Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn Lịch sử tại trường THPT Quỳ Châu, huyện Quỳ Châu, tỉnh Nghệ An

 quay lại lượt 2 để làm các câu đã đánh dấu +.
5 phút tiếp: Kiểm tra lại các câu đã làm.
5 phút cuối: quay lại lượt 3 làm các câu đánh dấu ++ và hoàn thiện tất cả các câu đảm bảo không bỏ sót câu nào.
Dùng phương pháp loại trừ, phân tích.
Sử dụng phương pháp loại trừ giúp cho thí sinh chọn được đáp án chính xác khi đã loại trừ các phương án sai.
Trong 4 phương án trả lời, thí sinh có thể phân tích và tìm ra câu trả lời sai. Như vậy số câu đúng sẽ nằm trong số còn lại. Nếu loại trừ được càng nhiều phương án sai thì xác suất chọn câu trả lời đúng sẽ cao hơn. Ví dụ:Để chọn đáp án đúng cho câu hỏi sau:
Câu hỏi: Mục tiêu đấu tranh của phong trào cách mạng 1930-1931 ở Việt Nam là chống?
phát xít Nhật và tay sai. B. đế quốc Pháp – phát xít Nhật.
C. chế độ phản động thuộc địa. D. đế quốc và phong kiến.
Học sinh làm phương pháp loạitrừ: Đáp án A - Phát xít Nhật và tay sai là không đúng vì 9/1940 phát xít Nhật mới vào Việt Nam (Loại); Đáp án B loại tương tự; Đáp án C loại vì chế độ phản động thuộc địa là thời kì 1936 - 1939. Như vậy, khi loại trừ được các phương án sai, học sinh dễ dàng chọn đáp án chính xác nhất.
Ngoài phương pháp loại trừ giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh cách phân tích, suy luận (cách này chủ yếu dùng cho đối tượng học sinh khá giỏi).
Ví dụ: Để hướng dẫn học sinh trả lời câu hỏi sau:
Câu hỏi: Việc mở rộng thành viên củatổ chức Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)diễn ra lâu dài vàđầy trở ngại do
A.Tác động của cuộc Chiến tranh Lạnh và vấn đề Campuchia đã đẩy các nước xa nhau.
Nguyên tắc hoạt động của ASEAN không phù hợp với một số nước. C.Sự khác biệt về văn hóa, tôn giáo giữa các quốc gia dân tộc.
D.Các nước thực hiện những chiến lược phát triển kinh tế khác nhau.
Giáo viên phân tích như sau:
Một trong những nguyên nhân khiến việc mở rộng thành viên của tổ chức Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) diễn ra lâu dài và đầy trở ngại là do tác động của cuộc Chiến tranh lạnh và vấn đề Campuchia. Cụ thể:
- Chiến tranh lạnh đã tạo ra sự đối lập về ý thức hệ giữa khối các nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Campuchia) và các nước ASEAN. Đặc biệt, Thái Lan và Philíppin là đồng minh của Mĩ, trực tiếp đưa quân tham chiến trong cuộc chiến tranh Việt Nam những năm 1965 - 1968.
- Vấn đề Campuchia tạo ra sự hiểu lầm giữa các nước ASEAN (quân tình nguyện Việt Nam sang giúp nhân dân Campuchia tiêu diệt chế độ diệt chủng nhưng bị các nước ASEAN hiểu lầm là Việt Nam xâm lược Campuchia).
Chọn đáp án: A
Ví dụ 2: Chọn đáp án đúng cho câu trả lời sau:
Câu hỏi:Nguyên tắc trọng nhất của Việt Nam trong việc kí kết Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946) và Hiệp định Giơ-ne-vơ về Đông Dương (21/7/1954) là
A.Đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng. B.Đảm bảo dành thắng lợi từng bước. C.Không vi phạm chủ quyền quốc gia. D.Phân hóa và cô lập cao độ kẻ thù
Giáo viên phân tích như sau:
Cũng như Hiệp định Sơ Bộ (6-3-1946), nguyên tắc quan trọng nhất của Việt Nam trong việc kí kết hiệp định Giơnevơ là không vi phạm chủ quyền quốc gia.
Đối với Hiệp định Sơ bộ:Ta muốn có thời gian hòa bình đề chuẩn bị lực lượng và đuổi quân Trung Hoa Dân Quốc ra khỏi nước ta nên mới tạm thời hòa hoãn với Pháp. Tuy nhiên, trong các điều khoản của hiệp định không có điều khoản nào vi phạm chủ quyền quốc gia. Đến khi kí với Pháp Tạm (14-9-1946) thì Việt Nam cũng nhân nhượng với Pháp một số quyền lợi về kinh tế văn hóa chứ không có điều khoản nào ảnh hưởng đến chủ quyền quốc gia.
Đối với Hiệp đinh Giơnevơ về Đông Dương: Việt Nam đã có quá trình đấu tranh lâu dài và bên bỉ với chiến thắng Điện Biên Phủ 1954 buộc Pháp phải kí hiệp định Giơnevơ, nếu có điều khoản nào vi phạm đến chủ quyền quốc gia thì khác nào thành quả đó cũng bằng không. Nguyên tắc không vị phạm chủ quyền quốc gia luôn được giữ vững. Hiệp định này được kí kết là hiệp định đầu tiên Pháp và các nước công nhận các quyền dân tộc cơ bản của nước Đông Dương: Độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.
Chọn đáp án: C
Trong trường hợp không có thời gian để đọc kỹ câu hỏi thì thí sinh cũng không nên bỏ trống câu trả lời. Chẳng hạn nếu còn 10 câu hỏi mà chỉ còn 1 phút
để trả lời, cách tốt nhất là chọn bất cứ 1 đáp án nào đó và điền vào tất cả các câu hỏi còn lại. Như vậy xác xuất đúng sẽ cao hơn.
Giữ tâm lý thoải mái trong phòng thi:
Việc không giải quyết được 1-2 câu hỏi khó trong bài thi Lịch sử khiến nhiều thí sinh nản lòng, bối rối dẫn đến không tập trung làm bài. Do vậy, các thí sinh cần chuẩn bị tâm lý sẵn sàng ngay từ ngoài phòng thi, không dành quá nhiều tâm huyết vào một câu hỏi mà nên biết bỏ qua khi cần thiết.
Đến sớm trước khi vào phòng thi khoảng 20-30p để đảm bảo không có bất kỳ tác động ngoại cảnh nào ảnh hưởng đến tâm lý của thí sinh khi bước vào phòng thi. Rà roát lại hành trang mang theo để chắc chắn tất cả đều đầy đủ. Việc chuẩn bị kĩ lưỡng này sẽ giúp cho thí sinh không bị áp lực tâm lí, và cũng có thêm thời gian cho việc ôn tập lại một lượng kiến thức nhất định trước khi vào giờ thi.
Không được rời khỏi phòng thi trong suốt thời gian làm bài thi trắc nghiệm. Trước hết đây là quy định đối với các môn thi trắc nghiệm. Bạn không được nộp bài thi trước khi hết giờ làm bài. Khi hết giờ làm bài, phải nộp phiếu trả lời câu hỏi cho cán bộ coi thi và ký tên vào hai phiếu thu bài thi; Chỉ được rời phòng thi sau khi cán bộ coi thi đã kiểm đủ số phiếu trả lời trắc nghiệm của cả phòng thi và cho phép ra về. Khi có sự việc bất thường xảy ra, phải tuyệt đối tuân theo sự hướng dẫn của cán bộ coi thi.
Ngoài ra đối với môn thi trắc nghiệm thời gian làm bài rất ngắn, số lượng câu hỏi nhiều, lượng kiến thức rộng và yêu cầu phải trả lời câu hỏi trong thời gian ngắn, đồng nghĩa với việc tốc độ làm bài phải thật nhanh so với hình thức thi tự luận thông thường. Vậy nên bạn tuyệt đối đừng rời khỏi phòng thi trước khi hết giờ, bởi vì biết đâu có một số yếu tố xung quanh nào đó lại giúp đỡ được bạn.
Theo những nghiên cứu đến từ trường đại học Tufts (2009), các nhà nghiên cứu cho biết, khi cơ thể bị thiếu đi một phần trăm rất nhỏ lượng nước thôi cũng đủ để tác động đến trí nhớ và sự minh mẫn của bộ não. Vì vậy, bù đắp lượng nước thiếu hụt là điều rất cần thiết để đánh thức não bộ dần trở lại như ban đầu. Vì vậy, việc chuẩn bị một chai nước mát đem theo vào phòng thi là rất cần thiết đối với mỗi thí sinh.
Kết quả đạt được
Như vậy, với những biện pháp chúng tôi trình bày ở trên đã được áp dụng tại trường chúng tôi đang công tác, chất lượng ôn thi tốt nghiệp trong hai năm liền không ngừng được nâng lên. Cụ thể năm học 2018 – 2019 khi chưa áp dụng đề tài vào ôn thi điểm thi cũng như vị trí môn lịch sử của trường chúng tôi là thứ 68 ( cả tỉnh là 90 trường THPT không kể giáo dục thường xuyên). Năm
học 2019 – 2020 là năm học chúng tôi bước đầu thực hiện các biện pháp ôn thi của đề tài, vị trí kết quả thi tốt nghiệp của trường là 44 toàn tỉnh.
Năm học 2020 – 2021, nhóm chuyên môn chúng tôi triệt để áp dụng các biện pháp của đề tài, kết quả thi tốt nghiệp môn lịch sử trường chúng tôi hoàn toàn thay đổi. Thểhiện qua bảng số liệu kết quả thi tốt nghiệp năm 2021.
Lớp
12C
1
12C
2
12C
3
12C
4
12C
5
12C
6
12C
7
12C
8
12C
9
12C
10

12D
ĐT B
6.81
5.47

4.61

4.83

4.59

4.81

4.58

5.14

4.45
4.48
5.17

Bảng thống kê điểm thi TB môn lịch sử kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2021 của trường THPT Quỳ Châu
(Nguồn: số liệu kỳ thi tốt nghiệp THPT 2021- trường THPT Quỳ Châu) Bảng so sánh điểm trung bình tốt nghiệp môn lịch sử của trường
THPT Quỳ Châu với tỉnh Nghệ An và toàn quốc trong các năm 2019; 2020; 2021
Tiêu chí
2019
2020
2021
Toàn quốc
4.3
5.19
4.97
Tỉnh Nghệ An
4.2
5.04
4.74
Trường THPT Quỳ Châu
4.09
5.05
5.07
Bảng điểm trung bình và vị trí xếp hạng môn lịch sử trường THPT Quỳ Châu trong tỉnh Nghệ An qua các năm.
Tiêu chí
Năm 2019
Năm 2020
Năm 2021
Điểm
4.09
5.05
5.07
Thứ hạng
68
44
21
Qua bảng so sánh cho thấy, điểm trung bình thi tốt nghiệp của trường THPT Quỳ Châu có sự tăng dần, vị trí xếp hạng trong tỉnh Nghệ An cũng tăng lên đáng kể đặc biệt năm 2021 so với năm 2020 tăng 23 bậc. ( Mặc dù chưa cao như một số trường trong tỉnh nhưng đầu vào tuyển sinh của trường chúng tôi xếp tốp cuối cùng trong 90 trường THPT).
Năm 2021 là năm áp dụng triệt để các biện pháp sư phạm như trên điểm trung bình toàn trường là 5.07, xếp vị trí thứ 21 toàn tỉnh. Nếu so với các môn
thi tốt nghiệp trong trường chúng tôi công tác cùng năm học này ( Môn Văn xếp thứ 73; Môn Toán thứ 70; Môn Ngoại ngữ thứ 70; Môn Địa lí thứ 23; Môn GDCD thứ 33; Môn Vật lý thứ 43; Môn Hóa học thứ 55; Môn Sinh học thứ 45).
Nhóm chuyên môn chúng tôi được nhà trường tuyên dương trong hội nghị viên chức người lao động đầu năm học 2021 – 2022. Ở đây chúng ta phải nhìn nhận một sự thật là đầu vào tuyển sinh hàng năm của trường chúng tôi bao giờ cũng đứng cuối cùng trong toàn tỉnh những tỉ lệ tốt nghiệp nhà trường luôn cao hơn mặt bằng chung của tỉnh. Trong đó, môn lịch sử luôn đứng vị trí thứ nhất trong toàn trường. Để đạt được kết quả như trên, nhóm chuyên môn cũng như mỗi cá nhân dạy môn lịch sử đều cố gắng hết sức trong dạy học hàng ngày trên lớp cũng như ôn thi tốt nghiệp cho học sinh.
Với kết quả đạt được như trên cho thấy các biện pháp chúng tôi đưa ra và được áp dụng trong thực tế nhà trường hoàn toàn có hiệu quả.Góp phần nâng cao chất lượng tốt nghiệp môn lịch sử nói riêng và thành tích ôn tốt nghiệp của nhà trường nói chung. Điều đó cũng cho thấy tính đúng đắn và khả thi của đề tài mà chúng tôi thực hiện.
III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận:
Ôn tập cho học sinh trước những kỳ thi là công việc hết sức quan trọng và vất vả đối với giáo viên. Để có kết quả như mong muốn, đòi hỏi người giáo viên
phải có sự chuẩn bị trước. Những nội dung, phương pháp trên phải thực hiện trong suốt quá trình ôn thi tốt nghiệp.
Đối với học sinh khối lớp 12, áp lực học tập và thi cử rất nặng nề. Giáo viên làm cho học sinh hiểu rằng: Muốn đạt được kết quả cao trong kỳ thi THPT phương pháp học quyết định kết quả của các em; Kiểm tra việc học là nhằm giúp các em biết được mình đã có những kiến thức nào, cần bổ sung kiến thức nào. Giáo viên cần phải lưu ý đến những điều này để động viên để các em tự giác trong học tập.
Đây là một đề tài mới và có phạm vi khá rộng và bản thân chúng tôi mới chỉ mạnh dạn đưa ra một vài biện pháp hướng dẫn học sinh ôn tập và nâng cao hiệu quả ôn tập môn Lịch sử. Sang năm học tiếp theo cùng với những đổi mới trong phương án thi THPT chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, phát triển đề tài này nhằm giúp các em học sinh khối 12 làm quen với phương pháp ôn tập và làm bài thi theo sự hướng dẫn của Bộ giáo dục. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của bạn bè đồng nghiệp cũng như Hội đồng khoa học trường, Hội đồng khoa học Sở để chúng tôi có thể tiếp tục đưa ra các đề tài nghiên cứu mới,phục vụ thực tiễn cho việc ôn tập và thi của các em học sinh thân yêu .
Kiến nghị:
Đối với Sở GD&ĐT:
Chỉ đạo xây dựng ngân hàng câu hỏi, bộ đề chuẩn theo hướng kiểm tra đánh giá năng lực học sinh để làm tài liệu cho các trường ôn tập.
Thường xuyên đôn đốc, chỉ đạo các trường đẩy mạnh công tác ôn thi tốt nghiệp, đặc biệt các trường miền núi.
Đối với BGH và Tổ nhóm chuyên môn:
Chỉ đạo Tổ/nhóm chuyên môn tiếp tục nghiên cứu chương trình để thực hiện tốt việc rà soát, nội dung dạy học phù hợp chuẩn kiến thức, kỹ năng và thái độ của chương trình môn học, nhưng phải có sự linh hoạt và sáng tạo nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động dạy học bộ môn.
Chú trọng việc dạy học theo chủ đề; dạy học theo định hướng phát triển năng lực; gắn kiến thức với thực tiễn; chú trọng lồng ghép các nội dung giáo dục đạo đức, giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống, hiểu biết xã hội và thực hành pháp luật,....
Tổ chức sinh hoạt chuyên môn qua nghiên cứu bài học; Tổ chuyên môn cùng nghiên cứu xây dựng các chủ đề dạy học, tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo đối với bộ môn, đặc biệt là chương trình Lịch sử địa phương (mỗi giáo viên tiến hành ít nhất 1 lần của một trong các hoạt động trên/học kỳ).
Khai thác hiệu quả chương trình “Trường giúp trường” để tiến hành các hoạt động giao lưu, bồi dưỡng chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm dạy và học từ trường bạn.
Tổ trưởng chuyên môn cần tăng cường tổ chức, gợi ý các nội dung cần trao đổi trong sinh hoạt tổ/nhóm; Đẩy mạnh sinh hoạt chuyên môn liên trường nhằm tạo điều kiện cho giáo viên trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy.
Đẩy mạnh việc vận dụng các phương pháp, hình thức dạy học tích cực; tổ chức các hoạt động trải nghiệm môn học; tăng cường hướng dẫn học sinh tự học.
Tổ chuyên môn cần tiếp tục xây dựng “Nguồn học liệu mở” gồm: ngân hàng đề kiểm tra, đề thi, kế hoạch bài dạy, ... đăng tải trên website của đơn vị để làm tư liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh trong qúa trình giảng dạy và học tập.
Trong việc tổ chức ôn tập cần lưu ý: Thực hiện nội dung ôn tập theo chương trình THPT, chủ yếu là chương trình lớp 12.
Tổ chức nghiên cứu bộ đề thi tham khảo do Bộ GD&ĐT công bố để hướng dẫn học sinh làm quen với định dạng của các đề thi trong quá trình dạy học và ôn tập phục vụ cho kỳ thi THPT quốc gia năm 2022.
Kết hợp hướng dẫn học sinh tự học, tự ôn tập với ôn tập theo nhóm, theo lớp nhằm đảm bảo kiến thức cho học sinh; đối với học sinh yếu kém, cần giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức nhằm giúp các em nắm được nội dung cốt lõi nhất của bài học.
Đối với giáo viên dạy lịch sử
Dạy học là một quá trình, vì sản phẩm của giáo dục là con người nên phải dạy học sinh với cái tâm của người làm sư phạm. Chúng ta không nên đổi lỗi cho xa hội không quan tâm môn học, học trò lười học mà hãy nhìn vào thực trạng, tìm tòi giải pháp để không ngừng nâng cao chất lượng môn học.
Người giáo viên luôn phải có ý thức, nhu cầu, có tiềm năng không ngfbt]j hoàn thiện nhân cách, đạo đức lối sống, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phát huy tính chủ động độc lập sáng tạo trong công việc sư phạm của mình. Giáo viên phải biết phối hợp nhịp nhàng với tập thể sư phạm nhà trường trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục của mình trong thời đại mới đối với học sinh: Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống với nhau và học để làm người.
IV: PHỤ LỤC
33
Hướng dẫn học sinh ôn thi tại phòng trọ
Một buổi ôn thi trên lớp
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Luật giáo dục năm 2019
Thiết kế bài giảng Lịch Sử lớp 12. Nguyễn Thị Thạch ( Chủ biên), NXB Hà Nội
Giáo dục học tập 1. NXBSP,HN. Trần Thị Tuyết Oanh
Hướng dẫn ôn thi tốt nghiệp THPT môn lịch sử - ThS Trương Ngọc Thơi. NXB Thanh Hóa
Đại cương lịch sử Việt nam ( Tập 3). Lê mậu Hãn ( Chủ biên). NXB Giáo Dục.
Phương pháp dạy học Lịch sử phổ thông. GS Phan Ngọc Liên. NXB ĐHSP Hà Nội.
Các con đường và biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học Lịch sử THPT. Nguyễn Thị Côi ( Chủ biên), NXB Đại Học Sư Phạm.
Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình SGK lớp 12 môn Lịch sử. NXB Giáo Dục.
Sách giáo viên Lịch Sử lớp 12 - NXB Giáo Dục .
Một số phương pháp làm bài thi trắc nghiệm môn Lịch sử - NXB Giáo Dục
Thống kê kết quả thi THPT các năm 2019, 2020,2021 của trường THPT Quỳ Châu.
Báo cáo chuyên đề nhóm Sử trường THPT Quỳ Châu năm học 2019-2020; 2020-2021.
 14.
15. an pdf.html.