Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp chỉ đạo giáo dục ý thức bảo vệ, phát huy giá trị các di tích lịch sử ở địa phương cho học sinh THCS

 hỏi, bài tập để đánh giá khả năng hiểu biết và áp dụng kiến thức vào thực tế bảo vệ và phát huy giá trị của di tích, di sản ở địa phương của học sinh; tổ chức dạy học để dự giờ, phân tích, rút kinh nghiệm. 
Tổ KHXH nhà trường thảo luận, góp ý, rút kinh nghiệm sau giờ dạy môn GDCD
Thông qua các hoạt động giáo dục tại nhà trường, giáo viên có điều kiện tuyên truyền, hướng dẫn cho học sinh những cách thức, biện pháp hữu hiệu nhằm bảo vệ, phát huy giá trị di tích cho chính bản thân học sinh và cho gia đình, người thân của học sinh (sẽ được các em tuyên truyền sau khi đã được tiếp thu từ thầy, cô). Đây là hình thức tập huấn thiết thực nhất, dễ tiếp thu nhất.
Giáo viên giảng dạy các môn Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, GDCD, đã liệt kê các bài dạy cần tích hợp nội dung giáo dục, bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc, bồi dưỡng ý thức bảo vệ và phát huy giá trị của di tích, di sản. Các đồng chí giáo viên đã bàn bạc, thống nhất nội dung giáo án, phương pháp giảng dạy phù hợp với mục tiêu từng bài, dự giờ, rút kinh nghiệm cho các bài dạy khác.
2.3.3. Tổ chức các buổi tuyên truyền, giáo dục, bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào về di tích lịch sử, văn hóa ở địa phương cho cán bộ, giáo viên và học sinh.
 	Ban giám hiệu nhà trường đã phối hợp với Trung tâm học tập cộng đồng xã, Ban quản lí khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh tổ chức các buổi tuyên truyền, giáo dục, bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào về truyền thống lịch sử của địa phương cho cán bộ, giáo viên và học sinh toàn trường vào các dịp như: Kỉ niệm ngày thành lập Đảng (03/02), kỉ niệm ngày thành lập Đoàn (26/3), kỉ niệm ngày thành lập Đội (15/5), lễ hội Lam Kinh,
Các hoạt động tuyên truyền, giáo dục di sản rất phù hợp với tâm lý lứa tuổi các em học sinh là ham tìm tòi, khám phá, trải nghiệm; giảm thiểu sự hàn lâm hóa kiến thức trong dạy học. Chính việc giáo dục di sản sẽ làm tăng thêm vốn hiểu biết của học sinh về văn hóa, xã hội, bồi đắp thêm lòng yêu quê hương đất nước, niềm tự hào về truyền thống của dân tộc. Cũng thông qua giáo dục di sản, sẽ huy động mọi lực lượng trong xã hội cùng tham gia vào bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa. Nhà trường đã phối hợp với các tổ chức đoàn thể, cơ quan đóng trên địa bàn để thống nhất về nội dung tuyên truyền và theo dõi, tổng kết sau mỗi đợt tuyên truyền để có khen thưởng kịp thời cho những học sinh thực hiện tốt nội dung tuyên truyền.
Sau khi tiếp thu các nội dung tuyên truyền, các em đã được khơi dậy lòng kính yêu, sự khâm phục thế hệ cha ông đã tạo ra di tích, di sản. Và các em đã tự nâng cao nhận thức về trách nhiệm bảo vệ, phát huy giá trị của di tích của địa phương, hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững.
Cô Lê Thị Loan, cán bộ Ban quản lí khu DTQGĐB Lam Kinh tuyên truyền về việc bảo vệ, phát huy giá trị của di tích Lam Kinh cho học sinh nhà trường
2.3.4. Tổ chức cho học sinh học ngoại khóa bằng việc tham quan Bảo tàng tỉnh, khu trưng bày của Ban quản lí khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh và viết thu hoạch.
Hàng năm, nhà trường đã tổ chức cho giáo viên, học sinh đi tham quan Bảo tàng của tỉnh và khu trưng bày của Ban quản lí khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, viết thu hoạch sau khi tham quan. Hiện nay, đa phần học sinh thiếu sự trải nghiệm, thiếu kiến thức thực tế, hoạt động này là một cơ hội để giáo dục học sinh, tạo cho các em mối quan tâm, sự kết nối bền chặt giữa hiện tại và quá khứ, đưa các em về với cội nguồn, với tâm cảm tri ân “Uống nước nhớ nguồn”, học sinh sẽ hiểu hơn về truyền thống lịch sử, văn hóa của quê hương. Từ đó, bồi dưỡng cho các em tình yêu quê hương, niềm tự hào, ý thức rõ hơn trách nhiệm phải bảo vệ, phát huy giá trị của di tích, di sản. Cụ thể:
- Ban giám hiệu chỉ đạo tổ chuyên môn, giáo viên dạy môn Ngữ văn, Lịch sử, GDCD, xây dựng kế hoạch ngoại khóa ở từng môn học, trình nhà trường phê duyệt.
- Nhà trường liên hệ với Bảo tàng tỉnh Thanh Hóa, Ban quản lí khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh. Đồng thời cử giáo viên gặp gỡ, trao đổi với cán bộ phụ trách - hướng dẫn trình bày rõ mục đích, yêu cầu của buổi ngoại khóa để cùng có kế hoạch phối hợp, tạo điều kiện cho hoạt động đạt kết quả.
- Nhà trường phối hợp với Hội cha mẹ học sinh chuẩn bị chu đáo về kinh phí, phương tiện đi lại,để đảm bảo an toàn, đầy đủ, phục vụ tốt cho buổi ngoại khóa đạt hiệu quả.
- Sau các buổi tham quan, giáo viên bộ môn cho các em viết thu hoạch theo nội dung đã được phê duyệt và báo cáo kết quả về Ban giám hiệu nhà trường.
- Nhà trường tổng kết, nhận xét, rút kinh nghiệm cho những lần sau.


Hình ảnh học sinh nhà trường học ngoại khóa tại nhà trưng bày của Ban quản lí KDTQGĐB Lam Kinh và bài viết thu hoạch sau ngoại khóa
Sau khi tham gia học ngoại khóa, học sinh đã được trang bị thêm kiến thức về di tích, di sản, hứng thú hơn trong học tập. Các em đã tự nâng cao nhận thức về việc bảo vệ, phát huy giá trị của di tích ở địa phương.
2.3.5. Tổ chức cho học sinh lao động, dọn vệ sinh, chăm sóc Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh.
Thực hiện Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT và Kế hoạch 307/KH-BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ giáo dục và đào tạo, nhà trường đã lựa chọn Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh để chăm sóc. Theo giao ước giữa Công đoàn trường THCS  với Công đoàn Ban quản lí khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh, hàng tháng, nhà trường sẽ cho học sinh lao động, làm vệ sinh, chăm sóc cảnh quan Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh. Qua hoạt động này, các em học sinh sẽ thấy được giá trị của sức lao động đối với Khu di tích lịch sử. Trong khi làm việc, những giáo viên được phân công phụ trách sẽ có những trò chuyện, giảng giải cho các em hiểu được giá trị của di tích mà mình đang tham gia bảo vệ, những biện pháp để bảo vệ, phát huy giá trị của di tích, 
Việc lao động, dọn vệ sinh, chăm sóc Khu di tích đã tạo cho các em một tâm lí rằng các em cũng là chủ nhân, là đối tượng thụ hưởng và bảo vệ, phát huy giá trị của các di tích thuộc địa phương mình sinh sống. Từ đó các em sẽ có ý thức bảo vệ, phát huy giá trị của di tích, tránh việc xâm hại, làm bẩn, làm hư hỏng, khu di tích.
Hình ảnh học sinh nhà trường tham gia lao động, chăm sóc Khu di tích 
quốc gia đặc biệt Lam Kinh
2.3.6. Phát động cán bộ, giáo viên và học sinh thu thập tài liệu, tranh ảnh, hiện vật về khu di tích lịch sử quốc gia đạc biệt Lam Kinh.
Hiện nay, trong nhân dân xã Xuân Lam và các xã lân cận vẫn còn rất nhiều tranh ảnh, hiện vật, những giai thoại, câu chuyện dân gian về các nhân vật lịch sử, về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn được truyền từ đời này sang đời khác mà chưa khai thác hết. Vì vậy, nhà trường đã vận động, thuyết phục giáo viên, học sinh thu thập tài liệu, tranh ảnh, hiện vật về di tích lịch sử Lam Kinh, về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn để tặng lại cho Ban quản lí khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh. 
Tổng kết cuộc vận động năm 2018, Ban quản lí khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh đã tiếp nhận 05 hiện vật là các cổ vật từ gia đình các em học sinh. Gia đình và em học sinh tự nguyện tặng hiện vật đã được Ban quản lí trao chứng nhận, trao giấy khen để cảm ơn và động viên. Để nhân rộng điển hình, nhà trường đã có bài viết về những gia đình, những em học sinh tự nguyện tặng hiện vật phát trên hệ thống loa truyền thanh của xã nhằm lan tỏa tinh thần, tình yêu quê hương, niềm tự hào, ý thức bảo vệ, phát huy giá trị của di tích ở địa phương. Khi các em được đóng góp công sức vào khu di tích thì ý thức bảo vệ và phát huy giá trị di tích sẽ được nâng lên.
Hình ảnh phụ huynh học sinh nhà trường trao hiện vật và nhận giấy khen của lãnh đạo Ban quản lí di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh
2.3.7.Tổ chức cuộc thi “Rung chuông vàng” có nội dung kiến thức về các di tích của địa phương.
 	Từ năm học 2016-2017, nhà trường thường xuyên tổ chức cho học sinh thi “Rung chuông vàng”. Trong nội dung thi có những câu hỏi liên quan đến những di tích lịch sử, văn hóa của địa phương như khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Lam Kinh, đền thờ Lê Hoàn,. Tham gia cuộc thi này, các em có cơ hội tìm hiểu thêm kiến thức về các di tích lịch sử, văn hóa của địa phương. Đem kiển thức, hiểu biết của mình áp dụng vào các tình huống, câu hỏi mà Ban tổ chức đưa ra nên các em rất hứng thú. Thông qua hình thức này, chúng tôi muốn các em từ chỗ tự tìm hiểu kiến thức sẽ thấy yêu truyền thống lịch sử quê hương, có ý thức bảo vệ và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, văn hóa của địa phương.
Nhà trường căn cứ vào kế hoạch năm học, giao cho Ban chấp hành chi đoàn và Ban chỉ huy đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh lập kế hoạch tổ chức cuộc thi “Rung chuông vàng” và trình Ban giám hiệu duyệt. Sau đó, kế hoạch cuộc thi sẽ được thông qua tại cuộc họp Hội đồng dư phạm nhà trường rồi sẽ thông báo đến toàn thể học sinh.
Bộ phận chuyên môn nhà trường cùng hai tổ chuyên môn xây dựng bộ câu hỏi, đáp án. Kết hợp với bộ phận chuyên môn của Ban quản lí di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh xây dựng câu hỏi liên quan đến các di tích, di sản của địa phương.
Nhà trường đã mời tổ tư vấn là trưởng các bộ phận của Ban quản lí di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh để hỗ trợ giáo viên và học sinh về những kiến thức liên quan đến di tích, di sản của địa phương khi tiến hành cuộc thi.
Nhà trường tổ chức cuộc thi “Rung chuông vàng”
Sau cuộc thi, học sinh nhà trường đã có sự chuyển biến trong nhận thức về các di tích, di sản của quê hương. Các em hiểu rõ hơn về di tích, di sản cũng như nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ, phát huy giá trị của di tích, di sản ở địa phương.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến:
 	 Khi thực hiện các giải pháp của sáng kiến, bản thân tôi nhận thấy rằng ý thức, kĩ năng và hiệu quả sử dụng kiến thức liên môn và phương pháp dạy học tích hợp của giáo viên được nâng lên. 
 Được giáo viên, tuyên truyền viên giảng giải, truyền thụ kiến thức về di tích, di sản, học sinh đã tích lũy được vốn kiến thức ngoài bộ môn, thậm chí ngoài sách giáo khoa. Các em đã được mở rộng tầm hiểu biết nên khá hứng thú với giờ học, các buổi ngoại khóa. Học sinh đã được bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào về các di tích trên quê hương nên các em đã biết cách bảo vệ, phát huy vai trò, giá trị của di tích, làm cho phong trào “ Trường học thân thiện, học sinh tích cực” thực sự có ý nghĩa, góp phần vào việc phát triển Khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh, phát triển kinh tế - văn hóa địa phương. 
	 Phong trào “Trường học thân thiện, học sinh tích cực” do nhà trường triển khai thực hiện đã thực sự đi vào đời sống, có sức lan tỏa trong cộng đồng, đem lại hiệu quả thiết thực.
Sau khi triển khai đồng bộ các giải pháp của sáng kiến kinh nghiệm, tôi đã một lần nữa khảo sát học sinh bằng phiếu khảo sát đã thực hiện trước đó 2 năm và thu được kết quả như sau: (Thực hiện vào tháng 9 năm 2019)
Tổng số học sinh tham gia khảo sát
Chưa hiểu hết giá trị của di tích và chưa biết cách bảo vệ, phát huy giá trị của di tích.
Đã hiểu giá trị của di tích và biết cách bảo vệ, phát huy giá trị của di tích.
SL
%
SL
%
158
16
10.1
142
89.9

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận 
Có thể nói, phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực" có ý nghĩa như một cơ chế thực hiện xã hội hóa giáo dục, nội dung của phong trào theo hướng mở, tùy theo nhu cầu thực tiễn giáo dục của mỗi năm học, của mỗi địa phương và của mỗi nhà trường. Chính vì thế các nội dung được vận dụng phù hợp, chủ động. Nhận thức về vai trò của phong trào đối với mục tiêu giáo dục toàn diện, trường THCS ...đã vận dụng những kiến thức được tập huấn và kinh nghiệm tích lũy được trong quá trình thực hiện để hoàn thành nội dung học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương. Phong trào đã tạo niềm tin và động lực và một phần phương pháp để chúng ta thực hiện chủ trương “Đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục” theo Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI đã đề ra.
Khi thực hiện nội dung thứ 5 của Phong trào, bản thân tôi tự nhận thấy rằng, việc học sinh tham gia tìm hiểu, chăm sóc và phát huy giá trị các di tích lịch sử, văn hóa, cách mạng ở địa phương chỉ là một hoạt động nhỏ, thực hiện một mục tiêu của giáo dục toàn diện nhưng hiệu quả không nhỏ. Việc làm này sẽ góp phần đào tạo được những công dân tốt cho tương lai, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
3.2 Kiến nghị
Để phong trào ”Trường học thân thiện, học sinh tích cực” thực sự có hiệu quả và đi vào đời sống, đáp ứng yêu cầu của giáo dục hiện đại nhằm phát triển toàn diện học sinh rất cần sự quan tâm đầy đủ của các cấp quản lý, của các ngành, các nhà trường và của toàn xã hội, tôi xin đưa ra những kiến nghị sau đây: 
* Với Phòng giáo dục và đào tạo
Phòng Giáo dục và đào tạo nên phối hợp với các Phòng, ban của địa phương liên quan đến các hoạt động văn hóa để có kế hoạch tổ chức tuyên truyền cho học sinh những hiểu biết về di tích, di sản.
Có kế hoạch cụ thể hơn nữa trong việc kiểm tra, đôn đốc các nhà trường khi thực hiện phong trào ”Trường học thân thiện, học sinh tích cực” , có chương trình hành động cụ thể, rõ ràng, mang tính hệ thống.
* Với nhà trường 
Thường xuyên tổ chức các chương trình lớn, về nguồn như các cuộc thi Biển đảo, giữ gìn di sản văn hoá, biến đổi khí hậu,...
Nhà trường nên tham mưu với địa phương để ủng hộ về kinh phí để tiến hành hoạt động dạy học liên môn, tham quan, tuyên truyền,...
Giáo viên trang bị những kiến thức cần thiết để giảng dạy theo phương pháp tích hợp, giúp học sinh vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết các tình huống trong thực tiễn cuộc sống.
*Với địa phương
Tăng cường hỗ trợ cơ sở vật chất cho nhà trường thực hiện nhiệm vụ, nội dung của phong trào ”Trường học thân thiện, học sinh tích cực”
*Với gia đình
Cần quan tâm hơn đến việc hỗ trợ cơ sở vật chất, sách vở tài liệu cho các con tham gia học có hiệu quả.
Tạo điều kiện về thời gian cho con, em để các em tham gia hiệu quả các hoạt động ngoài giờ lên lớp, các buổi ngoại khóa và các cuộc thi. 
Trong khuôn khổ bản sáng kiến này, bản thân tôi chỉ trình bày những việc nhỏ bé nhưng thiết thực đã được thực hiện ở trường trong gần hai năm học vừa qua. Đây là lần đầu tiên thực hiện ý tưởng và thời gian tiến hành chưa lâu nên chắc chắn còn nhiều hạn chế, thiếu sót. Vì vậy mà tôi mong nhận được sự hỗ trợ, góp ý của đồng nghiệp, của lãnh đạo cấp trên để SKKN này thực sự khả thi, đem lại những hiệu quả như mong đợi khi thực hiện rộng rãi.
Thọ Xuân, ngày 15 tháng 03 năm 2019
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ 

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT của Bộ giáo dục và đào tạo ngày 22 tháng 7 năm 2008 về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học than thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn 2008 – 2013.
2. Kế hoạch 307/KH-BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của Bộ giáo dục và đào tạo.
3. Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng ngày 04/11/2013
4. Phương pháp dạy học Lịch sử - Phan Ngọc Liên chủ biên, Nhà xuất bản Đại học sư phạm Hà Nội – 2002.