Sáng kiến kinh nghiệm Một vài biện pháp giúp học sinh lớp 5 yêu thích học Lịch sử

ng bài này có ở các bài: bài 1; bài 2; bài 5; bài 6).
Thông thường đối với dạng bài này giáo viên nên sử dụng các phương pháp như kể chuyện, sắm vai .... Giáo viên có thể vừa là người dẫn chuyện, trực tiếp kể chuyện có thể là người dẫn dắt, gợi ý giúp học sinh nắm vững cốt truyện.
Ví dụ: Khi dạy bài “Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước”, giáo viên kể chuyện “Hai bàn tay”. Khi vào Sài gòn Nguyễn Tất Thành gặp lại anh Tư Lê người quen cũ lúc còn ở Phan Thiết . Người tâm sự với Tư Lê: Tôi muốn ra các nước phương Tây xem họ làm như thế nào sau đó trở về giúp đồng bào chúng ta . Nhưng chúng ta lấy tiền đâu để đi Tư Lê nói lại. Nguyễn Tất Thành giơ hai bàn tay nói: “Đây tiền đây, tiền đây! Chúng ta làm bất cứ việc gì để sống và để đi.” Tư Lê không giữ lời hứa, Bác một mình làm phụ bếp trên tàu La-tu-sơ-trơ-rê-vin ra nước ngoài tìm đường cứu nước.Bác đã bôn ba hơn 30 năm ở nước ngoài, làm đủ mọi nghề để sống như phụ bếp, bồi bàn, quét tuyết, phóng ảnh, vẽ đồ cổ mĩ nghệ Trung Quốc, dạy học, viết báovà tìm ra con đường cứu nước cho dân tộc.Thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng cứu nước, học sinh càng biết ơn Bác đã tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc ta để có cuộc sống như ngày nay.
Ví dụ: “ Bài 17: Chiến thắng Lịch sử Điện Biên Phủ” ( trang 37)
GV dùng phương pháp kể chuyện kể cho HS nghe câu chuyện anh hùng: Tô Vĩnh Diện lấy thân mình chèn pháo, Phan Đình Giót lấy thân mình lấp lỗ châu mai, Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng,..
Sau đó cho HS quan sát những bức hình sau:
H17: Bế Văn Đàn lấy thân mình làm giá súng H18: Tô Vĩnh Diện lấy thân
 mình chèn pháo
 HS Tiểu học rất thích nghe kể chuyện, Giáo viên vận dụng phương pháp kể chuyện vào dạy học đã giúp các em tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng, dễ nhớ, và thú vị.
3.1.3. Tạo hứng thú học tập cho học sinh qua việc đổi mới các hình thức tổ chức dạy học.
Trong hoạt động học tập, hứng thú là yếu tố quan trọng thôi thúc học sinh nắm bắt tri thức một cách nhanh hơn, sâu sắc hơn. Khi có hứng thú học tập, học sinh sẽ say mê trong học tập, việc lĩnh hội tri thức trở nên dễ dàng hơn và ngược lại, khi nắm bắt được vấn đề, tức hiểu được bài thì người học lại có thêm hứng thú học tập, nhờ đó kết quả học tập của các em ngày càng được nâng cao, phát triển một cách tích cực. Như đại văn hào Macxim Goocki khái quát: “Tài năng, nói cho cùng là tình yêu đối với công việc”. Chính vì vậy, việc tạo hứng thú học tập cho người học là một trong những yêu cầu nhất thiết đối với việc dạy học. Với các kiểu bài có dạng bài ôn tập, tổng kết; các bài về nhân vật, sự kiện, tôi đã vận dụng tổng hợp phương pháp như hoạt động nhóm, hỏi đáp, quan sát,.. thông qua hình thức tổ chức trò chơi tạo hứng thú học tập cho các em.
* Trò chơi giải mật mã
 Phần củng cố bài học, giáo viên đưa ra một bông hoa bằng giấy có 4 cánh, mỗi cánh hoa là mỗi dữ kiện, nhụy hoa là một “mật mã” :
* GV nêu câu hỏi để học sinh tìm ra các dữ kiện trên mỗi cánh hoa:
- Cánh hoa 1: Ngày 5/6/1911 đã diễn ra sự kiện lịch sử gì?
- Cánh hoa 2: Cách mạng tháng Tám thành công vào thời gian nào?
- Cánh hoa 3: Ngày khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa?
- Cánh hoa 4: “ Hỡi đồng bào cả nước. Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa đã cho họ những quyền không ai xâm phạm được,...quyền được sống, quyền được tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc...” là đoạn trích trong tác phẩm nào?
* Cho học sinh lựa chọn cánh hoa để trả lời.
* Khi đã tìm được tất cả câu trả lời ở các cánh hoa, giáo viên cho học sinh tìm mối liên hệ giữa các dữ kiện đó để giải mật mã ở nhụy hoa.
* Đáp án:
- Cánh hoa 1: Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước
- Cánh hoa 2: 19/8/1945.
- Cánh hoa 3: 2/9/1945.
- Cánh hoa 4: Tuyên ngôn Độc lập.
- Nhụy hoa: “Mật mã: Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập”
* Trò chơi ô chữ
Sau phần ôn tập, hệ thống hoá có thể cho học sinh chơi trò chơi “Ô chữ” để củng cố kiến thức.
Ví dụ: Khi dạy bài “Ôn tập: Chín năm kháng chiến, bảo vệ độc lập dân tộc (1945-1954)” ( trang 40), GV có thể cho HS chơi trò chơi ô chữ như sau:
a/ Chuẩn bị:
Ô chữ gồm 8 ô hàng ngang và 1 ô hàng dọc
1

















2
















3















4















5















6















7















8

















- Dựa vào các gợi ý sau để tìm chữ cái :
Để đẩy lùi giặc đói, Bác Hồ tổ chức ngày này ?
Để đẩy lùi giặc dốt, Bác Hồ tổ chức lớp học này ?
Nhân dân Phú Thọ đã làm gì để chống quân Pháp nhảy dù ?
Thu - Đông 1947, Việt bắc trở thành: “......Giặc Pháp”.
Ngày 16/09/1950, quân ta nổ súng tấn công cứ điểm này ?
Tên của người anh Hùng “Chặt cánh tay phá đồn địch” ?
Ngày 01/05/1954, ta mở.... tấn công lần thứ 3 đánh chiếm các cứ điểm còn lại trong chiến dịch Điện Biên Phủ.
Tên của người anh hùng lấy thân mình lấp lỗ châu mai 
- Đáp án:
1

N
G
À
Y
Đ
Ồ
N
G
T
Â
M





2

B
Ì
N
H
D
Â
N
H
Ọ
C
V
Ụ



3






C
Ắ
M
C
H
Ô
N
G

4


M
Ồ
C
H
Ô
N







5




Đ
Ô
N
G
K
H
Ê




6







L
A
V
Ă
N
C
Ầ
U
7






Đ
Ợ
T






8
P
H
A
N
Đ
Ì
N
H
G
I
Ó
T





- Tất cả các chữ cái ghép lại thành từ “ Thắng lợi”.
Đây là phương pháp học mà chơi, chơi mà học có hiệu quả giáo dục cao. Học sinh phát tận dụng hết vốn kiến thức của mình để có thể trả lời đúng câu hỏi. Khuyến khích được tất cả các Hs trong lớp được tham gia, tạo không khi sôi nổi, vui tươi, hào hứng trong các em.
* Hình thức tổ chức tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp
 Ngoài việc đổi mới hình thức tổ chức dạy học qua một số trò chơi học tập như đã nêu, tôi còn tổ chức cho học sinh được đi thăm quan các di tích lịch sử địa phương như : đình, chùa Chu Quyến - di tích lịch sử cấp quốc gia. Học sinh còn được vào viếng các anh hùng liệt sĩ tại nghĩa trang liệt sĩ xã nhà. Tất nhiên là giáo viên không quên nhắc học sinh đem theo sổ tay lịch sử để ghi chép và lưu giữ những điều thu thập được. Học sinh rất phấn khởi, hào hứng với hoạt động này. Qua mỗi chuyến thăm quan như vậy, các em được hiểu thêm về truyền thống lịch sử địa phương nói riêng và lịch sử của dân tộc ta nói chung. Từ đó giáo dục cho học sinh lòng yêu nước và tự hào dân tộc, ý thức và trách nhiệm của bản thân đối với quê hương, đất nước. Mặt khác, góp phần giúp học sinh thêm yêu lịch sử và thích học phân môn lịch sử.
Ảnh học sinh lớp 5A1 thăm di tích lịch sử địa phương
 Như vậy, qua việc đổi mới hình thức tổ chức dạy học bằng một số trò chơi và thăm quan thực tế các di tích lịch sử địa phương đã tạo cho các em hứng thú học tập rất lớn. Các em nắm nội dung bài nhanh hơn, hiểu sâu hơn và khắc sâu- nhớ lâu hơn. Nhiều em bày tỏ mong muốn được cô cho đi thăm các di tích lịch sử nhiều hơn nữa.
3.1.4. Ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng thiết bị dạy học một cách hiệu quả.
 Qua thăm dò ý kiến, khảo sát, điều tra, tôi thấy học sinh rất hứng thú với giờ học lịch sử có sử dụng công nghệ thông tin, những hình ảnh, những thước phim được trình chiếu, giúp cho các em nhớ lâu hơn nhân vật lịch sử, sự kiện lịch sử.
Ví dụ : Bài “Tiến vào Dinh Độc Lập”, kết thúc phần trình bày trận đánh bằng lời, tôi đã cho HS xem 1 đoạn video về Tiến vào Dinh Độc Lập. ( Ở bài dạy này tôi đã sử dụng phương tiện dạy học hiện đại là bài giảng điện tử nên rất có hiệu quả và khoa học ). Tất cả những hình ảnh, lược đồ, sơ đồ, đoạn phim tư liệu làm phương tiện trực quan phải rõ ràng, chính xác và làm nổi bật được nội dung bài dạy, nội dung tìm hiểu.
Ví dụ: Bài : “Thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, tôi đã cho học sinh xem video Bác Hồ đọc lời kêu gọi toàn Quốc kháng chiến, xem đoạn phim về tinh thần đấu tranh của nhân dân cả nước hưởng lời kêu gọi của Bác. Sau đó cho học sinh thảo luận nhóm để rút ra nhận xét về tinh thần chiến đấu của nhân dân ta hưởng ứng lời kêu gọi của Bác như thế nào?
 Tất cả những bài học mà được minh họa bằng những thước phim, bằng những video clip thì học sinh đều rất hứng thú, rất tập trung chú ý xem từng chi tiết nhỏ. Sau đó chính tự các em lại sôi nổi bình luận, nhận xét, nêu cảm nghĩ về nội dung bài
Ví dụ: Giáo án điện tử bài “ Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ”: Tôi đã chiếu cho học sinh được quan sát lược đồ trận đánh. Những đường rút lui của giặc thì tôi đặt hiệu ứng màu đen và mờ dần rồi tắt. Còn đường tiến công của quân ta được đặt hiệu ứng màu đỏ và nhấp nháy nhiều lượt liên tục khiến học sinh rất hưng phấn, thích thú và hả hê khi xem:
Khi sử dụng lược đồ nêu diễn biến trận đánh, tôi đã làm những mũi tên động, màu sắc và âm thanh phù hợp ở từng địa điểm quan trọng. Biết kết hợp hài hòa giữa công nghệ thông tin với các thiết bị dạy học khác như bản đồ, tranh ảnh, phiếu học tập,Chính vì như vậy nên hiệu quả giờ dạy rất cao.
Chính nhờ việc sử dụng phong phú đồ dụng dạy học kết hợp với ứng dụng công nghệ thông tin như vậy đã giúp học sinh gần gũi với các sự kiện, nhân vật lịch sử hơn dễ gây cho các em ấn tượng sâu sắc, hứng thú tìm tòi, học tập. Nó tạo điều kiện cho học sinh dễ nhớ, nhớ lâu phát triển năng lực chú ý quan sat, óc tò mò khoa học. Đặc biệt, nó phù hợp với đặc điểm nhận thức, đặc điểm lứa tuổi của các em.
3.1.5. Tổ chức giao lưu về Lịch sử chọn danh hiệu “Nhà Sử học trẻ tuổi”
Những buổi giao lưu về Lịch sử là hình thức ngoại khoá tích cực nhằm kích thích học sinh học tập. Buổi giao lưu ấy được tổ chức giữa các tổ trong lớp 5C để chọn ra được người am hiểu Lịch sử nhất, người kể chuyện hay nhất, người hùng biện giỏi nhất,
Ví dụ: Buổi giao lưu về: “Kể chuyện lịch sử”, “Hùng biện về lịch sử địa phương”; “Hướng về cội nguồn”,mà tôi tổ chức cho lớp 5A1 đã thu được kết quả đáng kể. Mục đích của cuộc thi là chọn ra được những học sinh đạt điểm 9-10 để trao tặng danh hiệu “Nhà Sử học trẻ tuổi” . Những học sinh đạt danh hiệu “Nhà Sử học trẻ tuổi” sẽ được ghi vào “sổ vàng” của lớp (sổ ghi những người có thành tích cao trong học tập và rèn luyện ). Và tất nhiên “Nhà Sử học trẻ tuổi” của lớp sẽ được biểu dương trước lớp và nhận phần thưởng. Phần thường có thể là: một cuốn truyện tranh, một cuốn thơ, một hộp màu, hộp bút,  
Nội dung yêu cầu cho học sinh rất phong phú, đa dạng. Ví dụ:
Hãy kể về một anh hùng dân tộc trong chiến dịch Điện Biên Phủ
Hãy kể một mẩu chuyện về Bác Hồ
Hùng biện về lịch sử địa phương mình
Nêu tên các nhân vật lịch sử gắn với các sự kiện lịch sử và mốc thời gian tương ứng đã học( đã cho sẵn),
Kết quả: Thông qua những cuộc giao lưu này, học sinh của lớp rất phấn khởi, hào hứng tham gia. Nhiều học sinh đã có tiến bộ rõ rệt qua từng tiết học về kiến thức lịch sử, về kĩ năng giao tiếp, kĩ năng kể chuyện, về ý thức học tập, Nhiều em đã đạt thành tích xuất sắc trong cuộc thi:
Em Nguyễn Thảo Mai (Tổ 1) kể chuyện lịch sử hấp dẫn làm bao “khán giả”cảm động đến rơi lệ.
Em Nguyễn Hoài Ngọc ( tổ 1) hùng biện về lịch sử địa phương xuất sắc đến mức “khán giả” đều trầm trồ thán phục và đều thấy yêu hơn, tự hào hơn về quê hương mình,
Ảnh học sinh lớp 5A1 đạt danh hiệu Nhà sử học trẻ tuổi được phần thưởng trong cuộc giao lưu “Kể chuyện lịch sử ”
Em Nguyễn Thảo Mai ( tổ 1)
Em Nguyễn Phương Ly ( tổ 2 )
 3. Em Trần Thảo Vân ( tổ 3 )
Ảnh học sinh lớp 5A1 đạt danh hiệu Nhà sử học trẻ tuổi được phần thưởng trong cuộc giao lưu “ Hùng biện về lịch sử địa phương”
Em Nguyễn Hoài Ngọc (tổ 1)
Em Trần Như Quỳnh ( tổ 3 )
3. Em Nguyễn Anh Thư ( tổ 4)
 4. Em Nguyễn Thị Duyên ( 2 )
3.2. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM CÓ SO SÁNH ĐỐI CHIẾU
Qua một năm thực hiện 5 biện pháp giúp học sinh lớp 5 yêu thích học Lịch sử cho học sinh lớp 5A1 của trường, với sự dày công hướng dẫn của giáo viên và lòng quyết tâm của học sinh, kết quả thu được trong công tác dạy- học phân môn Lịch sử lớp 5A1 thật đáng khích lệ:
* Về hứng thú học tâp: 100% học sinh đều thích học phân môn lịch sử, các em luôn mong đến giờ lịch sử để được học, để được hiểu biết thêm về truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông. Cả lớp không còn có học sinh “sợ” học lịch sử hoặc cảm thấy nhàm chán học về phân môn học này.
* Về vở ghi: 100% học sinh có vở viết “Khoa - Sử - Địa”, các em đều biết tự ghi nội dung theo ý hiểu của mình.
* Về ý thức : Hầu hết học sinh đều có ý thức vươn lên trong học tập: tinh thần chuẩn bị đồ dùng, tư liệu lịch sử cho bài mới tốt; Nhận thức sâu sắc hơn về truyền thống dân tộc, thêm yêu và tự hào về quê hương đất nước, ý thức được bổn phận, trách nhiệm của bản thân đối với dân tộc.
Kết quả thực nghiệm qua kiểm tra cuối năm học đạt như sau:
Nhóm
Lớp
Sĩ số
Điểm từ 5 trở lên
Điểm dưới 5
9 -10
7 - 8
5 - 6

SL

%

SL

%

SL

%

SL
Thực nghiệm
5A1
35
25
71,0
10
29,0
0
0
0

Đối chứng

5A2
35
8
23
12
34,2
15
42,8
0
Kết quả đối chứng
Tăng

17
48,5






Giảm





15
42,8

PHẦN BA
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN CHUNG
 Để dạy học lịch sử lớp 5 đạt hiệu quả, người giáo viên cần phải phối hợp các phương pháp và các hình thức tổ chức dạy học lịch sử rất đa dạng. Muốn làm được điều đó, giáo viên phải thực hiện:
Nắm vững chương trình;
 Nắm vững đặc trưng phương pháp bộ môn;
Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh để minh hoạ;
Ứng dụng công nghệ thông tin trong mỗi bài giảng;
Giáo viên cần hướng dẫn khích lệ động viên các em học còn yếu , nhút nhát bằng sự yêu thương gần gũi và cái tâm của người thầy,tạo hứng thú, niềm tin cho các em trong quá trình học tập.
Có như vậy thì học sinh mới hứng thú, tạo hiệu quả cao trong những tiết Lịch sử.
KIẾN NGHỊ
-Bộ Giáo dục cần tạo điều kiện trang bị cho nhà trường các bộ tranh ảnh lịch sử dạng dùng cho tiểu học, có sách tham khảo lịch sử cho giáo viên, các loại băng hình, tư liệu về các chiến dịch.
- Phòng giáo dục nên tổ chức giao lưu giữa các nhà trường về môn lịch sử vì đây là môn học giúp học sinh “Tìm về cội nguồn dân tộc”hoặc những cuộc thi về sử học.
-Nhà trường cần tổ chức cho tất cả học sinh đi tham quan bảo tàng lịch sử,di tích lịch sử,thực địa.
Trên đây là một vài kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong nhiều năm giảng dạy môn lịch sử lớp 5. Song những kết quả đạt được chỉ là bước đầu. Rất mong được sự góp ý kiến của các đồng nghiệp và lãnh đạo ngành.
 *Tôi xin cam đoan đè tài tren do tôi tự nghiên cứu , tự viết . Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiêm với cấp trên .
TÀI LIỆU THAM KHẢO
 1. Viết và trao đổi sáng kiến kinh nghiệm - Một phương thức tự học của giáo viên và cán bộ quản lý trường học - Lục Thị Nga - Tạp chí tự học số11(10/2000) 
 2. Sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 5 ( Nhà xuất bản giáo dục).
 3. Vở bài tập lịch sử lớp 5- Nhà xuất bản giáo dục
 4.Các website: violet.com.vn, tailieu.vn, vietnamnet.vn,
 5. Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, NXB giáo dục, năm1998.
 6. Thông tin trên website của bộ giáo dục và đào tạo 
 7. Lịch sử truyền thống đấu tranh của Đảng bộ và nhân dân huyện, xã giai đoạn 1945 - 2005 ( nơi tôi đang công tác)
 8. Hướng dẫn tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh lớp 5 ( Nhà xuất bản giáo dục )
Nhận xét của hội đồng khoa học cấp cơ sở 
Nhận xét của hội đồng khoa học phòng giáo dục cấp huyện.
.. Nhận xét của hội đồng khoa học phòng giáo dục cấp thành phố .
	Phòng giáo dục và đào tạo	 
 Huyện Ba vì.
Tên sáng kiến kinh nghiệm
“Một vài biện pháp giúp học sinh lớp 5 yêu thích học lịch sử ”
Môn lịch sử .
Năm học : 2016-2017