Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hứng thú môn Lịch sử trong dạy học trực tuyến ở trường THPT

n những lợi ích như sự an toàn, tiết kiệm thời gian và chi phí, có thể học mọi lúc, mọi nơi, rèn luyện kỹ năng tập trung, lựa chọn những khoá học từ xa tiện lợi, dành cho học sinh.
Tóm lại, để có một môi trường học tập tốt giúp các em phát triển toàn diện, dù là lớp học truyền thống hay trực tuyến đều đòi hỏi rất nhiều sự cố gắng, ý thức và sự đồng hành của giáo viên, học sinh và cả bậc phụ huynh. Ngoài ra, việc lựa chọn khóa học phù hợp, chất lượng cao cũng là yếu tố quan trọng để tạo nên niềm đam mê, hứng thú cho các em trong việc học trực tuyến trong giai đoạn bình thường mới.
Đề xuất các giải pháp tạo hứng thú học tập trực tuyến cho học sinh
Về phía nhà trường
Nhà trường cần đầu tư trang thiết bị, cơ sở hạ tầng, thiết bị đường truyền đảm bảo hệ thống mạng tốt nhất cho người học, tránh truy cập vào các hệ thống moodle làm bài tập bị lỗi hoặc nghẽn mạng.
Cần có chính sách đãi ngộ phù hợp cho các giáo viên giảng dạy thiết kế bài học trên hệ thống moodle, vì giáo viên mất rất nhiều thời gian và công sức để vừa giảng, vừa hoàn thiện bài giảng.
Xây dựng cuộc thi bài giảng hay, ấn tượng để khích lệ giáo viên, tạo sự hấp dẫn, phát huy phương pháp dạy học tối ưu, thi đua khích lệ lẫn nhau, ví dụ như: cuộc thi bài giảng hay, bài giảng sống động, thi đua dạy tốt,
Tiếp tục bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ dạy học trực tuyến, mời chuyên gia trao đổi chia sẻ, tập huấn nâng cao sử dụng các phương tiện nền tảng trực tuyến đảm bảo sử dụng công cụ thuần thục.
Tổ chức lớp học đảm bảo sĩ số vừa phải, 1 lớp học khoảng 30 - 35 học sinh, vì giáo viên cần tương tác, trao đổi. Số lượng học sinh ít sẽ giúp giáo viên dễ quản lý và có sự chuẩn bị tương tác tốt hơn.
Xây dựng đội hỗ trợ kỹ thuật thường trực để giúp giáo viên, học sinh giải quyết tất cả những vướng mắc kỹ thuật xảy ra trong quá trình học. Thực hiện kiểm tra, giám sát hoạt động giảng dạy online, phát hiện sự cố để có sự can thiệp kịp thời.
Về phía giáo viên
Giáo viên có trách nhiệm thông báo và giới thiệu cách thức học tập và tiếp cận tri thức theo mô hình lớp học đảo ngược (Flipped Classroom), hướng dẫn kế hoạch học tập rõ ràng, mục tiêu học tập đầy đủ vào ngay buổi học đầu tiên, giúp học sinh nắm vững những nhiệm vụ học tập của mình. Cấu trúc nội dung giảng dạy online cần xác định mục tiêu rõ ràng, tổ chức nhiều hoạt động, như: trò chơi, thảo luận nhóm, bài tập, tình huống, thay đổi phương pháp giảng dạy theo hướng phát huy vai trò trung tâm của người học, chuyển từ vai trò là người trình bày sang hỏi đáp, đặt các vấn đề để học sinh thảo luận, tìm hiểu.
Giáo viên nên chuẩn bị sẵn bài giảng, các nội dung lý thuyết tải trên trang học trực tuyến (moodle của nhà trường) cho học sinh xem trước. Khi vào lớp học, giáo viên chỉ giải thích và phân tích, cho ví dụ về các lý thuyết, thời gian trình bày khoảng 10 - 15 phút, sau đó tổ chức các hoạt động để học sinh thảo luận hoặc một số trò chơi cho học sinh rút ra bài học.
Thay đổi cách thức đánh giá cho phù hợp với tình hình thực tế, có thể cho học sinh làm bài tiểu luận, hoặc bài viết tự luận có sử dụng tài liệu, hoặc tạo điều kiện cho học sinh thuyết trình đề tài.
Thái độ rất quan trọng trong giảng dạy trực tuyến, vì vậy, mỗi người giáo viên cần rèn luyện thái độ tích cực trên tinh thần hỗ trợ người học, nhiệt tình, trách nhiệm giúp đỡ học sinh để các em hoàn thành tốt nhất việc học của mình.
Về phía học sinh
Học sinh cần không ngừng nâng cao nhận thức học tập trực tuyến bằng cách chủ động, tích cực xem trước các nội dung học tập, hiểu rõ bản chất của lớp học đảo ngược để có kế hoạch học tập phù hợp.
Phản hồi là yếu tố cần thiết trong học tập online, vì vậy, học sinh luôn cần sẵn sàng hợp tác, phát biểu trao đổi bài học với giáo viên, nâng cao ý thức trong học tập. Khi chưa hiểu bài và cần sự giúp đỡ, học sinh nên mạnh dạn trao đổi và nhờ sự hỗ trợ từ quý thầy cô, bạn bè, hoặc từ các phòng, khoa, ban trong nhà trường.
Học sinh cần tuân thủ theo các yêu cầu của giáo viên về bài tập, thảo luận, làm việc nhóm. Bên cạnh đó, cần rèn luyện tư duy phản biện, sắp xếp thời gian hợp lý, khi vắng buổi học, cần thể hiện trách nhiệm xin phép và xem lại các bài giảng trước đó, hoặc có thể xem lại nội dung trên trang học trực tuyến.
PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1: XÂY DỰNG KẾ HOẠCH BÀI DẠY
Chương II. XÃ HỘI CỔ ĐẠI
Bài 3: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG (tiết 1) I.MỤC TIÊU
*Năng lực
Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu đê tìm hiểu về các quốc gia cổ đại Phương Đông.
-Trình bày được những nét chính về điều kiện tự nhiên và sự phát triển các ngành kinh tế.
-Phân tích được ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên tới các mặt kinh tế, chính trị, văn hóa...
-Liên hệ với sự ra đời của nhà nước Văn Lang - Âu Lạc
* Phẩm chất
Góp phần phát triển phẩm chất nhân ái, yêu nước: ngưỡng mộ các thành tựu của các quốc gia cổ đại phương Đông;
Góp phần phát triển phẩm chất trách nhiệm: hoàn thành các nhiệm vụ được giao khi hoạt động nhóm để tìm hiểu về các quốc gia cổ đại phương Đông; có ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY VÀ HỌC
Thiết bi ̣day hoc̣ : Bản đồ các quốc gia cổ đại, Bản đồ thế giới hiện nay, Hình
ảnh về các con sông và cuộc sống cư dân cổ đại phương Đông , Máy vi tính kết nối máy chiếu.
Hoc
liêu
(tư liêu
tham khảo): Tư liêu
lic̣ h sử 10, Hướ ng dẫn sử dung kênh hình
trong SGK lic̣ h sử THPT (phần LSTG),...
Các tài liệu tham khảo có liên quan.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP
Hoạt động 1: Mở đầu (Thực hiện ở nhà trước giờ học)
Mục tiêu: HS bước đầu mô tả được các giai đoạn tiến hóa của loài người; xác định được những nội dung cơ bản của bài học cần phải tìm hiểu, hứng thú tìm hiểu về nguồn gốc loài người.
Tổ chức thực hiện
 Bước 1	 GV giao nhiệm vụ thông qua hệ thống quản lí học tập cho HS như mục Nội
dung. GV yêu cầu HS thực hiện nhiệm vụ sau đây và nộp lại sản phẩm chậm
nhất và buổi tối trước giờ học.
Nội dung: Học sinh quan sát tranh ảnh và đọc tư liệu SGK
Học sinh ghi những điều đã biết và muốn biết về các quốc gia cổ đại phương Đông (theo hình thức cá nhân) vào phiếu KWL.
 Bước 2	

HS thực hiện nhiệm vụ (tự thực hiện có hướng dẫn): HS thực hiện nhiệm vụ ở nhà và ghi câu trả lời vào vở. GV theo dõi tiến độ thực hiện nhiệm vụ và hướng dẫn cách thực hiện đối với những HS gặp khó khăn.

Sản phẩm: Thông tin được HS ghi vào phiếu KWL ở cột K và W:
Những điều đã biết: tên, vị trí, ngành kinh tế chính, một số thành tựu văn hoá của các quốc gia cổ đại phương Đông.
Những điều muốn biết: Cơ sở hình thành, sự phát triển kinh tế, xã hội, thể
chế chính trị và thành tựu văn hoá của các quốc qia cổ đại phương Đông.


Bước 3


HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ: HS nộp bài thông qua hệ thống quản lí học tập. GV theo dõi, hỗ trợ những HS gặp khó khăn do vấn đề kĩ thuật.
Bước 4
GV kết luận, nhận định: GV xem xét sản phẩm của HS, phát hiện, chọn ra
những bài có các vấn đề chưa rõ hoặc có tình huống phát sinh để trao đổi, thảo luận trước lớp. Đầu buổi học trực tuyến GV kết luận những vấn đề chính trong phần mở đầu và dẫn dắt vào hoạt động 2.
Hoạt động 2: Sự hình thành các quốc gia cổ đại phương Đông. (Trực tuyến 15 phút)
a. Mục tiêu:
- Trình bày được những điều kiện tự nhiên, KT - XH và khoảng thời gian hình thành các quốc gia cổ đại phương Đông.
Tổ chức thực hiện
 Bước 1	 GV chia sẻ màn hình, chia sẻ phiếu học tập. Sau đó, GV chia 4 nhóm trên
phần mềm MS Teams và giao nhiệm vụ cho HS theo phiếu học tập như mục Nội
dung.
Nội dung: Học sinh làm việc theo nhóm trong 5 phút:
Quan sát Lược đồ các quốc gia cổ đại phương Đông để nêu tên và vị trí các quốc gia cổ đại phương Đông
Đọc thông tin SKG trang 14 và quan sát hình ảnh sông Nin để chỉ ra những thuận lợi và khó khăn về điều kiện tự nhiên và tác động của nó đến nền kinh tế - xã hội của các quốc gia cổ đại phương Đông.
Đọc thông tin SKG trang 14 và xác định thời gian hình thành của các quốc
qia cổ đại phương Đông


Bước 2


HS xác định nhiệm vụ, vào phòng thảo luận nhóm và thực hiện nhiệm vụ theo phiếu. GV quan sát, điều hành và lần lượt vào các nhóm để hỗ trợ.
 Bước 3	 GV yêu cầu HS quay trở lại phòng học chung và tổ chức báo cáo kết quả thảo
luận:
-GV chọn 1 nhóm HS cử đại diện chia sẻ màn hình để trình bày kết quả thảo luận, đồng thời yêu cầu nhóm có cùng nhiệm vụ và các nhóm khác theo dõi, nhận xét, bổ sung kết quả. Sau phần trình bày và thảo luận, góp ý của các nhóm.
-GV tiếp tục nêu vấn đề thảo luận: Tại sao xã hội có giai cấp và nhà nước lại phát triển sớm ở lưu vực các con sông lớn thuộc châu Á và châu Phi? HS suy nghĩ để trả lời câu hỏi.
GV chọn 01 nhóm HS trong từng cặp nhiệm vụ chia sẻ màn hình để trình bày kết quả thảo luận trước lớp, các nhóm còn lại lắng nghe, bổ sung ý kiến.
Kết quả thảo luận nhóm được điền vào phiếu học tập số 2 (file word/Power Point):
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
(Bài 3- Các quốc qia cổ đại phương Đông)
Nhóm	:
.Lớp:
Thành	viên	nhóm	:
..
Đọc thông tin SKG trang 14 và quan sát Lược đồ các quốc gia cổ đại phương Đông, hình ảnh sông Nin để hoàn thành các nội dung của Phiếu học tập
*Tên các quốc gia: Ai Cập, Lưỡng Hà, Trung Quốc, Ấn Độ
* Vị trí hình thành: lưu vực các sông lớn ở châu Á, châu Phi
*Thuận lợi và khó khăn:
+ Thuận lợi: Đất đai màu mỡ, tơi xốp, dễ canh tác, gần nguồn nước	, thuận
lợi cho sản xuất và sinh sống
+ Khó khăn: Lũ lụt, mất mùa, ảnh hưởng đến đời sống.
*Tác động:
+ Kinh tế: chủ yếu là nền nông nghiệp, ngoài ra còn có chăn nuôi, làm gốm, dệt vải và trao đổi sản phẩm giữa các vùng.
+ Phải làm công việc trị thủy: đắp đê, đào kênh tưới tiêu. Công tác thủy lợi đòi hỏi sự hợp sức, sáng tạo nên con người đã quần cư đông đảo và nhà nước sớm ra đời.
* Thời gian hình thành: Thiên niên kỷ IV – III TCN.
Bước 4
GV chia sẻ màn hình và kết luận:
GV kết luận như mục Sản phẩm và mở rộng thêm: (1) Ở lưu vực các con sông lớn thuộc châu Á và châu Phi có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho đời sống con người: Đồng bằng rộng, đất đai phì nhiêu, dễ canh tác, lượng mưa đều, khí hậu ấm nóng thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp và đời sống; (2) cư dân ở đây biết sử dụng công cụ bằng kim loại (đồng thau) từ rất sớm; (3) công việc trị thuỷ khiến mọi người liên kết, gắn bó trong tổ chức công xã nhờ đó nhà nước sớm hình thành. HS lắng nghe và ghi nội dung vào vở.
Hoạt động 3. Luyện tập (Thực hiện ở nhà, hướng dẫn thực hiện: 5P)
Mục tiêu: Khái quát, hệ thống hóa, củng cố được kiến thức đã học.
Tổ chức thực hiện
Bước 1
GV giao nhiệm vụ: GV chia sẻ phiếu học tập và giao nhiệm vụ như mục Nội dung.
Nội dung: Học sinh (cá nhân) hoàn thành phiếu KWL (cột L) HS điền vào phiếu học tập những nội dung đã học, cụ thể:
Họ	và	tên	học	sinh:................................................................ Lớp:..............................
K
W
L





Bước 2
HS thực hiện nhiệm vụ (tự thực hiện có hướng dẫn): HS xác định nhiệm vụ, tiến hành thực hiện nhiệm vụ ở nhà. GV quan sát, hỗ trợ qua hệ thống quản lí học tập.

Sản phẩm: Phiếu KWL (cột L) của học sinh.

K
W
L

-Tên
-Vị trí
-Ngành kinh tế chính
-Cơ sở hình thành,
-Sự phát triển kinh tế
-Xã hội
-Thể chế chính trị



Bước 3
GV tổ chức báo cáo, thảo luận và kết luận (trực tuyến):
GV yêu cầu HS nộp sản phẩm qua hệ thống quản lí học tập; GV nhận xét vào bài làm. GV trả bài, chọn một số bài làm tốt của HS để giới thiệu trước lớp vào thời điểm thích hợp.
Bước 4
GV kết luận như mục Sản phẩm, GV bổ sung thêm: Sự phân bố các dấu tích của người nguyên thủy ở Đông Nam Á là hết sức rộng và đa dạng, chứng tỏ quá trình tiến hoá từ Vượn người thành người ở Đông Nam Á là liên tục. Việt Nam là quê hương của một dạng Người tối cổ trên thế giới. HS lắng nghe, quan sát và ghi nội dung vào vở.
Hoạt động 4: Vận dụng (hướng dẫn thực hiện : 5phút, thực hiện ở nhà, thời hạn 1 ngày)
Mục tiêu HS thể hiện được tính độc lập trong suy nghĩ, vận dụng sáng tạo kiến thức đã học để làm rõ tác động của điều kiện tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế .
Tổ chức thực hiện
Bước 1
GV chia sẻ màn hình, giới thiệu phiếu học tập và giao nhiệm vụ cho HS như mục
Nội dung.
Nội dung: GV yêu cầu HS làm việc cá nhân để thực hiện nhiệm vụ:
Bằng kiến thức đã được học trong bài, em hãy làm rõ tác động của điều kiện tự
nhiên đối với sự phát triển kinh tế .(bài viết không quá 10 dòng và sử dụng các bằng chứng khoa học.).
Bước 2

HS thực hiện nhiệm vụ. GV quan sát, hướng dẫn.
Sản phẩm: HS trình bày kết quả vào vở ghi/giấy nháp... Bài viết khoảng 10 dòng với 2 nội dung chính:
Phân tích để làm rõ tác động của điều kiện tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế .
Đề xuất các giải pháp để phát huy lợi thế điều kiện tự nhiên đối với sự phát triển kinh tế của nước ta trong giai đoạn hiện nay.
Bước 3
&	Bước 4
GV yêu cầu HS nộp sản phẩm qua hệ thống quản lí học tập; GV nhận xét vào bài làm. GV trả bài, chọn một số bài làm tốt của HS để giới thiệu trước lớp vào thời điểm thích hợp.
Đổi mới phương pháp dạy học
PHỤ LỤC 2: GIÁO ÁN POWERPOINT THIẾT KẾ DẠY HỌC TRỰC TUYẾN CÓ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP MỚI
PHỤ LỤC 3:
PHIẾU KHẢO SÁT HỌC SINH HỌC TRỰC TUYẾN
Nhằm nắm bắt tình hình học trực tuyến trong thời gian qua và tiếp tục nâng cao hiệu quả, chất lượng dạy học. Nhà trường tiến hành khảo sát lấy ý kiến của người học trong việc học trực tuyến.
Họ và tên:.. Học sinh lớp:..
Câu 1: Học online có khiến bạn thiếu/ mất đi động lực học tập?
A. Có	B. Không	C. Khác
Câu 2: Học online có gây ảnh hưởng đến sức khỏe về thể xác và tinh thần không?
A. Có	B. Không	C. Khác
Câu 3: Khi học online kết nối mạng của bạn có trong tình trạng KHÔNG ổn định không?
A. Luôn ổn định
B. Thỉnh thoảng
C. Thường xuyên bị out
Câu 4: Khi học online bạn có gặp phải tình trạng nhiễu môi trường/ phân tâm không?
A. Ảnh hưởng ít
B. Không ảnh hưởng
C. Ảnh hưởng nhiều
Câu 5: Học online có khiến bạn khó xử lí tài liệu học tập không?
A. Có	B. Không
Câu 6: Học online khiến bạn tương tác yếu với giáo viên hay không?
A. Có	B. Không
Câu 7: Bạn có thiếu thiết bị cá nhân hay thiết bị cũ, không đáp ứng được nhu cầu học tập không?
A. Có	B. Không
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
Hoàng Trọng, Chu Nguyễn Mộng Ngọc (2008). Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS. NXB Hồng Đức, Hà Nội.
Lưu Chí Danh, Nguyễn Thị Như Huyền, Đỗ Nguyễn Như Quỳnh, Võ Thị Mỹ Diệu (2021). Các nhân tố tác động đến sự hứng thú trong học tập của sinh viên. Tạp chí Công Thương, số 19 tháng 8/2021.
Nguyễn Hoài Nam, Cao Thị Quyên (2014). Nâng cao hứng thú học tập cho Sinh viên Trường Cao đẳng nghề. Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 59, (8),142-150.
Nguyễn Quang Uẩn (2013). Giáo trình Tâm lý học đại cương. NXB Đại học Sư phạm.
Phạm Ngọc Thủy (2008). Những biện pháp gây hứng thú trong dạy học ở trường phổ thông. Luận văn thạc sĩ Giáo dục học, Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh.
Lê Thị Minh Thanh (2016). Xây dựng mô hình “lớp học đảo ngược” ở trường đại học. Tạp chí Khoa học, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, 61 (3), 20-27.
Education: From disruption to recovery. Retrieved form: 
Khánh Linh (2021). Hàng chục trẻ em vẫn phải nghỉ học vì đại dịch covid. Truy cập tại:
cau/hang-chuc-trieu-tre-em-van-phai-nghi-hoc-vi-dai-dich-covid-19- 591279.html