Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp bồi dưỡng học sinh giỏi bộ môn Lịch sử đạt hiệu quả tại trường THPT Huỳnh Thị Hưởng

dân Hà Nội dưới sự lãnh đạo của Nguyễn Tri Phương anh dũng chống giặc giữ thành. Nhân dân và nghĩa quân Bắc Kỳ tự tổ chức kháng chiến làm nên thắng lợi trong trận Cầu Giấy lần thứ nhất..
Năm 1882 Pháp đánh Bắc Kì lần thứ 2 . Cuộc chiến đấu bảo vệ thành Hà Nội của cha con Hoàng Diệu.cuộc đấu tranh của nhân dân Hà Nội chiến thắng cầu Giấy lần 2, hoạt động của nghĩa quân cờ đen 
Nhận xét về lãnh đạo phong trào :
Thời kỳ đầu do triều đình Phong kiến lãnh đạo cử các quan lại nhà Nguyễn tổ chức phong trào đấu tranh chống Pháp như Nguyễn Tri Phương, Hoàng DiệuPhạm Văn Nghị
Khi triều đình Phong kiến thỏa hiệp với Pháp không cùng nhân dân chống Pháp, Phong trào do nhân dân ta tự đứng lên tổ chức đấu tranh, lãnh đạo Phong trào do những người có uy tín ở các địa phương lãnh đạo như Phó Quản cơ Trương Định.. Lưu Vĩnh Phúc lãnh đạo nghĩa quân cờ đen..
Câu 4: Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của quân dân ta ở Bắc Kì đã diễn ra như thế nào trong những năm 1873-1883? Tại sao cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của quân dân ta cuối thế kỉ XIX chưa giành được thắng lợi?
Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược của quân dân ta ở Bắc Kì trong những năm 1873-1883
1873, quân Pháp nổ súng đánh thành Hà Nội. Nguyễn Tri Phương đã đốc thúc quân sĩ chiến đấu dũng cảm nhưng không giữ nổi thànhTại cửa Ô Thanh Hà, dưới sự chỉ huy của viên chưởng cơ, khoảng 100 binh lính triều đình đã chiến đấu và hy sinh đến người cuối cùng
Khi Pháp mở rộng đánh chiếm các tỉnh Bắc Kỳ, tới đâu chúng cũng bị quân dân ta chặn đánh. Tại Phủ Lý, Hưng Yên, Hải Dương, Nam Địnhquân Pháp vấp phải sự kháng cự quyết liệt của quân dân ta, phải rút về cố thủ trong thành ở các tỉnh lị. Các sĩ phu, văn thân yêu nước lập Nghĩa hội, bí mật tổ chức chống Pháp
21-12-1873, quân dân ta làm nên chiến thắng Cầu Giấy, nhân dân phấn khởi đứng lên chống Pháp, quân Pháp hoảng sợ, hoang mang. 1874, Triều đình Huế kí Hiệp ước (Giáp Tuất) gây bất bình lớn trong nhân dân
1882, quân Pháp nổ súng đánh thành Hà Nội, Tổng đốc thành Hà Nội là Hoàng Diệu lên mặt thành chỉ huy quân sĩ chiến đấu nhưng không giữ được thành.
Khi quân Pháp nổ súng tấn công, nhân dân Bắc Kì đã anh dũng đứng lên chiến đấu. Ở Hà Nội, dọc sông Hồng, nhân dân tự tay đốt nhà mình, tạo thành bức tường lửa làm chậm bước tiến của giặcKhi quân Pháp đánh chiếm các tỉnh đồng bằng, đi đến đâu chúng cũng vấp phải sức chiến đấu quyết liệt của các địa phương
19-5-1883, quân dân ta làm nên chiến thắng Cầu Giấy lần hai, làm nức lòng nhân dân cả nước, bồi đắp ý chí quyết tâm tiêu diệt giặc của nhân dân, quân Pháp hoang mang lo sợtrong khi triều Nguyễn vẫn tiếp tục đường lối hoà hoãn
Nguyên nhân cuộc kháng chiến chống thực Pháp xâm lược của quân dân ta cuối thế kỉ XIX chưa giành được thắng lợi
Thực dân Pháp có sức mạnh của chủ nghĩa tư bản;Cuối thế kỉ XIX, chế độ phong kiến Việt Nam rơi vào tình trạng khủng hoảng sâu sắctriều đình nhà Nguyễn đã không có sự chuẩn bị chu đáo trước cuộc kháng chiến
Trong quá trình kháng chiến triều đình nhà Nguyễn đã không phát huy được truyền thống đánh giặc của dân tộc: đoàn kết, đường lối đấu tranh vũ trang; bỏ qua nhiều cơ hội để xoay chuyển cục diện chiến tranh
Câu 5: Hãy tóm lược các giai đoạn phát triển chính của phong trào Cần vương 1885- 1896. Những hạn chế nào làm phong trào Cần Vương kết thúc? Rút ra tính chất của phong trào Cần Vương?
a/ Các giai đoạn phát triển chính của phong trào Cần Vương:
+ Giai đoạn 1(từ tháng 7/1885 đến tháng 11/1888) phong trào bùng nổ trên một địa bàn rộng lớn từ biên giới Việt –Trung đến Bình Thuận. Đặc điểm của giai đoạn này trong chừng mực nhất định , phong trào còn đặt dưới sự chỉ huy thống nhất của một triều đình lưu vong đứng đầu là vua Hàm nghi và Thượng Thư Bộ binh Tôn thất Thuyết.
+Giai đoạn 2 ( từ cuối năm 1888 đến 1896 ) : từ khi vua Hàm nghi bị bắt tháng 11/1888
) đã ít nhiều gây nên tâm lý hoang mang trong một bộ phận sĩ phu, văn thân yêu nước. trong điều kiện chiến đấu mới ,nghĩa quân phải chuyển địa bàn hoạt động từ đồng bằng lên vùng trung du và vùng rừng núi để tổ chức chống Pháp. ở giai đoạn này quy tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn có trình độ tổ chức cao và duy trì cuộc kháng chiến kéo dài trong nhiều năm cuối thế kỷ XIX.Tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa Bãi Sậy, khởi nghĩa Hùng Lĩnh, khởi nghĩa Hương Khê .
b/ Những hạn chế của phong trào Cần Vương:
+ Các cuộc khởi nghĩa còn mang tính lẻ tẻ,địa phương,thiếu sự liên kết và chỉ đạo thống nhất nên khó đối phó được khi Pháp tấn công.
+ Tầng lớp lãnh đạo là văn thân sĩ phu ( trí thức ,quan lại phong kiến) nên không coi trọng và quan tâm đến lực lượng chủ yếu lại là nông dân yêu nước.
+Mục đích của phong trào khi thắng lợi sẽ khôi phục lại chế độ phong kiến đã suy tàn mà không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân nên về sau lực lượng suy giảm dần.
+ Tương quan lực lượng với Pháp quá suy yếu nên dù có kiên cường và tiêu biểu như khởi nghĩa Hương Khê vẫn bị thất bại.
Tính chất : Giải phóng dân tộc theo hệ tư tưởng phong kiến.
Câu 6:
Nội dung so
sánh
Phong trào Cần Vương
Phong trào yêu nước đầu TK XX

Bối	cảnh lịch sử
Triều đình Huế đã ký hai Hiệp ước 1883 và 1884.
-Cuộc phản công của phái chủ chiến ở Huế thất bại.. Vua Hàm Nghi hạ chiếu kêu gọi nhân dân vì
vua cứu nước.
Cuộc khai thác thuộc địa lần nhất của Pháp ở Đông Dương
Ảnh hưởng những trào lưu tiến bộ thế giới.
Sự hình thành các tầng lới mới,giai
cấp mới..
Mục	tiêu đấu tranh
Chống Pháp, giành độc lập, khôi phục chế độ phong kiến.
-Chống Pháp, giành độc lập, hướng theo chế độ tư bản chủ nghĩa. Gắn độc lập dân tộc với việc xây dựng một xã
hội tiến bộ hơn.
Hình	thức đấu tranh
Khởi nghĩa vũ trang
Đa dạng, phong phú: Phong trào Đông Du, Đông Kinh nghĩa thục

Lực	lượng tham gia
Văn thân, sĩ phu yêu nước, nông dân.
Sĩ phu yêu nước tiến bộ chịu ảnh hưởng tư tưởng dân chủ tư sản (Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh), nông
dân, tư sản, tiểu tư sản.

Kết quả
Gây cho địch nhiều tổn thất, nhưng cuối cùng bị đàn áp và thất bại
Dấy lên phong trào yêu nước theo khuynh hướng mới, với hình thức đấu tranh phong phú; có những đóng góp
nổi bật về văn hóa.

Ý nghĩa
Nêu cao tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh bất khuất của dân tộc,
Có nhiều đóng góp vào sự sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc.
Mở ra một con đường mới
Tuy thất bại, phong trào đã thức tỉnh lòng yêu nước của quần chúng nhân



dân, đánh dấu bước tiến mới của phong trào yêu nước và cách mạng
Việt Nam.

Nguyê n nhân thất bại
Nổ ra trong khi thực dân Pháp đã khuất phục được triều đình Huế, biến một bộ phận giai cấp phong kiến thành tay sai.
Sự bất cập của con đường phong kiến.
Yếu kém của những sĩ phu, văn
thân đứng đầu.
Thực dân Pháp đã ổn định nền thống trị ở Việt Nam.
Thiếu một giai cấp tiên tiến có khả năng lãnh đạo cách mạng.
Khuynh hướng tư sản hạn chế về thời đại, thiếu cơ sở xã hội để phát triển.
Câu 7:
Những hoạt động yêu nước của Nguyễn Tất Thành từ năm 1911 – 1918
5/6/1911, trên chiếc tàu buôn Pháp mang tên Đô đốc La-Tu-sơ Tơ-rê-vin, Nguyễn Tất Thành rời bến cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước, với quyết tâm “tôi sẽ làm việc, tộ sẽ làm tất cả việc gì để sống và để đi”.
Tháng 7/1911, Người đến cảng Mác-xây, sau đó đi qua nhiều nước ở châu Phi, châu Mĩ, châu Âu. Đặc biệt, Người đã dừng chân khá lâu ở ba nước đế quốc Mỹ, Anh, Pháp
12/1917, từ Anh, Người trở về Pháp tham gia vào phong trào yêu nước của Việt kiều và phong trào vô sản Pháp. Các phong trào đó đang phát triển mạnh dưới ảnh hưởng của Cách mạng tháng Mười Nga. Người nhanh chóng trở thành người lãnh đạo của tổ chức “Hội người Việt Nam yêu nước” ở Pari
Hãy nhận xét con đường cứu nước của Người có điểm gì mới so với các bậc yêu nước tiền bối
Nhìn thấy hạn chế của các bậc yêu nước tiền bối và quyết tâm không đi theo con đường đó Hướng đi mới, ra nước ngoài để đi tìm đường cứu nước nhưng không theo hướng đi của các bậc tiền bối: Phan Bội Châu sang Nhật Bản
Cách thức hoạt động để đi tìm con đường cứu nước mới: Phan Bội Châu cầu viện, đưa học sinh sang Nhật Bản họcNguyễn Tất Thành qua thực tế lao động của bản thân ở nhiều nước, qua tìm hiểu thực tế cuộc sống, lao động của giai cấp vô sản ở nhiều nước, tìm hiểu phong trào đấu tranh ở các nước
Những nhận thức và hoạt động của Nguyễn Ái Quốc tuy là bước đầu, nhưng rất đúng hướng, là điều kiện cần thiết để sau Chiến tranh thế giới thứ nhất Người đến với chủ nghĩa Lênin, tìm ra con đường đúng đắn cho dân tộc Việt Nam.
Phần lịch sử thế giới:
Câu 1: Phân tích nguyên nhân bùng nổ cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914- 1918). Đánh giá tính chất và nêu kết cục của cuộc chiến tranh thế giới này.
Nguyên nhân bùng nổ:
Quy luật phát triển không đều giữa các nước đế quốc dẫn đến mâu thuẫn giữa các nước đế quốc với các nước đế quốc về vấn đề thị trường, thuộc địa
Trong cuộc đua giành giật thuộc địa, đế quốc Đức là kẻ hung hăng nhất vì có tiềm lực kinh tế và quân sự nhưng lại ít thuộc địa. Thái độ của Đức làm cho quan hệ quốc tế ở châu Âu ngày càng căng thẳng, đặc biệt là quan hệ giữa các nước đế quốc với nhau.
Đến đầu thế kỉ XX, trên thế giới hình thành hai khối quân sự đối đầu nhau: Đức-Áo- Hung và Anh-Pháp-Nga. Cả 2 khối đều ôm mộng xâm lược, cướp đoạt lãnh thổ và thuộc địa của nhau, tăng cường chạy đua vũ trang.
Tình hình căng thẳng ở Ban-căng từ năm 1912 đến năm 1913 đã tạo cơ hội cho chiến tranh bùng nổ, tiêu biểu là sự kiện Xéc- bi
Tính chất
Chiến tranh thế giới thứ nhất là cuộc chiến tranh đế quốc, xâm lược và phi nghĩa
Kết quả
Chiến tranh thế giới thứ nhất đã gây ra những thảm họa hết sức nặng nề đối với nhân loại: khoảng 1,5 tỉ người bị lôi cuốn vào vòng khói lửa, 10 triệu người chết, trên 20 triệu người bị thương, kinh tế châu Âu bị kiệt quệ.
Trong quá trình chiến tranh, thắng lợi của cuộc cách mạng tháng Mười Nga và việc thành lập Nhà nước Xô viết đánh dấu bước chuyển lớn trong cục diện chính trị thế giới.
Câu 2: Bằng những sự kiện lịch sử có chọn lọc, hãy làm rõ vai trò của Lê-nin đối với thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
Từ những cuộc biểu tình, bãi công, tổng bãi công của công nhân, dưới sự lãnh đạo của Lê-nin và Đảng Bônsêvích, cách mạng tháng Hai đã phát triển thành khởi nghĩa vũ trang lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng, thành lập ra các Xô viết đại biểu của công nhân, nông dân và binh lính.
Cách mạng tháng Hai thắng lợi, song xuất hiện cục diện hai chính quyền song song tồn tại: Chính phủ tư sản lâm thời và Xô viết đại biểu của công nhân, nông dân và binh lính. Trước tình hình đó, tháng 4-1917 Lênin trình bày Luận cương tháng Tư, chỉ rõ mục tiêu và đường lối chuyển từ Cách mạng dân chủ tư sản sang Cách mạng xã hội chủ nghĩa...
Trải qua 8 tháng đấu tranh, từ đấu tranh hòa bình nhằm tập hợp lực lượng quần chúng đông đảo để đủ sức lật đổ giai cấp tư sản, Lênin, Đảng Bônsêvích đã chuyển sang thời kì khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền. Đầu tháng 10-1917, Lênin về Pê-tơ-rô-grát trực tiếp chỉ đạo cách mạng, vạch ra kế hoạch khởi nghĩa
Sáng suốt quyết định khởi nghĩa ngay trong ngày 24-10-1917, trực tiếp lãnh đạo cuộc khởi nghĩalật đổ Chính phủ tư sản lâm thời, giành chính quyền ở các địa phươnglàm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười Nga vĩ đại.
Câu 3: Nguyên nhân, hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933. Nước Mỹ và nước Đức đã giải quyết hậu quả cuộc khủng hoảng như thế nào?
Nguyên nhân khủng hoảng: Sự phát triển kinh tế chạy theo lợi nhuận, không đều, thiếu kế hoạch của các nước tư bản chủ nghĩa. Đời sống của người lao động các nước tư bản không được cải thiện tương ứng với sự phát triển mâu thuẫn giữa cung và cầu ...
Hậu quả:
Kinh tế: Nền kinh tế các nước bị tàn phá nặng nề, sản xuất đình đốn
Chính trị xã hội: Số người thất nghiệp tăng nhanh ở các nước Mâu thuẫn xã hội ngày càng tăng, các phong trào đấu tranh diễn ra khắp các nước tư bản
Khủng hoảng đã đe dọa nghiêm trọng sự tồn tại của chủ nghĩa tư bản. Các nước tư bản tìm cách thích nghi mới
Câu 4: Lập bảng so sánh giữa cuộc Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) với
cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1939-1945) theo mẫu sau.
Nội dung
so sánh
Chiến tranh thế giới thứ nhất
(1914-1918)
Chiến tranh thế giới thứ hai
(1939-1945)

Nguyên nhân.
- Quy luật phát triển không đều giữa các nước đế quốc dẫn đến mâu thuẫn giữa các nước đế quốc với các nước đế quốc về vấn đề thị trường.
- Quy luật phát triển không đều giữa các nước đế quốc dẫn đến mâu thuẫn giữa các nước đế quốc với các nước đế quốc về vấn đề thị
trường.
Đến đầu thế kỉ XX, trên thế giới hình thành hai khối quân sự đối đầu nhau: Đức-Áo-Hung và Anh-Pháp-Nga. Cả 2 khối đều tiến hành chạy đua vũ trang.
Sự kiện Xéc- bi
Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933Trên thế giới hình thành hai khối quân sự kình địch nhau: Đức-Italia-Nhật Bản và Anh-Pháp-Mĩ, nhưng cả hai khối này đều muốn chống Liên Xô (XHCN).
Sự kiện phát xít Đức vu cáo Ba
Lan tấn công.

Tính chất.
Chiến tranh đế quốc, xâm lược, phi nghĩa với cả hai bên tham chiến.
+ Từ 1939 đến trước tháng 6- 1941: chiến tranh đế quốc xâm lược, phi nghĩa đối với cả hai bên tham chiến.
+ Từ tháng 6-1941 đến 1945: chính
nghĩa đối với Liên Xô và các lực lượng hoà bình dân chủ.

Kết cục.
- 38 nước bị lôi cuốn vào vòng khói lửa; 10 triệu người chết, trên 20 triệu người bị thương; thiệt hại về vật chất 338 tỷ USD, trong đó chi phí trực tiếp quân sự
là 85 tỷ USD.
- 76 nước bị lôi cuốn vào vòng khói lửa; Khoảng 60 triệu người bị chết, 90 triệu người bị thương; thiệt hại về vật chất 4000 tỷ USD, trong đó



chi phí trực tiếp quân sự là 1384 tỷ
USD.
- Các nước châu Âu trở thành con nợ của Mĩ. Mĩ sau chiến tranh giàu lên. Nhật nâng cao vị thế ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dương. Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi, nhà nước Xô viết
được thành lập.
- Hệ thống các nước XHCN ra đời ở Đông Âu và châu Á; thế và lực trong hệ thống các nước tư bản chủ nghĩa thay đổi; phong trào giải phóng dân tộc có điều kiện phát
triển.

Phụ lục 4: Đề thi thử cho học sinh tổng hợp kiến thức:
Minh họa đề thi thử
TRƯỜNG THPT
HUỲNH THỊ HƯỞNG
ĐỀ KIỂM TRA KIẾN THỨC HSG MÔN: LỊCH SỬ
Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian phát đề
Câu 1 : Em hãy phân tích nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử trong chiến thắng Bạch Đằng năm 938 của Ngô Quyền ? Phân tích nét độc đáo về nghệ thuật giữ nước của Ngô Quyền trong chiến thắng Bạch Đằng năm 938.
Câu 2
Phân tích nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông - Nguyên thế kỷ XIII. Giải thích tại sao nhân dân ta sẵn sàng theo triều Trần chống ngoại xâm bảo vệ độc lập dân tộc?
Câu 3:
Bối cảnh, diễn biến, kết quả, ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý (1075-1077). Qua đó rút ra nét độc đáo trong cách đánh giặc, phòng thủ, tấn công, kết thúc chiến tranh của thời Lý trong cuộc kháng chiến chống xâm lược Tống
Câu 4:
Phong trào Tây Sơn nổ ra trong bối cảnh lịch sử nào? Vai trò của Quang Trung trong cuộc kháng chiến chống quân Thanh xâm lược năm 1789.
Câu 5
Đầu thế kỷ XIX, triều Nguyễn ở Việt Nam được thiết lập trong bối cảnh lịch sử nào?
Thách thức đặt ra cho triều Nguyễn khi lên nắm quyền là gì?