Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật Lịch sử tạo hứng thú học tập cho học sinh học phần Lịch sử thế giới lớp 8

nh diện , cũn cú một số nhõn vật phản diện như : Chi- e ( trong bài Cụng xó Pa ri 1871) Hớt -Le ( bài Chiến tranh thế giới lần thứ 2) . Đối với những nhõn vật này giỏo viờn khụng cần dùng hỡnh ảnh hay chõn dung để minh hoạ , mà người thầy giỏo khắc hoạ bằng lời núi với những lời lẽ hết sức lụi cuốn .
 Vớ dụ : Đối với nhõn vật Chi-e được ví như một con quỷ lùn gớm giếc một con người tớnh tỡnh hay cau có, nột mặt lỳc nào cũng thể hiện tớnh hiếu chiến ,ỏc độc và tàn sỏt trong cuộc nội chiến với cỏc chiến sĩ của cụng xó Pa Ri ( 1871) . Hay giỏo viờn cú thể mụ tả vài nột về Hit-le cú gương mặt hiểm húc , hiếu chiến thể hiện là một tờn trựm phỏt xớt , kẻ gõy chiến tranh thế giới lần thứ 2 gõy ra bao cảnh đau thương cho nhõn loại thế giới , từ đú giỏo dục cỏc em biết căm thự chiến tranh , căm ghột những kẻ gõy ra chiến tranh 
 Túm lại để gõy hứng thỳ học tập cho học sinh , giỏo viờn khụng nờn bỏ qua bất cứ hỡnh ảnh nhõn vật lịch sử nào ,mà người thầy giỏo cần phải khắc sõu cỏc nhõn vật lịch sử đú ngay trong giờ lờn lớp, song cũng khụng nờn rập khuụn một cỏch mỏy múc , người thầy giỏo phải biết chọn lọc những chi tiết hết sức cần thiết và những nột sinh động nhất để khắc sõu vào tõm trớ của cỏc em , đặc biệt người thầy giỏo phải biết dựng lời núi sao cho phự hợp với nhõn vật đú , làm sống lại nhõn vật lịch sử đú trước mắt của cỏc em. 
 2.2) Ngoài việc chọn hỡnh dỏng đặc điểm riờng của từng nhõn vật lịch sử để gõy hứng thỳ học tập cho học sinh , thỡ giỏo viờn cũn phải biết chọn lọc những hoạt động tiờu biểu hay sự nghiệp của nhõn vật đú để khắc sõu kiến thức cho cỏc em . 
 a) Một nhõn vật lịch sử bao giờ cũng cú một sự nghiệp nhất định , cú khi bao gồm nhiều mặt . Trong một thời gian ngắn ngủi (45phỳt) trờn lớp , người thầy giỏo dạy sử khụng thể nào kể lại toàn bộ sự nghiệp của nhõn vật , mà chỉ cú thể chọn lọc một trong hai hoạt động tiờu biểu nhất trong cuộc sống hoặc những hoạt động điển hỡnh nhất . Cần phải chọn lọc tinh giản cao độ nhưng phải đầy đủ chớnh xỏc , làm sao khi giảng mà khụng nụng cạn , khụng mơ hồ nhưng cũng không sa vào kể chuyện các nhân vật lịch sử, đõy là việc làm rất khú. Qua thực tế thực hiện ở lớp học tụi xin đỳc kết một vài kinh nghiệm về mặt lớ luận và kết hợp với thực tiễn như sau : 
 Trước hết giỏo viờn phải nắm vững yờu cầu lịch sử cụ thể ( thời gian xảy ra sự kiện đú , xảy ra ở nước đú ). Trờn cơ sở nắm vững vấn đề trờn giỏo viờn chọn hoạt động cần nờu ra của một nhõn vật , đặc biệt giỏo viờn phải cho học sinh nắm được tỡnh huống xuất hiện của nhõn vật lịch sử , để học sinh thấy rỏ vấn đề trước yờu cầu của lịch sử xuất hiện nhõn vật lịch sử . Trong mọi tỡnh huống đú giỏo viờn phải nờu rừ mõu thuẫn xó hội , trỏnh khụng được nờu chung chung mà phải đi sõu vào tỡnh hỡnh và phõn tớch chung . 
 Vớ dụ1 : khi dạy bài : Những cuộc Cỏch mạng tư sản đầu tiờn 
( Mục II : Cỏch mạng Anh giữa thế kỷ XVII , SGK Lớp 8) , chỳng ta muốn khắc sõu nhõn vật lịch sử ễ- li- vơ Crụm -oen cho học sinh nắm vài đặc điểm của nhõn vật này. Trong sỏch giỏo khoa khụng hề cú giới thiệu gỡ về Crụm Oen mà chỉ nờu rằng “ Quõn của quốc hội do Crụm -oen chỉ huy , đỏnh bại quõn nhà vua” nếu trỡnh bày như vậy thỡ học sinh khụng biết Crụm Oen là ai và sao lại được quyền chỉ huy quõn đội của quốc hội , dẫn đến kiến thức nụng cạn , khụng gõy hấp dẫn cho cỏc em. Giáo viên có thể bằng cỏch giới thiệu mõu thẫn cụ thể giữa chớnh quyền chuyờn chế nhà Vua nước Anh với giai cấp tư sản và quý tộc mới , với mõu thuẫn đú khụng thể khụng xảy ra cuộc chiến tranh giữa phe nhà vua với phe tư sản và quý tộc mới . Giỏo viờn trỡnh bày cho học sinh thấy lịch sử nước Anh lỳc này khụng phải yờu cầu một nhõn vật đứng đầu chỉ huy một sự chuyển biến chung chung , mà là yờu cõự một nhõn vật lịch sử cụ thể để lónh đạo quõn quốc hội tiến hành một cuộc chiến tranh đỏnh thắng nhà vua và bọn quý tộc phong kiến và chớnh Crụm- oen đó đỏp ứng được yờu cầu đú . Với cỏch trỡnh bày như vậy thỡ chỳng ta đó khắc sõu được nhõn vật lịch sử Crụm -oen và giỳp cỏc em khắc sõu được kiến thức của bài học lịch sử ngay tại lớp . 
 Vớ dụ 2: Cũng tương tự như vậy , đối với bài này mục III “ Cuộc chiến tranh giành độc lập ở cỏc thuộc địa Bắc Mỹ” Giỏo viờn cần phải khắc sõu nhõn vật Oa- Sinh -Tơn qua hoạt động quõn sự của Oa- sinh -tơn , trong SGK chỉ nờu rằng : “ Oa- sinh -tơn là một chủ nụ giàu , cú tài quõn sự và tổ chức , được cử làm tổng chỉ huy nghĩa quõn” chứ SGK khụng nờu lờn được một vài hoạt động quõn sự của Oanh-sinh -tơn . Do đú giỏo viờn phải mụ tả một vài hoạt động tiờu biểu , để cho học sinh thấy rằng Oa- sinh-tơn là một thủ lĩnh quõn sự đỏp ứng được nhu cầu giải quyết mõu thuẫn lỳc bấy giờ giữa dõn tộc 13 thuộc địa Bắc Mỹ với bọn thực dõn Anh . 
 b) Một số tỡnh huống xuất hiện những nhõn vật lịch sử trong cỏc bài học thuộc chương III trong SGK “ Chõu Á ở thế kỷ XVIII - Đầu thế kỷ XX” vớ dụ học về Cỏch mạng Trung Quốc cú lónh tụ Tụn Trung Sơn , Cỏch mạng Ấn độ cú lónh tụ Ti-lắc , hoăc bài “ Chõu Ẳ (1918 – 1945” cú lónh tụ M. Gan đi (1869 – 1948) , cỏch mạng ở Mó Lai cú lónh tụ Áp Đun -Ra -man , cỏch mạng In Đụ Nờ Xi a cú nhà cỏch mạng Xu -cỏc -nụ  như vậy do yờu cầu của lịch sử cuúi thế kỷ XIX và những năm đầu của thế kỷ XX yờu cầu lịch sử đặc ra cho mỗi nước là giải phúng dõn tộc , giải phúng giai cấp dành độc lập dõn tộc , lỳc này mõu thuẫn giữa dõn tộc thuộc địa với đế quốc thực dõn ngày càng sõu sắc,nờn cỏc nhõn vật lịch sử đú xuất hiờn và đó giải quyết được mõu thuẫn đú theo yờu cầu của lịch sử .
 3) Cuối cựng giỏo viờn phải khắc sõu vài chi tiết phụ của nhõn vật lịch sử:
 Sau khi đó khắc sõu đặc điểm , hỡnh dỏng hay cỏc hoạt động điển hỡnh của nhõn vật, giỏo viờn cũn cú thể khắc hoạ sõu sắc nhõn vật lịch sử vài nột về thõn thế ,sự nghiệp,trỡnh độ học vấn để giỳp học sinh hiểu sõu hơn , rộng hơn về nhõn vật lịch sử đú , đồng thời giỳp học sinh nhớ lõu về nhõn vật đú .
 Vớ dụ : Trong bài “ Phong trào cụng nhõn và sự ra đời của chủ nghĩa Mỏc” Giỏo viờn phải chuẩn bị tốt về những hoạt động tiờu biểu nhất của Mỏc và Ănghen , vớ dụ khi giới thiệu về Mỏc và Ănghen, SGK chỉ giới thiệu đơn giản về tiểu sử hai ụng , như ớt giới thiệu về hoạt động của Mỏc và Ăng ghen ,trờn cơ sở đú giỏo viờn cú thể giới thiệu đụi nột về hai ụng như Mỏc khụng những học giỏi đỗ tiến sĩ mà vừa là một nhà nghiờn cứu khoa học , tham gia cỏch mạng , vừa là lónh đạo phong trào cụng nhõn quốc tế . Đối với Ăng ghen cho học sinh nắm rừ , Ăng ghen sinh ra trong một gia đỡnh chủ xưởng giàu cú ở Đức , nhưng ễng từ bỏ nghiệp làm giàu của gia đỡnh , quyết định đi tỡm hiểu nỗi thống khổ của giai cấp cụng nhõn và đấu tranh cho sự nghiệp giải phúng giai cấp cụng nhõn .Từ sự giới thiệu đú giỏo viờn cú thể cho học sinh thấy được những điểm giống nhau trong tư tưởng của Mỏc và Ăng ghen và cũng bắt đầu từ quan điểm chung đú, hai ễng đó gặp nhau và trở thành đụi bạn tri kỉ, lõu bền và cảm động mà SGK đó nờu ra ý này .
 Ngoài ra giỏo viờn cú thể khắc sõu nhõn vật lịch sử bằng cỏch gợi ý cho cỏc em cỏch nhớ năm sinh của nhõn vật lịch sử đú vớ dụ năm sinh của Mỏc ( 1818) Ăng ghen nhỏ hơn Mỏc 2 tuổi tức là Ăng-ghen sinh năm 1820 .Hoặc giỏo viờn cú thể khắc sõu nhõn vật lịch bằng cỏch cho học sinh nắm những nột tương đồng xuất thõn gia đỡnh hay từ nghề nghiệp của nhõn vật đú  vớ dụ như Crụm -oen xuất thõn từ gia đỡnh quý tộc mới , Oa- sinh -tơn là kỹ sư  hoặc cú thể kớch thớch tõm lý học tập cho cỏc em giỏo viờn cú thể cho học sinh biết thờm về nhà lónh đạo cỏch mạng Ấn Độ ,Ti -lắc vừa là lónh đạo phỏi cấp tiến chống thực dõn Anh cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX , vừa là một nhà sử học thụng thỏi , nhà ngụn ngữ học danh tiếng .
 Tất nhiờn trong quỏ trỡnh sử dụng những tư liệu núi trờn để khắc sõu hỡnh ảnh của cỏc nhõn vật lịch sử nhằm gõy hứng thỳ học tập cho cỏc em ,để nõng cao chất lượng dạy và học là điều rất cần thiết, nhưng người thầy giỏo khụng vỡ thế mà tham lam chồng chất nhiều kiến thức để phủ lờn bộ nhớ cỏc em , cuối cựng làm cho cỏc em khụng nhớ gỡ mà lại đõm ra chỏn học .Do đú muốn đạt được mục đớch trờn người thầy giỏo phải biết chọn lọc tức là giản và tinh chứ khụng phải nhiều số lượng là quyết định được sự tiếp thu kiến thức của học sinh và tạo hứng thú cho các em học tập tốt bộ môn Lịch sử .
 Muốn có được như vậy người giáo viên phải tích lũy nhiều tư liệu lịch sử ,có nhiều tư liệu lịch sử phong phú, biết kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương pháp tâm lý học để vận dụng tốt kiến thức vào bài giảng đúng lúc đúng nơi , đúng nội dung yêu cầu của bài . Ngoài ra giáo viên cũng phải biết kết hợp khai thác giữa kiến thức trong sách giáo khoa với kiến thức ngoài sách giáo khoa , kết hợp lời nói truyền cảm với chân dung hay hình ảnh của nhân vật lịch sử , biết so sánh đối chiếu gĩưa các nhân vật lịch sử nhằm nâng cao giá trị nhận thức cho các em .
 Để đạt được mục đích trên , người gíao viên phải mất nhiều công sức sưu tầm tài liệu, tranh ảnh của từng nhân vật lịch sử mà trong tiết dạy yêu cầu , biết chọn lọc , kết hợp đưa những kiến thức ngoài sách giáo khoa vào bài giảng đúng phương pháp dạy học theo kiểu sơ đồ Đai Ri . Tất cả việc làm trên mặc dù tốn nhiều thời gian và sức lực nhưng khi đạt được mục đích yêu cầu đề ra trong một tiết học trên lớp 45 phút ngắn ngủi thì người thầy giáo cảm thấy nhẹ nhõm , quên đi mệt mỏi lo âu , làm cho học sinh hứng thú, phấn khởi học tập sau một giờ lên lớp công phu của thầy và trò .
 Trong dạy và học lịch sử ở trường phổ thông hiện nay , người thầy giáo phải khéo léo tổ chức việc khắc họa sâu sắc hình ảnh nhân vật lịch sử , nhằm nâng cao hoạt động nhận thức của học sinh có tác dụng rất lớn trong việc gây hứng thú học tập cho học sinh hiện nay. Đây là việc cần phải làm của giáo viên , vì có hứng thú học tập , rung cảm của ngừơi học nhất là học sinh trung học cơ sở , là lứa tuổi rất nhạy cảm trong việc tìm tòi cái mới cái chưa biết và rất cảm động khi giáo viên biết sử dụng những tư liệu giáo dục đạo đức cách mạng cho các em ngay trong bài học lịch sử trên lớp .Tạo hứng thú học tập là chiếc cầu nối , là phương tiện để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tập bộ môn lịch sử hiện nay.Đây là yêu cầu phải làm thường xuyên đối với giáo viên dạy sử ở trường phổ thông hiện nay . Những cách thức , những con đường hay vài biện pháp nêu trên của bản thân tôi để tạo hứng thú cho các em phấn khởi học tập trong một tiết dạy lịch sử thế giới lớp 8 cũng là một trong nhiều phương pháp để tạo hứng thú học tập của học sinh. 
 Để kiểm nghiệm lại quá trình thực hiện sáng kiến này , ngoài việc tiến hành các sáng kiến trên, bản thân tôi còn tiến hành thực tế qua các hình thức kiểm tra: miệng , 15 phút đầu giờ , kiểm tra 1tiết đều có kèm theo các câu hỏi về nhân vật lịch sử, các câu hỏi kiểm tra bản thân tôi rút ra một số kinh nghiệm cho bản thân, tìm tòi qua sách tham khảo như : Sách giáo viên, sách bài tập lịch sử...để đưa vào bài tập thường xuyên và định kỳ . 
3. Kết quả đạt được
Trong quá trình thực hiện chương trình đổi mới phương pháp dạy học ,đổi mới kiểm tra đánh giá tôi đã rút ra được kinh nhiệm này, bản thân tôi đã thu được những kết quả khá khả quan. Tôi đã tìm hiểu được điều kiện của học sinh và thực trạng học tập của các em để tìm ra giải pháp.Với kinh nghiệm này trong những tiết học lịch sử thế giới học sinh đã học tập một cách hứng thú hơn, chủ động hơn.Kết quả cho thấy đa số học sinh hai lớp mà bản thân tôi trực tiếp giảng dạy hầu hết các em nắm chắc kiến thức và vận dụng làm các bài tập lịch sử khá tốt. Trong quá trình học tập các em đã tích luỹ cho mình một vốn kiến thức về thế giới phong phú.Nhiều em đã lập cho mình một cuốn sổ ghi về các sự kiện và nhân vật lịch sử thế giới.
Qua điều tra về mức độ hứng thú học tập của học sinh và thống kê kết quả cuối học kì I năm 2010- 2011
Lớp

Số học sinh
Chưa áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 
Đã áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

Dưới tb
Trên tb
Dưới tb
Trên tb
8A
37
25%
75%
2%
98%
8B
37
30%
70%
0%
100% 

III. Kết luận chung
Con người đang có những bước tiến dài trên con đường chiếm lĩnh tri thức của nhân loại. Điều đó không có nghĩa là chúng ta không nhìn lại quá khứ, không nhìn lại những năm tháng hào hùng nhưng cũng rất đỗi bi thương của nhân loại. 
 Chúng ta đang sống trong những năm đầu của thế kỷ XXI - thế kỷ của khoa học và công nghệ, thế kỷ của văn minh nhân loại. Sự chuẩn bị nguồn nhân lực cho thời kỳ mới của đất nước là một trong những nhiệm vụ trọng đại của toàn xã hội và ngành giáo dục nói riêng. Muốn theo kịp các nước tiên tiến, đón đầu sự pháp triển đòi hỏi phải đổi mới giáo dục một cách đồng bộ: Chương trình, sách giáo khoa, kiểm tra đánh giá và đặc biệt cơ sở vật chất, thiết bị, phương tiện dạy học hiện đại. 
Cái mới ra đời bao giờ cũng gặp những khó khăn, đòi hỏi phải có ý thức và quyết tâm tìm tòi, thử nghiệm với những bước đi vững chắc mới có thể đạt được hiệu quả cao, đòi hỏi mỗi một người giáo viên phải không ngừng tìm tòi, sáng tạo và đặc biệt là tìm ra phương pháp dạy học nhằm tạo được hứng thú cho học sinh quả là không dễ. Hơn nữa, Lịch sử thế giới đối với các em rất xa lạ. Vậy nên, tôi thấy việc tạo hứng thú cho các em học sinh về lịch sử thế giới thông qua các nhân vật lịch sử là một việc làm cần thiết.
IV. Những kiến nghị, đề xuất.
	1. Đối với phụ huynh:
	 - Cần quan tâm đến việc học hành của con em mình, đầu tư nhiều về cơ sở vật chất, nhất là các trang thiết bị tin học tạo điều kiện cho con em học tập tốt.
	 - Phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội để giáo dục cho con em của mình thông qua học tập môn Lịch sử ở nhà trường.
	2. Đối với nhà trường :
	 - Mua sắm thêm tài liệu tham khảo, đầu tư cơ sở vật chất và đồ dùng dạy học nhất là các tài liệu lịch sử, các băng đĩa phục vụ cho việc dạy học bộ môn này
	- Tổ chức thảo luận các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học cho tất cả các giáo viên thường xuyên trong từng đợt, từng năm để ngày một nâng cao chất lượng dạy học, nắm bắt kịp thời các phương pháp dạy học tích cực.
 	3. Đối với địa phương:
 	- Đầu tư cơ sở vật chất trường lớp kịp thời trong việc dạy và học.
	- Luôn quan tâm, động viên kịp thời đối với đội ngũ giáo viên, học sinh trong việc giảng dạy , học tập tạo động lực giúp thầy trò thi đua dạy tốt và học tốt.
	Trên đây tôi xin góp một số kinh nghiệm dạy học phần lịch sử thế giới trong chương trình lịch sử 8 THCS, đây chỉ là ý kiến chủ quan của riêng cá nhân tôi để tạo hứng thú cho học sinh khi học một tiết học lịch sử thế giới. Việc sử dụng đồ dùng dạy học cùng với tài liệu tham khảo là quy định bất thành văn trong dạy học lịch sử và đặc biệt là phần lịch sư thế giới.Việc đổi mới phương pháp dạy học tạo hứng thú cho học sinh chính là vấn đề mà người thầy cần phải linh hoạt trong quá trình tổ chức dạy-học cũng tạo điều kiện giúp các em tiếp thu tốt việc học lịch sử của mình.
Chắc chắn trong quá trình trình bày vấn đề này (là vấn đề tương đối phức 
tạp) sẽ không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Rất mong được sự trao đổi,
góp ý chân thành của các đồng nghiệp để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.
 Xin chân thành cảm ơn !
 Duy Minh, ngày 2 tháng 4 năm 2011 
 Người thực hiện 
 Nguyễn Thị Hải Hà