Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả ôn thi và làm bài thi môn Lịch sử

ưu lấy chiến tranh nuôi chiến tranh.
Âm mưu dùng người Việt đánh người Việt
Âm mưu dùng người Đông Dương đánh người Đông Dương.
Âm mưu thay đổi màu da trên xác chết.
Đáp án đúng C.
 Để gây hứng thú, nhớ được lâu khi dạy bài mới hoặc làm bài tập theo chuyên đề giáo viên xem thêm tư liệu tham khảo, tài liệu đao trên mạng và biến kiến thức đó thành của mình truyền đạt cho học sinh hoặc cho học sinh xem phim tư liệu, chứ chỉ nói lại sách giáo khoa thì học sinh sẽ nhàm chán, thờ ở, không hứng thú
 Ví dụ: khi giảng về Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ( Lịch sử 12). Hoặc khi dạy về Miền Bắc làm nhiệm vụ chi viện cho miền Nam, bằng hai con đường bộ và đường trên biển. Giáo viên nên cung cấp cho học sinh về con đường huyền thoại- Đường Hồ Chí Minh. Giáo viên đặt ra câu hỏi gây hứng thú cho học sinh Đường Hồ Chí Minh được thành lập khi nào, Mười năm sau địch mới phát hiện ra tại sao như vậy, Tại sao gọi là “ tàu không số” chắc chắn học sinh sẽ nhớ lâu và làm bài tập trắc nghiệm kết quả cao hơn. 
 Giáo viên rèn luyện cho học sinh kĩ năng ôn kiến thức cơ bản bằng sơ đồ tư duy, hoặc lập bảng thống kê hệ thống kiến thức. Đây là hai biện biện pháp được sử dụng nhiều nhất trong quá trình ôn tập. Hệ thống kiến thức bằng sơ đồ tư duy dựa trên nguyên lí “cây” đến “cành” đến “nhánh”. Từ ý lớn đến ý nhỏ theo phương pháp miến dịch, luận điểm luận cứ. 
 Để hệ thống hóa kiến thức ghi nhớ sự kiện hiệu quả hơn. Trong quá trình giảng dạy tùy vào từng bài từng giai đoạn lịch sử giáo viên định hướng học sinh lập bảng thống kê học sinh sẽ khái quát tổng hợp so sánh được được các giai đoạn lịch sử. 
 Ví dụ Hoàn thành bảng kê theo mẫu 
Nội dung 
Chiến lược chiến tranh đặc biệt( 1961- 1965)
Chiến lược chiến tranh cục bộ(1965- 1968)
Chiến lược Việt Nam hóa ( 1969- 1972)
1. Giống nhau


2. Khác nhau

a. Lực lượng
 


b. Quy mô



 Với bảng thống kê học sinh sẽ nắm được kiến thức cơ bản của giai đoạn lịch sử của cuộc kháng chiến chống Mĩ ở Miền Nam 1960- 1972.Và đã trả lời khá nhiều câu hỏi trắc nghiệm đưa ra. Như vậy các em sẽ thấy bài học trở nên ngắn gọn, súc tích dễ nhớ dễ hiểu.
 Nội dung 
Chiến lược chiến tranh đặc biệt( 1961- 1965)
Chiến lược chiến tranh cục bộ(1965- 1968)
Chiến lược Việt Nam
 hóa ( 1969- 1972)
1. Giống nhau

Đều là hình thức chiến tranh thực dân kiểu mới.
2. Khác nhau

a. Lực lượng
 Quân đội Sài Gòn, do cố vấn Mĩ chỉ huy
Quân Mỹ, quân đồng minh, quân đội Sài Gòn
Quân đội Sài Gòn, do 
cố vấn Mĩ chỉ huy

b. Quy mô
Được thực hiện ở Miền Nam
Được thực hiện ở Miền Nam, phá hoại miền Bắc lần thứ nhất
Được thực hiện ở 
Miền Nam, phá 
hoại miền Bắc lần 
thứ hai, xâm lược ở
 Đông Dương
 Giáo viên không ngừng trao đổi chuyên môn phương pháp giảng dạy ôn tập cho từng đối tượng học sinh. Xây dựng chương trình nội dung ôn tập. Tăng cường kiểm tra đánh giá có học, có kiểm tra thường xuyên mới biết được học sinh nắm được kiến thức đến đâu, lỗ hổng ở chỗ nào để bồi dưỡng tiếp. Sau mỗi một tháng ôn tập giáo viên cho học sinh làm một bài kiểm tra.
 Tôi đã biên soạn câu hỏi theo bài, từng giai đoạn lịch sử. Yêu cầu câu hỏi đưa ra đã đánh giá nội dung quan trọng của bài. Bên cạnh đó câu hỏi theo cấu trúc nhận biết, thông hiểu vận dụng, theo ma trận của Bộ. Số lượng kiến thức lịch sử thế giới khoảng 30%, lịch sử Việt Nam 60% . Mức độ phân bố câu hỏi từ nhận thức đến thông hiểu vận dụng, vận dụng cao sẽ giao động là 60%, 20%, 10%, 10%.
 Dạng nhận biết đơn giản mang tính chất tái hiện kiến thức lịch sử về sự kiện, nội dung sự kiện, nhân vật, địa danh lịch sử.Ví dụ Sau khi về nước( 1941) Nguyễn Ái Quốc đã chọn nơi nào để xây dựng căn cứ địa cách mạng? 
A. Bắc Sơn Võ Nhai
B. Cao bằng
C. Tân Trào Tuyên Quang
D. Thái Nguyên
Đáp án đúng: C
 Bản chỉ thị Nhật Pháp Bắn nhau và hành động của chúng ta của Ban Thường Vụ Trung Ương Đảng đã xác định hình thức đấu tranh cách mạng là:
 A. Đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang.
 B. Khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.
C. Từ bất hợp tác, bãi công bãi thị, đến biểu tình thị uy, vũ trang du kích và sẵn sàng chuyển qua tổng khởi nghĩa khi thời cơ đến.
D. Chuyển sang thời kì khởi nghĩa từng phần giành chính quyền từng bộ phận.
Đáp án đúng D.
 Dạng câu hỏi theo cấp độ thông hiểu. Là những yêu cầu học sinh lí giải phân tích chứng minh được các vấn đề lịch sử dùng để đánh giá học sinh ở mức độ cao hơn. Ví dụ: Nguyên nhân quyết đinh bùng nổ phong trào 1930- 1931 là:
A. Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929- 1933.
B. Đảng ra đời đã lãnh đạo phong trào đấu tranh cách mạng.
C. Sau cuộc khởi nghĩa Yên Bái Pháp tiến hành đàn áp dã man.
D. Do mâu thuân xã hội trở nên sâu sắc.
 Dạng câu hỏi vận dụng. ( Bao gồm vận dụng thấp và cao) Là những câu hỏi yêu cầu học sinh phải đưa ra những nhận xét đánh giá vận dụng được kiên thức đã học để giải quyết một vấn đề thực tiễn đặt ra. Đây là nhóm câu hỏi khó nhất phân loại phân hóa học sinh cao nhất. 
Ví dụ Công lao to lớn đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc đối với cách mạng Việt nam là:
Tìm được con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc.
Truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin về nước.
Chuẩn bị về chính trị tư tưởng tổ chức cho việc thành lập Đảng.
Sáng lập ra Đảng ta.
Đáp án đúng là A.
 Sự kiện nào mở ra chương mới trong chính sách đa phương hóa đa dạng hóa quan hệ đối ngoại với Việt Nam?
A. Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc 1977
B. Việt Nam gia nhập tổ chức ASEAN.
C. Việt Nam trở thành thành viên thứ 7 của ASEAN 1995.
D. Việt Nam tham gia vào hội đồng tương trợ kinh tế SEV
Đáp án đúng: A 
 Trong các buổi ôn thi sau khi hệ thống kiến thức cho học sinh, tôi cho học sinh tự làm đề sau đó giáo viên chữa đề và giải thích chi tiết tại sao em chọn phương án đó. Giải thích được tại sao chọn phương án đó cũng là cách củng cố lại kiến thức giúp các em hiểu bản chất sự kiện và cũng là cách để rèn luyện kĩ năng làm bài. 
 Tăng cường các hoạt động ngoại khóa giúp học sinh phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất. Thực tế ở trường giáo viên môn sử phối hợp với đoàn trường tổ chức cuộc thi tìm hiểu về Đảng Bác Hồ, Hàng tháng các lớp tổ chức trò chơi lịch sử giữa các tổ với nhau vào tiết sinh hoạt cuối tuần để các em biết thêm về các nhân vật sự kiện lịch sử
 Đối với học sinh.
 Để làm bài thi tốt trước hết các em cần nắm chắc được kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa theo chuẩn kiến thức kĩ năng trong chương trình giảm tải của bộ.Từ lịch sử thế giới hiện đại từ 1945 đến 2000 và lịch sử Việt Nam từ 1919- 2000. Cách học và kiểm tra hiện nay không chú trọng vào nhớ các sự kiện con số. Từ chỗ dạy học trọng tâm trọng điểm, sang học rộng, học chắc chắc chắn, học để hiểu và nắm đúng bản chất của sự kiện hiện tượng và cần kĩ năng so sánh tổng hợp khái quát tư duy suy luận. Tất cả những kiến thức cốt lõi nhất nổi bật nhất đều nằm ở bài tổng kết. Hay nói cách khác học sinh phải tự chiếm lĩnh kiến thức. Để nhớ lâu được kiến thức các em phải hệ thống kiến thức theo từng bài từng chương và từng giai đoạn lịch sử để so sánh phân tích các sự kiện lịch sử. Ví dụ lịch sử thế giới các em ôn theo từng chuyên đề với 6 nội dung. Trật tự thế giới hai cực Ianta; Sự hình thành phát triển khủng hoảng sụp đổ của hệ thống xã hội chủ nghĩa của Liên Xô- Đông Âu; Phong trào giải phóng dân tộc ở Á- Phi- Mĩlatinh; những chuyển biến quan trọng trong phong trào giải phóng dan tộc sau chiến tranh ; Mở rộng và đa dạng hóa quan hệ quốc tế nửa sau thế kỉ XX, Sự bùng nổ của cách mạng khoa học công nghệ. Lích sử Việt Nam giáo viên hướng dẫn các em học theo từng giai đoạn lịch sử (từ 1919 đến 1930, 1930 đến 1945, 1945 đến 1954, 1954 đến 1975, từ 1975 đến 2000). Mỗi một sự kiện mở đầu của mỗi giai đoạn đều được bắt đầu bằng một sự kiện lớn đánh dấu một thời kì phát triển của dân tộc trong hoàn cảnh lịch sử khác nhau. 
 Ví dụ Khi học Lịch sử Việt Nam giai đoạn 1954- 1975 phải nắm được nội dung nhiệm vụ cách mạng Miền Nam là chống đế quốc Mĩ tay sai hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ, nhiệm vụ cách mạng cả nước. Trong giai đoạn đó nhiệm vụ, chủ trương đó có sự thay đổi do hoàn cảnh lịch
 Hướng dẫn các em học tập qua nhiều nguồn thông tin khác nhau. Trong xu thế quốc tế hóa nền kinh tế phát triển thông tin bùng nổ nhiều là điều kiện để các em học tập. Học tập qua báo, đài, vô tuyến... là nguồn thông tin bổ ích. Nhiều chương trình viết về lịch sử, chương trình nghiên cứu về một vấn đề lịch sử như: Phim tư liệu về cuộc đời hoạt động của Nguyễn Ái Quốc- Hồ Chí Minh, Chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Pari 1973...giúp các em có biểu tượng dẽ dàng và nhớ lâu. Chú ý đối các em khi sử dụng nguồn tư liệu cần phân tích chọn lọc vì có thể có hư cấu về mặt nghệ thuật. Đây là nguồn tài liệu rất bổ ích cho học sinh.
 Làm đề trắc nghiệm ở nhà cũng là cách để tích lũy kiến thức cho mình đồng thời tập làm quen các dạng câu hỏi giúp các em chuẩn bị tâm lí tinh thần vững vàng và tự tin khi bước vào phòng thi. Sau mỗi buổi học tôi giao bài tập trắc nghiệm trong bộ đề để phát triển khả năng thực hành hoạt động thực tiễn cho học sinh. Đây là cách các em không những chủ động nắm bắt kiến thức mà còn cụ thể hóa so sánh phân tích khái khái quát được sự kiện . Để học sinh nắm được kiến thức chuẩn, có hiệu quả tôi đã hướng dẫn học sinh mua các bộ đề của nhà xuất bản có uy tín vì các bộ đề đó được soạn theo chương trình chuẩn kiến thức kĩ năng và kiểm tra học sinh làm bài tập ở nhà.
 Để bài tập thực hành đạt kết quả cao tôi giúp học sinh nhận biết để định hướng cách giải quyết, xác định các cụm từ “chìa khóa”, thể hiện kiến thức chốt ở một số nội dung. Điểm mấu chốt của vấn đề và đáp án sẽ nằm ở từ chìa khóa đó. Đây là cách để trả lời câu hỏi nhanh nhất và tránh lạc đề.
 Hoặc Nhiệm vụ chủ yếu của cách mạng nước ta sau chiến tranh thế giới thứ nhất.
A.Chống đế quốc
B. Chống phong kiến
C. Chống đế quốc Pháp và bọn tay sai phản động.
D. Chống đế quốc Pháp và phong kiến.
Đáp án là C. Cụm từ chìa khóa nằm ở nhiệm vụ “ Chủ yếu"
Ví dụ: Sau cách mạng Tháng Tám để giải quyết căn bản nạn đói Chủ Tịch Hồ Chí Minh kêu gọi:
A Tấc đất tấc vàng
B. Không một tấc đất bỏ hoang 
C. Ngày đồng tâm 
D. Tăng gia sản xuất.
 Đáp án .D
Cụm từ chìa khóa trong câu hỏi này là “ Giải quyết căn bản nạn đói”
 Thay đổi về cách học và cách giải. Trước đây các em phải nắm chắc kiến thức và trình bày các bước theo đúng trình tự thì bây giờ kiến thức rộng hơn, và giải nhanh hơn. Trước đây phương pháp chậm chắc thì bây giờ đổi chậm sang nhanh giải nhanh là chìa khóa để được điểm cao. Sự kiện lịch sử “không đứng một mình” do đó nhất thiết phải dùng phương pháp suy luận kết nối các sự kiện có liên quan và đặc biệt phải liên hệ với thực tiễn hiện nay, nên yêu cầu các em phải tư duy sáng tạo chủ động tìm các tài liệu có tính chất thời sự nóng. 
 Phân bố thời gian hợp lí và không bỏ trống đáp án. 
 Đầu tiên các em phải đọc hết một lượt câu nào biết thì khoanh trước câu khó làm sau vì các câu hỏi biểu điểm bằng nhau, nhưng câu hỏi có ba cấp độ từ nhận biết, thông hiểu đến vận dụng. Chú ý có những câu hỏi có tới Hai đến ba phương án đúng nhưng các em phải chọn phương án đúng nhất. 
Ví dụ: Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam cách mạng Thanh niên 6/ 1925 nhằm mục đích gì?
Tổ chức quần chúng đoàn kết đấu tranh chống đế quốc và tay sai.
Liên lác với các dân tộc bị ap bức cùng làm cáhc mạng lật đổ đế quốc.
Tổ chức, lãnh đạo, đoàn kết quần chúng đánh đổ Pháp và tay sai.
Tập hợp thanh niên Việt Nam yêu nước ở Trung Quốc.
Đáp án đúng C.
 HIỆU QUẢ CỦA SÁNG KIẾN ĐỐI VỚI VIỆC DẠY HỌC
 Qua một năm học bản thân tôi và các đồng nghiệp áp dụng những phương pháp ôn tập và kĩ năng làm bài thi đã đạt được kết quả rất khả quan vào bài kiểm tra giữa kì hai và đặc biệt bài cuối năm.
Kết quả cụ thể: Bài kiểm tra cuối năm.
Lớp
Giỏi
Khá
TB
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
12H
5
12,5
25
62,5
10
25
0

12G
6
20,1
16
42,8
13
37,1
0

- Đề tài không tốn kém về mặt kinh tế mà còn giúp cho giáo viên bộ môn học sinh phương pháp ôn tập đúng đắn và làm bài tốt.
- Thái độ của học sinh rất hào hứng ở các buổi học chính khóa.
- Đặc biệt tinh thần thái độ tự giác làm bài tập trắc nghiệm ở trên lớp và ở nhà rất tích cực, chủ động. Với các giải pháp kĩ năng đó các em không chỉ đơn thuần nhớ được kiến thức để chọn đáp án mà giải thích lí do vì sao em chọn, có nghĩa các em đã biết xâu chuỗi được kiến thức của giai đoạn lịch sử biết phân tích đánh giá được sự kiện lịch sử chứ không phải chọn bừa như trước đây. Trước đây nhiều em học sinh không để ý chỉ ngồi làm việc riêng nhưng khi có phương pháp ôn tập và kĩ năng làm bài các em rất thích thú và còn phát biểu ý kiến.
- Kì thi học kì I các em đang còn bỡ ngỡ, thậm chí có những em nói rằng mới làm được 25- 30 câu đã hết giờ, không kịp khoanh chùa. Trải qua một thời gian học và thực hành các em đã tự tin hơn, vững tâm hơn khi bước vào kì thi sắp tới.
 - Các em còn thi đua với nhau, một đề 40 câu xem bạn nào sẽ làm được nhiều câu đúng nhất, thời gian nhanh nhất.
- Điểm kiểm tra tỉ lệ giỏi, khá, trung bình được nâng lên rõ rệt.
- Phương pháp này phát huy năng lực của giáo viên thực tế giáo viên không chỉ cung cấp kiến thức kĩ năng mà còn thể hiện có tâm huyết trách nhiệm của mình
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 1.1 KẾT LUẬN 
- Những bài học kinh nghiệm: 
Trong quá trình thực hiện và áp dụng sáng kiến kinh nghiệm tôi đã rút ra được nhiều bài học quý để bổ sung kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy.
 Để nâng cao chất lượng ôn tập môn lịch sử giáo viên phải chuẩn bị tốt kế hoạch dạy học, giáo án tốt, soạn hệ thống câu hỏi trắc nghiệm bám sát chương trình cơ bản, giảm tải của Bộ giáo dục Đào tạo.
 Bồi dưỡng cho học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản thì đề thi đưa ra các câu hỏi dưới hình thức nào cũng trả lời được. Cho học sinh làm nhiều bài tập thực hành để củng cố kiến thức và chuẩn bị tốt cho các kì thi. 
 Để đáp ứng yêu cầu đào tạo hiện nay giáo viên luôn phải cải tiến phương pháp dạy học đối với từng đối tượng học sinh nhằm phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh. Đồng thời học hỏi đồng nghiệp để rút kinh nghiệm giảng dạy và nâng cao trình độ chuyên môn. 
 Chủ động cập nhập các đề thi minh họa của Bộ, Sở giáo dục. Phối hợp với giáo viên chủ nhiệm lớp để động viên nhắc nhở làm bài tập đầy đủ, các em tham gia các buổi học ôn đầy đủ
 - Khả năng ứng dụng của sáng kiến. Để nâng cao chất lượng ôn thi THPT quốc gia những biện pháp và kĩ năng trên sẽ ứng dụng được ở trường và tất cả các trường THPT trong huyện nhà. Những biện pháp đó giúp các em chủ động nắm bắt kiến thức và làm bài thi tự tin hơn. 
 3. 2 NHỮNG KIẾN NGHỊ ĐỀ XUẤT.
- Đối phụ huynh: 
 Đôn đốc, kiểm tra chuẩn bị bài, làm bài tập ở nhà.
- Đối nhà trường: 
 Có kế hoạch cho học sinh đăng kí và ôn tập ngay từ đầu năm học, tư vấn để học sinh lựa chọn ngay môn học từ dầu năm.
 Nên thường xuyên tổ chức các cuộc thi, trò chơi tìm hiểu Lịch sử như tìm hiểu thông qua đó giáo dục đạo đức cho học sinh, mở rộng kiến thức nhất là kiến thức ngoài sách vở.
- Đối với Sở GD- Đào Tạo: 
 Hỗ trợ thêm phương tiện dạy học để giáo viên tích cực ôn tập cho học sinh theo phương pháp mới.
Ý kiến đánh giá của Hiệu trưởng

Tôi cam kết sáng kiến trên không potocopy.
GV Đặng Thị Sen