Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy Lịch sử lớp 9 phần Lịch sử Việt Nam nhằm gây hứng thú cho học sinh

sinh, gian khổ và tinh thần quyết tâm của quân và dân ta đã làm nên một Điện Biên Phủ chấn động địa cầu. 
Phần nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử :Có thể sau khi cho học sinh thảo luận, giáo viên nên cho học sinh nêu tình cảm của mình về người Bác Hồ , về người anh cả của quân đội nhân dân Việt Nam - Đại tướng Võ Nguyên Giáp- Vị Đại tướng Tổng chỉ huy chiến dịch lịch sử làm nên “Thiên sử vàng” Điện Biên Phủ, “lừng lẫy năm châu , chấn động địa cầu” buộc thực dân Pháp phải kí Hiệp định Giơ-ne- vơ, chấm dứt chiến tranh trên toàn cõi Đông Dương . 
10.Bài 28: Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh chống đế quốc Mĩ và chính quyền Sài Gòn ở Miềm Nam
 Mục III.1.Đấu tranh chống chế độ Mĩ –Diệm, giữ gìn và phát triển lực lượng cách mạng(1954-1959) 
Giáo viên nên cho học sinh liên hệ với truyện ngắn “Chiếc lược ngà’’ (Ngữ văn 9- tập 1 ) hoặc gợi cho học sinh nhớ về nhân vật ông Sáu , bác Ba những người cộng sản được gài ở lại 
 Mục III. 2.Phong trào Đồng khởi
 Sau khi dạy về diễn biến phong trào Đồng khởi , giáo viên chú ý chi tiết : Đội quân tóc dài ra đời trong phong trào Đồng Khởi Bến Tre được coi là một lực lượng quan trọng của đấu tranh chính trị và binh vận. Tổng kết phong trào Đồng Khởi năm 1960, có khoảng 9 triệu lượt quần chúng nổi dậy, 1 triệu lượt phụ nữ đấu tranh trực diện kết hợp với đấu tranh vũ trang góp phần làm tan rã hơn 2 vạn binh lính ngụy. Đây cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều tác phẩm nghệ thuật nói về phụ nữ, trong đó có ca khúc Dáng đứng Bến Tre của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý .Giáo viên có thể mở băng cho học sinh nghe một đoạn bài hát Dáng đứng Bến Tre ( Ai đứng như bóng dừa, tóc dài bay trong gió ) .Hoặc giáo viên có thể khắc họa hình người phụ nữ - đội quân tóc dài trong phong trào Đồng khởi, hình ảnh cây dừa miền Nam, ở đâu cũng là hình ảnh của quê hương, cũng dự phần trong đạn lửa “một tấc không đi, một li không rời”... và đọc dòng cảm xúc về cây dừa Bến Tre- cây dừa miền Nam của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý  “Để bây giờ thương tích đầy mình,sao không được gọi là những đồng chí thương binh!?”.
Mục IV. 1.Đại hội đại biểu toàn quốc lần thư ba của Đảng
Giáo viên có thể dùng những câu thơ của Bác Hồ giới thiệu mục 1. Đây là những câu thơ Bác trình bày tại báo cáo chính trị khi kỉ niệm Đảng tròn 30 tuổi 
Đảng ta vĩ đại như biển rộng, như núi cao,
Ba mươi năm phấn đấu và thắng lợi biết bao nhiêu tình.
Đảng ta là đạo đức, là văn minh,
Là thống nhất, độc lập, là hoà bình ấm no.
Công ơn Đảng thật là to,
Ba mươi năm lịch sử Đảng là cả một pho lịch sử bằng vàng.
 Với sự kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ ba của Đảng, gv có thể giới thiêu cho học sinh tìm đọc bài thơ Ba mươi năm đời ta có Đảng của Tố Hữu 
 11.Bài 29 : Cả nước trực tiếp chiến đấu chống Mĩ cứu nước
 Tiết 42, mục I: Chiến đấu chống chiến lược “Chiến tranh cục bộ” của Mĩ 
(1965-1968)
Sau chiến thắng Vạn Tường, Quảng Ngãi đánh dấu sự thắng lợi của quân dân ta trước chiến lược chiến tranh cục bộ của Mĩ . Cần kết hợp tranh ảnh thành tích chiến đấu của quân và dân ta với thơ ca khắc họa khí thế cách mạng, 
 Giáo viên kể ngắn gọn tấm gương anh hùng Nguyễn Thị Út (chị Út Tịch) với câu nói nổi tiếng “ Còn cái lai quần cũng đánh”, giới thiệu cho học sinh bộ phim nên tìm xem :Mẹ vắng nhà chuyển thể từ tác phẩm Người mẹ cầm súng của Nguyễn Thi . Các chi tiết trên khiến học sinh rất hào hứng, tiếp thu bài rất tốt.
Tiết 42, mục II : Miền Bắc vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại lần thứ nhất của Mĩ, vừa sản xuất(1965-1968)
Mục 2. Miền Bắc vừa chống chiến tranh phá hoại vừa sản xuất :
 	Sau khi học sinh nắm được kết quả của nhân dân miền Bắc chống chiến tranh phá hoại , giáo viên nên dành vài phút giới thiêu tấm ảnh tư liệu lịch sử “O du kích nhỏ” của nhiếp ảnh gia Phan Thoan và bài thơ đề tặng của nhà thơ Tố Hữu , đồng thời kể ngắn gọn cho học sinh nghe câu chuyện thú vị về o du kích Nguyễn Thị Kim Lai quê ở xã Phú Phong , huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh :
O du kích nhỏ giương cao súng
	Thằng Mĩ lênh khênh bước cúi đầu
	Ra thế! To gan hơn béo bụng
	Anh hùng đâu cứ phải mày râu!
Bằng phương pháp này, giáo viên nhanh chóng giúp học sinh hiểu bài ,có ấn tượng khó quên về cuộc chiến đấu của nhân dân miền Bắc giai đoạn này 
Mục 3 Miền Bắc thực hiện nghĩa vụ hậu phương lớn
Cuối mục, giáo viên chốt lại bằng những câu thơ nổi tiếng thời bấy giờ như tiếng kèn giục giã bước hành quân của đoàn quân lên đường Nam tiến: 
Hỡi Miền Bắc đó, nặng đôi vai 
Gánh cả non sông, vượt dặm dài 
Xẻ dọc Trường Sơn, đi cứu nước 
Mà lòng phơi phới dậy tương lai!
	 (Theo chân Bác – Tố Hữu)
Hoặc có thể trích đọc những câu nói bất hủ của Hồ Chủ Tịch về quyết tâm kháng chiến “Dù có phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn...kháng chiến nhất định thắng lợi”, “Miền Nam là máu thịt của Việt nam . Sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí ấy không bao giờ thay đổi”. 
	Theo con đường của Đảng, cả miền Bắc hướng về miền Nam ruột thịt. Biết bao thế hệ đã ra đi , biết bao người đã ngã xuống vì độc lập tự do và thống nhất nước nhà. Giáo viên nhắc cho học sinh liên hệ với những tác phẩm văn học viết về đề tài tuổi trẻ Việt Nam thời chống Mĩ trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại (Bài thơ về tiểu đội xe không kính - Phạm Tiến Duật-Ngữ văn 9-tập 1, truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi (Ngữ văn 9 tập 2) của nữ nhà văn Lê Minh Khuê- quê xã Hải Châu, huyện Tĩnh Gia .
Cuối bài, giáo viên giới thiệu cho học sinh tìm đọc Nhật kí Đặng Thùy Trâm, Sống mãi tuổi hai mươi của Nguyễn Văn Thạc, tìm hiểu tấm gương dũng cảm hi sinh của mười cô gái thanh niên xung phong trên ngã ba Đồng Lộc, Hà Tĩnh hoặc sau này lớn lên thực hiện những chuyến thăm nghĩa trang Trường Sơn ,thành cổ Quảng Trị, Ngã ba Đồng Lộc...bồi dưỡng tình cảm Uống nước nhớ nguồn . 
12.Bài 30:Hoàn thành giải phóng miền Nam,thống nhất đất nước 
 (1973-1975)
Tiết 46: Hoàn thành giải phóng miền Nam giành toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc
 Sau khi dạy xong phần chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, nếu có băng đĩa hoặc máy chiếu, giáo viên nên cho học sinh nghe một vài đoạn bài hát Tiến về Sài gòn của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước . Nếu không thể có điều kiện công nghệ thông tin hỗ trợ, giáo viên cần hát (hoặc đọc ) diễn cảm mấy câu . Bởi đây là bài hát gắn liền với chiến thắng quyết định của cuộc kháng chiến . Trước chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, nhiều chiến sĩ quân giải phóng miền Nam nhớ mãi giai điệu Tiến về Sài Gòn với tiết tấu hùng tráng như lời hiệu triệu, khích lệ họ băng lên phía trước, quyết chiến thắng:
 Sài Gòn ơi ! Ta đã về đây ! Ta đã về đây !
Lướt qua nắng mưa, súng bom nhịp chân đi
Quê hương kêu gọi đứng lên diệt quân Mĩ
	Tiến về Sài Gòn, ta quét sạch giặc thù
	Hướng về đồng bằng, ta tiến về thành đô.
 Là giáo viên dạy lịch sử, chúng ta hiểu rằng hơn 40 năm nay, cứ mỗi dịp đất nước tưng bừng chào đón ngày giải phóng miền Nam 30-4 thì lòng người Việt Nam không ai không nô nức khi nghe giai điệu thân quen mà hào hùng của bài ca bất hủ Tiến về Sài Gòn. Tuy nhiên, lâu nay ít ai nghĩ rằng, không khí hân hoan cảm động trong bài hát: "Nơi thành đô trong ánh điện quang tiếng nấc nghẹn câu cười. Khu nhà tranh năm cánh ngoại ô rên xiết đêm ngày. Sài Gòn ơi ta đã về đây, ta đã về đây", lại cách xa thời điểm sáng tác tới 9 năm (năm 1966).
Chỉ vài phút thôi song tạo ấn tượng sâu đậm cho học sinh về khát vọng hòa bình, quyết tâm thống nhất đất nước của quân dân ta.
	Phần cuối bài, giao thêm bài tập cho học sinh tìm hiểu niềm vui chiến thắng của nhân dân ta khi miền Nam hoàn toàn giải phóng qua các ca khúc sống mãi với thời gian như : Bài ca thống nhất, Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng, Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh, Đất nước trọn niềm vui...Nếu có điều kiện, còn thời gian, cho học sinh xem máy chiếu và nghe một trong những ca khúc trên, giờ học sẽ đạt hiệu quả giáo dục cao.
13. Tiết 48, Bài 31 Việt Nam trong năm đầu sau đại thắng mùa xuân 1975
Mục III. Hoàn thành thống nhất đất nước về mặt nhà nước :
	Khi sử dụng hình 79 sách giáo khoa (Đoàn tàu thồng nhất) bằng máy chiếu hay tranh ảnh, giáo viên cần kết hợp cho học sinh nghe một đoạn bài hát Tàu anh qua núi của nhạc sĩ Phan Lạc Hoa . Bài hát sẽ giúp giáo viên rất nhiều trong việc truyền tải tình cảm cho học sinh.
V. HIỆU QUẢ ÁP DỤNG
 	Sau một thời gian nghiên cứu, áp dụng kinh nghiệm tích hợp kiến thức liên môn vào giảng dạy ở một số tiết, bài lịch sử ở tất cả các khối lớp được giao và nhiều nhất là ở lớp 9, phần lịch sử Việt Nam, tôi nhận thấy hiệu quả áp dụng rất đáng phấn khởi .
	Trước hết, đó là thái độ dành cho giờ học môn lịch sử của học sinh. Học sinh hào hứng, phấn khởi vào học. Không còn thái độ ngại nhiều sự kiện, nhiều con số phải nhớ, phải thuộc. Thay vào đó là học sinh tích cực xây dựng bài, có nhiều câu hỏi dành cho giáo viên về các vấn đề thảo luận, về quan điểm , về các thuật ngữ lịch sử .Theo các em phản hồi, giờ học không còn căng thẳng, gây đau đầu, buồn ngủ, các em thích học trên phòng máy, thỉnh thoảng được nghe chuyện kể về các anh hùng, các trận đánh, nghe vài câu thơ, một đoạn bài hát, lại được ôn kiến thức môn khác, dễ tiếp thu ,dễ hiểu bài . Kể cả tiết 5, có thể trống đã đánh báo hết giờ nhưng học sinh vẫn không tỏ ý sốt ruột nếu hôm đó giáo viên đang giao bài tập về nhà. Mặt khác, học sinh nhận thức được vai trò của bộ môn, nhiều em đã thay đổi suy nghĩ, không còn coi Lịch sử là môn phụ và đầu tư nhiều thời gian hơn cho môn. Các em không những tìm hiểu Lịch sử giới hạn trong sách giáo khoa mà còn khai thác kiến thức Lịch sử ở các nguồn tư liệu khác 
 Thực tế trong quá trình giảng dạy Lịch sử lớp 9, khi tôi áp dụng vào giảng dạy kiến thức liên môn văn học, địa lí  đã đạt tỉ lệ xếp loại môn Lịch sử cuối năm thì năm sau luôn cao hơn năm trước, tỉ lệ khá, giỏi ngày càng tăng, tỉ lệ yếu kém ngày càng giảm xuống.
Nhìn chung đại trà học sinh chịu khó, chăm chỉ học tập. Tất cả các giờ học đều được đánh giá đạt loại tốt. 
Thứ hai là quan niệm lệch lạc về môn Lịch sử của một số học sinh, kể cả phụ huynh không còn nữa.(Một số phụ huynh và học sinh cho rằng, Lịch sử là môn phụ, lại không thi vào lớp 10, nên không phải học nhiều ). Nhiều học sinh trả lời bố mẹ rằng con thích học sử, có học sinh tranh luận với bố mẹ để được đi thi học sinh giỏi môn Lịch sử.
Kết quả khảo sát trắc nghiệm sự hứng thú của học sinh trước và sau 
 khi sử dụng phương pháp 
Đối tượng HS được khảo sát
Không thích học môn sử
Thích học môn sử
Bình thường
Lớp
Tổng số
SL
%
SL
%
SL
%
Khi chưa sử dụng phương pháp 
9
32 em
15
46,8
6
18,8
11
34,4
Khi đã sử dụng phương 
pháp 
9

32 em

4
12,5
23
71,9
5
15,6

C. KẾT LUẬN 
I.Ý NGHĨA ĐỀ TÀI 
Thực hiện phương pháp dạy học tích cực là yêu cầu bắt buộc của ngành Giáo dục nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục. Mọi phương pháp dạy học đều được nghiên cứu, thử nghiệm qua thực tiễn giảng dạy của giáo viên đứng lớp.Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm riêng song không phải là tối ưu. Sử dụng phương pháp dạy học tích hợp kiến thức liên môn trong môn lịch sử có tác dụng gây hứng thú cho học sinh đối với môn học nói chung và trong từng giờ học nói riêng. Tạo cho học sinh sự hứng thú tiếp thu bài, giải quyết các yêu cầu, đạt mục tiêu giáo dục kiến thức, kĩ năng, thái độ cho học sinh qua từng tiết học là trách nhiệm của người giáo viên. Cùng các môn học khác, giáo dục các em thành những con người có kiến thức, có kĩ năng, có nhân cách . 
	Bên cạnh đó, sử dụng phương pháp tích hợp kiến thức trong giảng dạy lịch sử giúp học sinh có được kiến thức tổng quát, kiến thức các môn học liên quan bổ trợ lẫn nhau, tạo điều kiện để học sinh thực hiện học đi đôi với hành.
	Về phía giáo viên, thực hiện phương pháp này tạo cơ hội cho giáo viên sự tìm tòi, nâng cao hiểu biết ở nhiều lĩnh vực, nhiều mặt của đời sống xã hội, nâng cao năng lực chuyên môn sư phạm .
II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
	Tất cả 13 tiết ,bài sử dụng kiến thức liên môn trên đều là kinh nghiệm tôi đã từng chọn lọc và sử dụng trong quá trình giảng dạy. Cùng một bài dạy nhưng ở mỗi lớp tôi thử những cách sử dụng khác nhau để rút kinh nghiệm về mức độ, thời gian sử dụng và hiểu quả sử dụng.
 Cuối cùng, tôi xin rút ra một số bài học kinh nghiệm cơ bản sau :
	Để có thể dạy tốt một tiết lịch sử, trước hết giáo viên cần có đầy đủ kiến thức chuyên môn, có năng lực sư phạm ứng xử với các tình huống thực tế, có các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực được sử dụng phù hợp nội dung, kiểu bài. Bên cạnh đó, học sinh phải có ý thức học tập, chịu khó, say mê với bài học, tích cực làm việc với nội dung bài để lĩnh hội kiến thức .
	Theo tôi, điều cơ bản khi sử dụng kiến thức liên môn trong giảng dạy lịch sử là phải xác định được : Đây là một trong các phương pháp dạy học tích cực. Giáo viên không nên tách rời phương pháp này với các phương pháp khác mà phải kết hợp nhuần nhuyễn với các phương pháp khác trong một tiết dạy.
 Chỉ sử dụng phương pháp này trong một số tiết có điều kiện tích hợp – trong một vài đơn vị kiến thức trong mục bài . Khi sử dụng, tránh sự hời hợt hoặc sa đà, lạm dụng làm loãng kiến thức trọng tâm cơ bản của bài học. Dù kiến thức liên môn liên quan đến bài dạy nhiều đến đâu chăng nữa, vẫn phải chú ý chỉ được chọn lọc làm tư liệu bổ trợ cho phương pháp dạy học. Kiến thức trọng tâm cơ bản của bài học lịch sử là điều quan trọng nhất mà giáo viên giúp học sinh lĩnh hội trong một giờ học lịch sử . Phương pháp này giúp học sinh sôi nổi, hứng thú khi tiếp thu bài học lịch sử đó. Nói cách khác là không được biến giờ học lịch sử thành giờ học tổng hợp những kiến thức văn thơ hay chuyện kể lịch sử mà giáo viên có được trước lớp ( Kiến thức về mọi lĩnh vực liên quan đến bài dạy giáo viên đều có , song không phải là tung tất cả những gì thầy biết cho trò nghe.)
	Thời gian của một tiết học là 45 phút, kiến thức môn lịch sử lớp 9 tương đối nhiều (dù đã được giảm tải ), vì vậy giáo viên phải chọn lọc, tính toán lúc nào sử dụng kiến thức liên môn, sử dụng bao nhiêu là đủ làm cho giờ học bớt khô khan, gây sự hứng thú vừa đủ cho học sinh học , Nếu không giáo viên sẽ bị “ cháy giáo án”. Quả thật ,đây là một nghệ thuật sư phạm .
 Bên cạnh đó ,cũng cần chú ý, nếu giáo viên chưa có kiến thức chắc chắn về môn học liên quan hay kiến thức liên quan thì không nên đưa ra để sử dụng.	 
	Để sử dụng phương pháp này đạt hiệu quả cao đòi hỏi giáo viên phải tích cực tham khảo các nguồn tư liệu, trau dồi vốn kiến thức của nhiều lĩnh vực, trăn trở, thử nghiệm .
 Trong tổ chuyên môn phải đưa vấn đề ra thảo luận, dự giờ rút kinh nghiệm sau các tiết dạy. Có như vậy, phương pháp mới được hoàn thiện.
III. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ
- Tăng cường cơ sở vật chất trang thiết bị, đồ dùng dạy học như máy chiếu đa năng, đầu đĩa, tivi ... cho phòng học đa năng, tạo điều kiện cho học sinh được tiếp cận với công nghệ thông tin nhiều hơn trong học tập, giáo viên có thể áp dụng các kĩ thuật, phương pháp dạy học tích cực được thuận lợi hơn.
- Đề tài là những ý kiến chủ quan của bản thân, không tránh khỏi những thiếu sót . Rất mong sự quan tâm, góp ý chân thành của quý đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn
.
 XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ THANH HÓA NGÀY 10/4/2016
 Cam kết không cóp pi
 Người viết đề tài 
 LÊ THỊ NGA