Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử thông qua Chuyên đề Nguyễn Ái Quốc với cách mạng Việt Nam

t được coi là Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng. 
+ Cùng với Đảng đưa cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc đến thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám năm 1945. 
+ Cùng với Đảng lãnh đạo đấu tranh bảo vệ thành quả cách mạng, xây dựng chế độ mới trong những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám. 
+ Cùng với Đảng lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954) thắng lợi. 
+ Cùng với Đảng lãnh đạo công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và kháng chiến chống Mĩ cứu nước thắng lợi. 
+ Ngoài ra, Người có công lao to lớn trong các lĩnh vực khác như văn hoá, giáo dục, tư tưởng kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại
2.3. 2. 3. Hình thành kỹ năng tự làm việc với tài liệu tham khảo dưới sự hướng dẫn của giáo viên. 
	Khi ôn tập cho học sinh giỏi thì việc đọc tài liệu tham khảo là yêu cầu bắt buộc vì nội dung ôn tập thường là những vấn đề mang tính chất tổng hợp xuyên suốt nhiều bài, thậm chí nhiều chương với lượng kiến thức vừa rộng vừa sâu hơn so với sách giáo khoa. Để có thể giải quyết được các nhiệm vụ học tập ở trên lớp đòi hỏi học sinh phải nghiên cứu tìm hiểu trước tài liệu tham khảo. Đó là khâu chuẩn bị để học sinh có thể tiến hành trao đổi, thảo luận hay trình bày báo cáo trước lớp. Để cho việc đọc sách của học sinh không tản mạn, chệch hướng, giáo viên cần hướng dẫn các em chọn sách và phương pháp đọc.
	Đọc sách không đơn thuần là một công việc giải trí đơn giản mà là một hoạt động học tập, nghiên cứu phức tạp. Tùy theo mục đích, yêu cầu cụ thể của từng người mà kế hoạch và phương pháp đọc sách khác nhau. Một nhà giáo dục học đã đưa ra một quy trình đọc sách khái quát với các giai đoạn, các 	Đọc sách không đơn thuần là một công việc giải trí đơn giản mà là một hoạt động học tập, nghiên cứu phức tạp. Tùy theo mục đích, yêu cầu cụ thể của từng người mà kế hoạch và phương pháp đọc sách khác nhau. Một nhà giáo dục học đã đưa ra một quy trình đọc sách khái quát với các giai đoạn, các khâu như sau:
Đối với học sinh, việc nghiên cứu các chương, mục trong sách tham khảo là để hiểu sâu sắc, mở rộng, nâng cao kiến thức đã được học trong sách giáo khoa nhằm giải quyết những bài tập mà thầy, cô giao cho. 
Trong quá trình giảng dạy chuyên đề: Nguyễn Ái Quốc đối với cách mạng Việt Nam, giáo viên giới thiệu cho sinh sinh tên các đầu sách tham khảo có trong thư viện, ngoài hiệu sách, cả những tài liệu trên các trang Wbisite, các tờ báođể học sinh khắc sâu kiến thức đã học, mở rộng, nâng cao hiểu biết, vận dụng những kiến thức đó để làm các dạng bài tổng hợp
Ví dụ: Tư tưởng Hồ Chí Minh - một di sản quí báu của dân tộc và thời đại. Đây là một bài tập tổng hợp, vận dụng cao, đòi hỏi học sinh không chỉ nắm vững kiến thức lịch sử trong các tài liệu giáo viên cung cấp mà còn phải biết vận dụng kiến thức văn học, giáo dục công dân, toán học, logicđể nêu bật được ba vấn đề sau: 
Thứ nhất: Đôi nét về quá trình hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh 
Thứ hai: Những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh 
+ Tư tưởng về cách mạng dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc. 
+ Tư tưởng về chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội. 
+ Tư tưởng về Đảng Cộng sản Việt Nam. 
+ Tư tưởng về xây dựng Nhà nước của dân, do dân và vì dân. 
+ Tư tưởng về đại đoàn kết dân tộc, về kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. 
+ Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh. 
+ Tư tưởng về đạo đức. 
+ Tư tưởng về văn hoá. 
Thứ ba: Sự vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh 
+ Tư tưởng và sự nghiệp của Hồ Chí Minh được nhân dân ta vận dụng và phát triển trong sự nghiệp đổi mới ngày nay để giữ vững độc lập, kiên định con đường xã hội chủ nghĩa, để xây dựng Đảng và Nhà nước vững mạnh, thực hiện chính sách ngoại giao đúng đắn 
+ Cần đẩy mạnh phong trào thi đua: Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
2.3. 2. 4. Hình thành kỹ năng giải bài tập trong kiểm tra, đánh giá (kĩ năng làm các dạng bài tổng hợp)
	Kiểm tra - đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được của quá trình dạy học, biện pháp quan trọng để nâng cao chất lượng dạy học. Đây là công việc của cả giáo viên và học sinh. Giáo viên kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh. Học sinh tự kiểm tra và đánh giá lẫn nhau, thông qua kiểm tra đánh giá giáo viên hiểu rõ việc học tập của học sinh, có cơ sở thực tiễn đánh giá kết quả học tập của các em và hực hiện những thiếu sót trong kiến thức, kỹ năng để kịp thời sửa chữa, bổ sung. Nó góp phần củng cố những kiến thức đã học của học sinh. Đồng thời, qua kiểm tra, đánh giá, giáo viên tự đánh giá được kết quả công tác giảng dạy của bản thân, thấy được những thành công và những vấn đề cần rút kinh nghiệm, từ đó có những biện pháp thích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học 
	Qua việc kiểm tra đánh giá phát huy tính tích cực tư duy của học sinh, làm cho các em thấy được trách nhiệm của mình trong quá trình học tập không chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động để rồi được kiểm tra mà phải biến kiến thức đã học thành tài sản của mình và thể hiện được tính chủ động, thông minh, sáng tạo khi được kiểm tra. 
Trong dạy học lịch sử nội dung kiểm tra, đánh giá phải xem xét một cách tổng hợp kết quả nhận thức, kết quả giáo dục, kết quả phát triển theo đúng yêu cầu của bộ môn. Kiểm tra, đánh giá kiến thức cơ bản học sinh cần phải nắm sự kiện nhân vật, địa danh, niên đại, nguyên lý trong một bài, một quy trình. Các quan điểm phương pháp luận Sử học Mác xit, tư tưởng Hồ Chí Minh phù hợp với yêu cầu, trình độ học sinh.
	Từ yêu cầu về nội dung kiểm tra, đánh giá, giáo viên có thể xây dựng và sử dụng các loại bài tập cho phù hợp từ bài tập trác nghiệm khách quan, bài tập nhằm rèn luyện kỹ năng thực hành, hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức và vận dụng kiến thức, bài tập dưới dạng câu hỏi tổng hợp...
Ngoài phải tham gia đầy đủ các bài kiểm tra, đánh giá cơ bản: Kiểm tra miệng (Bài cũ, hoạt động nhận thức), kiểm tra 15 phút 1 tiết học kỳ, cuối năm, cuối cấp; tham gia các bài kiểm tra đánh giá không thường xuyên: Hoạt động tự học ở nhà, hoạt động ngoại khóa Học sinh đội tuyển phải tham gia các kỳ thi thi học sinh giỏi cấp trường, cấp tỉnh, cấp khu vực và cấp quốc gia áp lực của những kỳ thi này là rất lớn đối với các em vì nó không chỉ kiểm tra đánh giá kiến thức, thái độ của các em mà thông qua đó nó còn phản ánh năng lực, sự tâm huyết của giáo viên, sự chỉ đạo quan tâm của nhà trường, gia đình, xã hội Do đó việc chuẩn bị tâm lý tự tin, thoải mái, kiến thức vững vàng và phương pháp làm bài hiệu quả cho các em là rất quan trọng.
 Qua quá trình giảng dạy và, chúng tôi thấy rằng: muốn đạt hiệu quả cao trong các bài kiểm tra, thi cử ở cả hai hình thức kiểm tra miệng và viết thì trước khi bước vào đợt kiểm tra hay thi cử học sinh cần có sự chuẩn bị tốt về tinh thần, tâm lý và kiến thức. Cần hệ thống các tài liệu đã học thành các vấn đề để nắm một các tường tận, có khả năng ứng phó được các loại bài tập, câu hỏi, nếu không làm chủ được kiến thức thì sẽ hạn chế nhiều khả năng đó.
Khi bước vào kì thi hay kiểm tra, giáo viên cần nhắc nhở các em chú ý:
Thứ nhất: Phải đọc thật kĩ đề và xác định đúng yêu cầu của đề, những nội dung cần trình bày để làm sáng tỏ yêu cầu của đề thi: Đây là công việc đầu tiên, không thể thiếu được để tránh việc xa đề, lạc đề, không phân phối đủ thời gian cho bài viết. Yêu cầu của một đề thi lịch sử thuộc rất nhiều lọai, có khi là yêu cầu chứng minh một nhận về một thời kỳ lịch sử, có khi lại yêu cầu phân tích một chủ trương trong một thời điểm, có khi vấn đề được nêu lên một cách tổng hợp, có khi chỉ một vấn đề nhưng lại chia ra làm nhiều vế, yêu cầu phải giải đáp riêng từng vế một Nếu đề bài yêu cầu chứng minh, phân tích hoặc giải thích thì phải nắm lại rất chắc những lưận điểm, những lời nhận định, những sự kiện mà đề bài yêu cầuNhư vậy xác định đúng yêu cầu của đề thi là bí quyết đầu tiên đưa đến thắng lợi.
Thứ hai: Làm dàn bài sơ lược cho từng câu hỏi trong đề thi. Học sinh phải bỏ ít nhất là khoảng 5/45 phút, 10-15 phút/180 phút để đọc, suy nghĩ, phân tích đề bài, tìm hiểu những yêu cầu, nội dung cơ bản của đề, tức là nêu những đòi hỏi của đề bài cần tập trung giải quyết. Cần gạch chân, ghi ở tờ giấy nháp những từ, cụm từ quan trọng., thể hiện nội dung cơ bản của đề, từ đó tìm những ý chính, vấn đề chính cần quan tâm giải quyết, sau đó xây dựng dàn ý để đáp ứng yêu cầu cơ bản của bài, giữ được sự cân đối giữa các phần, chủ động được thời gian. Cần tránh hai thiếu sót thường gặp là: không vạch dàn ý (hay nêu quá sơ lược) khi tiến hành bài viết một cách tùy tiện, hoặc vạch dàn ý quá chi tiết, mất nhiều thì giờ, ảnh hưởng đến việc hoàn thành bài làm.
Thứ ba: Một điều cần lưu ý là phải phân chia thời gian biểu hợp lý để bài làm trong thời gian quy định, tránh tình trạng vội vàng khi làm bài hoặc không hoàn thành hoặc thừa quá nhiều thời gian. Thông thường thời gian cho bài thi học sinh giỏi là 180 phút, hãy để 40 phút cho đọc kỹ, nhận dạng đề, xác định cơ cấu và nội dung và đọc lại bài, còn lại 140 phút các em có thể viết được 6 đến 8 trang “văn hay chẳng luận bài dài”, chủ động phân phối thời gian và độ dài cho mỗi câu theo yêu cầu và theo số điểm 
Thứ tư: Khi làm bài học sinh phải chú ý làm câu dễ trước, khó sau và cố gắng hoàn thành hết mọi câu mà đề ra. Trong khi viết phải chú trọng nhiều đến cách hành văn dùng từ ngữ giản dị, trong sáng, đúng ngữ pháp, không viết sai chính tả, diễn đạt gọn, thể hiện rõ cảm xúc. Phải soát lại cách chấm câu, các thành phần của mệnh đề, cách cấu trúc câu phức hợp. Một nhà thơ Pháp đã nói “Tất cả những gì được nhận thức và cảm thụ một cách chính xác sẽ biểu đạt một cách sáng sủa”
2. 4. Để giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản và huy động kiến thức hiệu quả với những chuyên đề chuyên sâu trong quá trình ôn tập giáo viên cần:
- Chia nội dung ôn tập thành từng giai đoạn nhỏ, từng phần kiến thức theo trình tự thời gian
- Yêu cầu học sinh lập niên biểu các sự kiện tiêu biểu của từng giai đoạn, từng phần kiến thức..
- Hướng dẫn học sinh lập sơ đồ kiểu “ gốc cây phả hệ” đối với từng vấn đề, từng sự kiện.
Sơ đồ quá trình hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc:
Sơ đồ về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc 1911- 1930
Sơ đồ về quá trình hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ 1911 – 1969
3. Những điểm khác biệt, tính mới của giải pháp so với các giải pháp đã và đang được áp dụng
- Sáng kiến đề xuất một số giải pháp trong công tác tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia môn lịch sử chưa được phổ biến trong các sách, báo, tài liệu và sáng kiến kinh nghiệm đã công bố.
	- Từ kinh nghiệm thực tiễn nhiều năm ôn thi học sinh giỏi Quốc gia môn Lịch sử của tỉnh Điện Biên tôi đã tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm và xây dựng thành các giải pháp cụ thể, áp dụng vào công tác bồi dưỡng học sinh giỏi cấp tỉnh và cấp quốc gia. Đặc biệt là cho năm học 2016 – 2017 và đã thành công với 6/6 học sinh dự thi được giải.
4. Khả năng áp dụng
- Những kinh nghiệm trên áp dụng hiệu quả cho công tác ôn thi học sinh giỏi quốc gia môn lịch sử các năm tiếp theo của trường C
huyên Lê Quý Đôn.
- Có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các trường bạn trong công tác tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi môn lịch sử cấp tỉnh.
- Một số giải pháp có thể áp dụng cho các môn khoa học xã hội như Văn học, Địa lý, Giáo dục công dân
5. Hiệu quả, lợi ích thu được.
- Với việc áp dụng những giải pháp trên, trong 3 năm gần đây, số lượng và chất lượng học sinh tự nguyện và quyết tâm ôn luyện, thi để được chọn vào đội tuyển học sinh giỏi quốc gia môn sử được nâng lên. Giáo viên được giao nhiệm vụ tuyển chọn và ôn luyện cảm thất phấn khởi, tự tin, yêu nghề hơn.
- Kết quả kì thi chọn thi học sinh giỏi quốc gia môn Lịch sử trong 3 năm gần đây được nâng lên rõ rệt, góp phần đáng kể vào việc thực hiện những mục tiêu của môn học và mục tiêu chung của nhà trường và của ngành giáo dục tỉnh Điện Biên, cụ thể như sau:
Năm học
Giải nhất
Giả nhì
Giải ba
Giải KK
Tổng số học sinh đạt giải
2014 - 2015
0
2
1
2
5
2015 - 2016
0
0
1
2
3
2016- 2017
0
2
3
1
6

Tuy nhiên những kết quả đạt được trên còn hết sức khiêm tốn, xong chúng tôi hy vọng với kết quả đó, đây sẽ là bước đệm để chúng tôi ngày càng tiến xa hơn trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
6. Phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến
Với những giải pháp trong công tác tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia môn lịch sử đã nêu trên, tôi đã góp phần cùng với các đồng nghiệp nâng cao số lượng và chất lượng học sinh đạt giải trong kì thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia trong những năm gần đây. Thông qua việc tuyển chọn và bồi dưỡng học sinh giỏi quốc gia môn lịch sử, giáo viên không những nâng cao năng lực chuyên môn, thêm kinh nghiệm, uy tín trước học sinh mà còn khơi dậy niềm đam mê, tạo hứng thú học tập và quyết tâm đạt giải cho các em, hơn nữa chính các em là tấm gương, là ngọn lửa truyền niềm đam mê học tập có các thế hệ học sinh tiếp theo. 
Từ những thành công nhất định trên, tôi cũng đã chia sẻ những giải pháp trên cho các đồng nghiệp dạy môn lịch sử trong tỉnh qua các đợt tập huấn, bồi dưỡng, công tác và cũng nhận được những phản hồi tích cực từ các đồng nghiệp. Kết quả cho thấy những năm gần đây số lượng học sinh tham dự kì thi chọn học sinh giỏi cấp tỉnh ở phần lớn các trường THPT thường cao hơn môn Địa lý, Giáo dục công dân và cả các môn khoa học tự nhiên như vật lý, hóa học, sinh học và ngoại ngữ...
7. Bài học kinh nghiệm
 Sau nhiều năm giảng dạy và ôn luyện, tôi đã có đựơc những thành công nhất định trong việc tuyển chọn, bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi môn lịch sử, tôi đã rút ra được những kinh nghiệm sau đây:
 1. Quá trình tuyển chọn, bồi dưỡng HSG môn lịch sử là quá trình giáo dục nâng cao, biến những học sinh có tiềm năng thành học sinh có khả năng, những học sinh ít hoặc chưa bộc lộ niềm say mê, hứng thú với môn lịch sử thành những học sinh say mê, hứng thú với môn lịch sử. Trong quá trình này vai trò của người giáo viên rất quan trọng. Quan trọng từ khâu tuyển chọn, dẫn dắt, truyển dạy, uốn nắn đến việc khích lệ sự cố gắng, tích cực và khả năng tự học, tự sáng tạo của học sinh. Phải kiểm tra, chấm chữa bài thường xuyên tỉ mỉ dưới nhiều hình thức khác nhau, biểu dương những bài viết tốt, khéo léo chỉ ra những hạn chế khi các em viết bài chưa đạt yêu cầu để các em chủ động khắc phục mà không nản chí.
 2. Phẩm chất, uy tín, năng lực của người giáo viên có ảnh hưởng trực tiếp, quan trọng, thậm chí có tính quyết định đối với quá trình học tập và rèn luyện của học sinh. Do vậy, giáo viên phải tự đào tạo, tự cố gắng hoàn thiện về phẩm chất và năng lực chuyên môn; tâm huyết với công việc, yêu thương học trò và giúp đỡ đồng nghiệp. Muốn học sinh giỏi, giáo viên cũng phải phải giỏi. Giáo viên giỏi không chỉ ở mức độ truyền dạy kiến thức, chân lý mà cao hơn là, dạy cho học sinh cách đi tìm kiến thức, chân lý từ những bài giảng của mình.
 3. Cùng với sự truyền dạy kiến thức, kĩ năng, người thầy phải truyền đựơc cảm hứng say mê, yêu mến môn học cho học sinh, đặc biệt là học sinh giỏi. Không có niềm say mê, dù có kiến thức cũng ít sáng tạo và khó đạt đựơc kết quả tốt, khó đạt đựơc đỉnh cao trong học tập và thi cử, đặc biệt là học sinh giỏi.
6. Kiến nghị, đề xuất: Không