Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tạo xúc cảm lịch sử cho học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975 ( Lịch sử 12 THPT)

ặc biệt những người lính Mĩ đang tham chiến ở Việt Nam không chỉ thấy sự vô nghĩa, tính chất phi đạo lí của cuộc chiến tranh xâm lược này, mà còn thức tỉnh, kính phục một dân tộc giàu lòng yêu nước, dũng cảm chiến đấu bảo vệ nền độc lập, tự do của mình. Họ hiểu rằng dù Mĩ có đổ bao nhiêu quân lính, tiền của, súng đạn, thực hiện bao nhiêu chiến lược cũng không thể thắng được nhân đân Việt Nam. 
Ví dụ 4: Khi dạy bài 22: Ở mục II. 2. Miền Bắc vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại, vừa sản xuất và làm nghĩa vụ hậu phương, khi giảng về vai trò hậu phương của miền Bắc chi viện cho miền Nam, tôi sử dụng các bức ảnh từng đoàn quân, đoàn xe chi viện cho tiền tuyến miền Nam qua tuyến đường Trường Sơn lịch sử. Bức hình tạo cho các em biểu tượng về một dân tộc anh hùng, đoàn kết trong chiến đấu. Vì tiền tuyến miền Nam, nhân dân miền Bắc quyết tâm “một người làm việc bằng hai”, cũng để thực hiện chân lí “dân tộc Việt Nam là một, nước Việt Nam là một”. Nhưng để cho mạch máu giao thông từ Bắc vào Nam được thông suốt, biết bao xương máu của các chiến sĩ và nhân dân đã đổ xuống, tôi sử dụng hình ảnh 10 cô gái TNXP hy sinh ở ngã ba Đồng Lộc.
 Tôi phát vấn học sinh “Em biết gì về sự kiện ở ngã ba Đồng Lộc”, trước khi cung cấp thông tin về sự kiện này: 10 cô gái TNXP thuộc tiểu đội 4, đại đội 552, tổng đội 55 giao thông vận tải đóng ở ngã ba Đồng Lộc. Trưa ngày 24/7/1968, một ngày như mọi ngày, 10 chị ra đường làm nhiệm vụ. Đến 16 giờ 30 phút, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, 1 quả bom đã nổ gần căn hầm chữ A, nơi 10 chị đang tránh bom, làm sập hầm và tất cả 10 chị đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Người trẻ tuổi nhất khi ấy mới 17, 3 chị lớn tuổi nhất cùng ở tuổi 24. «  Ngã ba Đồng Lộc làm bằng xương máu. Mộ mười cô kề bên đường đó. Các cô như còn đứng đó, chờ lấp hố bom.. » ( Huy Cận)
Ví dụ 5: Bài 22: Mục IV.2. Miền Bắc vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại, vừa sản xuất và làm nghĩa vụ hậu phương, tôi giới thiệu về sức mạnh quân sự của Hoa Kỳ qua hình ảnh “Pháo đài bay” - Máy bay B52: Khi mới ra đời B52 được quảng cáo rùm beng: “B52 là siêu pháo đài bay thượng đẳng, là thần tượng của Không lực Hoa Kỳ, là sản phẩm hội tụ những thành tựu kỳ diệu nhất của nền công nghiệp hàng đầu thế giới, là thứ vũ khí linh hoạt nhất trong bộ ba vũ khí chiến lược của Mỹ (Tên lửa tầm xa, tàu ngầm hạt nhân, máy bay ném bom chiến lược) B52 trút bom như mưa. Tiếng bom rơi xé không khí, gầm rít ghê rợn như giông bão. Một phi vụ B52 có thể hủy diệt cả một khu vực rộng lớn. Một tốp chiếc B52 sẽ biến một diện tích hơn 2 km2 thành bình địa không một sinh vật nào có thể tồn tại nổi dưới sức công phá ghê gớm của bom B52.
 Nhưng thực tế “B52 có hủy diệt được Việt Nam hay không?”, các em đã có câu trả lời của mình “ không thể ”. Dân tộc Việt Nam với tinh thần đoàn kết và sức sống kiên cường đã đánh bại B52 của Mĩ, tôi sử dụng hình ảnh “Máy bay Mĩ rơi trên đường phố Hà Nội”để khắc họa thắng lợi của nhân dân ta. “Pháo đài bay” B52 rơi trên đường phố Hà Nội
Ví dụ 6: Khi nói về tội ác của đế quốc Mĩ gây ra cho nhân dân Việt Nam, tôi sử dụng bức ảnh “Kim Phúc trong trận bom napan của Mĩ ở Việt Nam” do Nick Ut chụp năm 1972, bức ảnh ghi lại dấu ấn cả một thời đại và tố cáo tội ác kinh hoàng của chiến tranh, được tờ Telegraph đánh giá là một trong mười bức ảnh có tác động làm thay đổi thế giới của chúng ta. 
 Trong bức ảnh là hình ảnh 5 đứa trẻ Việt Nam vẻ mặt khiếp đảm chạy trốn một cuộc bỏ bom Napal. Đáng thương nhất là cô bé giữa khuôn hình – Kim Phúc – trần truồng, gào khóc với cánh tay gầy gò xương xẩu. Bức ảnh chạm đến trái tim của những người yêu hòa bình trên khắp thế giới. Tấm ảnh này đã góp phần thay đổi nhận thức của nhiều người về cuộc chiến tranh mà Mĩ tiến hành ở Việt Nam, khiến phong trào phản chiến thêm mạnh mẽ. Qua những ví dụ sinh động cụ thể như trên, tôi sẽ hình thành được cho học sinh thái độ căm thù chiến tranh, với đế quốc Mĩ xâm lược và thương xót trước những hi sinh, mất mát lớn lao của đất nước, từ đó, các em sẽ ý thức được nhiệm vụ của mình trong việc bảo vệ và xây dựng đất nước. 
Ví dụ 7: Bài 22: Ở mục III.3. Cuộc tiến công chiến lược năm 1972, tôi sử dụng bức hình “ Quân ta tiến vào Quảng Trị 1972” và cung cấp cho các em những tư liệu về thành cổ Quảng Trị trong 81 ngày đêm (28/61972 – 16/9/1972): 
Bản tin ngày 12/7/1972, của Hãng Thông tấn UPI Hoa Kỳ cho biết: có tuần lễ, Hoa Kì đã huy động máy bay chiến đấu của ba quân chủng ném xuống khu vực thị xã Quảng Trị hơn 7000 tấn bom và bắn 10 vạn quả đại bác. Nhiều báo chí phương Tây bình luận và so sánh số bom Mĩ ném xuống Thành cổ Quảng Trị trong 81 ngày đêm khoảng 328 nghìn tấn tương đương với sức công phá của 7 quả bom nguyên tử mà Mĩ ném xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki (Nhật Bản) hồi Thế chiến thứ hai.
 Dưới sức công phá của một lượng bom đạn khổng lồ như thế, cái thị xã nhỏ vẻn vẹn chỉ chưa đầy 3 km2 đã nhanh chóng bị san thành bình địa, tòa Thành cổ với chu vi gần 3000m, mục tiêu chủ yếu trong cuộc hành quân tái chiếm của Mĩ – Ngụy cũng chỉ còn là những đống gạch đổ nátVà cuộc chiến 81 ngày đêm của quân và dân ta: “Ta và địch giành giật nhau từng mô đất, từng mảng tường, từng đoạn giao thông hào Đêm 16/9, hầu hết các điểm chốt của ta đều rơi vào tay địch. Những tổ chiến đấu cuối cùng được lệnh rời Thành cổ, vượt sông Thạch Hãn rút sang bờ Bắc. Hàng trăm thương binh, chiến sĩ kiệt sức vì những ngày dầm mình trong mưa lũ đã không còn chống đỡ nổi trước dòng nước sôi trào, cuộn xoáy, máu hòa trong nước, máu nhuộm đỏ đất sa bồi, sông Thạch Hãn trở thành nơi yên nghỉ của những người lính Thành cổ kiêu hùng Hơn 10.000 chiến sĩ quân Giải phóng đã hi sinh trong 81 ngày đêm ấy, để hôm nay có người cựu chiến binh về thăm, thắp hương cho đồng đội, nghẹn ngào: « Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ. Đáy sông còn đó bạn tôi nằm. Có tuổi 20 thành sóng nước. Vỗ yên bờ, mãi mãi ngàn năm”. Từ những hình ảnh và qua lời giảng truyền cảm của giáo viên, các em thấy được tinh thần chiến đấu kiên cường của quân dân ta, thấy được sức mạnh của nhân dân. Qua đó, giáo dục các em lòng yêu nước, khâm phục trước sự hi sinh của các chiến sĩ cách mạng, bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc. 
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
 Đề tài "Một số biện pháp tạo xúc cảm lịch sử cho học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1945 - 1975( Lịch sử 12 THPT) thực sự đã đem lại hiệu quả to lớn đến chất lượng giảng dạy bộ môn, đến học sinh, đến bản thân giáo viên, đến đồng nghiệp và nhà trường. 
2.4.1 Đối với giáo viên:
+ Đề tài góp phần khẳng định hiệu quả của một trong những phương pháp dạy học mới đang được coi trọng, đặc biệt là chương trình thay sách giáo khoa của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
+ Đây là một trong những yêu cầu của đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử, góp phần phát huy tính chủ động tích cực, bồi dưỡng tình cảm, thái độ, lòng yêu đất nước của học sinh trong giờ học. 
- Đề tài đã giúp cho kiến thức liên môn được bổ trợ cho nhau, bổ sung, khắc sâu thêm kiến thức. Qua việc vận dụng một số kiến thức của các môn học liên quan giáo viên có thể làm bớt đi sự khô khan, nhàm chán của các sự kiện, sự căng thẳng trong giờ học lịch sử.
2.4.2. Đối với học sinh: Đề tài giúp người học:
 + Mở rộng kiến thức liên môn, có những hiểu biết không chỉ về Lịch sử, mà còn về Địa lý, Văn học, Âm nhạc...trong mối quan hệ khăng khít với bài học.
- Đề tài SKKN được áp dụng hiệu quả, có tính khả thi trong thực tế giảng dạy của bộ môn. Trong những năm qua, tôi hỏi ý kiến học sinh, các em cũng rất thích phương pháp này, nhiều em rất thích thú khi tự mình tìm kiếm tư liệu sau mỗi bài học để nắm bắt bài học nhanh chóng và nhớ lâu hơn. Chính phương pháp này trong năm học qua kết quả chất lượng môn Sử cao hơn so với những năm trước. 75% học sinh đạt từ trung bình trở lên, trong đó 60% khá giỏi.
- Để kiểm tra kết quả của việc giảng dạy, tôi đã tổ chức lấy ý kiến của học sinh các khối lớp mà tôi trực tiếp giảng dạy về hứng thú học bộ môn lịch sử. Kết quả cụ thể như sau:
Bảng 1: Ý kiến của học sinh trước và sau khi thực hiện phương pháp 
Năm học 2016 - 2017
Khối
Tổng số
Mức độ
Rất thích
Thích
Không thích
SL
%
SL
%
SL
%
12
82
32
27,3
50
72,7
0
0
Năm học 2017 - 2018
Khối 
Tổng số
Mức độ
Rất thích
Thích
Không thích
SL
%
SL
%
SL
%
12
85
59
69,7
26
30,3
0
0

Bảng 2: Kết quả học tập lịch sử của học sinh năm học 2016- 2017 và 2017 - 2018:
Năm học 2016 - 2017
Khối 
Tổng số
Xếp loại học lực 
Giỏi
Khá
TB
SL
%
SL
%
SL
%
12
82
10
6,6
48
72,7
24
12

Năm học 2017 - 2018
Khối 
Tổng số
Xếp loại học lực 
Giỏi
Khá
TB
SL
%
SL
%
SL
%
12
85
15
25,7
59
66,7
11
7,6

3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
3.1. Kết luận
Theo ý kiến chủ quan của tôi, để khắc phục tình trạng dạy- học Sử như hiện nay, không chỉ đổi mới phương pháp mà phải thay đổi cả cách suy nghĩ của xã hội về vị trí của môn Sử trong việc đào tạo con người. Hơn nữa, để cải thiện chất lượng dạy và học môn Sử hiện nay không phải chỉ có giáo viên cố gắng mà học sinh cũng phải ý thức hơn trong việc học tập. Thử hỏi giáo viên dạy hay, tiết học sinh động, hấp dẫn nhưng học sinh không học bài, không chuẩn bị bài, không đọc sách giáo khoa, vậy thì kết quả sẽ như thế nào? Vì vậy để nâng cao chất lượng dạy - học môn Sử cũng như chất lượng giáo dục cần có sự quan tâm của tất của cả xã hội. 
Biện pháp tạo xúc cảm lịch sử thông qua trình bày miệng và sử dụng đồ dùng trực quan có vai trò rất quan trọng trong trường học, đã tạo nhiều thay đổi trong học sinh giúp các em thêm yêu thích những giờ học lịch sử và đạt những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, những đồ dùng dạy học được cấp chưa đủ để phục vụ cho nội dung chương trình sách giáo khoa...chính vì thế phong trào tự làm đồ dùng dạy học là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong quá trình dạy học. Việc tự làm sơ đồ dạy học được đề cập đến trong đề tài này mang ý nghĩa thể hiện sự sáng tạo của giáo viên nhằm giải quyết nhu cầu thực tiễn của giáo viên để thực hiện đổi mới phương pháp phù hợp với khả năng sư phạm của mình, với đặc điểm của lớp học, người học và môn học. Phương pháp dạy học này, do chính giáo viên thiết kế cho phù hợp từng bài dạy giúp học sinh lĩnh hội kiến thức nhanh chóng và hiệu quả. Với việc tạo xúc cảm lịch sử, các kiến thức trong mỗi bài học, giáo viên có thể phần nào tạo hứng thú học tập cho học sinh và nâng cao chất lượng học tập bộ môn lịch sử trong tình hình hiện nay. 
3.2. Kiến nghị, đề xuất
 Tôi xin được đề xuất những ý kiến sau nhằm tạo hiệu quả hơn nữa việc tạo hứng thú, tạo xúc cảm cho học sinh trong dạy học Lịch sử
1. Trong giảng dạy, người GV phải linh hoạt, chọn lọc cẩn thận những biện pháp có liên quan nội dung học tập, từ đó lựa chọn cho mình một hình thức phù hợp, hiệu quả, đảm bảo cho HS vừa nắm vững kiến thức bộ môn vừa có tác dụng giáo dục truyền thống, nâng cao hứng thú học tập cho HS.
2. Cần phải nâng cấp cơ sở vật chất trường học, tiến tới việc trang bị cho mỗi phòng học một máy chiếu kết nối Internet. Nếu có điều kiện tốt nhất là việc học tập được tiến hành tại phòng nghe nhìn sẽ đưa đến cho học sinh những xúc cảm lịch sử hiệu quả nhất, gây hứng thú học tập tốt nhất cho học sinh. 
 Như vậy, thông qua SKKN của mình tôi đã đúc rút những kinh nghiệm cá nhân trong việc sử dụng có hiệu quả nhất các biện pháp tạo xúc cảm cho học sinh trong dạy học Lịch sử. Là một GV trong giai đoạn bộ môn của mình đang gặp khó khăn, tôi mong muốn mỗi một giờ học Lịch sử không chỉ đơn thuần đặt trọng tâm vào việc cung cấp kiến thức cho HS, mà phải làm sao khơi dậy cho HS niềm say mê hứng thú trong học tập, HS của mình được phát triển một cách hoàn thiện hơn về cả trí tuệ và nhân cách, biết trân trọng những giá trị lịch sử. Và tôi nghĩ việc tạo ra những xúc cảm cho học sinh trong dạy học Lịch sử là một trong những phương pháp hiệu quả và thực sự "kỳ diệu" để đạt được điều đó. Tôi hy vọng rằng: những vấn đề tôi đưa ra trong sáng kiến này tuy không mới nhưng sẽ phần nào góp phần giúp các thầy cô giáo có được những biện pháp phù hợp, những ví dụ tiêu biểu nhằm phát triển năng lực học tập, tạo hứng thú, cảm xúc chân thật cho học sinh khi học tập Lịch sử.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thọ Xuân, ngày 20 tháng 05 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)
Lê Thị Thu Hà

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Các phương pháp dạy học hiệu quả - Robert J. Marzano, Debra J. Pickering, Jane E. Pollock... ( người dịch : Nguyễn Hồng Vân) - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam - Năm 2012
2. Tám đổi mới để trở thành người giáo viên giỏi - Giselle O. Martin-Kniep ( người dịch: Lê Văn Canh) - - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam - Năm 2012
3. Phan Ngọc Liên - Trần Văn Trị, Phương pháp dạy học Lịch Sử, NXB Giáo dục, 2004
4. Ngô Minh Oanh - Một số vấn đề đổi mới nội dung và phương pháp dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông, ĐHSP TP.Hồ Chí Minh, 2006
5. Nguyễn Xuân Trường (chủ biên), Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa Lịch sử 12, NXB Hà Nội, 2007
6. Lịch Sử 12 (CCGD), NXB Giaó dục, 2004
7. Ngữ Văn 12, NXB Giáo dục, 2008
8. “Di sản thế giới”, Tập 2, 4, NXB Trẻ, Hà Nội, 2002
9. Tranh ảnh tham khảo trên mạng Internet
DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: LÊ THỊ THU HÀ
Chức vụ và đơn vị công tác: TRƯỜNG THPT 4 THỌ XUÂN
TT
Tên đề tài SKKN
Cấp đánh giá xếp loại 
Kết quả đánh giá xếp loại 
Năm học đánh giá xếp loại
1
Tổ chức hoạt động ngoại khóa tìm hiểu về các Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam từ năm 1930 đến 2004
Sở GD và ĐT 
C
2004- 2005
2
Khai thác và sử dụng có hiệu quả tranh ảnh Lịch sử trong dạy học lớp 10, 11 THPT
Sở GD và ĐT 
C
2005- 2006
3
Khai thác và sử dụng có hiệu quả tranh ảnh Lịch sử trong dạy học lớp 12 THPT
Sở GD và ĐT 
C
2006- 2007
4
Khai thác một số bảng biểu trong SGK Lịch sử 12 góp phần giúp HS nắm vững chuẩn kiến thức và rèn luyện kỹ năng tổng hợp
Sở GD và ĐT 
C
2009- 2010
5
Khai thác một số bảng biểu trong SGK Lịch sử 10 góp phần giúp HS nắm vững chuẩn kiến thức và rèn luyện kỹ năng tổng hợp
Sở GD và ĐT 
C
2010- 2011
6
Khai thác một số bảng biểu trong SGK Lịch sử 11 góp phần giúp HS nắm vững chuẩn kiến thức và rèn luyện kỹ năng tổng hợp
Sở GD và ĐT 
C
2011- 2012
7
Tích hợp có hiệu quả nội dung giáo dục môi trường trong dạy học Lịch sử nhằm góp phần giúp HS nâng cao kiến thức và ý thức bảo vệ môi trường
Sở GD và ĐT 
B
2012- 2013
8
Sử dụng có hiệu quả bài hát cách mạng trong dạy học Lịch sử 12 nhằm giáo dục truyền thống và tăng cường hứng thú học tập bộ môn cho HS
Sở GD và ĐT 
C
2013- 2014
9
Sử dụng tài liệu về di sản trong dạy học Lịch sử ở trường THPT nhằm góp phần nâng cao kiến thức và ý thức bảo vệ di sản cho HS
Sở GD và ĐT
C
2014- 2015
10
Vận dụng kiến thức mới, liên hệ thực tiễn vào một số bài dạy phần Lịch Sử thế giới 12 THPT nhằm nâng cao hiểu biết, tạo hứng thú học tập cho học sinh
Sở GD và ĐT
C
2016- 2017

pháo đài bay B52 "đền tội" trên bầu trời Hà Nội đêm 26/12/1972. Đây làkhoảnh khắc đặc biệt nhất trong đời nhà báo Nguyễn Xuân Át.