Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hứng thú học tập môn Lịch sử lớp 11, qua khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật Lịch sử

vững yêu cầu lịch sử cụ thể ( thời gian xảy ra sự 
kiện đó , xảy ra ở nước đó ), trên cơ sở nắm vững vấn đề trên giáo viên chọn hoạt 
động cần nêu ra của một nhân vật, đặc biệt giáo viên phải cho học sinh nắm được 
tình huống xuất hiện của nhân vật lịch sử, để học sinh thấy rõ vấn đề trước yêu 
cầu của lịch sử xuất hiện nhân vật lịch sử, trong mọi tình huống đó giáo viên phải 
nêu rõ mâu thuẫn xã hội, tránh không được nêu chung chung mà phải đi sâu vào 
tình hình và phân tích chung.
b) Một số tình huống xuất hiện những nhân vật lịch sử trong các bài học 
như Trung Quốc, Ấn Độ về Cách mạng Trung Quốc có lãnh tụ Tôn Trung Sơn, Cách mạng Ấn Độ có lãnh tụ Ti-Lắc , hoăc bài “ Châu Ẳ (1918 – 1945” có lãnh tụ M. Gan-đi(1869– 1948), cách mạng ở Mã Lai có lãnh tụ Áp-đun Ra-man, cách mạng In-đô-nê-xi-a có nhà cách mạng A. Xu-các-nô  như vậy do yêu cầu của lịch sử cuói thế kỷ 
XIX và những năm đầu của thế kỷ XX yêu cầu lịch sử đặc ra cho mỗi nước là 
giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp dành độc lập dân tộc, lúc này mâu thuẫn 
giữa dân tộc thuộc địa với đế quốc thực dân ngày càng sâu sắc, nên các nhân vật 
lịch sử đó xuất hiên và đã giải quyết được mâu thuẫn đó theo yêu cầu của lịch 
sử . 
 Phần lịch sử Việt Nam chúng ta cần khắc sâu những nhân vật lịch sử có vai 
trò quan trọng với tiến trình lịch sử dân tộc như Phan Bội Châu, Phân Châu Trinh, 
Huỳnh Thúc Kháng và đặc biệt là Nguyễn Tất Thành. Những nhân vật lịch sử 
trên tạo dấu ấn trong phong trào cứu nước đầu thế kỉ XX. 
Ví dụ; Ở bài 24 Việt Nam trong những năm chiến tranh thế giới thứ nhất về hoạt động của Nguyễn Tất Thành sau khi ra đi tìm đường cứu nước. Đây là mục quan trọng của tiết học và cũng là bước đánh dấu hướng đi mới của người khác so với các bậc tiền bối. Giáoviên cần khắc sâu thân thế của người, hoàn cảnh gia đình bối cảnh đất nước và việc lụa chon hướng đi mới của người là phương Tây, muốn đánh Pháp phải hiểu biết 
về nước Pháp....Giáo viên có thể kể câu chuyện về Nguyễn Tất Thành và người 
bạn lúc ra đi để thấy được quyết tâm và nghị lực của người, của một bậc vĩ nhân 
sau này. Giáo viên có thể đọc một đoạn thơ trong bài Người đi tìm hình của nước của nhà thơ Chế Lan Viên
“...Đất nước đẹp vô cùng Nhưng Bác phải ra đi
Cho con được làm sóng trên con tàu đưa tiễn Bác” 
Giáo viên kể về công việc của người trên tàu Đô đốc La-tu-sơ Tơ -re-vin, rồi 
đến các Châu Lục, các nước với công việc của một người lao động bình thường. 
Qua đó học sinh thấy được những hoạt động bước đầu của người nhưng rất quan 
trọng để xác định con đường cứu nước cho dân tộc Việt Nam. Giáo viên có thể 
tích hợp việc học tập tư tưởng Hồ Chí Minh ở mục này. 
2.3) Khắc sâu vài chi tiết phụ của nhân vật lịch sử.
 Sau khi đã khắc sâu đặc điểm, hình dáng hay các hoạt động điển hình của 
nhân vật, giáo viên còn có thể khắc hoạ sâu sắc nhân vật lịch sử vài nét về thân 
thế ,sự nghiệp,trình độ học vấn để giúp học sinh hiểu sâu hơn , rộng hơn về nhân 
vật lịch sử đó, đồng thời giúp học sinh nhớ lâu về nhân vật đó . . 
Các nhân vật lịch sử trong phần lịch sử Việt Nam có vai trò rất quan trọng với 
phong trào chống Pháp trong thời kì này. Chúng ta có thể khái quát vài nét về Phạm Bành (1830-1887) người làng Trương Xá nay thuộc xã Hoa Lộc - Hậu Lộc - Thanh Hoá,đậu cử nhân năm 1864, từng làm án sát Nghệ An. Đinh Công Tráng (1835-1887) quê Thanh Liêm Hà Nam, từng chiến đấu trong đội quân Hoàng Tá Viêm. Năm 1886 ông bắt liên lạc với Trần Xuân Soạn và trở thành lãnh tụ của khởi nghĩa Ba Đình. 
Các nhân vật trong lịch sử địa Phương như Tống Duy Tân, Cao Điển, Cầm 
Bá Thước, Hà Văn Mao, Hà Văn Nho cũng cần được khái quát để học sinh khắc 
ghi về những lãnh tụ của phong trào Cần Vương, là người con ưu tú của xứ 
Thanh 
Ví dụ: Trong bài “Phong trào kháng chiến chống Pháp trong những năm 
cuối thế kị XIX” chúng ta cần cho học sinh nắm được những nét chính về thân thế 
và sự nghiệp của nhà lãnh đạo Phan Đình Phùng(1847-1895), quê Hà Tĩnh, đỗ 
tiến sĩ năm 1877, làm tri huyện Yên Khánh (Ninh Bình) rồi về kinh đô vào Viện 
Đô sát làm Ngự Sử. Năm1883 ông phản đối việc Tôn Thất Thuyết phế Dục Đức lập 
Hiệp Hoà và bị đuổi về quê. Tuy vậy khi triều đình kháng chiến ông tham gia tích 
cực và được giao chỉ huy phong trào ở Hà Tĩnh và lãnh đạo phong trào trong 10 
năm(1885-1895)... 
 Bên cạnh đó là những nhân vật lịch sử khác như Hoàng Hoa Thám một lãnh 
tụ xuất sắc của phong trào nông dân. Qua hình ảnh SGK giáo viên cho các em 
nắm thêm về ông, là một người gắn bó mật thiết với nông dân, lãnh tụ can đảm, tài 
năng của nông dân, nghĩa quân Yên Thế tất cả đều phục tùng ông. Tổ chức đánh 
phục kích, đánh trong rừng, vận dụng sáng tạo địa hình trong chiến đấu. Bác H ồ 
cũng đã nhận xét về ông “Người anh hùng dân tộc ấy cùng một số ít nghiã quân 
của ông đã chiếm cả một tỉnh nhỏ và chiến đấu với thực dân Pháp trong nhiều 
năm” 
 Nguyễn Trường Tộ là nhân vật tiêu biểu cho tư tưởng cải cách cuối thế kỉ 
XIX. Là trí thức Thiên Chúa Giáo yêu nước, đã từng sang Pháp, học hỏi được 
nhiều kinh nghiệm về kinh tế, văn hoá Phương Tây, ông đã gửi 30 bản tấu thỉnh lên 
vua tự Đức trong vòng 8 năm. Nhưng những đề nghị cải cách của ông đã không 
được thực hiện.
 Tất nhiên trong quá trình sử dụng những tư liệu nói trên để khắc sâu hình 
ảnh của các nhân vật lịch sử nhằm gây hứng thú học tập cho các em, để nâng cao 
chất lượng dạy và học là điều rất cần thiết, nhưng người thầy giáo không vì thế 
mà tham lam chồng chất nhiều kiến thức để phủ lên bộ nhớ các em, cuối cùng làm 
cho các em không nhớ gì mà lại đâm ra chán học. Do đó muốn đạt được mục đích 
trên người thầy giáo phải biết chọn lọc tức là giản và tinh chứ không phải nhiều số 
lượng là quyết định được sự tiếp thu kiến thức của học sinh và gây hứng thú cho 
các em học môn lịch sử.
 Muốn có được như vậy người giáo viên phải tích luỹ nhiều tư liệu lịch sử có 
nhiều kiến thức lịch sử chi tiết và phong phú nhưng sống động, biết kết hợp nhuần 
nhuyễn giữa các phương pháp tâm lý học để vận dụng tốt kiến thức vào bài giảng 
đúng lúc đuúng nơi, đúng nội dung yêu cầu của bài , ngoài ra giáo giên còn ph ải 
biết kết hợp khai thác giữa kiến thức trong sách giáo khoa với kiến thức ngoài sách 
giáo khoa, kết hợp lời nói truyền cảm với chân dung hay hình ảnh của nhân vật 
lịch sử, biét so sánh đối chiếu giữa các nhân vật lịch sử nhằm nâng cao giá trị nhận 
thức cho các em.
 Để đạt được mục đích trên, người giáo viên phải mất nhiều công sức như sưu 
tầm tài liệu, tranh ảnh của từng nhân vật lịch sử mà trong tiết dạy yêu cầu , biết 
chọn lọc, kết hợp đưa những kiến thức ngoài sách giáo khoa vào bài giảng đúng 
phương pháng dạy học theo kiểu sơ đồ Đai-ri. Tất cả việc làm trên mặc dầu tốn 
nhiều thời gian và sức lực nhưng khi đạt được mục đích yêu cầu đề ra trong một 
tiết học trên lớp 45 phút ngắn ngủi thì người thầy giáo cảm thấy nhẹ nhỏm , quên 
đi mệt mõi lo âu, làm cho học sinh hứng thú, phấn khởi học tập sau một giờ lên lớp 
công phu của thầy và trò. 
2.4 Dẫn chứng cụ thể
 Trong dạy và học lịch sử ở trường phổ thông hiện nay , người thầy giáo khéo 
léo tổ chức việc khắc hoạ sâu sắc hình ảnh nhân vật lịch sử, nhằm nâng cao hoạt 
động nhận thức của học sinh, có tác dụng rất lớn trong việc gây hứng thú học tập 
cho học sinh hiện nay, đây là việc cần phải làm của giáo viên, vì có hứng thú học 
tập , rung cảm của người học nhất là học sinh trung học cơ sở, là lứa tuổi rất nhạy 
cảm trong việc tìm tòi cái mới cái chưa biết và rất cảm động khi giáo viên biết sử 
dụng những tư liệu giáo dục đạo đức cách mạng cho các em ngay trong bài học 
lịch sử trên lớp.
 Gây hứng thú học tập là chiếc cầu nối , là phương tiện để góp phần nâng 
cao chất lượng dạy và học tập bộ môn lịch sử hiện nay, đây là yêu cầu phải làm 
thường xuyên đối với giáo viên dạy sử ở trường phổ thông hiện nay. Những cách 
thức, những con đường hay vài biện pháp nêu trên của bản thân tôi để gây hứng 
thú cho các em phấn khởi học tập trong một tiết dạy lịch sử cũng là một trong nhiều phương pháp để gây hứng thú học tập của học sinh. 
 Để kiểm nghiệm lại quá trình thực hiện sáng kiến này, ngoài việc tiến hành 
các phương pháp trên bản thân tôi còn tiến hành kiểm tra thực tế qua các hình 
thức kiểm tra : miệng, 15 phút đầu giờ , kiểm tra 1tiết đều có kèm theo các câu hỏi 
về nhân vật lịch sử, các câu hỏi kiểm tra bản thân tự ra đề hoặc được sưu tầm, tìm 
tòi qua các sách tham khảo như sách giáo viên của tác giả Phan Ngọc Liên ( tổng 
chủ biên ), sách bài tập lịch sử của tác giả : Trịnh Đình Tùng ( chủ biên )để đưa 
vào bài tập thường xuyên định kỳ.
 Sau đây là một số bài tập về nhân vật lịch sử mà bản thân đã ra đề, để vừa khắc sâu kiến thức nhân vật lịch sử cho học sinh vừa kiểm tra việc tiếp thu kiến thức đó như thế nào qua các lần kiểm tra ( miệng, 15 phút đầu giờ , 45phút định kỳ ) . 
Ví dụ: Ở bài “ Trung Quốc thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX” 
Để đánh giá kiểm tra việc tiếp thu kiến thức về nhân vật lịch sử Tôn Trung Sơn 
nhà lãnh đạo cách mạng Trung Quốc với phong trào cách mạng Tân Hợi năm 
1911 .Giáo viên có thể ra đoạn văn ngắn để học sinh nhận biết và nhận xét nhân 
vật lịch sử như sau: Em hãy cho biết đoạn tiểu sử sau đây nói về nhân vật nào, 
em hãy nhận xét về nhân vật lịch đó “Ông là nhà cách mạng dân chủ Trung 
Quốc , lãnh đạo cuộc cáh mạng Tân Hợi lật đổ triều đình phong kiến nhà Mãn 
Thanh và thiết lập nhà nước Trung Hoa dân quốc ,  Ngày 24 tháng 12 năm 
1911, Ông về nước và cử làm Tổng Thống của chính phủ trương ương lâm thời . 
Ngày 1-1-1912 Ông nhận chức tại Nam Kinh và tuyên bố thành nước Trung hoa 
dân quốc . Ngày 13 tháng 2 năm 1912 , để lôi kéo phái quân phiệt , Ông từ chức để viên thế khải lên thay. Sau đó Viên Thế Khải phản bội , Ông lại tập hợp lực lượng các tỉnh phía nam để chống lại . Tháng 8 năm 1912 Ông hợp tác với Đảng cộng sản trung Quốc để bổ sung cho chủ nghĩa Tam dân thêm ba nội dung nữa : liên minh với 
Liên Xô , Liên Minh với Đảng cộng sản và dựa vào công nông . Ngày 13 -3-1925 , Ông đã từ trần . Đó là một tổn thất cho phong trào cách mạng Trung Quốc”
 Ngoài việc tổ chức kiểm tra với các hình thức trên Giáo viên còn có thể cho 
trò chơi để khắc sâu kiến thức về các nhân vật lịch sử như sau 
Ví dụ 4 Ở bài “ Sự phát triển của kỹ thuật khoa học , văn học và nghệ thuật 
thế kỹ XVIII – XIX” Dựa vào ô chữ sau đây em hãy tự đặt câu hỏi để nói lên 
những thành tích mà các nhân vật sau đây đã cống hiến cho nhân loại” . Giáo 
viên có thể đặt trước vài câu về mỗi nhân vật lịch sử để các em làm theo : 
Ví dụ Hàng số 1 : Đối với nhân vật BAN-DẮC :. Đây là nhà văn tiêu biểu 
cho trào lưu văn học tiến bộ nước Pháp?
Hàng số 2 : Tên của một nhà hoá học người Nga với bảng hệ thống tuần các 
nguyên tố hóa học.
Các hàng còn lại giáo viên tiếp tục cho các em tự đặc câu hỏi để nói lên 
những nét nổi bật nhất của từng nhân vật lịch sử.
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
1. Kết quả nghiên cứu
 Qua áp dụng sáng kiến này bản thân thấy rằng, muốn tạo cơ hội cho học sinh 
học tập tốt bộ môn của mình, người thầy giáo luôn luôn chủ động tìm tòi những 
biện pháp, những con đường truyền thụ kiến thức tốt nhất để đem lại hiệu quả nhất 
trong giờ lên lớp, qua thời gian áp dụng sáng kiến này, kết quả học tập của học 
sinh lớp tôi phụ trách có nhiều tiến bộ rõ rệt, nhất là trong tiết học lịch sử các em 
rất sôi động, gần 90 % số học sinh trong lớp tham gia cùng thầy giáo để khai thác 
kiến thức trong bài giảng, kết quả chất lượng năm học 2018-2019 đạt kết quả cao 
hơn so với năm trước được thông qua bản thống kê so sánh như sau : số lượng 2 
- Về kết quả học tập
Năm học
Lớp
Thời điểm
Số bài
Điểm kiểm tra
0-2
3-4
5-6
7-8
9-10

2017-2018
11ATN
(TN)
Trước tác động
40
SL
0
9
30
1
0
%
0,0
22,5
75,0
2,5
0,0
Sau tác động 
40
SL
0
0
5
29
6
%
0,0
0,0
12,5
72,5
15,0
11A1
Trước tác động
45
SL
0
8
35
2
0
%
0,0
17,8
77,8
4,4
0,0
Sau tác động
45
SL
0
2
32
11
0
%
0,0
4,5
71,1
24,4
0,0

2018-2019
11CTN
(TN)
Trước tác động
46
SL
0,0
8
35
3
0
%
0,0
17,3
76,2
6,5
0
Sau tác động
46
SL
0,0
0
7
31
8
%
0,0
0
15,4
67,3
17,3
11C1
Trước tác động
44
SL
0
7
34
3
0
%
0,0
15,1
78,1
6,8
0
Sau tác động

SL
0
4
28
12
0
%
0,0
9,1
63,3
27,6
0
 Từ kết quả trên cho thấy tổng hợp kết quả ở 4 lớp với tổng số 175 học sinh và kết quả cụ thể là: Trước tác động có 32 học sinh chiếm 18,2% có điểm yếu 3-4 trong khi đó có tới 134 học sinh chiếm 76,5 % có điểm trung bình 5-6, chỉ có 9 học sinh đạt điểm khá chiếm 5,3%, không có học sinh có điểm 9-10
Sau tác động chỉ còn 6 học sinh đạt điểm 3-4 chiếm 3,4%, số học sinh có điểm trung bình giảm còn 72 học sinh chiếm 41,1%, số học sinh đạt điểm khá tăng lên rõ rệt 83 học sinh chiếm 47,4%, số học sinh có điểm giỏi là 21 học sinh chiếm 8,1%.
 Kết quả só sánh trên đã cho thấy, việc áp dụng sáng kiến trên đã đem lại kết 
quả học tập của học sinh năm học 2018 2019 so với các năm học trước, có nhiều khả 
quan hơn, số lượng học sinh giỏi, khá tăng, số lượng học sinh yếu kém giảm. 
Qua đó thấy rằng, muốn một tiết học thành công hay chất lượng học tập học 
sinh được nâng cao hay không, người giáo viên cần phải gia công nhiều công sức 
cho bài giảng và còn phải làm nhiều lần cho đến khi nhuần nhuyễn, muốn có được 
như vậy người giáo viên phải tự bồi dưỡng, tự rèn luyện và nâng cao tay nghề để 
kỹ năng dạy học ngày càng thành thạo hơn . 
 Để đạt mục tiêu chung của chương trình lịch sử thể hiện cụ thể ở mặt giáo dưỡng, giáo dục và phát triển, người giáo viên cần phải nhận thức và quán triệt mục tiêu vào mọi hoạt động giáo dục theo hướng tích cực hoá việc dạy và học môn lịch sử của thầy và trò . Điều này phải đòi hỏi sự nổ lực, cố gắng cao, người giáo viên phải biết phát huy những ưu điểm, kinh nghiệm có sẵn, đồng thời biết sáng tạo linh hoạt trong quá giảng dạy trên lớp, phải biết khắc phục những tồn tại, thiếu sót trong dạy và học, nhất thiết phải bỏ kiểu dạy “thầy giảng, trò ghi”, thầy đọc trò chép”, trò trả lời theo sách mà không có những sáng tạo chủ động nào trong quá trình học tập của trò . Việc khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp cũng là một trong biện pháp cách thức để gây hứng thú học tập bộ môn lịch sử đối với học sinh bậc trung học cơ sở nói riêng và ở nhà trường phổ thông nói chung, tuy là một vài biện pháp nhỏ nhưng góp phần hoạt động giáo dục theo hướng tích cực hoá trong dạy và học hiện nay. 
2. Kiến nghị, đề xuất 
 Để nâng cao chất lượng dạy và học, đáp ứng yêu cầu của giáo dục trong giai 
đoạn hiện nay, mỗi giáo viên phải không ngừng trau dồi chuyên môn, học hỏi 
đồng nghiệp, cập nhật thông tin. Đặc biệt là áp dụng công nghệ hiện đại trong dạy 
học...Trước yêu cầu và nhiệm vụ trên tôi kính mong các cấp lãnh đạo ngành tạo 
điều kiện để chúng tôi được va chạm, học hỏi đồng nghiệp và sự chỉ đạo của cấp 
trên như được học hỏi những sáng kiến kinh nghiệm hay của các đồng nghiệp qua 
các hội thảo. Được học hỏi, tập huấn về sử dụng công nghệ hiện đại trong dạy học 
như dạy học
XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ Thanh Hóa ngày 20 tháng 5 năm 2019 
 Người thực hiện
 Nguyễn Thị Nam