Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm về việc lồng ghép giáo dục tư tuởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử
1.1. Lí do chọn đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh người con ưu tú của dân tộc, là danh nhân văn hóa của thế giới, suốt cả cuộc đời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành chọn cho sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, Người đã làm “rạng rỡ non sông ta đất nước ta”. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng được bắt nguồn từ truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam, nền đạo đức đã hình thành từ hàng nghìn năm suốt chiều dài lịch sử dân tộc, kế thừa tư tưởng đạo đức phương Đông cũng như tinh hoa đạo đức của nhân loại và dựa trên nền tảng tư tưởng đạo đức cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lê Nin, Người đã đi xa nhưng để lại cho dân tộc ta một di sản tư tưởng to lớn, một nhân cách đạo đức cao cả.. Từ lâu Đảng và nhân dân ta đã xác định tư tưởng Hồ Chí Minh là một phần giá trị quan trọng trong nền văn hoá Việt Nam.
Hiện nay đất nước ta đang đẩy mạnh sự nghiệp CNH-HĐH và đổi mới đất nước theo hướng tích cực, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc vừa chủ động hội nhập quốc tế, tiếp thu có chọn lọc nền văn hóa thế giới. Vì vậy việc học tập, rèn luyện tư tưởng, đạo đức, lối sống và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh là việc làm hết sức cần thiết. Bởi vì tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là nền tảng của xã hội, là động lực vượt qua khó khăn, thử thách để phát triển kinh tế đất nước, hoàn thiện nhân cách của mỗi người.
Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm về việc lồng ghép giáo dục tư tuởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử

a Nguyễn Ái Quốc: Thời gian Nguyễn Ái Quốc ở Trung Quốc giáo viên nêu rõ. Để giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp Người rất chăm lo bồi dưỡng tinh thần cách mạng cho thế hệ thanh niên. Người tập hợp thanh niên yêu nước trong tổ chức “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên” giáo dục, bồi dưỡng chủ nghĩa Mác-Lê Nin cho thanh niên. Người mở lớp huấn luyện, đào tạo cho thanh niên yêu nước từ trong nước sang. Một số thanh niên xuất sắc được chọn đi học trường Đại học Phương Đông ở Liên xô, một số học trường quân sự ở Trung Quốc và Liên xô, còn lại về nước hoạt động. những người này trở thành những cán bộ cốt cán của Đảng sau này như đồng chí Trần Phú, Nguyễn Thị Minh Khai, Lê Hồng Phong.Còn lại cử về nước hoạt động đi vào phong trào công nhân tổ chức, giác ngộ quần chúng đấu tranh gây dựng cơ sở cách mạng. Để chuẩn bị ra đời một Đảng của giai cấp công nhân năm 1925 Người thành lập tổ chức “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên” Hội Việt Nam cách mạng Việt Nam là tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam sau này. Qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng chăm lo bồi dường đội ngũ kế cận, chăm lo giáo dục tưởng cách mạng cho thế hệ thanh niên giúp cho học sinh nhận thức được tổ chức Đoàn là cánh tay đắc lực của Đảng, Hội Việt Nam cách mạng thanh niên là tiền thân của sự ra đời của Đảng cộng sản Việt Nam. Nhận thức được vai trò của thế hệ thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc .Ngày nay trong sự nghiệp công nghiệp hóa-hiện đại hóa thanh niên là lực lượng nòng cốt của sự nghiệp này. Vì thanh niên là lực lượng có sức khỏe, có hoài bão, có nghị lực, có văn hóa.từ đó ra sức học tập, chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức nhân loại góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bác không chỉ chăm lo bồi dưỡng tư tưởng cáh mạng cho thế hệ thanh niên mà Người còn quan tâm đến các cháu thiếu niên nhi đồng: Khi dạy bài 17- Lịch sử 12 “ Nước Việt nam dân chủ cộng hoà từ sau ngày 2-9-1945 đến trước ngày 19-12-1946” . Trong dịp khai trường đầu tiên của học sinh, Hồ chủ tịch căn dặn thế hệ trẻ: “Trong công cuộc kiến thiết đó, nước nhà trông mong, chờ đợi các em rất nhiều. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không. Chính là nhờ phần lớn ở công học tập của các em” và Bác căn dặn thanh thiếu niên, nhi đồng “Muốn làm người chủ tương lai cho xứng đáng thì ngay hiện tại phải rèn luyện tinh thần và lực lượng của mình, phải ra sức làm việc dể chuẩn bị cho cái tương lai đó. Ngày nay các cháu là nhi đồng ngày mai các cháu là chủ của nước nhà, của thế giới. Các cháu đoàn kết thì thế giới hòa bình,và dân chủ, sẽ không có chiến tranh.Các cháu phải thi đua, tùy theo sức của các cháu, làm việc gì có ích cho kháng chiến thì thi đua vậy”.Giáo viên liên hệ thực tế để giáo dục học sinh. Ngày nay đất nước hòa bình, cả nước tiến hành công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước thì mỗi học sinh phải ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức, chiếm lĩnh đỉnh cao của tri thức. Để sau này góp phần xây dựng đất nước *Giáo dục đạo đức Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư Tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là một tám gương đạo đức của một vĩ nhân, một lãnh tụ cách mạng vĩ dại, một người cộng sản vĩ đại nhưng đó đồng thời cũng là tấm gương đạo đức của một người bình dị mà ai cũng có thể học tâp để làm một người công dân tốt. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng tứng nói: “ Hồ Chí Minh cao mà không xa, mới mà không lạ, chói mà không rợp, mới gặp lần đầu đã thấy quen thuộc” Để giáo dục cho học sinh đức tính giản dị,cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư của Bác, giáo viên có thể sử dụng một số tư liệu sau đây để lồng ghép vào những bài dạy liên quan: + Thời kỳ Bác đang tìm đường cứu nước, Bác đã đặt chân đến nhiều quốc gia và đã làm nhiều nghề để kiếm sống, như làm phụ bếp trên tàu Đô đốc La tou che, hay nghề cào tuyết, đốt lò, làm phụ bếp cho khách sạnnhững công việc vô cùng vất vả, đòi hỏi một tinh thần chịu đựng, chịu khó nhưng đối với Bác lại rất bình thường, thể hiện một con người rất giản dị, cần kiệm, chăm chỉ. Thời gian này, mặc dù rất bận bịu với công việc nhưng Bác vẫn tranh thủ học Ngoại ngữ , nhờ đó người đã biết rất nhiều thứ tiếng và có thể giao tiếp với nhiều người nước ngoài, thậm chí trong thời gian bệnh nặng người vẫn còn tranh thủ học thêm tiếng Tây Ban Nha. Trong cuộc tổng di chuyển năm 1946 dù còn một ngày Bác vẫn cuốc đất, trồng rau. Những năm diệt “ Giặc đói” Bác kêu gọi mọi người thực hiện tiết kiệm để giúp đỡ người “ đói khổ”...( GV có thể sử dụng nguồn tư liệu này để lồng ghép khi dạy bài 24 chương trình lịch sử lớp 11: Việt nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất 1914-1918. Ở mục III: Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới) +Tháng 6-1947 Bác viết bài “ Cần, Kiêm ,Liêm, Chính”: Trời có bốn mùa: Xuân, Hạ,Tthu ,Đông. Đất có bốn phương: Đông, Tây,Nam, Bắc. Người có bốn đức: Cần, Kiêm Liêm, Chính. Thiếu một mùa, thì không thành trời. Thiếu một phương, thì không thành đất. Thiếu một đức, thì không thành người. ”... + Bác Hồ của chúng ta vô cùng giản dị, dù ở cương vị nào lối sống của Người cũng giản dị, một đôi dép cao su, bộ đồ ka ki đã ngả màu theo thời gian. Người sống giản dị nhưng không tầm thường, trên thế giới không có vị lãnh tụ nào mà suốt cuộc đời với bộ đồ kaki đã ngả màu với đôi dép cao su đã mòn gót, sống trong ngôi nhà sàn. Người sống thanh bạch không ham địa vị, không màng danh lợi Người nhiều lần tâm sự: “ Tôi có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước nhà hoàn toàn độc lập, dân ta hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Nếu nhân dân tín nhiệm tôi đứng ra gánh vác công việc nước, không được nhân dân tín nhiệm thì tôi về làm bạn với trẻ chăn trâu và cụ già hái củi.”.Trong bữa ăn các món ăn rất giản dị, thịt gà do Người nuôi, cá bắt dưới hồ, có khi Người để lại đĩa thịt gà mà ăn trọn những quả cà xứ nghệ. Có lúc nhà nước đề nghị phong tặng huân chương và tạc tượng Bác. Bác nói” Đất nước có chiến tranh các chú để đồng đúc đạn để đánh giặc. Đức tính giản dị của Bác được nhà thơ Tố Hữu ca ngợi “Mong manh áo vải hồn muôn trượng, hơn tượng đồng phơi những lối mòn”.Có một nhà báo nước ngoài khi nhận xét về Người “ Người giống một thầy giáo ở nông thôn hơn là vị chủ tịch nước”. ( GV có thể sử dụng nguồn tư liệu này để lồng ghép khi dạy bài 17 lịch sử lớp 12: Ở mục II: Bước đầu xây dựng chính quyền cách mạng.) Bác Hồ ở chiến khu Việt Bắc Phong cách giản dị của Hồ chủ tịch Bác Hồ với thiếu nhi *Giáo dục tinh thần quốc tế vô sản: Để giáo dục tư tưởng tinh thần đoàn kết quốc tế, “Bốn phương vô sản đều là anh em” của Bác, giáo viên có thể sử dụng các tài liệu sau: + Sau khi dùng lược đồ giới thiệu hành trình cứu nước của Bác. Từ năm 1911-1917 Bác đi khắp thế giới Bác từng đi thăm khu phố Hac-lem nơi ở của người da đen ở Mĩ Người hiểu rõ được bản chất tàn bạo của chủ nghĩa thực dân. Vì vậy muốn đánh đổ đế quốc thực dân thì vô sản quốc tế phải đoàn kết lại. + Sau khi sang Pháp Người nhận xét: “Người Pháp ở Pháp tốt hơn người Pháp ở Đông Dương”, ở đâu cũng có hai loại người người bóc lột và người bị bóc lột,. người Pháp tiến bộ là bạn chúng ta. Phải tranh thủ sự giúp đỡ của họ... Qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng tình đoàn kết quốc tế “ Bốn phương vô sản đều là anh em” từ đó hình thành cho học sinh cách nhìn nhận “bạn” “thù” một cách rõ ràng, rành mạch. Chúng ta căm thù chủ nghĩa đế quốc, thực dân kẻ đã xâm lược đất nước ta, gây bao nỗi đau khổ cho dân tộc ta chứ nhân dân tiến bộ các nước là anh em, như nhân dân Pháp, Mĩ trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mĩ họ đã tích cực ủng hộ cuộc kháng chiến của ta.Như anh Hăng –ri –mác tanh không chịu sang Đông Dương giết hại nhân dân Đông Dương, chị Ray-mông –điêng nằm trên đường ray để cản đoàn tàu chở vũ khí sang Đông Dương của Pháp. Anh Mo-ri-xơn tự thiêu trước nhà quốc hội Mĩ để phản đối cuộc chiến tranh của đế quốc Mĩ ở Việt Nam, và bao nhiêu thanh niên Mĩ đốt thể quân dịch không chịu sang Việt Nam tàn sát đồng bào ta.....Ngày nay đất nước đã thống nhất, Nhà nước ta thực hiện đường lối đối ngoại tích cực quan hệ giao lưu với thế giới, nhưng vẫn giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. chúng ta “Hòa nhập chứ không hòa tan, Việt Nam muốn là bạn với tất cả các nước trên thế giới”. Cả dân tộc ta khép lại quá khứ hướng tới tương lai để xây dựng đất nước. Đưa nước ta trở thành nước công nghiệp hiện đại, chúng ta khép lại quá khứ chứ không bao giờ quên quá khứ, “ Ai bắn vào quá khứ bằng phát súng lục, thì tương lại sẽ trả lại bằng đại bác” Vì vậy trong dạy học lịch sử lồng ghép tư tưởng này để học sinh nhìn nhận đúng đắn đường lối đối ngoại của Đảng ta.( GV có thể vận dụng TL này để lồng ghep cho bài 24 lịch sử lớp 11: Việt nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất 1914-1918. Ở mục III: Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới. Các thiếu nhi khóc trong lễ tang Hồ Chí Minh năm 1969 Trên đây là một vài phương pháp lồng ghép giáo dục đạo đức, tư tưởng Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử mà tôi đã đưa ra trong đề tài của mình. Có thể nói rằng: Dạy học là việc làm sáng tạo,giáo viên được mệnh danh là “kĩ sư tâm hồn, là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa” . Vì vậy để dạy tốt và gây hứng thú cho học sinh, góp phần giáo dục đạo đức cho học sinh qua tiết học lịch sử thì mỗi giáo viên cần phải sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp tùy theo nội dung bài học, tùy theo đối tượng học của từng khối, lớp. Đối với việc lồng ghép giáo dục đạo đức cho học sinh thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh trong tiết học lịch sử , thì giáo viên phải biết linh hoạt, phân bố thời gian, kiến thức cho phù hợp với từng bài. Tránh tình trạng giáo viên quá sa đà dẫn đến việc biến tiết học lịch sử thành tiết kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh. Không truyền thụ hết nội dung trong bài học. . Ngoài tiết học trên lớp tôi cho học sinh về nhà sưu tầm những câu chuyện về cuộc đời hoạt động của Bác và ra bài tập tại lớp dưới dạng câu hỏi trắc nghiệm, chủ yếu làm vào các dip nhà trường tỏ chức kỷ niệm các ngày lễ lớn và đã thu dược kết quả như mong muốn. 3. PHẦN KẾT LUẬN Đạo đức là gốc, là nền tảng của sự phát triển nhân cách của con người. Ở mọi thời đại, mọi quốc gia vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức là nhiệm vụ quan trọng luôn đựơc quan tâm và tạo điều kiện. Ở nước ta, mục tiêu của nhà trường THPT là đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, “ Có tài mà không có Đức là người vô dụng”. Do đó công tác giáo dục đạo đức học sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong nhà trường phổ thông hiện nay. Với kinh nghiệm đứng trên bục giảng, tôi nhận thấy rằng, việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử là rất quan trọng, qua việc thực hiện, tôi đã thu được kết quả đáng mừng, các tiết dạy trở nên sinh động, học sinh hứng thú học tập hiểu thêm về cuộc đời hoạt động gian khổ và phẩm chất cao đẹp của Bác. Từ đó giáo dục học sinh kính yêu Bác và ra sức học tập, rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất đạo đức làm theo lời Bác dạy. Kết quả cụ thể về việc kiểm tra mức độ hiểu biết của học sinh về Hồ Chí Minh như sau: -Kết quả khảo sát thực tế: Qua việc chấm bài kiểm tra, bài thu họach Học và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh so sánh với các năm học trước, so sánh với các lớp khác kết quả có sự khác biệt và chuyển biến rõ rệt. Khi kiểm tra định kì ra câu hỏi liên quan đến Hồ Chí Minh các em cũng đều đều đạt kết qua đáng ghi nhận. Ví dụ khi kiểm tra định kì khối lớp 11, giáo viên ra câu hỏi: Hoàn cảnh nào thúc đẩy Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước? hoặc Nêu những hoạt động của Nguyễn Tất Thành từ năm 1911-1917? Hướng đi của Người có gì mới so với những nhà yêu nước trước đó..Đối với học sinh lớp 12 : Nêu những đóng góp của của Nguyễn Ái Quốc đối với cách mạng Việt Nam Theo em đóng góp nào là quan trọng nhất ? Vì sao đặc biệt năm học 2008-2009, nhà trường tổ chức cuộc thi “ Kể chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” ở tất cả các khối lớp, học sinh của lớp tôi giảng dạy đã đạt được kết quả tốt. -Kết quả điều tra bằng phiếu trắc nghiệm: TT Lớp Sĩ số Giỏi Khá Số lượng Tỉ lệ (%) Số lượng Tỉ lệ (%) 1 11A1 43 29 67 14 33 2 11A2 45 30 66 15 34 3 12A1 50 35 70 15 30 4 12A2 48 33 69 15 31 5 12A4 49 30 61 19 39 -Kết quả điều tra bằng bài thu hoạch: TT Lớp Sĩ số Hiểu sâu sắc Hiểu cơ bản Số lượng Tỉ lệ (%) Số lượng Tỉ lệ (%) 1 11A1 43 30 70 13 30 2 11A2 45 32 71 13 29 3 12A1 50 36 72 14 28 4 12A2 48 34 71 14 29 5 12A4 49 32 65 17 35 * Những đề xuất và kiến nghị: Để nâng cao chất lượng giáo dục . Thực hiện mục tiêu của Đảng là giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ vừa “Hồng vừa chuyên”, thì mỗi giáo viên phải không ngừng nâng cao tri thức, thực hiện linh hoạt các phương pháp dạy học. Để giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh thông qua việc lồng ghép giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong dạy môn lịch sử tôi có một số đề xuất như sau: + Đối với nhà trường và tổ Sử-Địa-GDCD: Cần phải tổ chức nhiều cuộc thi tìm hiểu về cuộc đời hoạt động, học tập và làm theo tấm giương đạo đức Hồ Chí Minh. + Vào những ngày lễ quan trọng,Tổ Sử- Địa-GDCD nên kết hợp với Đoàn thanh niên tổ chức các chương trình ngoại khóa, hoạt động ngoài giờ lên lớp về chủ đề Hồ Chí Minh để tạo điều kiện cho học sinh được nâng cao sự hiểu biết của mình về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. + Thư viện nhà trường cần phải trang bị nhiều tư liệu, sách về cuộc đời hoạt động của chủ tịch Hồ Chí Minh + Nhà trường phải có phòng truyền thống cách mạng, ảnh tư liệu về Bác và các chiến sĩ cách mạng, những nhà yêu nước để giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh + Tổ Sử-Địa-GDCD mỗi năm học phải phát động học sinh sưu tầm ảnh tư liệu lịch sử về Bác lịch sử cách mạng Trên đây tôi mạnh dạn nêu lên một vài kinh nghiệm trong việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử. Trong quá trình biên soạn, chắc chắn sé không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp để phục vụ nhiệm vụ dạy học ngày một tốt hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! MỤC LỤC: Nội dung Trang 1. PHẦN MỞ ĐẦU 1 1.1. Lý do chọn đề tài 1 1.2. Mục đích nghiên cứu 3 1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3 1.4. Đối tượng nghiên cứu 3 1.5. Phạm vi nghiên cứu 3 1.6. Phương pháp nghiên cứu 3 2. PHẦN NỘI DUNG 4 2.1. Cơ sở nghiên cứu 4 2.2. Thực trạng hiểu biết về tư tuởng đạo đức Hồ Chí Minh đối với học sinh THPT Bá thước: 5 2.3. Một số phương pháp về việc lồng ghép giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong dạy học Lịch sử: 6 2.3.1. Một số nội dung cơ bản về tư tuởng, đạo đức Hồ Chí Minh 6 2.3.2. Sự chuẩn bị của giáo viên 6 2.3.3. Một số phương pháp lồng ghép trong bài dạy 7 3. PHẦN KẾT LUẬN 19 * Những đề xuất và kiến nghị 21 4. TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. Cuộc đời hoạt động của chủ tịch Hồ Chí Minh của Trần Dân Tiên 2. Búp sen xanh ( Sơn Tùng) 3. Kể chuyện đạo đức Hồ Chí Minh 4. Tác phẩm văn của chủ tịch Hồ Chí Minh( Hà Minh Đức) 5. Các chuyên đề về tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh(Nxb chính trị quốc gia) 6. Các tài liệu liên quan đến cuộc đời hoạt động của Bác 7. Sách giáo khoa lịch sử 11,12.
File đính kèm:
sang_kien_kinh_nghiem_mot_vai_kinh_nghiem_ve_viec_long_ghep.docx