Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp thực hiện dạy lồng ghép tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong giảng dạy lịch sử Việt Nam tại trường THPT Lê Hồng Phong

ời, bắt tay bà con,
 rồi nói bằng giọng miền Bắc pha xứ Nghệ ấm áp:
 Thuở nhỏ, đã nhiều năm, tôi sống với bà con làng xóm làm nông nghiệp, tôi hiểu cơ cực của bà con khi trời hạn hán. Bây giờ, chúng ta có chính quyền, bà con đã làm chủ ruộng đồng, gặp lúc thiên tai, phải cùng nhau chống hạn, cứu lúa.
 Mọi người “vâng ạ!” thật rõ và to.
 Sau đó, Bác lên đạp guồng nước cùng với một bác nông dân ngoài 50 tuổi để bác nông dân đỡ vất vả và được nhiều nước. Bác căn dặn chính quyền thôn, xã tích cực huy động bà con nghề mộc, xẻ gỗ để đóng guồng.
 Bà con hỏi Bác đủ thứ chuyện Bác đều trả lời thân mật dễ hiểu; trước khi chia tay với bà con nông dân, Bác đã đọc hai câu thơ:
“Hỡi ai bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần”
 Câu chuyện trên là bài học lớn về tình thương yêu con người nói chung và người nông dân Việt Nam nói riêng. Người nông dân quanh năm vất vả, tay lấm chân bùn, một nắng hai sương chống chọi với thiên tai để làm ra hạt gạo sẻ chia với chiến trường miền Nam khốc liệt. Cùng đổ mồ hôi với người nông dân khi hạn hán mới quý hạt gạo, củ khoai; mới xót lòng khi bão lũ ập đến cướp đi thành quả lao động vất vả của người dân trên ruộng đồng. 
 - Tư tưởng chăm lo, bồi dưỡng cho các thế hệ cách mạng đời sau 
Khi dạy Bài 12: Phong trào dân tộc dân chủ từ 1919-1925, lịch sử lớp 12. Mục 3. Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc, giáo viên nêu rõ: để giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp Người rất chăm lo bồi dưỡng tinh thần cách mạng cho thế hệ thanh niên. Người tập hợp thanh niên yêu nước trong tổ chức “Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên” giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác – Lênin cho thanh niên. Người mở lớp huấn luyện, đào tạo cho thanh niên yêu nước từ trong nước sang. Một số thanh niên xuất sắc được chọn đi học trường Đại học Phương Đông ở Liên xô, một số học trường quân sự ở Trung Quốc và Liên xô, còn lại về nước hoạt động. Những người này trở thành những cán bộ cốt cán của Đảng sau này như đồng chí Trần Phú, Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Hồng Phong.còn lại cử về nước hoạt động đi vào phong trào công nhân tổ chức, giác ngộ quần chúng đấu tranh gây dựng cơ sở cách mạng. 
Qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng cho HS thấy được suốt cuộc đời hoạt động của Bác lúc nào Người cũng chăm lo bồi dưỡng đội ngũ kế cận, chăm lo giáo dục tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ. Ngày nay trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa thanh niên là lực lượng nòng cốt của sự nghiệp này. Vì thanh niên là lực lượng có sức khỏe, có hoài bão, có nghị lực, có văn hóa... Từ việc giáo dục tư tưởng này để cho học sinh nhận thức được vài trò của thế hệ thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc từ đó ra sức học tập, chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức nhân loại góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 
 Bác không chỉ chăm lo bồi dưỡng tư tưởng cách mạng cho thế hệ thanh niên mà Người còn quan tâm đến các cháu Thiếu niên Nhi đồng. 
Khi dạy Bài 17: Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa từ sau ngày 2/9/1945 đến trước 19/12/1946, lịch sử lớp 12, có thể lồng ghép:
 Tình hình nước ta sau cách mạng tháng Tám. Ngay sau khi khai trường đầu tiên sau cách mạng Hồ Chủ tịch căn dặn thế hệ trẻ: “Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong, chờ đợi các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không. Chính là nhờ phần lớn ở công học tập của các em” và Bác căn dặn thanh niên, nhi đồng “Muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và nghị lực của mình, phải ra sức làm việc để chuẩn bị cho cái tương lai đó. Ngày nay các cháu là nhi đồng ngày mai các cháu là chủ của nước nhà, của thế giới. Các cháu đoàn kết thì thế giới hòa bình, và dân chủ, sẽ không có chiến tranh. Các cháu phải thi đua, tùy theo sức của các cháu, làm việc gì có ích cho kháng chiến thì thi đua vậy”. Giáo viên liên hệ thực tế để giáo dục học sinh. Ngày nay đất nước hòa bình, cả nước tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì mỗi học sinh phải ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, chiếm lĩnh đỉnh cao của tri thức. Để sau này góp phần xây dựng đất nước. 
- Đức tính giản dị
Tấm gương đạo đức của Hồ Chí Minh được thể hiện trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, đó là đời tư trong sáng, cuộc sống riêng giản dị và đức khiêm tốn hết mực. Người coi khinh sự xa hoa để sống một cuộc đời trong sạch, suốt đời thực hành cần, kiệm, liêm, chính một cách cần mẫn.
 Bác Hồ của chúng ta vô cùng giản dị dù ở cương vị nào lối sống của Người cũng giản dị, một đôi dép cao su, bộ đồ ka ki đã ngả màu theo thời gian. Người sống giản dị nhưng không tầm thường, trên thế giới không có vị lãnh tụ nào mà suốt cuộc đời với bộ đồ kaki đã ngả màu với đôi dép cao su đã mòn gót, sống trong ngôi nhà sàn. Người sống thanh bạch không ham địa vị, không màng danh lợi Người nhiều lần tâm sự: “Tôi có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước nhà hoàn toàn độc lập, dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành.
 Đức tính giản dị của Bác được nhà thơ Tố Hữu ca ngợi “Mong manh áo vải hồn muôn trượng, hơn tượng đồng phơi những lối mòn”. Có một nhà báo nước ngoài khi nhận xét về Người “Người giống một thầy giáo ở nông thôn hơn là vị Chủ tịch nước”. 
Khi dạy Bài 17: Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa từ sau ngày 2/9/1945 đến trước 19/12/1946, lịch sử lớp 12. Cần nhấn mạnh rằng Bác Hồ sống giản dị nhưng không tầm thường, nhân hậu nhưng  không yếu đuối. Khi Thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta Người và Đảng chủ trương nhân nhượng để tránh cho dân tộc ta một cuộc chiến tranh, nhưng càng nhân nhượng thực dân Pháp càng lấn tới quyết tâm cướp nước ta một lần nữa Người kiên quyết kêu gọi nhân dân chiến đấu đến giọt máu cuối cùng để bảo vệ nền độc lập tự do của Tổ quốc. 
Khi dạy Bài 22: Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Nhân dân Miền Bắc vừa chiến đấu, vừa sản xuất ( 1965 – 1973)
Mục III. Chiến đấu chống chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh, Đông Dương hóa chiến tranh” . Sau khi trình bày âm mưu của Mĩ trong chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh và Đông Dương hóa chiến tranh”. Giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân ta ở hai miền Nam, Bắc trên đà thắng lợi thì ngày 2-9-1969 chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời. Một tổn thất lớn đối với dân tộc ta. Suốt cuộc đời Người chiến đấu, hi sinh vì độc lập dân tộc vì sự ấm no của nhân dân ta. “ Nước Việt Nam đã sinh ra chủ tịch Hồ Chí Minh Người đã làm rạng rỡ non sông ta, đất nước...” Người không còn nữa, biến đau thương thành hành động, nhân dân hai miền Nam, Bắc đẩy mạnh cuộc kháng chiến đánh cho Mĩ cút, đánh cho Ngụy nhào làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975 thống nhất đất nước 
Khi nói về sự ra đi của Người, giáo viên có thể đúc kết: Suốt 79 mùa xuân, suốt 60 năm hoạt động đều như vậy. Trong mấy chục năm đầu giản dị là bản tính, mấy chục năm sau tính giản dị của Bác có nhằm mục đích giáo dục và làm gương cho cán bộ, đảng viên. Khi Bác mất, một tờ báo Pháp viết: “Vinh quang đến tột đỉnh, nhưng con người vẫn như trước kia, nghĩa là vẫn ghét xa hoa hào nhoáng, vẫn giản dị về ăn mặc, sinh hoạt. Khi Cụ đã cho các em học sinh vuốt râu mình, lúc Cụ đến thăm trường, hoặc như Cụ đi đôi dép cao su, thì đều không có chút gì mà là mị dân hoặc giả tạo cả”. Còn báo Anh viết: “Cụ Hồ xem khinh mọi vinh hoa và quyền cao chức trọng. Cụ sống không phải trong Chủ tịch phủ mà trong một căn nhà nhỏ bây giờ. Cụ mặc bộ quần áo kaki bạc màu, đi đôi dép cao su. 
Tính giản dị của Bác, những đồng chí gần gũi Bác, những anh em nhiều năm bảo vệ, phục vụ, kể rất nhiều. Về ăn “Bữa cơm của Bác thanh đạm lắm. Cá kho khô, canh cua đồng, điểm chút rau thơm, rau ghém, quả ớt đỏ, cơm nóng dẻo là được rồi. Nếu đổi món thì rau muống luộc cho xanh, cho mềm, trứng luộc vừa chín lòng đỏ, thêm mấy quả cà pháo muối kiểu xứ Nghệ là được rồi”. Về mặc, về ở thì chúng ta đã biết rồi, trong cách ăn, cách ở, cách mặc của Bác đều rất giản dị, chính trong sự giản dị ấy đã toát lên cái vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chủ tịch Chính phủ Chilê, khi đến thăm nơi ở, làm việc của Bác, phải thốt lên: “không bao giờ chúng tôi thấy sự giản dị và sự vĩ đại đi liền với nhau như vậy”. Khó kiếm thấy một người công lao to lớn đã đạt được sự cao nhất của vinh quang mà vẫn giữ tính khiêm tốn, giản dị y như thuở hàn vi hoạt động trong vòng vây dày đặc của kẻ thù. Đời tư của Bác thật giản dị, khiêm tốn, trong sáng như pha lê; gương sáng chói ấy không có một hạt bụi nào có thể bám được. 
 Có lẽ, Hồ Chí Minh là lãnh tụ duy nhất trên thế giới có nhiều đóng góp vĩ đại cho Tổ quốc mình, nhưng khi đi vào cõi vĩnh hằng trên ngực áo không hề có bất kỳ một tấm huân chương, huy chương nào. Như vậy hình tượng về Chủ tịch Hồ Chí Minh với một đời tư trong sáng, cuộc sống giản dị và khiêm tốn được khắc sâu và nhớ lâu.
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh rất rộng, trải dài trên nhiều lĩnh vực. Vì vậy việc lồng ghép giáo dục tư tưởng của Bác vào dạy học để góp phần giáo dục đạo đức, tư tưởng cách mạng cho học sinh là rất nhiều, có thể áp dụng lồng ghép vào nhiều tiết dạy. Trên đây là một vài ví dụ nhỏ áp dụng lồng ghép, giáo dục tư tưởng của Bác vào dạy học lịch sử. 	
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Kết quả điều tra bằng bài trắc nghiệm khi thực hiện dạy lồng ghép tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.
TT
Lớp
Sĩ số
Hiểu sâu sắc
Hiểu cơ bản

Chưa hiểu nhiều
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
1
12 C3
38
7
18,4
30
79
1
2,6
2
12 C4
40
6
15
32
80
2
5

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Đạo đức là gốc, là nền tảng của sự phát triển nhân cách của con người. Ở mọi thời đại, mọi quốc gia vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức là nhiệm vụ quan trọng luôn đựơc quan tâm và tạo điều kiện. Ở nước ta, mục tiêu của nhà trường là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, “ Có tài mà không có Đức là người vô dụng”. Do đó công tác giáo dục đạo đức cho HS-SV là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong các nhà trường hiện nay. Với kinh nghiệm đứng trên bục giảng, tôi nhận thấy rằng, việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử là rất quan trọng, qua việc thực hiện, tôi đã thu được kết quả đáng mừng, các tiết dạy trở nên sinh động, học sinh hứng thú học tập hiểu thêm về cuộc đời hoạt động gian khổ và phẩm chất cao đẹp của Bác. Từ đó giáo dục học sinh kính yêu Bác và ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức làm theo lời Bác dạy.
3.2. Kiến nghị 
 Để nâng cao chất lượng giáo dục. Thực hiện mục tiêu của Đảng là giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ vừa “Hồng vừa chuyên”, thì mỗi giáo viên phải không ngừng nâng cao tri thức, thực hiện linh hoạt các phương pháp dạy học.
 Để giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong dạy môn lịch sử tôi có một số đề xuất như sau:
 + Đối với nhà trường : cần phải tổ chức nhiều cuộc thi tìm hiểu về cuộc đời hoạt động, học tập và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh.
 + Vào những ngày lễ quan trọng, Đoàn thanh niên tổ chức các chương trình ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp về chủ đề Hồ Chí Minh để tạo điều kiện cho học sinh được nâng cao sự hiểu biết của mình về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
 + Thư viện nhà trường cần phải trang bị nhiều tư liệu, sách về cuộc đời hoạt động của chủ tịch Hồ Chí Minh.
 + Nhà trường nên có phòng truyền thống Cách mạng, ảnh tư liệu về Bác và các chiến sĩ Cách mạng, những nhà yêu nước để giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.

 Thanh Hóa, ngày 18 tháng 05 năm 2019 
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Người viết sáng kiến
 Nguyễn Thị Thu Hà

TÀI LIỆU THAM KHẢO
 1. “Chuẩn bị giờ học lịch sử như thế nào” N.G Đatri, NXB Giáo dục, 2002
 2. “Phương pháp dạy học lịch sử ở nhà trường phổ thông”, tập 1, PP Koropkin , NXB giáo dục, Hà Nội 2000.
 3. “Phương pháp dạy học lịch sử” GS Phan Ngọc Liên chủ biên, NXB giáo dục, Hà Nội 2006.
 4. “ Một số chuyên đề phương pháp dạy học lịch sử”, GS TS Phan Ngọc Liên, GS PTS Trịnh Đình Tùng, GS TS Nguyễn Thị Côi NXB giáo dục, Hà Nội 2010.
5. “Tài liệu hướng dẫn dạy học tích hợp trong dạy học lịch sử ở trường THPT”, PGS TS Đỗ Hồng Thái, Đại học sư phạm Thái Nguyên.
6. “Nội san Một số vấn đề vận dụng tư tưởng Hồ Chí minh trong giảng dạy môn Lịch sử Đảng Cộng Sản Việt Nam ở các trường Chính trị hiện nay”. Tác giả : Th.s Ngô Bá Cường - PT Khoa Xây dựng Đảng, trường chính trị tỉnh Nghệ An.
7. “HTKH Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào giáo dục lý luận chính trị”. Tác giả : Th.s. Thái Doãn Việt - Gv. Trường CĐSP Nghệ An.
8. Những mẩu chuyện về thời niên thiếu của Bác Hồ- NXB Sự thật, Hà Nội - 1985
9. Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh- NXB Sự thật, Hà Nội – 1975
10. Bộ sách “ Bác Hồ những bài học về đạo đức, lối sống giành cho học sinh lớp 10, 11, 12. NXB GD VN - 2018
DANH MỤC SKKN ĐÃ ĐƯỢC XẾP LOẠI
TT
Tên SKKN
Năm học
Xếp loại
1
Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng ôn thi học sinh giỏi cấp Tỉnh.
2011 - 2012
B
2
Sử dụng hình ảnh trực quan khi dạy lịch sử địa phương Thanh Hóa trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp (1946 - 1954) và chống Mỹ (1954 - 1975) tại trường THPT Lê Hồng Phong
2014 - 2015
A
3
Phương pháp sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học lịch sử tại trường THPT Lê Hồng Phong
2016 - 2017
B
4
Sử dụng sơ đồ trong dạy học lịch sử lớp 12 tại trường THPT Lê Hồng Phong
2017 - 2018
B
 
MỘT SỐ HÌNH ẢNH CÓ THỂ TRÌNH CHIẾU CHO HỌC SINH XEM TRONG QUÁ TRÌNH DẠY LỒNG GHÉP TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH VÀO BÀI HỌC.
Ngôi nhà ở quê nội Bác Hồ ( làng Kim Liên- Nam Đàn – Nghệ An)
 Tàu Đô đốc Latouche-Tréville. 
Bến cảng Nhà Rồng ( Sài Gòn) nơi Bác ra đi tìm đường cứu nước năm 1911
Hình ảnh Bác làm bồi bàn tại một khách sạn ở Luân Đôn (Anh)
 Hình ảnh Bác Hồ tại Đại hội Tua ( Pháp) năm 1920
Ngôi nhà số 9, ngõ Compoint, quận 17, Paris (Pháp)( nằm trong khu công nhân nghèo) nơi Bác Hồ từng sống và làm việc từ năm 1921 đến năm 1923.
Nguyễn Ái Quốc tại Đại hội lần thứ V Quốc tế cộng sản, Mátxcơva, năm 1924.
Nguyễn Ái Quốc tại lớp huấn luyện Quảng Châu ( TrungQuốc) năm 1925
Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc viết về Đảng Cách mạng và chủ nghĩa Lênin trong tác phẩm Đường Kách mệnh (Bảo vật Quốc gia hiện lưu giữ và trưng bày tại BTLSQG).
Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ( 1930)
Hội nghị thành lập Đảng cộng sản Việt Nam năm 1930 tại Hương Cảng ( Hồng Kông – Trung Quốc)
Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc soạn thảo ( 1930)
Nguyễn Ái Quốc về Cao Bằng hoạt động ( 1941)
Ngôi nhà nơi Bác ở (Cao Bằng)
Ngày 2/9/1945 tại Quảng trường Ba Đình ( Hà Nội) Bác Hồ đọc Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòa.
Một số hình ảnh về Bác Hồ trong kháng chiến chống Pháp ( 1946 – 1954)
Một số hình ảnh về Bác Hồ trong kháng chiến chống Mỹ ( 1954 – 1969)
Một số hình ảnh về Bác Hồ với các cháu thiếu nhi.