụng, liên hệ mở rộng kiến thức HS hiểu được các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm đã để lại những bài học kinh nghiệm quý báu cho cha ông ta trong sự nghiệm kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ sau này.
Phương thức:
- Chuyển giao nhiệm vụ: Nếu được đến thăm quan khu di tích lịch sử Lam Kinh
: Hãy viết cho bạn em một bức thư kể về cảm xúc của em đối với khu di tích này.
- Tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ: thực hiện tại nhà.
Báo cáo sản phẩm: các bức thư.
Nhận xét, đánh giá:
Gợi ý sản phẩm:
Thư viết dưới dạng cảm nhận về một khu di tích lịch sử phải nêu rõ được: Khu di tích thờ ai, có điểm độc đáo gì về kiến trúc, vẻ đẹp của khu di tích được thể hiện như thế nào.
Hướng dẫn học bài ở nhà:
Về nhà các em làm bài tập trong SGK, đọc và chuẩn bị trước bài 20: “Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỉ X-XV”.
HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm đã được tôi vận dụng vào thực tiễn giảng dạy ở bộ môn lịch sử qua bài giảng của học sinh lớp 10. Quá trình vận dụng đề tài sáng kiến kinh nghiệm không chỉ thực hiện trong một bài học nhất định mà tôi luôn chú trọng quá trình vận dụng vào nhiều giờ học. Trong giờ học tôi nhận thấy kiến thức truyền tải đỡ khô cứng, rập khuôn theo kiến thức của sách giáo khoa, đặc biệt giáo viên có thể giúp học sinh ghi nhớ, lĩnh hội được kiến thức của bài học ngay tại lớp. Hiện nay, trong cách thi trắc nghiệm việc vận dụng phiếu học tập trong giờ học lịch sử càng thực sự hiệu quả.Thực hiện đề tài sáng kiến kinh ngiệm này tôi nhận thấy học sinh đã có sự thay đổi nhất định trong cách học, cảm thấy say mê với môn học này hơn, giờ học hứng thú hơn, học sinh tích cực tham gia hoạt động, cộng tác cùng giáo viên.Trong học kì I của năm học 2018-2019 tôi đã vận dụng bài giảng này dạy học ở một số lớp khối 10, thông qua bài kiểm tra 15 phút tôi nhận thấy chất lượng của học sinh có sự thay đổi trước và sau khi áp dụng phương pháp giảng dạy như sau:
Tổng cộng
Bài kiểm tra trước khi áp dụng đề tài (bài kiểm tra 15 phút)
Kém
Yếu
Trung bình
Khá
Giỏi
188
Học sinh
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
5
2,7
32
17
81
43,1
60
31,9
10
5,3
Dưới trung bình
Trên trung bình
37
19,7
151
80,3

Tổng cộng
Bài kiểm sau khi áp dụng đề tài (bài kiểm tra 15 phút)
Kém
Yếu
Trung bình
Khá
Giỏi
188
Học sinh
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
0
0
20
10,6
86
45,7
64
34,1
18
9,6
Dưới trung bình
Trên trung bình
20
10,6
168
89,4

3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
KẾT LUẬN:
Kinh nghiệm sử dụng phiếu học tập trong dạy học lịch sử lớp 10 nói riêng và áp dụng các phương pháp dạy học mới nói chung trong chương trình giáo dục hiện nay là một yêu cầu cấp thiết nhằm góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng giáo dục
trong nhà trường trung học phổ thông. Sử dụng phiếu học tập trong một số giờ học lịch sử là nền tảng để các em lĩnh hội kiến thức, phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh. Tuy nhiên, việc sử dụng phiếu học tập cần phải có sự chuẩn bị kĩ lưỡng, phù hợp với kết cấu của bài học đặc biệt cần phải có sự hợp tác tích cực của các em học sinh trong lớp. Phương pháp này được tiến hành ở một số bài học của chương trình lớp 10 tạo nền tảng để các em có kĩ năng trong quá trình học tập môn lịch sử ở lớp 11, 12 đặc biệt phương pháp này phù hợp với hình thức thi trắc nghiệm hiện nay.
Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này không phải là hướng đi mới nhưng nó là những kinh nghiệm mà tôi có thể áp dụng để dạy được ở trường THPT nơi tôi đang công tác. Trong mỗi bài học lịch sử tôi thường nghiên cứu, tìm tòi để có hướng đi phù hợp. Đặc biệt, ở một số bài học có thể ghép giữa các mục được thì sử dụng phiếu học tập để giảng dạy sẽ thực sự hiệu quả. Tuy nhiên, thực tế trong chương trình lịch sử lớp 10 khối lượng kiến thức khá nhiều trong khi số tiết học chưa tương xứng vì vậy giáo viên cần linh hoạt hướng dẫn các em rèn luyện kĩ năng trên lớp kết hợp với học tập ở nhà.
Do điều kiện thời gian và trình độ bản thân có hạn chắc chắn đề tài của tôi còn có nhiều hạn chế. Với tâm huyết và tấm lòng của mình tôi muốn đóng góp một đề tài nhỏ về đổi mới phương pháp dạy học, nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục cho học sinh trong nhà trường. Đề tài sáng kiến kinh nghiệm này còn mang tính chủ quan của tác giả, tôi mong rằng những ý kiến đóng góp của bạn bè đồng nghiệp sẽ là những tư liệu quý để đề tài hoàn thiện hơn.
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
Đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường trung học phổ thông là yêu cầu cấp thiết hàng đầu để nâng cao chất lượng giáo dục. Đối với môn lịch sử ngoài mục đích cung cấp kiến thức, rèn luyện kĩ năng cho học sinh còn hướng tới giáo dục đạo đức. Vì vậy, thông qua đề tài sáng kiến kinh nghiệm này tôi có một số kiến nghị sau:
* Về phía nhà trường.
Tích cực các buổi hội thảo khoa học về đổi mới phương dạy học đặc biệt áp dụng các kĩ thuật dạy học mới .
Tổ chức các hội thi giáo viên giỏi cấp trường để giáo viên có cơ hội học tập, tiếp thu phương pháp dạy học mới từ các đồng nghiệp.
Tạo điều kiện về tư liệu phục vụ cho quá trình giảng dạy của giáo viên được thuận lợi hơn.
Đối với giáo viên:
Tích cực đổi mới phương dạy học đặc biệt áp dụng các kĩ thuật dạy học mới .
Giáo viên không ngừng học hỏi kinh nghiệm từ bạn bè đồng nghiệp trong nhà trường và tham khảo tư liệu trên hệ thống thông tin điện tử.
Phải giành nhiều thời gian nghiên cứu bài giảng để xác định được trọng tâm, luôn chú trọng vận dụng kiến thức liên môn trong quá trình dạy học.
Đối với phụ huynh:
Cần có sự phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục học sinh.
Đối với học sinh:
Cần phát huy tinh thần tự giác học tập, có sự phối hợp chặt chẽ với giáo viên. Bởi vì, giáo dục thực sự có hiệu quả khi học sinh lĩnh hội tri thức và vận dụng những tri thức đó vào thực tiễn.
Tích cực chuẩn bị những nội dung, tư liệu mà giáo viên yêu cầu.
XÁC NHẬN
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

........., ngày 15 tháng 05 năm 2019
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Người thực hiện
Lê Thị Ánh Tuyết

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phan Ngọc Liên (Tổng chủ biên), Lịch sử lớp 10, NXB Bộ Giáo dục và đào tạo, Xuất bản tháng 2 năm 2007.
Phan Ngọc Liên (Tổng chủ biên), Sách giáo viên lịch sử lớp 10, NXB Bộ Giáo dục và đào tạo, Xuất bản tháng 2 năm 2007.
Phan Ngọc Liên và Trần Văn Trị (chủ biên): Phương pháp dạy học lịch sử, Nhà xuất bản Giáo dục-1998.
Nguyễn Xuân Trường (Chủ biên): Giới thiệu câu hỏi và bài tập trắc nghiệm lịch sử 10, NXB Hà Nội, Xuất bản 2006.
Trịnh Đình Tùng (Tổng chủ biên), Dạy học theo chuẩn kiến thức, kĩ năng môn lịch sử lớp 10, Nxb Đại học sư phạm Hà Nội.
Tuyển tập đề thi Olypic, 30 tháng 4, lần thứ XXIII -2007 Lịch sử, Nhà xuất bản đại học quốc gia Hà Nội.
Tư liệu tham khảo qua mạng Intenet.
PHẦN PHỤ LỤC
Lược đồ cuộc kháng chiến chống quân Tống của quân dân Đại Cồ Việt do Lê Đại Hành lãnh đạo.
Lược đồ kháng chiến chống Tống thời Lý.
Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến sông Như Nguyệt
Lý Thường Kiệt chuẩn bị tiến đánh Ung Châu
.
Cuộc chiến của quân Đại Việt và quân Tống trên sông
Lý Thường Kiệt cũng nổi tiếng với việc sử dụng bài thơ “Nam quốc sơn hà” để khích lệ tinh tần quân sĩ.
Tượng Lý Thường Kiệt
Bản đồ cuộc chiến giữa Đại Việt và Mông Cổ lấn 1.
Lược đồ chiến thắng Bạch Đằng năm 1288
Tượng Quốc Công Tiết Chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn ở Nam Định.
Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn
Sơ đồ tiến quân vào xây dựng căn cứ địa Nghệ An của KN Lam Sơn
Tương đài Lê Lơi
Khu di tích Lam Kinh