Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực của học sinh khi dạy môn Lịch sử lớp 5 - Trần Thị Diễm Trang

g góp cho nhà trường. Chủ động đề nghị với Ban giám hiệu cho học sinh khối lớp 5 được đi tham quan di tích lịch sử hoặc bảo tàng lịch sử ở địa phương hoặc yêu cầu phụ huynh học sinh tạo điều kiện tự đưa con em mình đi tham quan những nơi đó.(học sinh đã được giáo viên tổ chức tham quan tượng đài chiến thắng La Ngà.). Khác với cách dạy học trước đây , giáo viên là người cung cấp thông tin , còn học sinh là đối tượng thụ động tiếp nhận thông tin. Dạy học ngày nay là tổ chức để học sinh tìm hiểu , phát hiện kiến thức và tự giác chiếm lĩnh kiến thức đó. 
 Những bài học lịch sử trong đó các nhân vật có những lời đối thoại đắt giá thể hiện phẩm chất cao quí của nhân vật, có thể cho một hai nhóm tự đóng vai để diễn lại,hoặc mỗi nhóm có thể có cách trình bày khác nhau như: Nói, viết, vẽ,..
Các nhóm trình bày, nhận xét bổ sung 
Giáo viên chốt lại nội dung cần đạt .
 d.. Liên hệ mở rộng : Tổ chức trò chơi học tập 
 Việc giáo viên chốt lại kiến thức, khẳng định kiến thức hoặc liên hệ mở rộng là việc làm rất cần thiết. Bởi vì: những thông tin học sinh thu lượm được còn rời rạc, kiến thức mà các em thu lượm được khác nhau, đôi khi sai lệch hoặc chưa chuẩn. Chính vì vậy, giáo viên phải chốt lại chuẩn kiến thức, từ đó mở rộng cho học sinh, gây cho các em sự hứng thú trong giờ học.
 Thông qua trò chơi học tập giúp các em khắc sâu hơn kiến thức vừa đạt được, đồng thời phát triển ở các em sự tìm tòi khám phá tri thức mới. Giúp các em có năng khiếu được thể hiện mình. Tạo cho các em tính tự tin năng động hơn.
 Các nhóm sưu tầm tranh ảnh,bài thơ, bài hát về nhân vật 
 Ví dụ :Khi dậy bài “Quyết chí ra đi tìmđường cứ­ nước “.Tôi cho các nhóm tự thể hiện khả năng của mình như :
 Nhóm 1: Sắm vai lại cuộc đối thoại giữa Bác và anh Lê.
 Nhóm 2: Trưng bày và thuyết minh những tranh ảnh về Bác.
 Nhóm 3: Trò chơi phóng viên hỏi –đáp những hiểu biết về Bác:Những địa danh nào mang tên Bác? Những tổ chức hay giải thưởng nào được vinh dự mang tên Bác,hoặc nói về Bác...
 Nhóm 4: Thi hát, đọc thơ những bài có nội dung về Bác 
 Qua những tình huống đó, giáo dục lòng biết ơn và tự hào về những anh hùng dân tộc .Học sinh có thái độ trân trọng, bảo vệ những di tích lịch sử .Một khi tự mình khám phá các em sẽ hiểu-yêu mến hơn. 
 Dù dạy dưới hình thức nào khi dạy Lịch sử giáo viên cần chú ý :
 -Tập trung vào dạy cách học lịch sử cho học sinh. 
 -Giúp học sinh có nhu cầu học lịch sử và biết cách học.
 -Coi trọng và khuyến khích học tập tích cực môn lịch sử.
 -Tôn trọng sự chủ động và sáng tạo của học sinh.
 Không biến giờ học lịch sử thành giờ chính trị 
GIÁO ÁN MINH HOẠ
Lịch sử lớp 5
Bài 15: CHIẾN THẮNG BIÊN GIỚI THU – ĐÔNG NĂM 1950.
MỤC TIÊU :
 Học xong bài học sinh biết : 
-Tại sao ta quyết định mở chiến dịch Biên giới thu –đông 1950
-Ý nghĩa của chiến thắng Biên giới thu –đông
-Nêu được sự khác biệt giữa chiến thắng Việt Bắc thu –đông và chiến thắng Biên giới thu –đông.
 II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC 
Giáo viên: Lược đồ, tranh tư liệu về chiến dịch Biên giới, phiếu học tập, bảng phụ. Bản đồ hành chánh Việt Nam (chỉ biên giới Việt –Trung )
Học sinh: Tranh ảnh, bài viết sưu tầm liên quan đến chiến dịch Biên giới theo mảng phân công:
Nhóm 1: Những hình ảnh về Bác Hồ trong chiến dịch.
Nhóm 2: Hình ảnh bộ đội, dân công tham gia chiến dịch.
Nhóm 3: Những tấm gương của quân, dân ta trong chiến dịch.
Nhóm 4: Hình ảnh về tù binh địch và lòng nhân đạo của bộ đội ta.
CÁC BƯỚC

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HOC SINH
I.Kiểm tra bài cũ.
II.Bài mới
III.Củng cố
Hai học sinh lên trả lời câu hỏi :
-Nêu diễn biến sơ lược của chiến dịch Việt Bắc ? kết hợp chỉ lược đồ.
-Nêu ý nghĩa của chiến thắng Việt Bắc thu- đông 1947 ?
Cả lớp làm bài tập vào bảng con 
+Thực dân Pháp tấn công lên Việt Bắc với âm mưu :
a.Tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến.
b.Tiêu diệt bộ đội chủ lực của tađể kết thúc chiến tranh 
c.Ý a, b đúng
d. Ý a, b sai
1.Hoạt động 1:
-Giới thiệu bài :
Với thắng lợi của chiến dịch Việt Bắc thu đông năm 1947, ta đã đánh bại hoàn toàn chiến lược “đánh nhanh, thắng nhanh”của thực dân Pháp. Và đến thu đông năm 1950 ta đã chủ động mở động mở chiến dich biên giới.
Vì sao lại xuất hiện chiến dịch này? Diễn biến của chiến dịch ra sao? Ý nghĩa của chiến dịch ra sao? Cô cùng các em sẽ tìm hiểu qua bài:
“Chiến thắng Biên giới thu- đông năm 1950”
2 Hoạt động 2 :.
 Mục đích: Tìm hiểu nguyên nhân mở ra chiến dịch Biên Giới thu-đông.
-Từ giữa năm 1948 đến năm 1950, tình hình nước ta như thế nào ?
-Trước tình hình đó thực dân Pháp đã làm gì ?
-Vì sao ta mở chiến dịch Biên Giới thu –đông ?
Giáo viên chốt : chốt kiến thức: Kết hợp chỉ trên lược đồ và tranh tư liệu: Sau thất bại ở chiến dịch Việt Bắc thu đông năm 1947, nhờ sự giúp sức của đế quốc Mỹ, thực dân Pháp lại thực hiện âm mưu thâm độc “khóa chặt biên giới Việt Trung”bằng cách tăng cường hệ thống phòng ngự trên đường số 4 một hệ thống trên 40 đồn bốt từ Cao Bằng đến Lạng Sơn nhằm cắt đứt đường liên lạc của ta với các nước anh em hòng nhanh chóng kết thúc chiến tranh xâm lược ở Việt Nam. Đứng trước âm mưu thâm độc của kẻ địch, Bác Hồ đã họp với Đảng - Chính phủ và Bộ tư lệnh quyết định mở chiến dịch Biên giới nhằm 3 mục đích: Tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch; khai thông biên giới Việt Trung để mở rộng quan hệ với các nước anh em; củng cố và mở rộng căn cứ địa Việt Bắc nơi đây Bác Hồ - Đảng – Chính phủ hoạt động chỉ huy cuộc kháng chiến chống Pháp.
Vậy diễn biến của chiến dịch Biên giới như thế nào? Ta có đạt được mục đích đề ra hay không ta sẽ tìm hiểu phần thứ hai của bài.
3.Hoạt động 3 :
+Mục đích; Học sinh nêu được diễn biến chiến dịch Biên Giới thu- đông .
Giáo viên treo bản đồ và lược đồ 
Cho học sinh lên chỉ bản đồ
Các nhóm bốc thăm câu hỏi
1.Vì sao ta chọn cứ điểm Đông Khê làm điểm tấn công để mở màn chiến dịch ?
2.Ai là người trực tiếp chỉ huy, kiểm tra kế hoạch công tác chuẩn bị mặt trận Biên Giới ?
3.Hãy tường thuật lại trận đánh tiêu biểu nhất của chiến dịch Biên Giới thu –đông .Trình bày kết hợp chỉ lược đồ 
Giáo viên ghi những sự kiện chính lên bảng. 
Cho học sinh làm bài tập:
1.Chiến dịch Biên giới thu-đông diễn ra trong thời gian :
 a. 29 ngày đêm.
 b.19 ngày đêm.
 c. Ý a,b sai 
 d. Ý a, b đúng
 Giáo viên chốt :Qua chiến dịch Biên Giới , ta thấy được tinh thần quyết chiến quyết thắng của quân-dân ta cùng với sự lãnh đạo tài tình của Đảng và Bác ,làm nên chiến thắng lịch sử đó. Trong chiến dịch này những hình ảnh nào gây cho em xúc động nhất và tấm gương sáng nào nổi bật nhất các em cùng thảo luận nhóm đôi và ghi ý kiến ra giấy . Sau đó đại diện nhóm lên thuyết trình 
4.Hoạt động 4 :
+Nêu cảm tưởng của em khi quan sát hình Bác trên mặt trận Biên giới ?
+ Hành động của anh La Văn Cầu thể hiện điều gì ?
+ Quan sát hình ảnh tù binh Pháp bị bắt trong chiến dịch Biên giới gợi cho em có suy nghĩ gì? 
+ Học sinh nêu được ý nghĩa của chiến dịch Biên giới
-Nêu điểm khác biệt chủ yếu trong chiến dịch Biên giới và chiến dịch Việt Bắc ? 
Giáo viên cho1 học sinh nêu bài làm và cho lớp nhận xét-sửa bài chung 
Giáo viên cho học sinh làm bài tập 
2.Chiến thắng Biên giới thu –đông có ý nghĩa :
Tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch
Khai thông biên giới Việt Trung
Củng cố và mở rộng căn cứ địa Việt Bắc
Tất cả các ý trên 
Giáo viên chốt và cho học sinh nêu nội dung bài học 
Củng cố –dặn dò ;
 +Các nhóm lên thuyết minh các bức tranh hoặc tư liệu mà nhóm mình sưu tầm được có liên quan đến căn cứ địa Việt Bắc
Chuẩn bị bài sau: Hậu phương những năm sau chiến dịch Biên giới
Nhận xét giờ học.
Học sinh lên trả lời 
Học sinh làm bảng con 
Chọn ý c
Học sinh mở sách giáo khoa trang 32
Đọc thầm đoạn chữ nhỏ trong sách trang 32
Học sinh trả lời cá nhân 
Cho học sinh nhận xét lẫn nhau
Học sinh lên xác định Việt Bắc trên bản đồ
Xác định căn cứ điểm Đông Khê trên lược đồ.
Các nhóm thảo luận 
Đại diện báo cáo kết hợp chỉ lược đồ
Học sinh làm bài tập vào bảng 
Một học sinh lên điều khiển, đồng ý giơ thẻ đỏ, không đồng ý giơ thẻ xanh 
Các nhóm quan sát tranh sách giáo khoa và tranh ảnh sưu tầm được trình bày ra giấy
Vài nhóm lên trình bày thuyết minh tranh 
Lớp nhận xét- Tuyên dương những nhóm có tranh ảnh nhiều , bài thuyết trình hay .
Học sinh làm bài tập bảng con 
Nhận xét 
Chọn ý d
Học sinh lên thuyết minh
Tuyên dương những em có nhiều bài thơ, tranh ảnh đẹp về Việt Bắc

KẾT QUẢ.
Kết quả về chất lượng thu được:
 Sáng kiến này đã được tổ khối công nhận và áp dụng trong toàn khối 4,5,thu được nhiều kết quả tốt
So với đầu năm chất lượng của các em về môn lịch sử trong năm đã tiến bộ rõ rệt.Tất cả các bài kiểm tra đột xuất, báo trước, kiểm tra miệng các em đều đạt từ 7 trở lên.
 ĐIỂM

9-10

7-8

5-6

0-4
KẾT QUẢ THI HKII

16/18

2/18


-
Lịch sử toàn khối 5 cuối năm đạt 80% học sinh khá giỏi.
Kết quả về tình cảm với bộ môn:
Trước đây, lớp tôi các em rất sợ khi đến giờ lịch sử và không thích học. Còn đến nay, các em chờ đón được học một tiết sử hiếm hoi trong tuần với tất cả lòng nhiệt tình và hào hứng của mình.
Kết quả năng lực học tập của học sinh:
Từ sự tự tin, từ năng lực chủ động, phát huy tính tích cực của mình trong giờ lịch sử, các em đã coi mỗi tiêt sử là một cuộc tranh tài, một cuộc thi nho nhỏ để tìm ra kiến thức mới, được trở lại khí thế hào hùng của dân tộc trước kia đã cách xa các em rất lâu.Từ đó làm cho các em thêm yêu quê hương, yêu đất nước hơn.
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM 
-Bài học rút ra qua thực nghiệm đề tài
Nói tóm lại để phát huy tính tích cực của học sinh khi dạy môn kịch sử lớp 5, người giáo viên cần phải phối hợp các phương pháp và các hình thức tổ chức dạy học lịch sử rất đa dạng. Muốn làm được điều đó, giáo viên phải thực hiện:
Nắm vững chương trình.
Nắm vững đặc trưng phương pháp bộ môn.
Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh để minh hoạ.
Chuẩn bị cơ sở vật chất cho việc dạy học.
Giáo viên cần hướng dẫn khích lệ động viên các em học còn yếu , nhút nhát bằng sự yêu thương gần gũi và cái tâm của người thầy.
Tạo hứng thú và niềm tin cho các em trong quá trình học tập
Nêu cao những tấm gương điển hình về tinh thần cố gắng vươn lên trong học tập để học sinh noi theo.
Có như vậy thì học sinh mới hứng thú, tạo hiệu quả cao trong những tiết lịch sử.
Qua thực hiện phổ biến toàn khối 4,5.tôi nhận thấy mỗi tiết dạy lịch sử áp dụng phương pháp này.tiết học sôi nổi,hứng thú hơn.các em ham tìm hiểu,yêu mến và tự hào hơn về truyền thống của dân tộc ta.
VI.KẾT LUẬN
Bậc tiểu học là bậc quan trọng trong việc đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách của học sinh, trên cơ sở cung cấp tri thức ban đầu về tự nhiên, xã hội trong cuộc sống thông qua các môn học .Thầy và trò chúng ta là những lớp hậu sinh trong lịch sử. Người thầy phải khơi dậy và truyền lửa cho học sinh đảm bảo sự kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc và làm nổi bật được những đặc trưng riêng của phân môn lịch sử mà những môn học khác không có được. 
Để có được những lớp thanh niên trưởng thành đầy đủ nhân cách. Người giáo viên phải không ngừng trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức. Vì “ Cây tốt sẽ sinh trái tốt “ .Nhu cầu phát triển của xã hội nói chung , nghành giáo dục nói riêng đòi hỏi chúng ta không ngừng học tập, vươn lên nâng cao tri thức để xứng đáng với sứ mệnh cao cả “trồng người” của đất nước mai sau .
Một vài đề xuất:
Sở và Bộ cần tạo điều kiện trang bị cho nhà trường các bộ tranh ảnh lịch sử dạng dùng cho tiểu học, có sách tham khảo lịch sử cho giáo viên, các loại băng hình, tư liệu về các chiến dịch.
 Nên tổ chức thi hoc sinh giỏi môn lịch sử vì đây là môn học giúp học sinh “Tìm về cội nguồn dân tộc”.hoặc những cuộc thi về sử học.
Trên đây là một vài kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong nhiều năm giảng dạy môn lịch sử lớp 5, phần nào đã đáp ứng được yêu cầu của bộ môn tự nhiên xã hội nói chung và phân môn lịch sử nói riêng. Song những kết quả đạt được chỉ là bước đầu. Rất mong được sự góp ý kiến của các ban ngành và các đồng nghiệp ./.
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Giáo trình phương pháp dạy hoc môn tự nhiên xã hội.
(Đại học Quốc gia - Trường đại học sư phạm Hà Nội)
Dạy tự nhiên và xã hội ở trường tiểu học (lớp 4 - 5).
(Sách bồi dưỡng giáo viên - Bộ giáo dục và đào tạo)
Đổi mới việc dạy môn tự nhiên và xã hội ở tiểu học.
Sách bồi dưỡng thường xuyên chu kì 2003 – 2007. Bộ giáo dục và đaò tạo)
Sách giáo viên - Bộ giáo dục và đào tạo.
(Sách giáo khoa - Bộ giáo dục và đào tạo)
Tự nhiên và xã hội (Phần 2: Địa lý và lịch sử)
Dạy học lấy học sinh làm trọng tâm (Giáo sư Lê Khánh Bằng).
 ĐỊNH QUÁN ,Ngày 20 tháng 11 năm 2010
 NGƯỜI THỰC HIỆN
 TRẦN THỊ DIỄM TRANG
SƠ YẾU LÝ LỊCH KHOA HỌC
I.THÔNG TIN CHUNG VỀ CÁ NHÂN
1.Họ và tên:TRẦN THỊ DIỄM TRANG
2.Ngày tháng năm sinh:26/10/1967
3.Nam,nữ:nữ
4.Địa chỉ:Trường TH Nguyễn Văn Trỗi
5.Điện thoại nhà:01688183474 –Cơ quan:3612122
6.Fax:	E-mail:
7.Chức vụ:giáo viên giảng dạy lớp 5
8.Đơn vị công tác:Trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi
II.TRÌNH ĐỘ ĐÀO TẠO
-Học vị (hoặc trình độ chuyên môn,nghiệp vụ)cao nhất:Đại học Sư phạm.
-Năm nhận bằng: 2007
-Chuyên nghành đào tạo: Giao dục tiểu học
III.KINH NGHIỆM KHOA HỌC
-Lĩnh vực chuyên môn có kinh nghiệm:giảng dạy lớp 5
-Các sáng kiến kinh nghiệm đã có trong 5 năm gần đây:
+Một số biện pháp dạy môn Tâp Làm Văn lớp 5 năm học 2008-2009
BẢO THI	THỊ DUYÊN	MỸ DUYÊN 
DUY ĐỐNG	TẤN ĐẠT	MINH LÂM
KIM LOAN	THANH LỢI
	 HỒNG LIÊN	HOÀI NAM
THANH NHÀN	THU HÀ	THU UYÊN
THANH PHONG	NGỌC TÀI	
VĂN TIẾN	VĂN TIỀN	ĐỨC KHẢI
KẾ HOẠCH THÁNG11/2010
TUẦN
 NỘI DUNG CÔNG VIỆC
NGƯỜI THỰC HIỆN

Tuần 1
Từ ngày 1/11-6/11
Thực hiện chương trình tuần 10
Báo cáo kết quả giữa kì I
Kiểm tra nề nếp lớp
Sinh hoạt chuyên môn
Dự chuyên đề cụm
GV-HS
GVCN-KT
Gvkiểm tra chéo
GVtổ
KT
TuẦn 2- Từ ngày 8/11-13/11
Thực hiện chương trình tuần 11
Bôi dưỡng và phụ đạo HS
KThồ sơ giáo án của giáo viên
Dự giờ GV
Tập tiểu phẩm thi ATGT

GV-HS
GVCN
CM-Tổ khối
Cô Yến,cô Châu
GVK5-HS Hòa đồng
Tuần 3-từ 15/11-20/11
Thực hiện chương trình tuần 12
Tổng kết phong trào “hoa điểm 10”.
Dự giờ -KT giáo án.
Phụ đạo và bồi dưỡng HS.
Sinh hoạt CM.
GV-HS
GV-TPT
GV-KT
GVCN
GV Tổ
Tuần 4-từ ngày 22/11-27/11
Thực hiện chương trình tuần 13
Nộp SKKN.
Thi lý thuyết giáo viên dạy giỏi cấp trường.
Sinh hoạt chuyên môn.

GV-HS
GV Tổ
GVTổ
GVtổ
	
Duyệt củaCM	 Ngày 01/11/2010	 Khối trưởng
 Cổ Thế Hường
 Trần Thị Diễm Trang