Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn để dạy học hiệu quả nội dung Lịch sử Việt Nam - Lớp 9 THCS

ranh Đông Dương, Tích cực viện trợ, ép Pháp kéo dài và mở rộng chiến tranh, tích cự chuẩn bị thay chân Pháp.
Sự câu kết và lợi dụng lẫn nhau giữa Pháp và Mĩ - khó khăn mới cho cuộc kháng chiến của ta
GV: Nội dung cơ bản của kế hoạch Na-va?
GV: Để đạt được ý đồ đó, Na- Va đã thực hiện những thủ đoạn gì?
- Thực dân Pháp tăng 12 tiểu đoàn bộ binh từ Pháp và Bắc Phi sang, Mĩ tăng viện trợ quân sự gấp đôi so với trước: chiếm 73 % chi phí chiến tranh ở Đông Dương.
- Tăng ngụy quân lên tới 334 000 quân đầu năm 1954
- Vậy điểm then chốt của kế hoạch Na- va là gì? 
Na-va muốn tập trung lực lượng lớn tại ĐBBB tạo thành quả đấm thép tấn công quân chủ lực của ta, nhanh chóng kết thúc chiến tranh.
GV: Nhận xét bổ sung: 
- Em có nhận xét gì về kế hoạch Na- va ? 
GV: Nhận xét bổ sung: Là kế hoạch quân sự qui mô lớn, với mục đích và ý đồ táo bạo, nhưng cũng rất phưu lưu mạo hiểm
- Vậy muốn phá tan kế hoạch Na- va chúng ta phải làm gì ?
Hoạt động 2: Cá nhân, cả lớp
- Phương hướng chiến lược của ta trong Đông- Xuân 1953-1954?
GV: Phân tích" chốt: phương châm chiến lược của ta là: " tích cực, chủ động, cơ động, linh hoạt", " đánh ăn chắc", " đánh chắc thắng"
- Cuộc tiến công chiến lược Đông-Xuân 1953-1954 của ta diễn ra như thế nào ?
- Thực hiện chủ trương, quân ta mở hàng loạt các chiến dịch ở hầu khắp các chiến trường Đông Dương
GV trình bày trên bản đồ
 ( 1 ) ĐBP ( 2) 
ĐBBB Sê Nô (3 ) 
 Luông Pha Băng(4 ) 
 Plâyku ( 5 )
- Pháp buộc phải rời bỏ cuộc tấn công Tuy Hòa ( Phú Yên ) để tăng cường cho P lây cu
* Vùng sau lưng địch: Phong trào chiến tranh du kích phát triển mạnh: Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Bình- Trị- Thiên, Đồng Bằng Bắc Bộ
- Em có nhận xét gì về các cuộc tiến công của ta trong Đông- Xuân 1953-1954 ?
GV: Nhận xét, bổ sung" chốt: 
- Ý nghĩa của cuộc tiến công chiến lược Đông-xuân 1953-1954?
Hoạt động 3: Cá nhân, cả lớp
GV: Giới thiệu vị trí trên lược đồ 
- Điện Biên Phủ có vị trí chiến lược quan trọng như thế nào? 
GV: Tích hợp kiến thức môn Địa lí để phân tích vị trí chiến lược quan trọng của Điện Biên Phủ
- Vì saoThực dân Pháp xây dựng Điện Biên Phủ thành một tập đoàn của điểm mạnh nhất Đông Dương?
- Đích thân Na - va, Cô - nhi, và cả Ô- đa- ni- en đã nhiều lần đến Điện Biên Phủ để kiểm tra và tỏ ý tin tưởng, coi Điện Biên Phủ là một pháo đài bất khả xâm phạm
GV: Pháp- Mĩ huyênh hoang về Điện Biên Phủ
- Vì sao ta chọn Điện Biên Phủ là nơi quyết chiến chiến lược với thực dân Pháp?
GV: Tích hợp kiến thức môn Địa lí phân tích những thuận lợi, khó khăn của ta và địch trong việc quyết định mở chiến dịch 
GV sử dụng tranh ảnh 
- Em hãy nêu một vài tấm gương chiến đấu , hy sinh của quân , dân ta trong thời gian chuẩn bị cho chiến dịch
GV tích hợp kiến thức văn học trong bài Hoan hô chiến sĩ Điện Biên ; Âm nhạc bài Hò kéo pháo; tranh ảnh và chuyện kể về những chiếc xe thồ tham gia vận tải trong chiến dịch; chuyện kể về những tấm gương anh dũng trong cuộc kháng chiến chống Pháp
GV: Nhận xét bổ sung: Bế Văn Đàn, Hoàng Văn Nô 
- Những bài hát, bài thơ nói lên tinh thần quyết tâm, không khí sôi nổi, lạc quan của quân dân ta trong ngày chiến dịch?
(Bài hát Hò kéo pháo, bài thơ hoan hô chiến sĩ Điện Biên )
GV: Tường thuật diễn biến trên lược đồ. Nêu những chiến công của 1 số anh hùng- liệt sĩ trong chiến dịch 
(Phan Đình Giót, Tô Vĩnh Diện)
- Sau khi kết thúc đợt 2, các phóng viên phương Tây có phỏng vấn CT Hồ Chí Minh về triển vọng của cuộc k/c
- 18h 45' ngày 6/5 chiến sĩ Nguyễn Văn Bạch châm ngòi quả bộc phá 960 kg là hiệu lệnh tổng công kích của quân ta trên toàn mặt trận.
- Bắc bộ:
- Trung Bộ 
- Kết quả?
- Cuộc tiến công Đông Xuân19 53-1953 và chiến dịch Điện Biên Phủ thắng lợi có ý nghĩa gì?
GV: Phân tích bổ sung
GV tích hợp kiến thức văn học trong bài thơ Việt Bắc (Tố Hữu);bài thơ Hoan hô chiến thắng Điện Biên; 1 số nhận định nổi tiếng về ý nghĩa to lớn của chiến thắng Điện Biên Phủ
GV: Chiến thắng Điện Biên Phủ "lừng lẫy năm châu, chấn động dịa cầu ", báo hiệu sự thất bại của CNTD cũ. Với những biểu tượng lớn lao đó Điện Biên Phủ trở thành biểu tượng và niềm tự hào không chỉ của người Việt Nam mà còn của các dân tộc bị áp bức trên thế giới.
GV tích hợp kiến thức Toán học, văn học thuyết minh về tượng đài Chiến thắng Điện Biên phủ và khu di tích Điện Biên
CH: Theo em chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ có vai trò như thế nào trong việc giáo dục lòng yêu nước, đoàn kết các dân tộc cho thế hệ trẻ hôm nay?
GV tích hợp kiến thức môn GDCD để giáo dục niềm tự hào, lòng yêu nước và ý thức bảo vệ độc lập chủ quyền dân tộc trong bối cảnh hiện nay
CH: Tại sao nói: Di tích lịch sử Điện Biên Phủ chứa đựng các tiềm năng du lịch lịch sử - tâm linh? 
- HS trả lời
- GV nhận xét, chốt ý
- GV tích hợp môn Địa lí: về tiềm năng và thực trạng phát triển du lịch lịch sử - tâm linh của khu di tích Điện Biên 
- Di tích từng bước được giữ gìn, bảo vệ và tôn tạo, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu lịch sử, văn hóa của du khách trong và ngoài nước. 
=> Đây cũng là địa chỉ du lịch trọng điểm của nhiều du khách khi tới tham quan tỉnh Điện Biên.
I. Âm mưu mới của Pháp- Mĩ ở Đông Dương: Kế hoạch Na -Va
a. Hoàn cảnh ra đời của kế hoạch Na -va
- Pháp: Sau 8 năm chiến tranh, Pháp gặp khó khăn, bị loại khỏi vòng chiến đấu 39 vạn quân, ngày càng lâm vào thế bị động trên chiến trường.
"Pháp nhận thêm viện trợ của Mỹ
- Mĩ: ép Pháp phải kéo dài, mở rộng chiến tranh
" 7/5/1953 theo thỏa thuận của Mĩ, Pháp cử Na-va sang làm Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, vạch ra kế hoạch Na- va, dự định thực hiện trong vòng 18 tháng.
b. Nội dung: 
Chia làm 2 bước 
- Bước 1: Thu đông 1953- xuân 1954: phòng ngự, tiến công chiến lược. 
- Bước 2: Thu đông 1954: tổng tiến công chiến lược
c. Thủ đoạn: Tăng viện trợ cho quân viễn chinh, tăng cường ngụy quân. đưa lực lượng cơ động mạnh lên 84 tiểu đoàn, trong đó có 44 tiểu đoàn tập trung ở Đồng Bằng Bắc Bộ.
II. Cuộc tiến công chiến lược Đông- Xuân 1953-1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954
1. Cuộc tiến công chiến lược Đông- Xuân 1953-1954. 
a. Chủ trương, kế hoạch của ta trong Đông- Xuân 1953-1954
- Tập trung lực lượng mở những cuộc tiến công vào những hướng quan trọng mà địch tương đối yếu, nhằm tiêu diệt sinh lực địch, giải phóng đất đai.
- Chủ động phân tán lực lượng địch tạo điều kiện tiêu diệt chúng.
b. Diến biến: 
- 10/12/1953 ta tiến công và giải phóng thị xã Lai Châu ( trừ Điện Biên Phủ) 
"Na- va phải tăng viện cho Điện Biên Phủ 
" Điện Biên Phủ trở thành nơi tập trung quân thứ 2 của địch 
- Đầu 12/ 1953 Liên quân Lào- Việt tấn công Trung Lào, giải phóng Thà Khẹt, uy hiếp Xavanakhet và Sê nô"
 Na-va phải tăng cường cho Sê nô" Sê nô trở thành nơi tập trung quân 
thứ 3 của địch .
- Cuối 1/1954 Liên quân Lào -Việt tiến công địch ở Thượng Lào, giải phóng Nậm hu, Phong xa lì, căn cứ kháng chiến Lào được mở rộng."
 Na -va tăng cường cho Luông Pha Băng và Mường Sài " Luông Pha Băng trở thành nơi tập trung binh lực thứ 4 của địch. 
- Đầu 2/1954 ta tiến công địch ở Bắc Tây Nguyên , giải phóng Kon Tum, uy hiếp P lâycu " P lâycu trở thành nơi tập trung binh lực thứ 5 của địch
c. Ý nghĩa: Quân Pháp hoàn toàn rơi vào tình thế bị động. Kế hoạch Na- va bước đầu bị phá sản, tạo điều kiện thuận lợi cho ta giành thắng lợi trong chiến dịch Điện Biên Phủ
2. Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ
 ( 1954 )
a. Vị trí Điện Biên Phủ:
- Là thung lũng rộng lớn nằm ở Tây Bắc giáp Lào. Có vị trí quan trọng ở Đông Dương và cả Đông Nam Á.
b. Âm mưu của địch:
- Điện Biên Phủ có vị trí chiến lược quan trọng" Na- va cho Xây dựng Điện Biên Phủ thành một tập đoàn cứ điểm mạnh nhất Đông Dương
+ Tổng số quân địch lên tới 16 200 quân, bố trí thành 3 phân khu: Bắc, Trung tâm, Nam với 49 cử điểm.
" Pháp coi " Điện Biên Phủ là một pháo đài bất khả xâm phạm"
b. Chủ trương của ta: Đầu 12/1953 bộ chính trị và TU Đảng quyết định mở chiến dịch " Điện Biên Phủ ." Điện Biên Phủ trở thành điểm quyết chiến chiến lược giữa ta và địch.
* Công tác chuẩn bị: 
- Ta huy động mọi phương tiện và lực lượng vận chuyển hàng chục nghìn tấn vũ khí đạn dược , gạo ra mặt trận
- Đầu 3/1954 công tác chuẩn bị đã xong
* Diến biến: 
- Đợt 1: 13/3-17/3/1954, ta tấn công tiêu diết cứ điểm Him Lam và toàn bộ phân khu Bắc, diệt 2000 tên
- Đợt 2: từ 30/3-26/4/1954: Ta tấn công các cứ điểm phía Đông khu trung tâm E1, D1, C1,C2, A1 cuộc chiến đấu diến ra quyết liệt
- Đợt 3: từ 1-7/5/1954 :Ta tấn công khu Trung tâm và phân khu Nam, 17h 30' ngày 7/5/1954 tướng Đờ Cátx tơ ri cùng toàn bộ bộ tham mưu của địch đầu hàng . Chiến dịch kết thúc thắng lợi.
- Trên các chiến trường quân ta hoạt động mạnh tạo điều kiện cho Điện Biên Phủ giành thắng lợi.
* Kết quả 
- Đông- xuân 1953-1954 và chiến dịch Điện Biên Phủ ta loại khỏi vòng chiến đấu 128 200 tên, thu 19 000 súng các loại, phá hủy 162 máy bay, 81 đại bác
- Điện Biên Phủ,ta loại khỏi vòng chiến đấu 16 200 tên, hạ 62 máy bay, thu toàn bộ phương tiện chiến tranh
* Ý nghĩa: Chiến cuộc Đông- Xuân 1953-1954 đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ ta đã đập tan kế hoạch Na- va, giáng một đòn quyết định vào ý chí xâm lược của Thực dân Pháp, làm xoay chuyển cục diện chiến tranh ở Đông Dương, tạo điều kiện cho cuộc đấu tranh ngoại giao của ta giành thắng lợi.
- Là chiến thắng oanh liệt nhất của quân và dân ta trong cuộc đấu tranh chống Thực dân Pháp và can thiệp Mĩ, thể hiện tinh thần quyết chiến, quyết thắng và chủ nghĩa anh hùng cách mạn của quân và dân ta.
2.4.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
 Sau 2 năm học thực hiện các biện pháp trên, tôi đã tiến hành khảo sát, kiểm nghiệm học sinh khối 9 trường THCS Thành Tâm, huyện Thạch Thành – nơi tôi công tác. Nội dung khảo sát gồm 2 câu hỏi, bài viết trong vòng 20 phút:
1. Em hãy nêu diễn biến, kết quả và ý nghĩa của chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ? (kiểm tra kiến thức).
2. Em có thích học môn lịch sử không? (Câu hỏi khảo sát thăm dò)
Kết quả thu được như sau:
Năm học 2013-2014:
Khối

TS
HS
Chất lượng

Kết quả thăm dò
(trắc nghiệm)
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
Có
Không
trả lời
9
86
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
12
14
24
27,9
42
48,8
8
9,3
0
0
75
87,2
11
112,8

Năm học 2014-2015:
Khối

TS
HS
Chất lượng

Kết quả thăm dò
(trắc nghiệm)
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Kém
Có
Không
trả lời
9
78
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
11
14.1
21
26.9
39
50.0
7
9,0
0
0
72
92,3
6
7,7

Như vậy chất lượng học sinh sau khi thực hiện các biện pháp vượt trội hơn hẳn so với trước đó, số học sinh thích học môn lịch sử rất cao. Điều này chứng tỏ giải pháp trên của tôi đã thành công. Thực tế áp dụng cũng cho thấy phương pháp này đã đem lại nhiều hiệu quả cao trong dạy học như: Tạo ra tính trực quan, sinh động giúp các em dễ dàng nắm bắt kiến thức, hiểu sâu kiến thức; hạn chế cảm giác khô khan giáo điều trong các giờ học Lịch sử để môn học này trở nên gần gũi với các em hơn; đa số các em học sinh đều tỏ ra hứng thú với bài học, tạo ra sự tập trung chú ý cao độ, từ đó giúp các em khắc sâu biểu tượng về sự kiện hiện tượng lịch sử, các em có thể thuộc bài ngay tại lớp.
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
Đổi mới phương pháp dạy học để đào tạo những thế hệ tương lai có đầy đủ các yếu tố cần thiết về thể chất, trí tuệ, phát huy vai trò làm chủ, năng động sáng tạo, chiếm lĩnh tri thức, yêu Tổ quốc, xây dựng đất nước giàu mạnh. Để nâng cao chất lượng dạy học môn lịch sử thì yếu tố quyết định phải là học sinh có hứng thú học và yêu thích lịch sử. Bằng nhiều biện pháp giáo viên phải tạo được niềm đam mê, ham hiểu biết lịch sử cho học sinh. Giáo viên phải luôn suy nghĩ tìm tòi các phương pháp dạy học sao cho học sinh của mình có thể nắm bắt kiến thức một cách dễ hiểu nhất, giúp các em có hứng thú với bộ môn, tránh sự gò bó, áp lực nặng nề khi học bộ môn. 
Vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học Lịch sử THCS sẽ khắc phục được sự gò ép, bắt buộc, là yếu tố quyết định đến chất lượng dạy của giáo viên và chất lượng học tập của học sinh. Đây là điều cần thiết bởi cùng với các phương pháp dạy học khác, cách làm này góp phần tạo ra sự mới mẻ, khơi gợi được hứng thú của người học tiến tới thực hiện chương trình đổi mới thay sách giáo khoa vào năm 2018 tới đây.
Khi thực hiện cách làm này chúng ta cần chú ý:
- Giáo viên khi vận dụng cách làm này và hướng dẫn học sinh học Lịch sử cần có sự đầu tư về thời gian, tích cực tự học, tự nghiên cứu, vận dụng sáng tạo, khéo léo. Trong mỗi tiết học, cần điều tiết, phân phối thời gian hợp lý, tuân theo nguyên tắc dạy học tích hợp, không tham lam ôm đồm kiến thức, không nên lạm dụng kiến thức liên môn quá nhiều, tránh xa rời phương pháp đặc trưng của bộ môn biến giờ học Lịch sử thành môn học khác.Đặ biệt khi tích hợp kiến thức văn hoc GV cần nghiên cứu và chắt lọc các tích đoạn thơ, văn thật ngắn, có nôi dung tiến bộ, phản ánh lịch sử một cách chân thực nhất, phù hợp với yêu cầu giáo dục và giáo dưỡng của bài học, tránh ôm đồm làm loãng nội dung bài lịch sử.
- Tùy từng tiết bài, từng đơn vị kiến thức để vận dụng dạy tích hợp, không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp dạy học khác cũng như những thiết bị, đồ dùng dạy học. Cần phối hợp linh hoạt giữa các cách làm để bài học vừa sinh động, vừa đảm bảo trọng tâm kiến thức bài học.
- Dạy học Lịch sử không phải một giờ giảng Văn, dạy học Địa lí hay Âm nhạc, Mĩ thuật, cho nên việc dành quá nhiều thời gian để chau chuốt cho nó sẽ gây tác dụng ngược, khiến lãng phí thời gian, mất nhiều công sức mà không tập trung được vào mục đích của bài học. Khi đã vận dụng cách dạy này thì cần có định hướng để vận dụng ở mức độ vừa phải, chính xác.
- Giáo viên cần có sự đầu tư cả về thời gian và trí tuệ, tự bồi dưỡng cho mình để có kiến thức sâu rộng ở nhiều môn; năng động, sáng tạo để tìm ra một con đường ngắn nhất để học sinh đến với tri thức của nhân loại. Đặc biệt với giáo viên dạy lịch sử phải là người đam mê Lịch sử và am hiểu về nhiều lĩnh vực.
Trên đây là một số kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học môn Lịch sử THCS. Qua việc tìm hiểu và vận dụng, tôi nhận thấy cách làm này đã góp phần đáng kể đem lại kết quả tích cực trong công tác giảng dạy của người giáo viên và quá trình học tập của học sinh, bước đầu đã giảm bớt được tâm lý ngại học Lịch sử, khơi gợi trong học sinh tình yêu đối với môn học, đồng thời đem đến cho các em cái nhìn mới, tư duy mới về môn học này. Đôi khi, sự kết hợp giữa các môn học- dạy học liên môn- có thể tạo nên những điều thú vị và hiệu quả bất ngờ. Hi vọng kinh nghiệm "Một số kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn để dạy học hiệu quả nội dung Lịch sử Việt Nam-Lớp9 THCS” sẽ góp phần hữu ích đối với quá trình dạy học của các đồng chí, đồng nghiệp.
XÁC NHẬN 
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Đỗ Mạnh Hùng
Thành Tâm, ngày 10 tháng 3 năm 2016
NGƯỜI VIẾT SÁNG KIẾN
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của bản thân, không sao chép nội dung của người khác.
Lưu Thị Linh

 TÀI LIỆU THAM KHẢO 
TT
TÊN TÀI LIỆU
1


2
Những câu chuyện Lịch sử Việt Nam

3
SGK Ngữ văn lớp 9

4
Tư liệu Lịch sử 9

5
Tuyển tập những bài ca đi cùng năm tháng

6
Từ điển địa danh Lịch sử Việt Nam

7
Tuyển tập thơ Tố Hữu

8
Đại Nam quốc sử diễn ca