Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp thiết kế và tổ chức trò chơi nhằm nâng cao chất lượng giờ ôn tập Lịch sử lớp 5

ằm hệ thống hóa, khắc sâu kiến thức đã học. 
Trò chơi: Rung chuông vàng
	Mục tiêu: Giúp học sinh:
	- Nhớ được những sự kiện, nhân vật lịch sử và một số mốc quan trọng trong lịch sử dân tộc giai đoạn từ giữa thế kỷ XIX đến nay;
	- Kỹ năng sống được hình thành và rèn luyện: kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin;
	- Tạo không khí thi đua sôi nổi trong tiết học.
	Chuẩn bị:
	- Giáo viên chuẩn bị hệ thống câu hỏi.
	- Học sinh mỗi em một bảng con.
	- Hệ thống câu hỏi:
Câu 1: Người anh hùng đã phất cao ngọn cờ “Bình Tây” chống thực dân Pháp là ai?
Câu 2: Một trong những người có chủ trương canh tân đất nước để nước ta đủ sức tự lập, tự cường.
Câu 3: Ngày Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước?
Câu 4: Nơi tổ chức hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ở đâu?
Câu 5: Tên gọi của chính quyền mới được thiết lập ở Nghệ Tĩnh thời kỳ 1930 – 1931?
Câu 6: Nơi đây, ngày 2 - 9 - 1945 Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn Độc lập .
Câu 7: Cứ điểm mà ta đã chiếm được trong chiến thắng Biên giới thu - đông năm 1950.
Câu 8: Ngày nhân dân huyện Mỏ Cày đứng lên khởi nghĩa, mở đầu phong trào “Đồng khởi”là ngày nào?
Câu 9: Tên gọi khác của con đường mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh là gì? 
Câu 10: Nhà máy thủy điện lớn của nước ta được khởi công xây dựng vào năm 1979?
	Cách chơi:
	Giáo viên đọc lần lượt từng câu hỏi. Học sinh ghi câu trả lời vào bảng con. Khi có hiệu lệnh của giáo viên, học sinh giơ bảng con lên. Học sinh nào trả lời sai ở câu hỏi nào thì loại học sinh đó ra khỏi cuộc chơi. Những học sinh trả lời được đến câu hỏi cuối cùng sẽ được rung chuông vàng.
Đáp án: Câu 1: Trương Định; Câu 2: Nguyễn Trường Tộ; Câu 3: 5/6/1911; Câu 4: Hồng Công (Trung Quốc); Câu 5: Xô viết; Câu 6: Quảng trường Ba Đình; Câu 7: Đông Khê; Câu 8: 17/1/1960; Câu 9: Trường Sơn; Câu 10: Hòa Bình.
Trò chơi: Giải mật mã lịch sử
	Mục tiêu: Giúp học sinh:
	- Nhớ được những sự kiện, nhân vật lịch sử và một số mốc quan trọng trong lịch sử dân tộc giai đoạn từ giữa thế kỷ XIX đến nay;
	- Tạo không khí thi đua, hứng thú trong học tập;
- Kỹ năng sống được hình thành và rèn luyện: kỹ năng thể hiện sự tự tin, kỹ năng tư duy sáng tạo.
	Chuẩn bị:
	- Giáo viên chọn một học sinh làm thư ký tính điểm.
	- Giáo viên chuẩn bị các dữ kiện lịch sử (mốc thời gian, địa danh, nhân vật lịch sử, ) sắp xếp theo một trình tự nhất định liên quan đến sự kiện lịch sử cần giải mã.
	Cách chơi:
	Giáo viên chọn hai đội chơi, mỗi đội 3 em. Giáo viên lần lượt đọc dữ kiện thứ nhất liên quan đến sự kiện lịch sử cần giả mã. Sau 10 giây đội nào trả lời đúng thì đội đó được 5 điểm. Nếu không có đội nào trả lời lời được thì giáo viên đọc tiếp dữ kiện thứ 2. Sau 7 giây đội nào trả lời đúng thì đội đó được 3 điểm. Nếu không có đội nào trả lời lời được thì giáo viên đọc tiếp dữ kiện thứ 3. Sau 5 giây đội nào trả lời đúng thì đội đó được 1 điểm. Nếu không đội nào trả lời được thì giáo viên dành câu trả lời cho học sinh ở lớp và tiếp tục với các giải mã còn lại. Trò chơi kết thúc khi giáo viên đưa ra hết các sự kiện lịch sử cần giải mã đã chuẩn bị, đội nào ghi được nhiều điểm hơn đội đó thắng cuộc.
	Ví dụ: 
	Giải mật mã 1:
	Giáo viên lần lượt đưa ra từng dữ kiện:
Dữ kiện 1: Tôn Thất Thuyết
Dữ kiện 2: 5 – 7 – 1885
Dữ kiện 3: Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi lên vùng núi Quảng Trị.
GV hỏi: Các dữ kiện liên quan đến sự kiện lịch sử nào?
Đáp án: Các dữ kiện trên liên quan đến sự kiện “Cuộc phản công ở kinh thành Huế”
	Giải mật mã 2:
Giáo viên lần lượt đưa ra từng dữ kiện:
Dữ kiện 1: Chủ tịch Hồ Chí Minh
Dữ kiện 2: 2 – 9 - 1945
Dữ kiện 3: “Tôi nói, đồng bào nghe rõ không”.
GV hỏi: Các dữ kiện liên quan đến sự kiện lịch sử nào?
Đáp án: Các dữ kiện trên liên quan đến sự kiện “Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa”
	Giải mật mã 3:
Giáo viên lần lượt đưa ra từng dữ kiện:
Dữ kiện 1: Pa ri
Dữ kiện 2: Nguyễn Duy Trinh, Nguyễn Thị Định
Dữ kiện 3: 27 – 1 - 1973
GV hỏi: Các dữ kiện liên quan đến sự kiện lịch sử nào?
Đáp án: Các dữ kiện trên liên quan đến sự kiện “Lễ ký kết hiệp định Pa-ri”
Trò chơi: Ai nhanh – Ai đúng
	Mục tiêu: Giúp học sinh:
	- Hệ thống hóa, ghi nhớ, các mốc, các sự kiện lịch sử quan trọng trong từng giai đoạn;
	- Rèn phản xạ nhanh, nhạy;
	- Rèn luyện tác phong nhanh nhẹn, hoạt bát cũng như có được sự thoải mái, hứng thú trong học tập.
	Chuẩn bị:
	Giáo viên chuẩn bị 2 bảng phụ và 2 bút dạ.
	Nội dung bảng phụ:
TT
Năm
Các sự kiện

Năm
Các sự kiện
1
1885 – cuối TK XIX


1885 – cuối TK XIX

2
Đầu TK XIX


Đầu TK XIX

3
1911


1911

4
1930


1930

5
1930 – 1931


1930 – 1931

6
1945


1945

7
1946


1946

8
1947


1947

9
1950


1950

10
1954


1954

11
1959 – 1960


1959 – 1960

12
1972


1972

13
1973


1973

14
1975


1975

	Cách chơi:
	- Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm, mỗi nhóm cử 7 bạn trực tiếp tham gia chơi, các bạn khác cổ vũ cho đội mình;
	- 7 học sinh của từng đội đứng thành hàng dọc quay mặt lên bảng;
	- Khi giáo viên hô “Bắt đầu”, lần lượt từng người của 2 đội chơi lên viết tên một sự kiện lịch sử đã diễn ra tương ứng với mốc thời gian ở cột “Năm”. Mỗi học sinh được lên viết 2 lượt;
	- Đội nào thực hiện trong thời gian sớm hơn, ghi được nhiều sự kiện đúng hơn sẽ thắng cuộc.
Đáp án: 1- Phong trào Cần vương; 2- Phong trào Đông du; 3- Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước; 4- Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời; 5- Xô viết Nghệ -Tĩnh;
6- Cách mạng tháng Tám thành công, Bác Hồ đọc “Tuyên ngôn Độc lập”;
7- Bác Hồ kêu gọi toàn quốc kháng chiến; 8-Chiến thắng Việt Bắc thu - đông; 
9- Chiến thắng Biên giới thu - đông; 10- Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ;
11- Phong trào “Đồng khởi”; 12- Chiến thắng “Điện biên Phủ trên không”; 
13- Lễ ký Hiệp định Pa-ri; 14- Giải phóng miềm Nam thống nhất đất nước. 	
Trò chơi: Ghi nhớ lịch sử
	Mục tiêu: Giúp học sinh:
	- Ghi nhớ, khắc sâu các mốc, các sự kiện và nhân vật lịch sử;
	- Kỹ năng sống được hình thành và rèn luyện: kỹ năng hợp tác theo nhóm;
	- Phát huy được sự nhanh trí, tích cực của mình cũng như có được sự thoải mái, hứng thú khi đón nhận tiết học Lịch sử.
	Chuẩn bị:
	Giáo viên chuẩn bị 3 bảng phụ (hoặc giấy A0) và 3 bút dạ.
	Cách chơi:
	- Giáo viên chia lớp thành 3 nhóm;
	- Phát cho mỗi nhóm 1 bảng phụ và 1 bút dạ;
	- Giáo viên đưa ra một giai đoạn lịch sử, trong khoảng thời gian 3 phút các nhóm thảo luận và ghi các nhân vật và mốc lịch sử trong giai đoạn đó vào bảng phụ. Hết thời gian 3 phút các bảng phụ được treo lên bảng cho cả lớp quan sát. Mỗi nhân vật hoặc mốc lịch sử chính xác sẽ được 1 điểm. Đội nào ghi được nhiều điểm hơn sẽ thắng cuộc.
	Ví dụ: Giáo viên có thể đưa ra các giai đoạn:
	- Giai đoạn từ năm 1858 đến 1945.
	- Giai đoạn từ năm 1945 đến 1954.
	- Giai đoạn từ năm 1954 đến 1975.
Trò chơi: Giải mã tranh ảnh 
	Mục tiêu: Giúp học sinh:
	- Có thái độ quan tâm, chú ý đến các sự kiện, nhân vật lịch sử;
	- Phát huy khả năng suy đoán, bình luận;
	- Góp phần tạo cho học sinh tình cảm tốt đối với môn Lịch sử.
	Chuẩn bị:
	- Chọn ảnh để giải mã: có thể chọn ảnh:
	+ Chân dung các nhân vật lịch sử;
	+ Ảnh ghi lại các sự kiện lịch sử.
	Giáo viên chuẩn bị máy tính, máy chiếu projetor, trò chơi bằng chương trình Power Point.
	Cách chơi:
	Đội thứ nhất:
	Giải mã ảnh Hồ Chủ Tịch đọc bản “Tuyên ngôn độc lập ngày 2 - 9 - 1945”
	- Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm, mỗi nhóm cử 4 bạn trực tiếp tham gia chơi, các bạn khác cổ vũ cho đội mình;
	- Trình tự chơi: đội thứ nhất thực hiện chơi xong tiếp đến đội thứ hai chơi;
	- Khi bắt đầu trò chơi, giáo viên yêu cầu đội thứ nhất đứng lên gần bảng để quan sát. Giáo viên chiếu hình ảnh được che bởi bốn mảng mầu lần lượt là: xanh da trời, xanh lá cây, nâu và hồng: 
+ Muốn mở ô màu xanh da trời, học sinh phải trả lời câu hỏi liên quan đến bức ảnh, chẳng hạn:
 Câu 1: Ngày kỷ niệm Quốc khánh của nước ta là ngày nào? Nếu học sinh trả lời đúng thì ô màu xanh da trời sẽ được mở ra:
+ Khi ô màu xanh da trời được mở ra, học sinh có thể giải mã ảnh. Nếu giải mã đúng (trả lời đây là ảnh Hồ Chủ Tịch đọc bản “Tuyên ngôn độc lập ngày 2 – 9 - 1945”), đội thứ nhất hoàn thành trò chơi của mình. Và đội thứ hai bắt đầu thực hiện trò chơi để giải mã ảnh mới.
	+ Nếu đội thứ nhất chưa giải mã được thì tiếp tục theo quy trình trên với 3 câu hỏi để lần lượt mở các ô xanh lá cây, nâu và hồng:
Câu 2: Quảng trường lịch sử nổi tiếng nhất nước ta là quảng trường nào?
Câu 3: Câu nói nổi tiếng của Bác Hồ trong ngày 2 – 9 – 1945?
Câu 4: Bác Hồ đọc văn bản quan trọng nào trong ngày 2 – 9 – 1945?
Đội thứ hai:
Giải mã ảnh “Xe tăng tiến vào Dinh Độc lập”
	- Hệ thống câu hỏi để mở các ô mầu:
Câu 1: Thành phố nào được vinh dự mang tên Bác Hồ?
Câu 2: Ngày giải phóng Sài Gòn, kết thúc chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử?
Câu 3: Ai là người lái chiếc xe tăng 843 trong ngày 30 - 4?
Câu 4: Tên gọi trước đây của hội trường Thống Nhất? 
	- Cách tiến hành cho đội thứ hai chơi hoàn toàn như đối với đội 1. Khi tiến hành chơi, giáo viên bấm giờ chơi của từng đội, đội nào với thời gian ngắn nhất mở được nhiều ô màu hơn, giải mã được tên ảnh đội đó sẽ thắng cuộc.
2.4 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Qua thực tiễn của công tác giảng dạy cũng như công tác quản lý, trong quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ năm học, chúng tôi đã vận dụng những kinh nghiệm, biện pháp mà SKKN đã nêu và thấy được sự chuyển biến tích cực trong hoạt động dạy và học nói chung và hoạt động tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử lớp 5 nói riêng. 
Để khẳng định hiệu quả của việc vận dụng trò chơi trong dạy học các tiết ôn tập môn Lịch sử lớp 5, tôi đã cho tiến hành thử nghiệm những kết quả của SKKN trong quá trình dạy học. Trong năm học 2017 – 2018 tôi đã cho giáo viên chọn 2 lớp: một lớp ứng dụng kết quả của sáng kiến kinh nghiệm (lớp thử nghiệm) và 1 lớp dạy theo nội dung, chương trình theo quy định (lớp đối chứng). Với cùng một đề kiểm tra ở mức độ phù hợp, kết quả thu được như sau:
- Năm học 2017 - 2018: Lớp thử nghiệm: 5A; Lớp đối chứng: 5C
Lớp
Sĩ số
Thống kê kết quả
Hoàn thành tốt
Hoàn thành
Chưa hoàn thành
5A
35

31
88,6 % 
4
11,4%
 0
0 %
 5C
35
20
57,2 %
15
42,8 %
0
 0 %

Ngoài ra chúng tôi tiến hành điều tra, lấy ý kiến và khảo sát tình hình thực tế về mức độ cần thiết và tính hiệu quả của một số biện pháp mà sáng kiến kinh nghiệm đã đề ra. 
Qua điều tra chúng tôi thu được kết quả sau:
- Đa số giáo viên đồng thuận về tính cần thiết và cấp bách của các biện pháp mà SKKN đưa ra. Các biện pháp này có cơ sở khoa học, phù hợp với thực tiễn, với điều kiện về con người, cơ sở vật chất của nhà trường, tạo điều kiện để giáo viên đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học có hiệu quả;
- Việc tổ chức và thiết kế trò chơi học tập trong những giờ ôn tập Lịch sử có những chuyển biến tích cực, đạt được những kết quả nhất định. Nhận thức về đổi mới phương pháp dạy học của cán bộ giáo viên nhà trường đã được nâng lên một bước. Tất cả giáo viên đều ý thức được vai trò, tầm quan trọng cũng như yêu cầu cấp thiết của đổi mới phương pháp dạy học nhằm thực hiện yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học;
	- Khi được tham gia trò chơi học tập trong các tiết ôn tập Lịch sử, học sinh bước đầu đã biết cách hệ thống hoá kiến thức. Học sinh luôn hào hứng, tích cực tham gia vào hoạt động học tập, việc các em ghi nhớ kiến thức cũng như các sự kiện lịch sử trở nên dễ dàng hơn, bền vững hơn. 
	- Mặt khác, thông qua trò chơi học tập, các em đã được trau dồi, phát triển những phẩm chất đạo đức cá nhân như: tinh thần trách nhiệm, ý thức tập thể, tinh thần hợp tác và tương trợ lẫn nhau trong học tập. Hơn nữa qua việc tham gia trò chơi học tập, kĩ năng sống cần thiết của học sinh đã được bổ sung, hoàn thiện và có những bước tiến bộ đáng kể. 
	Để rút ra những kết luận đảm bảo tính khoa học và khách quan hơn vẫn cần phải tiếp tục tiến hành điều chỉnh, hoàn thiện SKKN của mình để vận dụng có hiệu quả vào quá trình chỉ đạo dạy học môn Lịch sử cũng như mở rộng phạm vi sang các môn học khác.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
	3.1. Kết luận
	Trong quá trình nghiên cứu chỉ đạo thiết kế và tổ chức trò chơi học tập môn Lịch sử lớp 5 chúng tôi đã thu được những kết quả bước đầu và rút ra bài học cho bản thân và đồng nghiệp như sau:
	- Tìm hiểu và nắm một số vấn đề cơ bản về đổi mới phương pháp dạy học nói chung và dạy học Lịch sử nói riêng;
	- Tìm hiểu những vấn đề có tính chất lý luận, thực tiễn về công tác chỉ đạo thiết kế và tổ chức trò chơi ở tiểu học và môn Lịch sử lớp 5;
	- Trên cơ sở đó, chúng tôi đưa ra một số biện pháp chỉ đạo về công tác chuyên môn và cách thiết kế, tổ chức trò chơi nhằm góp phần đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học trong giờ Lịch sử lớp 5.
	Qua quá trình nghiên cứu và vận dụng vào thực tiễn chỉ đạo dạy học, chúng tôi nhận thấy việc tổ chức trò chơi một cách hợp lý trong dạy học các giờ Lịch sử lớp 5 là rất cần thiết, đem lại hiệu quả rõ rệt. Giáo viên đã nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của trò chơi học tập, đồng thời nắm vững các bước thiết kế và tổ chức trò chơi trong dạy học môn Lịch sử. Học sinh tiếp nhận kiến thức cũng như hình thành các kỹ năng chủ động hơn, tích cực và sáng tạo hơn. 
	3.2. Kiến nghị
	Tổ chuyên môn cần tăng cường nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn, trong đó thường xuyên bàn sâu về đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, chú ý tới thiết kế và tổ chức trò chơi học tập. Mỗi giáo viên luôn tự học, tự bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của bản thân. Trên cơ sở đó có đủ năng lực để nghiên cứu, tìm tòi, vận dụng sáng tạo phương pháp và hình thức tổ chức dạy học, trong đó có việc thiết kế và tổ chức trò chơi trong dạy học Lịch sử. 
	Trên đây là những kinh nghiệm của bản thân trong việc thiết kế và tổ chức trò chơi trong dạy học giờ ôn tập Lịch sử lớp 5, chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót nhất định. Rất mong sự đóng góp chân tình của các quý đồng nghiệp.
	Tôi xin chân thành cảm ơn!
Xác nhận của Hiệu trưởng
Nguyễn Thị Hà
 Thanh Hóa, ngày 10 tháng 4 năm 2018
Tôi xin cam đoan SKKN này của mình viết, không sao chép của người khác.
Người viết 
Nguyễn Thị Tâm

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Sách giáo khoa Lịch sử lớp 5- tập 1,2 ( Nhà xuất bản giáo dục)
Sách giáo viên Lịch sử lớp 5 – tập 1,2 ( Nhà xuất bản giáo dục)
DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT,
CẤP SỞ GD&ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên : Nguyễn Thị Tâm 
Chức vụ đơn vị công tác : Phó Hiệu Trường Trường Tiểu học Đông Hương 
TT
Tên đề tài SKKN
Cấp đánh giá xếp loại ( phòng, sở, Tỉnh ...)
Kết quả Đánh giá xếp loai ( A,B hoặc C)
Năm học đánh giá xếp loại
1
- Khai thác và sử dụng đồ dùng dạy học góp phần nâng cao chất lượng dạy học toán lớp Một
Phòng GD&ĐT
A
2009-2010
2
- Khai thác và sử dụng đồ dùng dạy học góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt lớp Một
Sở GD&ĐT
C
2011 -2012
3
- Một số biện pháp chỉ đạo thiết kế và tổ chức trò chơi nhằm nâng cao chất lượng giờ ôn tập Tự nhiên và Xã hội lớp 3
Sở GD&ĐT
C
2014 - 2015
4
- Một số biện pháp chỉ đạo thiết kế và tổ chức trò chơi nhằm nâng cao chất lượng giờ ôn tập Địa lý lớp 4
Phòng GD&ĐT
A
2016 - 2017