Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm khi lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử lớp 12 ở trường THPT Nga Sơn

c lệnh diệt “giặc đói” Bản thân Bác cũng nhịn ăn để dành gạo cứu đóiBác đã từng căn dặn các vị lãnh đạo “ Độc lập dân tộc phải gắn liền với chủ nghĩa xã hội đem lại cơm no, áo ấm cho dân, nếu độc lập, dân còn nghèo đói thì độc lập không có nghĩa lí gì”.
- Khi Thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta: Người và Đảng chủ trương nhân nhượng để cho dân tộc ta tránh một cuộc chiến tranh bất lợi, nhưng càng nhân nhượng thực dân Pháp càn lấn tới quyết tâm cướp nước ta một lần nữa Người kiên quyết kêu gọi nhân dân chiến đấu đến giọt máu cuối cùng để bảo vệ nền độc lập tự do của Tổ quốc.
 - Sau hiệp định Giơ-ne-vơ đất nước ta tạm thời chia làm hai miền miềm Bắc được giải phóng tiến lên xây dựng CNXH, miền Nam vẫn còn nằm trong vòng kìm kẹp của Mĩ-ngụy. Sau khi thất bại trong chiến lược “Chiến tranh đặt biệt” Mĩ trực tếp nhảy vào miền Nam Bác kêu gọi cả nước đứng lên chống Mĩ. Người nói “ Dù Mĩ có đưa mấy chục vạn quân vào miền Nam, nhân dân ta cũng quyết tâm đánh bại chúng, chúng càng thua đau ở miền Nam thì chúng điên cuồng ném bom miền Bắc. Đế quốc Mĩ giống như con thú dữ bị thương cố giãy giụa trước hơi thở cuối cùng. Không có gì quí hơn độc lập tự do. Đến ngày thống nhất ta xây dựng đất nước đàng hoàng hơn tươi đẹp hơn” Bác nhiều lần nói“Miền Nam trong trái tim tôi”. Khi tuổi đã cao mỗi buổi sáng thức dậy Bác đều gọi các chiến sĩ bảo vệ vào hỏi miền Nam hôm nay thắng lợi ở đâu , đồng bào ta trong đó thế nào. Bác có một ước mơ khi nước nhà thống nhất sẽ vào thăm đồng bào miền Nam. Nhiều lúc khi còn chiến tranh Bác đề nghị và thăm miền Nam nhưng các đồng chí Trung ương không đồng ý. Cứ mỗi độ xuân về, tết đến Người đều có thư chúc tết đồng bào cả nước. Người căn dặn đồng bào cả nước “Đánh cho Mĩ cút, đánh cho ngụy nhào, Bắc Nam sum họp xuân nào vui hơn"
 * Tình yêu thương con người:
 Một khía cạnh đạo đức cao quý ở Hồ Chí Minh chính là tình yêu thương con người bao la. Ở góc độ này giáo viên có thể khai thác và sử dụng các nguồn tài liệu sau đây để lồng ghép vào các bài dạy có sự kiện liên quan:
+ Trong bài 18- Lịch sử 12: Những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp - Mục III: Chiến dịch Việt Bắc Thu- Đông 1947 và việc đẩy mạnh kháng chiến toàn dân, toàn diện. Trong chiến dịch Biên giới Thu – Đông 1947 trong một lần người đã đến thăm người tù binh Pháp, giữa mùa đông giá lạnh, thấy anh rét run người, Bác đã lấy chiếc áo khoác đang mặc trên người khoác lên người anh ta khiến cho người tù binh Pháp đã rơi lệ.
 +Tình yêu thương con người bao la của Bác còn được thể hiện qua rất nhiều câu chuyện khác, qua những vần thơ, câu hát làm lay động lòng người. Tình yêu đó không chỉ dành cho quê hương, cho tổ quốc mà còn dành cho tất cả mọi thế hệ “ Bác thương các cụ già xuân về mua biếu lụa, Bác thương đàn em nhỏ Trung thu gửi cho quà. Bác thương đoàn dân công đêm nay ngủ ngoài rừng, Bác thương người chiến sỹ đêm gác ngoài biên cương, Bác viết thư thăm hỏi, gửi muôn vàn yêu thương”.
* Giáo dục tư tưởng: Chăm lo, bồi dưỡng cho các thế hệ cách mạng đời sau.
- Khi dạy bài 13- Lịch sử 12: Phong trào dân tộc dân chủ 1925- 1930 - Mục 1: Hội Việt Nam cách mạng thanh niên. Khi tìm hiểu về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc giáo viên nêu rõ. Để giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp Người rất chăm lo bồi dưỡng tinh thần cách mạng cho thế hệ thanh niên. Người tập hợp thanh niên yêu nước trong tổ chức “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên” giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác-Lê Nin cho thanh niên. Người mở lớp huấn luyện, đào tạo cho thanh niên yêu nước từ trong nước sang. Một số thanh niên xuất sắc được chọn đi học trường Đại học Phương Đông ở Liên xô, một số học trường quân sự ở Trung Quốc và Liên xô, còn lại về nước hoạt động. Những người này trở thành những cán bộ cốt cán của Đảng sau này như đồng chí Trần Phú, Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Hồng Phong.Còn lại cử về nước hoạt động đi vào phong trào công nhân tổ chức, giác ngộ quần chúng đấu tranh gây dựng cơ sở cách mạng. Để chuẩn bị ra đời một Đảng của giai cấp công nhân năm 1925 Người thành lập tổ chức “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên” Hội Việt Nam cách mạng Việt Nam là tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam sau này. 
 Qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng chăm lo bồi dường đội ngũ kế cận, chăm lo giáo dục tưởng cách mạng cho thế hệ thanh niên giúp cho học sinh nhận thức được tổ chức Đoàn là cánh tay đắc lực của Đảng, Hội Việt Nam cách mạng thanh niên là tiền thân của sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam. Nhận thức được vai trò của thế hệ thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngày nay trong sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện đại hóa thanh niên là lực lượng nòng cốt của sự nghiệp này. Vì thanh niên là lực lượng có sức khỏe, có hoài bão, có nghị lực, có văn hóa.từ đó ra sức học tập, chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức nhân loại góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Khi dạy bài 17- Lịch sử 12 “ Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà từ sau ngày 2-9-1945 đến trước ngày 19-12-1946” . Mục II.2. Giải quyết nạn đói, nạn dốt, khó khăn về tài chính. Giáo viên kể chuyện: Trong dịp khai trường đầu tiên của học sinh, Hồ chủ tịch căn dặn thế hệ trẻ: “Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong, chờ đợi các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không. Chính là nhờ phần lớn ở công học tập của các em” và Bác căn dặn thanh thiếu niên, nhi đồng “Muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra sức làm việc dể chuẩn bị cho cái tương lai đó. Ngày nay các cháu là nhi đồng ngày mai các cháu là chủ của nước nhà, của thế giới. Các cháu đoàn kết thì thế giới hòa bình,và dân chủ, sẽ không có chiến tranh.Các cháu phải thi đua, tùy theo sức của các cháu, làm việc gì có ích cho kháng chiến thì thi đua vậy”.Giáo viên liên hệ thực tế để giáo dục học sinh. Ngày nay đất nước hòa bình, cả nước tiến hành công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước thì mỗi học sinh phải ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, chiếm lĩnh đỉnh cao của tri thức. Để sau này góp phần xây dựng quê hương, đất nước...
*Giáo dục đạo đức Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư 
 Để giáo dục cho học sinh đức tính giản dị, cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư của Bác, giáo viên có thể sử dụng một số tư liệu sau đây để lồng ghép vào những bài dạy liên quan: 
+ Thời kỳ Bác đang tìm đường cứu nước, Bác đã đặt chân đến nhiều quốc gia và đã làm nhiều nghề để kiếm sống, như làm phụ bếp trên tàu Đô đốc Lattusotrevin, hay nghề cào tuyết, đốt lò, làm phụ bếp cho khách sạnnhững công việc vô cùng vất vả, đòi hỏi một tinh thần chịu đựng, chịu khó nhưng đối với Bác lại rất bình thường, thể hiện một con người rất giản dị, cần kiệm, chăm chỉ. Thời gian này, mặc dù rất bận bịu với công việc nhưng Bác vẫn tranh thủ học Ngoại ngữ , nhờ đó người đã biết rất nhiều thứ tiếng và có thể giao tiếp với nhiều người nước ngoài, thậm chí trong thời gian bệnh nặng người vẫn còn tranh thủ học thêm tiếng Tây Ban Nha. Trong cuộc tổng di chuyển năm 1946 dù còn một ngày Bác vẫn cuốc đất, trồng rau. Những năm diệt “ Giặc đói” Bác kêu gọi mọi người thực hiện tiết kiệm để giúp đỡ người “ đói khổ.
+ Bác Hồ của chúng ta vô cùng giản dị, dù ở cương vị nào lối sống của Người cũng giản dị, một đôi dép cao su, bộ đồ ka ki đã ngả màu theo thời gian. Người sống giản dị nhưng không tầm thường, trên thế giới không có vị lãnh tụ nào mà suốt cuộc đời với bộ đồ kaki đã ngả màu với đôi dép cao su đã mòn gót, sống trong ngôi nhà sàn. Người sống thanh bạch không ham địa vị, không màng danh lợi Người nhiều lần tâm sự: “ Tôi có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước nhà hoàn toàn độc lập, dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Nếu nhân dân tín nhiệm tôi đứng ra gánh vác công việc nước, không được nhân dân tín nhiệm thì tôi về làm bạn với trẻ chăn trâu và cụ già hái củi.”.Trong bữa ăn các món ăn rất giản dị, thịt gà do Người nuôi, cá bắt dưới hồ, có khi Người để lại đĩa thịt gà mà ăn trọn những quả cà xứ nghệ. Có lúc nhà nước đề nghị phong tặng huân chương và tạc tượng Bác. Bác nói” Đất nước có chiến tranh các chú để đồng đúc đạn để đánh giặc. Đức tính giản dị của Bác được nhà thơ Tố Hữu ca ngợi “Mong manh áo vải hồn muôn trượng, hơn tượng đồng phơi những lối mòn”.Có một nhà báo nước ngoài khi nhận xét về Người “ Người giống một thầy giáo ở nông thôn hơn là vị chủ tịch nước”. 
- Khi dạy bài 22- Lịch sử lớp 12: Nhân dân hai miền trực tiếp chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược (1965-1973). Nhân dân miền bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất. Phần III: Chiến đấu chống chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh, Đông Dương hóa chiến tranh”. Sau khi trình bày âm mưu của Mĩ trong chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh và Đông Dương hóa chiến tranh”. Giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của nhân dân ta ở hai miền Nam Bắc trên đà thắng lợi thì ngày 2-9-1969 chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời. Một tổn thất lớn đối với dân tộc ta. Suốt cuộc đời Người chiến đấu, hi sinh vì độc lập dân tộc vì sự ấm no của nhân dân ta. “ Nước Việt Nam đã sinh ra chủ tịch Hồ Chí Minh Người đã làm rạng rỡ non sông ta, đất nước...” Người không còn nữa biến đau thương thành hành động, nhân dân hai miền Nam -Bắc đẩy mạnh cuộc kháng chiến đánh cho Mĩ cút, đánh cho Ngụy nhào làm nên đại thắng mùa xuân năm 1975 thống nhất đất nước. Giáo viên cho học sinh xem đoạn phim tư liệu “ Những phút giây cuối đời của Bác” để học sinh một lần nữa ghi sâu những hình ảnh về Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
 Trên đây là một vài phương pháp lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng, ấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử lớp 12 mà tôi đã đưa ra trong đề tài của mình. Có thể nói rằng: dạy học là việc làm sáng tạo, giáo viên được mệnh danh là “kĩ sư tâm hồn, là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa” . Vì vậy để dạy tốt và gây hứng thú cho học sinh, góp phần giáo dục đạo đức cho học sinh qua tiết học lịch sử thì mỗi giáo viên cần phải sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp tùy theo nội dung bài học, tùy theo đối tượng học của từng khối, lớp. Đối với việc lồng ghép giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong tiết học lịch sử, thì giáo viên phải biết linh hoạt, phân bố thời gian, kiến thức cho phù hợp với từng bài. Tránh tình trạng giáo viên quá sa đà dẫn đến việc biến tiết học lịch sử thành tiết kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh. Không truyền thụ hết nội dung trong bài học. 
 Ngoài tiết học trên lớp tôi cho học sinh về nhà sưu tầm những câu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác và ra bài tập tại lớp dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm, chủ yếu làm vào các dịp nhà trường tổ chức kỷ niệm các ngày lễ lớn và đã thu được kết quả như mong muốn.
2.5. Kết quả của đề tài
Kết quả cụ thể về việc kiểm tra mức độ hiểu biết của học sinh về Hồ Chí Minh như sau:
- Kết quả bài kiểm tra:
 Qua việc chấm bài kiểm tra, bài thu họach Học và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh so sánh với các năm học trước, so sánh với các lớp khác kết quả có sự khác biệt và chuyển biến rõ rệt. Khi kiểm tra định kì ra câu hỏi liên quan đến Hồ Chí Minh các em cũng đều đều đạt kết qua đáng ghi nhận. 
Kết quả cụ thể của các lớp trong năm học 2017- 2018
TT
Lớp
Sĩ số
Giỏi
Khá
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
1
12A
43
29
67
14
33
2
12B
45
30
66
15
34
3
12C
50
35
70
15
30
4
12D
48
33
69
15
31
5
12G
49
30
61
19
39

Kết quả cụ thể của các lớp trong năm học 2017-2018
TT
Lớp
Sĩ số
Hiểu sâu sắc
Hiểu cơ bản
Số lượng
Tỉ lệ (%)
Số lượng
Tỉ lệ (%)
1
12A
43
30
70
13
30
2
12C
45
32
71
13
29
3
12C
50
36
72
14
28
4
12D
48
34
71
14
29
5
12G
49
32
65
17
35
- Kết quả tham gia các hoạt động ngoại khóa do nhà trường tổ chức: 
+ Năm học 2015-2016, nhà trường tổ chức cuộc thi “ Kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ở tất cả các khối lớp, học sinh của lớp tôi giảng dạy đã đạt được kết quả tốt.
+ Năm học 2017-2018, nhà trường tổ chức hoạt động ngoại khóa với chủ đề “ Yêu Bác lòng ta trong sáng hơn”, các học sinh do tôi giảng dạy đã dàn dựng tác phẩm kịch: “ Bác của chúng ta như thế đấy” đã thành công và nhận được nhiều sự biểu dương.
3. PHẦN KẾT LUẬN
3.1. Kết luận
 Đạo đức là gốc, là nền tảng của sự phát triển nhân cách của con người. Ở mọi thời đại, mọi quốc gia vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức là nhiệm vụ quan trọng luôn đựơc quan tâm và tạo điều kiện. Ở nước ta, mục tiêu của nhà trường THPT là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, “ Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Do đó công tác giáo dục đạo đức, phong cách cho học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong nhà trường phổ thông hiện nay. Với kinh nghiệm đứng trên bục giảng, tôi nhận thấy rằng, việc lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử là rất quan trọng, qua việc thực hiện, tôi đã thu được kết quả đáng mừng, các tiết dạy trở nên sinh động, học sinh hứng thú học tập hiểu thêm về cuộc đời hoạt động gian khổ và phẩm chất cao đẹp của Bác. Từ đó giáo dục học sinh kính yêu Bác và ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức làm theo lời Bác dạy. 
3.2. Kiến nghị:
 Để nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện mục tiêu của Đảng là giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ vừa “Hồng vừa chuyên”, thì mỗi giáo viên phải không ngừng nâng cao tri thức, thực hiện linh hoạt các phương pháp dạy học.
 Để giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong dạy môn lịch sử tôi có một số đề xuất như sau:
 + Đối với nhà trường và tổ Sử-Địa-GDCD: Cần phải tổ chức nhiều cuộc thi tìm hiểu về cuộc đời hoạt động, học tập và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh.
 + Vào những ngày lễ quan trọng ,Tổ Sử- Địa-GDCD nên kết hợp với Đoàn thanh niên tổ chức các chương trình ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp về chủ đề Hồ Chí Minh để tạo điều kiện cho học sinh được nâng cao sự hiểu biết của mình về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
 + Thư viện nhà trường cần phải trang bị nhiều tư liệu, sách về cuộc đời hoạt động của chủ tịch Hồ Chí Minh 
 + Nhà trường phải có phòng truyền thống cách mạng, ảnh tư liệu về Bác và các chiến sĩ cách mạng, những nhà yêu nước để giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh
 + Tổ Sử-Địa-GDCD mỗi năm học phải phát động học sinh sưu tầm ảnh tư liệu lịch sử về Bác lịch sử cách mạng
 Trên đây tôi mạnh dạn nêu lên một vài kinh nghiệm trong việc lồng ghép nội dung giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử. Trong quá trình biên soạn, chắc chắn sé không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp để phục vụ nhiệm vụ dạy học ngày một tốt hơn.
 Tôi xin chân thành cảm ơn!
 4. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Cuộc đời hoạt động của chủ tịch Hồ Chí Minh của Trần Dân Tiên
2. Búp sen xanh ( Sơn Tùng)
3. Kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh
4. Tác phẩm văn của chủ tịch Hồ Chí Minh( Hà Minh Đức)
5. Các chuyên đề về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh(Nxb chính trị quốc gia)
6. Các tài liệu liên quan đến cuộc đời hoạt động của Bác
7. Sách giáo khoa lịch sử 12.