Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử lớp 4 trường Tiểu học Võ Thị Sáu

được là: 
a. Thống nhất giang sơn lên ngôi Hoàng Đế.
b. Chấm dứt thời kì đô hộ phong kiến phương bắc, mở đầu cho thời kì độc lập dân tộc lâu dài của đất nước ta.
c. Đánh tan quân xâm lược Nam Hán.
d. Đặt tên nước là Đại Cồ Việt.
Tôi tiến hành các bước sau: 
Bước 1: Yêu cầu đọc kênh chữ SGK, thảo luận nhóm đôi suy nghĩ tìm ý đúng.
Bước 2: Yêu cầu trình bày các ý, các em khác nhận xét.
Bước 3: Nhận xét, tuyên dương nhóm làm đúng.
Cách làm này kích thích trí óc tìm kiếm suy luận, tư duy tưởng tượng của học sinh giúp các em nhớ lại, nhớ lâu, nhớ chính xác các sự kiện lịch sử đã diễn ra. Tạo cho các em ý thức học tập tích cực tinh thần hợp tác giúp đỡ lẫn nhau.
Và còn vận dụng nhiều phương pháp khác nữa, nó đem lại cho các em lòng say mê ham thích tìm hiểu môn Lịch sử. Điều quan trọng đối với học sinh là gợi cho các em các sự kiện, nhân vật lịch sử có liên quan gần gũi với cuộc sống của các em. Vì vậy, cần thường xuyên gắn nội dung lịch sử với tên đường phố, tên quê hương, tên liên đội thiếu niên, chi đội,...hiểu được vì sao lại kỉ niệm các ngày lễ lớn.
Có thể tổ chức cho các em kể chuyện về Bác Hồ hoặc một nhân vật lịch sử mà em biết hoặc thuật lại một sự kiện lịch sử mà em thích nhất trong chương trình lịch sử lớp 4 đã học.Vào các ngày lễ lớn khi thông báo cho các em nghỉ học, giáo viên tổ chức cho các em trao đổi về ý nghĩa ngày lễ đó giúp các em hiểu được : Đó là ngày gì ? Có ý nghĩa như thế nào ? Các em cần tỏ thái độ như thế nào ? Phải làm gì để xứng đáng với những cống hiến của những người đi trước ?
Ví dụ : Ngày 2 tháng 9 hàng năm là ngày Quốc khánh : Kỉ niệm ngày mà Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt nam dân chủ cộng hòa. (2/9/ 1945). Giáo viên đọc cho học sinh nghe một số câu thơ: “Hôm nay sáng mồng 2 tháng 9. Thủ đô hoa vàng nắng Ba Đình.....” (Bài này các em sẽ được học trong môn Lịch sử lớp 5).
 Hoặc ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm là ngày giỗ tổ Hùng Vương (nhân dân tổ chức hội đền Hùng ở Huy Chương, Lâm Thao, Phú Thọ). Giáo viên đọc cho học sinh nghe một số câu thơ : “Dù ai đi ngược về xuôi. Nhớ ngày gỗi Tổ mồng mười tháng ba. Dù ai buôn bán gần xa. Nhớ ngày giổ Tổ tháng ba mồng mười”.	
* Tổ chức cho học sinh làm việc hợp tác theo nhóm để tự phát hiện kiến thức.
Học tập lịch sử để hình dung rõ ràng, giải thích đúng, có cơ sở khoa học về tiến trình lịch sử. Các sự kiện, hiện tượng lịch sử, biến cố lịch sử, không phải xuất hiện một cách tùy ý, hoàn toàn ngẫu nhiên mà là sản phẩm của những điều kiện lịch sử nhất định, có những mối quan hệ nhân quả nhất định, tuân theo những quy luật nhất định.
Học tập lịch sử không chỉ hình dung được hình ảnh của quá khứ mà điều cốt yếu là phải hiểu lịch sử, tức là nắm được bản chất của sự kiện, hiện tượng lịch sử. Trên cơ sở đó hình thành khái niệm, phát hiện mối quan hệ, rút ra các bài học lịch sử.
Bởi vậy, khi dạy học, tôi thường tạo điều kiện cho học sinh độc lập suy nghĩ, tự tìm tòi, phát hiện kiến thức chứ không áp đặt những kết luận có sẵn. Để làm được việc này, tôi không chỉ sử dụng các phương pháp diễn giải mà tổ chức bài học thành những vấn đề rồi dùng hệ thống câu hỏi, kích thích học sinh tự tìm tòi, tự phát hiện kiến thức một cách độc đáo, sáng tạo. Phương pháp dạy học vấn đáp- tìm tòi này giúp học sinh có thể lĩnh hội kiến thức một cách chắc chắn. Để sử dụng phương pháp này hiệu quả, tôi thường đầu tư xây dựng các câu hỏi ngắn gọn, dễ hiểu, tường minh, tránh những câu hỏi rườm rà, không có tác dụng phát triển tư duy. Trong một bài hoặc một phần không nên đặt quá nhiều câu hỏi.
Ngoài ra, tôi còn sử dụng phương pháp thảo luận nhóm. Giáo viên đưa ra các ý kiến khác nhau để học sinh trao đổi, thảo luận, lựa chọn, nêu ý kiến riêng của mình. Tuy nhiên, không phải bất cứ bài học nào, phần kiến thức nào cũng đem ra thảo luận. Tùy từng dạng bài, tùy từng phần kiến thức mà giáo viên cho học sinh thảo luận.Thông thường chỉ những phần kiến thức phức tạp, có nhiều cách hiểu khác nhau, hay những câu hỏi, những bài tập khó cần có sự hợp tác giữa các cá nhân thì nên tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm. Khi thảo luận nhóm, giáo viên cần lưu ý đến thời gian tiết học, không gian lớp học và số lượng học sinh  để tổ chức thảo luận nhóm một cách hợp lí. Không nên lạm dụng phương pháp này trong suốt tiết học cũng như phải hết sức tránh tính hình thức trong thảo luận nhóm.
 Ví dụ: Bài 10- Chùa thời Lý.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của trò
Hoạt động 2: Sự phát triển của đạo Phật dưới thời Lý
- Gv chia học sinh thành các nhóm 4, yêu cầu học sinh đọc SGK và thảo luận để trả lời câu hỏi: Những sự việc nào cho ta thấy dưới thời Lý, đạo Phật rất thịnh đạt?
- Gv gọi đại diện các nhóm phát biểu.
- Gv kết luận: Dưới thời Lý, đạo Phật rất phát triển và được xem là Quốc giáo. (là tôn giáo của quốc gia)

- Hs chia thành nhóm 4 cùng thảo luận để tìm câu trả lời.
- Đại diện học sinh một nhóm nêu ý kiến,các nhóm khác bổ sung và thống nhất câu trả lời đúng là:
+ Đạo Phật được truyền bá rộng rãi trong cả nước, nhân dân theo đạo Phật rất đông, nhiều nhà vua thời này cũng theo đạo Phật. Nhiều nhà sư được giữ cương vị quan trọng trong triều đình.
+ Chùa được mọc lên khắp nơi, năm 1031, triều đình bỏ tiền xây dựng 950 ngôi chùa, nhân dân cũng đóng góp tiền xây chùa.
Điều kiện thực hiện giải pháp - biện pháp
* Đối với học sinh:
Học sinh cần đọc trước nội dung trong SGK, sưu tầm tranh ảnh, tư liệu phục vụ cho việc học môn Lịch sử đạt hiệu quả hơn. Để giúp các em học tốt một bài lịch sử, cuối tiết dạy lịch sử trước, tôi thường hướng dẫn các em chuẩn bị một cách chu đáo, cụ thể như sau:
- Trước tiên các em cần đọc thành tiếng ít nhất 3 lần, sau đó đọc thầm.
- Đọc kỹ phần giải nghĩa từ ngữ khó ở cuối bài.
- Tập trả lời miệng các câu hỏi về tìm hiểu nội dung trong sách giáo khoa, từ đó các em có thể nêu được những ý chính của bài học.
 	* Đối với giáo viên.
 	Cùng với phương pháp dạy học mới nói chung, phương pháp dạy môn Lịch sử nói riêng, kết hợp với kinh nghiệm giảng dạy và sự học hỏi, giúp đỡ của đồng nghiệp, tôi nhận thấy rằng để tổ chức dạy - học thành công một tiết Lịch sử, học sinh hiểu bài và ghi nhớ được theo mục tiêu, yêu cầu của tiết học, giáo viên cần chuẩn bị những việc sau:
- Soạn bài cụ thể, chi tiết rõ hoạt động của thầy, của trò. Xây dựng các phương pháp giảng dạy kết hợp với phương tiện dạy học một cách linh hoạt để giờ dạy nhẹ nhàng và đạt hiệu quả.
- Nắm chắc mục tiêu, yêu cầu ở từng bài. Đọc kỹ nội dung sắp dạy, trao đổi học tập bổ sung thêm kiến thức liên quan, dự kiến các tình huống học sinh sẽ mắc phải và cách xử lí những tình huống đó.
- Nắm vững hệ thống câu hỏi trong bài Lịch sử. Chuẩn bị hệ thống câu hỏi phù hợp với từng đối tượng học sinh để học sinh hiểu nội dung bài một cách hiệu quả nhất, từ đó tìm ra nội dung cần ghi nhớ. 
 	- Liên hệ, tích hợp với kiến thức Địa lí để tăng hiệu quả dạy học.
 	Ví dụ: Khi dạy bài “Nhà Lý dời đô ra Thăng Long”, giáo viên hỏi vì sao nhà Lý chọn Thăng Long làm kinh đô, học sinh có thể vận dụng kiến thức về Địa lí bài Đồng bằng Bắc Bộ để trả lời
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Các giải pháp, biện pháp mà tôi nêu ra trong đề tài có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau và không thể tách rời nhau. Giải pháp thứ nhất là tiền đề, là cơ sở để giáo viên và học sinh có thể tiến hành dạy học phân môn Lịch sử, các giải pháp sau giúp giáo viên năng cao chất lượng dạy học môn học này, nhằm phát huy tốt năng lực phẩm chất của học sinh. 
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và kết quả ứng dụng
* Kết quả khảo nghiệm 
Với các giải pháp trên đưa vào vận dụng trong dạy học phân môn lịch sử lớp 4. Trong suốt quá trình học tập từ đầu học kì một đến nay, tôi thấy học sinh hào hứng, phấn khởi khi đến giờ học Lịch sử, các em đã thay đổi cách suy nghĩ về môn học này, đây không còn là môn phụ nữa, cũng không còn là môn học khô khan và khó nuốt như trước đây. Điều đó được thể hiện cụ thể qua kiểm tra, đánh giá kết quả ở các tháng được nâng lên rõ rệt. Các em tiếp thu bài nhanh và nhớ lâu, có tinh thần học tập tốt. Các em hoàn thành và chưa hoàn thành cũng tích cực tham gia học tập và phát biểu xây dựng bài. Đó cũng là nền tảng để các em bước vào bậc học của các lớp cao hơn. 
Đạt được kết quả trên có sự cố gắng của học sinh, các bậc phụ huynh, Bên cạnh đó còn có sự giúp đỡ của chuyên môn trường, xây dựng và góp ý, tôi đã nâng cao sáng kiến của mình. Học sinh ham học, tự tin, chất lượng nâng lên một cách rõ rệt. Đặc biệt không có em nào bị điểm dưới 5.
* Giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và kết quả ứng dụng
Đề tài này đã được bản thân tôi vận dụng vào thực tế dạy học và mang lại kết quả khả quan. Chất lượng dạy học môn Lịch sử được nâng lên đáng kể.
Từ khi thực hiện chương trình sách giáo khoa mới lớp 4, tôi nhận thấy nội dung môn Lịch sử của học sinh được các tác giả biên soạn có tính ưu việt hơn so với chương trình cũ, phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong giờ học, học sinh được làm việc nhiều hơn với kênh hình, kênh chữ trong sách giáo khoa.
 Các em học sinh trong lớp đều rất thích học Lịch sử và thích được gọi trả lời, nêu cảm nghĩ trong giờ học Lịch sử, không khí những tiết Lịch sử rất sôi nổi.
 Các em được phát huy tính tích cực chủ động, sáng tạo, hứng thú trong các giờ học, được tự tìm ra kiến thức mới dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Từ đó bồi dưỡng cho các em lòng yêu quê hương, đất nước, lòng tự tôn, tự cường dân tộc.
 Chất lượng học Lịch sử của lớp được nâng cao rất nhiều. Hiện tại, 100% học sinh trong lớp đã biết sử dụng sách giáo khoa, biết khai thác hiệu quả kênh chữ, kênh hình phục vụ cho bài học. Học sinh nắm vững các kiến thức lịch sử nước nhà, bộc lộ được thái độ tình cảm đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử đã học, tự rút ra được cho mình bài học, ý chí quyết tâm, kiên cường trong cuộc sống ... Trong các lần kiểm tra, các em thường đạt điểm cao. Ngay cả những em học sinh vốn học chưa hoàn thành, nhưng nhờ học tập có phương pháp và được các bạn giúp đỡ nên các em có tiến bộ rất nhiều.
Kết quả các lần kiểm tra: Năm học : 2018- 2019

TSHS

Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa 
Hoàn thành
TS
%
TS
%
TS
%
KT học kì I
24
4
16,7
18
75
2
8,3
Cuối năm học
24
7
29
17
71
0
0
Ä Từ kết quả thu được thông qua bảng thống kê trên, và qua thực tế giảng dạy, tôi thấy rằng đề tài đã đem lại kết quả tương đối khả quan. Kết quả này cho thấy các biện pháp được đề xuất trong đề tài mang tính khả thi. Những tiết dạy thực hiện các biện pháp đã nêu được tổ khối chuyên môn đánh giá cao. Nếu đề tài được thực nghiệm một cách qui mô hơn, phạm vi rộng hơn, tôi tin rằng nó sẽ mang lại kết quả cao hơn trong điều kiện thực tế của địa phương trường chúng tôi. Góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, nâng cao chất lượng dạy – học của giáo viên và học sinh.
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN
	 Việc năng cao hiệu quả dạy học Lịch sử, phải được tiến hành đồng thời trên tất cả các mặt: từ việc thay đổ nhận thức, suy nghĩ của người dạy và người học đến việc đổi mới phương pháp dạy học. Các mặt đó có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Trong đó chú ý đổi mới phương pháp dạy học. Áp dụng phương pháp dạy học tích cực, phát triển năng lực phẩm chất cần được tiến hành một cách có hiệu quả hơn nữa. 	
 	Qua những phương pháp trên tôi thấy các em đã có hứng thú trong học tập và ghi nhớ kiến thức lịch sử một cách có hệ thống. Mặc dù chưa được hoàn thiện nhưng chứng tỏ trong các môn học, môn Lịch sử cần có sự đổ mới về phương pháp dạy học giúp học sinh phát huy cao tính tích cực trong học tập.Trong các lần kiểm tra các em đã đạt kết quả cao,trong bảng đánh giá kết quả ở mục II.4.
2. KIẾN NGHỊ
	Để các biện pháp trên được thực hiện có hiệu quả, tôi xin đề xuất một số kiến nghị sau:
* Đối với nhà trường: 
Cần quan tâm bồi dưỡng thường xuyên đội ngũ giáo viên về mặt kiến thức cũng như chuyên môn để đội ngũ giáo viên có đủ khả năng, trình độ đáp ứng được những yêu cầu đòi hỏi trong giai đoạn mới hiện nay.
Bổ sung thêm đồ dùng dạy học: Băng đĩa, tranh ảnh, bản đồ, tài liệu,...có liên quan đến môn lịch sử trong thư viện để giáo viên và học sinh tham khảo học hỏi, vận dụng vào bài học của mình được tốt hơn.
* Đối với giáo viên:
Về phía giáo viên cũng cần nghiên cứu, tham khảo thêm các tài liệu có liên quan đến dạy và học môn Lịch sử. Lập kế hoạch và điều chỉnh dạy học phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, trình độ học sinh lớp mình. Mạnh dạn áp dụng các phương pháp dạy học mới vào giảng dạy. Phải đầu tư sức lực, trí tuệ cho công tác soạn giảng, có soạn tốt thì mới dạy tốt.
* Đối với phụ huynh:
Cần giúp đỡ các em trong học tập ở nhà, khuyến khích các em coi những chương trình có liên quan đến lịch sử trên đài truyền hình, mua thêm sách báo về lịch sử cho các em tham khảo.
* Đối với học sinh:
Các em quan tâm nhiều hơn tới môn lịch sử cũng như môn Toán và môn Tiếng Việt không coi lịch sử là môn phụ, chịu khó tìm hiểu thêm về lịch sử trên sách báo, đài truyền thanh, hình, hoặc từ những câu chuyện về lịch sử của những người lớn tuổi ... 
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về việc dạy học lịch sử cho học sinh lớp 4 nhằm nâng cao chất lượng dạy môn Lịch sử. Đề tài đã được thực hiện bằng sự nỗ lực cố gắng hết sức của bản thân tôi, cùng với sự chỉ đạo của Ban giám hiệu, sự giúp đỡ của các bạn đồng nghiệp. Tuy nhiên, do thời gian và năng lực bản thân còn hạn chế nên không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong được sự góp ý, chỉ bảo của các cấp lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp để đề tài được được hoàn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử, góp phần giáo dục học sinh trở thành con người phát triển toàn diện, xứng đáng là những chủ nhân tương lai của đất nước.
Tôi xin trân trọng cảm ơn !
Xác nhận xủa nhà trường
Đoàn Kết, Ngày 03 tháng 03 năm 2020
Người thực hiện
Phạm Thị Ngân

TÀI LIỆU THAM KHẢO
	1. Sách giáo khoa lịch sử và địa lý 4.(NXB giáo dục).
	2. Sách giáo viên khoa lịch sử và địa lý 4 .(NXB giáo dục).
	3. Thiết kế bài giảng lịch sử 4.(NXB Hà Nội).
	4. Kiến thức lịch sử cho giáo viên tiểu học.(NXB Đại học Quốc Gia Hà Nội).
	5. Các con đường và biện pháp nâng cao hiệu quả dạy và học lịch sử ở. trường phổ thông.(NXB Đại học Sư Phạm).
	6. Giáo trình các kiến thức dạy học lịch sử.(NXB Đại học Sư Phạm).
	7. Vở bài tập lịch sử.
MỤC LỤC
I. PHẦN MỞ ĐẦU
TRANG
1. Lý do chọn đề tài
Trang 1
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Trang 3
3. Đối tượng nghiên cứu
Trang 3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Trang 3
5. Phương pháp nghiên cứu
Trang 4
II. NỘI DUNG

1. Cơ sở lý luận
Trang 4
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu
Trang 5
a.Thuận lợi – khó khăn
Trang 5
b. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra
Trang 9
3. Nội dung và hình thức của giải pháp 
Trang 11
a. Mục tiêu của giải pháp 
Trang 11
b. Nội dung và cách thực hiện giải pháp
Trang 11
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Trang 23
d. Kết quả qua khảo nghiệm ,giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và kết quả ứng dụng
Trang 23
III. PHẦN KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ

1 Kết luận 
Trang 25
2 Kiến nghi
Trang 25
Tài liệu tham khảo
Trang 27
Mục lục
Trang 28