Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học tốt môn Lịch sử lớp 5

 23 - 8 - 1945?
6. Đây là 1 từ gồm 9 chữ cái: Ở Hà Nội, ai là người nhất tề hô vang khẩu hiệu, đập cửa đồng thời thuyết phục lính bảo an ngừng bắn?
7. Đây là 1 từ gồm 6 chữ cái: Năm 1945, nhân dân cả nước vùng lên phá tan xiềng xích nô lệ vào khoảng thời gian nào?
8.Đây là 1 từ gồm 6 chữ cái: Thành phố nào giành được chính quyền ngày 25 - 8 - 1945?
9.Đây là 1 từ gồm 5 chữ cái: Thành phố nào giành được chính quyền ngày 19 - 8 - 1945?
Sau khi học giải đáp hết các đáp án hang ngang thì hàng dọc sẽ hiện lên từ khoá, giáo viên yêu cầu học sinh đọc đáp án đúng của từ khoá, sau đó cho các em nói những hiểu biết của mình về từ khoá vừa tìm được, sau đéo giáo viên giảng giải thêm cho học sinh nắm rõ.
2. Trò chơi: Thi trả lời nhanh
 	Chia lớp thành các đội chơi, phổ biến luật chơi trong các khoảng thời gian ấn định. Mỗi đội sẽ thực hiện yêu cầu. Những yêu cầu này tập trung vào kiến thức đã học, trả lời đúng mỗi nội dung sẽ được một thẻ đỏ, thuyết trình tốt cũng được một thẻ đỏ. Đội nào được nhiều thẻ đỏ nhất sẽ thắng.
Ví dụ: Khi dạy bài 25: Ôn tập: Chín năm kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc (1945 - 1954)
Tôi chia lớp theo nhóm tổ phát cho mỗi nhóm lớn các tư liệu:
Nhóm 1:    + Ảnh cảm tử quân trên đường phố Hà Nội.
       + Ảnh chiến sĩ ta phất cờ trên nóc hầm Đờ - cát.
Nhóm 2:    + Lược đồ chiến dịch Việt Bắc Thu – đông 1947.
       + Lược đồ chiến dịch Biên giới
Nhóm 3:    + Ảnh đại hội anh hung chiến sĩ thi đua và gương mẫu toàn quốc.
       + Ảnh đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng.
Nhóm 4:    + Ảnh tướng Đờ - cát bị bắt.
       + Ảnh Bác Hồ trong chiến dịch Biên giới
Tôi yêu cầu các nhóm:   + Nêu thời gian diễn ra sự kiện.
                                        + Em nhớ gì nhất về sự kiện này?
Sau khi tất cả các nhóm hoàn thành phần thi của mình thì giáo viên sẽ tổng hợp câu trả lời đúng. Qua trò chơi này sẽ thu hút được sự tham gia nhiệt tình của đại đa số học sinh giúp các em nhớ lại các kiến thức lịch sử cơ bản mà các em đã được học. Đặc biệt qua trò chơi này các em học sinh đã thể hiện tinh thần đoàn kết, phối hợp ăn ý, cũng như sự nhanh nhẹn của mình. Đồng thời nó giúp cho tiết học trở nên sinh động hơn.
3. Trò chơi: Ghi nhớ Lịch sử
GV chia lớp thành các đội chơi, chuẩn bị sẵn bảng viết. Trong một khoảng thời gian nhất định các đội chơi cử đại diện lên viết các mốc lịch sử, các nhân vật lịch sử hay các sự kiện lịch sử theo yêu cầu của giáo viên. Đội nào ghi được nhiều hơn và đúng thì sẽ thắng cuộc.
Ví dụ: Trong bài 29 “Ôn tập: Lịch sử nước ta từ giữa thế kỉ XIX đến nay”.  Tôi chia lớp thành 4 nhóm (4 đội chơi) phát cho mỗi nhóm một bảng phụ và 1 bút dạ, yêu cầu các nhóm suy nghĩ, thảo luận rồi ghi vào bảng phụ các mốc lịch sử quan trọng trong giai đoạn này, trong khoảng thời gian 2 phút. Đội nào ghi được nhiều mốc thời gian chính xác sẽ là đội thắng cuộc.
Bằng trò chơi ghi nhớ lịch sử này thì không những giúp học sinh có điều kiện ghi nhớ, khắc sâu các mốc, các sự kiện và các nhân vật lịch sử. Mà nó còn góp phần giúp học sinh phát huy được sự nhanh trí tích cực của mình, tạo cho không khí tiết học trở nên sinh động và sôi nổi. Nhưng điều quan trọng nhất là nó sẽ tạo cho học sinh một tâm lý thoải mái, hứng thú khi đón nhận các tiết học lịch sử.
4. Trò chơi: Sưu tầm và thuyết minh những hình ảnh lịch sử
	GV chia lớp thành nhiều nhóm, yêu cầu mỗi nhóm sưu tầm các tranh ảnh lịch sử và có lời thuyết minh cho các tranh ảnh đó, cử đại diện của các nhóm lần lượt lên giới thiệu và thuyết minh về bức tranh, ảnh lịch sử mà nhóm mình đã sưu tầm được. Sau đó Giáo viên có thể nhận xét và bổ sung thêm.
* Ví dụ: 
Ảnh Bến cảng Nhà Rồng năm 1911 và đầu thế kỷ XX, qua đó giúp học sinh nhận thấy thay đổi của đất nước từng ngày.
Ảnh Bến cảng Nhà Rồng năm 1911
Ảnh Bến cảng Nhà Rồng đầu thế kỷ XX
Ảnh bộ đội ta kéo pháo lên mặt trận Điện Biên Phủ.
Ảnh dân công mở đường tải đạn ra chiến trường
Ảnh chân dung các nhân vật lịch sử.
La Văn cầu thời trẻ và hiện tại
Trò chơi sưu tầm và thuyết minh những hình ảnh lịch sử giúp học sinh có thái độ quan tâm, chú ý đến các bức tranh ảnh có liên quan đến các sự kiện, nhân vật lịch sử. Từ đấy có ý thức tìm tòi các tranh ảnh lịch sử và có những tình cảm, cảm nhận cũng như những hiểu biết đối với các tranh ảnh lịch sử đó. Hơn thế nữa, trò chơi này đã giúp cho học sinh phát huy được năng khiếu bình luận, thuyết minh và góp phần tạo cho học sinh có những tình cảm tốt đối với bộ môn lịch sử.
Biện pháp 3: Ứng dụng công nghệ thông tin vào tiết dạy
Hiện nay, việc sử dụng giáo án điện tử, cùng với các phương tiện hiện đại như máy chiếu, ti vi góp phần quan trọng tạo nên thành công rất lớn của tiết học. Vì vậy, phim tư liệu, lời nói ghi âm, tranh ảnh sưu tầm, minh họa tôi lồng ghép vào giáo án điện tử giúp học sinh hào hứng với tiết học. Các em được nghe, được nhìn, được xem lại những thước phim tư liệu quý giá mà giáo viên không thể diễn đạt hết bằng lời điều này tạo hứng thú học tập ở các em. 
Giờ học này khiến học sinh vô cùng hứng thú vì các em vừa được quan sát hình ảnh vừa được xem phim tư liệu Khi theo dõi lược đồ một số khu vực bị ném bom thì xuất hiện từng địa điểm ném bom, tiếng bom phát ra khiến học sinh rất hào hứng. Các em nhớ kiến thức rất lâu chứ không dễ quên như chỉ tiếp cận với lược đồ thông thường. 
Biện pháp 4: Học Lịch sử thông qua tham quan, dã ngoại
	Hằng năm nhà trường thường tổ chức cho học sinh đi tham quan các khu di tích lịch sử, kết hợp với Thầy Tổng phụ trách Đội, học sinh được tham quan, dã ngoại thực tế tìm hiểu ý nghĩa khu di tích Lịch sử Căm Xe, Bia tưởng niệm xã Minh Hoà, Khu Di tích Lịch sử Rừng cao su Pháp thuộc, Nhà tù Phú Lợi,... Thực tế cho thấy khi học sinh được tham quan thực tế được nghe thuyết minh, qua hình ảnh cụ thể, các em rất hứng thú, say xưa lắng nghe.
Học sinh tham quan Nhà tù Phú Lợi
Bia tưởng niệm xã Minh Hoà
Khu Di tích Lịch sử Làng cao su thời Pháp thuộc
	Học sinh khối 5 được đi tham quan Khu Di tích Lịch sử Làng cao su thời Pháp thuộc. Lớp tôi đã tham cùng với học sinh của 4 trường trong gia cuộc thi: “Em yêu Tổ quốc Việt Nam” em Nguyễn Mai Thuỳ Dương lớp tôi đã xuất sắc vượt qua 70 bạn học sinh của 4 xã Minh Hoà, Minh Tân, Minh Thạnh, Định An đã đạt giải nhất.
III. KẾT QUẢ
	Việc đổi mới phương pháp dạy học trong các môn học nói chung, trong phân môn Lịch sử nói riêng đã giúp học sinh lớp tôi hứng thú say mê học tập. Đặc biệt, trước đây các em học sinh ở lớp tôi phần lớn không thích học lịch sử, có em còn sợ giờ học này. Còn đến nay, các em luôn hào hứng mong chờ đến tiết học này. 
     	Với phương pháp dạy này, từ sự tự tin, từ năng lực chủ động, phát huy tính tích cực của mình trong giờ lịch sử, các em đã coi mỗi tiết học Lịch sử là một ngày hội, một cuộc thi nho nhỏ để tìm ra kiến thức mới, được trở lại khí thế hào hùng của dân tộc trước kia. Từ đó làm cho các em thêm yêu quê hương, yêu đất nước hơn và chủ động tìm đến với lịch sử dân tộc là điều tất yếu.
Các giai đoạn
Mức độ hứng thú
Thích học
Bình thường
Không thích học 
Chưa áp dụng 
Áp dụng
Chưa áp dụng 
Áp dụng
Chưa áp dụng 
Áp dụng
Đầu tháng 9

2/35

7/35

9/35

19/35

24/35

9/35
Cuối HK I
5/35

11/35
13/35

19/25
17/35

5/35
Cuối HK II
9/35
23/35
18/35
12/35
8/35
0/35

So với đầu năm, chất lượng của các em về môn Lịch sử cũng như hứng thú học môn Lịch sử năm qua đã tiến bộ rõ rệt. Tất cả các em đều hứng thú với môn học, có hiểu biết nhất định. Đặc biệt đợt kiểm tra cuối năm, học sinh lớp tôi đạt trên 80% đạt điểm 9, điểm 10. 
 Có được kết quả trên, bên cạnh sự nỗ lực, cố gắng của cô và trò trong việc đổi mới phương pháp dạy học còn nhờ sự chỉ đạo kịp thời, liên tục về đổi mới phương pháp dạy học của Sở giáo dục và sự quan tâm của Phòng giáo dục cũng như của Ban giám hiệu nhà trường giúp cho học sinh yêu thích học môn Lịch sử, giúp các em hứng thú, say mê, sôi nổi trong các giờ học để có chất lượng “thật” ngày càng cao.
	Có được kết quả trên, bên cạnh sự nỗ lực, cố gắng của cô và trò trong việc đổi mới phương pháp dạy học còn nhờ sự chỉ đạo kịp thời, liên tục về đổi mới phương pháp dạy học của Sở giáo dục và sự quan tâm của Phòng giáo dục cũng như của Ban giám hiệu nhà trường giúp cho học sinh yêu thích học sử, giúp các em hứng thú, say mê, sôi nổi trong các giờ học sử để có chất lượng “thật” ngày càng cao.
IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua quá trình vận dụng các biện pháp trên và kết quả đạt được trong môn Lịch sử tôi đã rút ra được những kinh nghiệm cho bản thân như sau: Để học sinh hứng thú và phát triển tư duy trong giờ học Lịch sử thì:
 Giáo viên phải thiết lập thật tốt môi trường thân thiện gần gũi, thân mật với học sinh để hiểu học sinh và cùng chia sẻ với học sinh. Phải giàu lòng yêu nghề mến trẻ, nhiệt tình trong công tác, gương mẫu vận dụng tốt các phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động trong tiết dạy. Luôn luôn trau dồi nghiệp vụ, học hỏi kinh nghiệm các bạn đồng nghiệp để nâng cao chất lượng dạy học ở tất cả các môn học đặc biệt là môn Lịch sử.
 Phải tạo cho học sinh một cảm giác thoải mái khi học, giáo viên phải luôn chú ý đến môi trường, lớp học như bầu không khí học tập thân thiện gần gũi với học sinh: quy cách bàn ghế, bài trí không gian lớp học Chính việc này giúp các em hợp tác học tập trong nhóm tốt hơn, thu hút các em tập trung tham gia vào hoạt động học tập tốt hơn.
  Mỗi giáo viên cần xác định vai trò chủ đạo trong việc tạo hứng thú và phát triển tư duy cho học sinh. Đó là, trước hết phải tìm tòi phương pháp truyền đạt có hiệu quả, kích thích tích tư duy và sự sáng tạo của học sinh. Chủ động tự bồi dưỡng chuyên môn, tìm tài liệu chuẩn, phù hợp với nhận thức của học sinh để cung cấp cho các em như: Giáo viên thường xuyên theo dõi cập nhật những thông tin, những số liệu, sự kiện Lịch sử qua các phương tiện thông tin đại chúng (sách, báo phim ảnh, thư viện điện tử...) để có thể cập nhật tư liệu chính xác, đầy đủ, sinh động, tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập. Qua đó, hướng dẫn học sinh sưu tầm tài liệu để chủ động sáng tạo trong tiếp thu kiến thức góp phần thực hiện việc đổi mới phương pháp dạy học là tập trung vào cách dạy: Giúp HS có nhu cầu và biết cách tự học.
Trong việc soạn giảng, giáo viên nên thiết kế bài bám sát chuẩn kiến thức kỹ năng của môn học, bài học. Sắp xếp các hoạt động của giáo viên, học sinh một cách phù hợp đặc điểm của từng bài và sử dụng thiết bị dạy học để đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực. 
Do đó để giúp học sinh có thể hiểu được nội dung bài học một cách tích cực, giáo viên cần có cách tổ chức cho học sinh biết sưu tầm tư liệu, thông tin nhằm chuẩn bị cho bài học mới, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng đồ dùng thiết bị, phương tiện trực quan, tham quan thực tế phục vụ cho tiết dạy đạt hiệu quả.
Tuy nhiên đặc điểm về nhận thức và chất lượng học sinh không đồng đều, nhiều em còn thụ động trong việc tiếp thu kiến thức, chưa tích cực, chủ động, sáng tạo trong học tập. Điều đó đòi hỏi người giáo viên cần phải quan tâm hơn cho sự đổi mới phương pháp giảng dạy trong các giờ lên lớp, cụ thể phải chú ý một số vấn đề như sau:
 Cần phải có sự thay đổi tư duy trong quá trình dạy học.
 Do đặc trưng của bộ môn nên người giáo viên phải tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình nắm bắt kiến thức, tránh sự nhàm chán, căng thẳng trong mỗi giờ học, tích cực dạy học theo phương pháp đổi mới đặc biệt tập trung vào cách dạy để giúp học sinh có nhu cầu và biết cách tự học.
Giúp học sinh nâng cao tính tự học, tham gia họat động nhóm đạt hiệu quả cao và cá thể hoá trong quá trình học tập.
Giáo viên cần kết hợp chặt chẽ giữa ba môi trường giáo dục đó là: Nhà trường, gia đình và xã hội để tạo điều kiện cho học sinh có điều kiện thuận lợi phục vụ cho việc học tập.
V. KẾT LUẬN
    	Như vậy, để dạy học tốt môn lịch sử Lịch sử ở Tiểu học, theo tôi nghĩ người giáo viên biết đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học. Phân loại đúng các dạng bài, vận dụng linh hoạt các hình thức dạy học sao cho phù hợp với tâm lý của học sinh cũng như thực tế của lớp học. Để làm được điều đó, đòi hỏi mỗi giáo viên phải không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ chuyên môn, biết cập nhật thông tin thực tế để đưa vào bài học tạo sự gần gũi, gắn bó với các em, tiếp thu bài tốt hơn. 
Vì vậy, để có được kết quả trên, tôi đã tích cực nghiên cứu, đưa ra các phương pháp dạy học phù hợp với từng loại bài nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo cho học sinh. Từ đó chất lượng dạy học được nâng dần lên, tạo ra niềm say mê, hứng thú học tập môn Lịch sử của học sinh. Rèn luyện các kĩ năng nhận thức cho học sinh mô tả, tưòng thuật, nhận xét, đánh giá, so sánh, tổng hợp, liên hệ biết vận dụng thực tế cuộc sống.
    	Việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực đã khiến mối quan hệ thầy - trò trong nhà trường bắt đầu có sự thay đổi. Trong thời đại bùng nổ thông tin, khi học sinh có nhiều kênh tiếp nhận thông tin thì trường học phải là kênh duy nhất truyền đạt kiến thức một cách có hệ thống, trong đó giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn. Trên quan điểm như vậy, cần khuyến khích mọi học sinh phải chuẩn bị bài mới trước khi đến lớp để có thể hình dung trước những khái niệm, kiến thức sẽ phải tiếp thu và khắc sâu trong từng tiết học.
 	Do đó, việc tạo hứng thú và phát triển tư duy cho học sinh trong quá trình dạy học Lịch sử đã giúp học sinh:
Bồi dưỡng tình cảm, giáo dục thái độ: Học sinh chủ động, sáng tạo; Giáo viên dạy học theo phương pháp nêu vấn đề, hướng dẫn, tổ chức hoạt động dạy học cho học sinh.
Học sinh tích cực tiếp thu bài, kiến thức được hình thành một cách vững chắc. Học sinh hiểu được giá trị của các sự kiện lịch sử trọng đại của nước ta, các em tự hào là người Việt Nam và có ý thức trách nhiệm đối với tiền đồ của đất nước. Tự hào và thích thú sẽ giúp các em nhớ lâu và càng muốn hiểu sâu thêm về lịch sử đất nước.
 Tiết học diễn ra nhẹ nhàng, tự nhiên phù hợp với đặc điểm tâm lí của học sinh Tiểu học sẽ là yếu tố quan trọng lôi cuốn học sinh hiểu sâu, nhớ lâu và có cảm tình với môn học.
	Tất cả những kinh nghiệm và cách thức tổ chức dạy học trên đã góp phần hoàn thiện hơn nữa 4 mục tiêu mà tổ chức Quốc tế về Giáo dục UNECO đã chỉ ra về nền tảng của giáo dục là: “Học để biết, học để làm, học để biết chung sống và học để làm người”
Với mong muốn: Nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử cho học sinh, tôi đã trình bày “Một số biện pháp tạo hứng thú cho học sinh học tốt môn Lịch sử lớp 5” mà bản thân đã trải nghiệm trong quá trình giảng dạy và giáo dục, bước đầu đã đem lại được hiệu quả thiết thực, những hiểu biết về lịch sử của học sinh đã có nhiều tiến bộ rõ nét, tạo nên phong trào thi đua lành mạnh, nhiều sân chơi bổ ích. Trong quá trình thực hiện, chắc chắn không tránh khỏi thiếu sót. Kính mong hội đồng khoa học các cấp góp ý để đề tài của bản thân được hoàn thiện hơn và có hiệu quả thiết thực hơn nữa - góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Tôi xin chân thành cảm ơn!
                                                                              Người thực hiện
 Phạm Thị Hải              
NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG CÁC CẤP