Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực cho học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THCS

 hoãn giữa Tưởng và Pháp qua Hiệp ước Hoa – Pháp (28-2-1946), theo hiệp ước này Pháp nhường cho Tưởng một số quyền lợi về kinh tế trên đất Trung Quốc và được vận chuyển hàng hóa qua cảng Hải Phòng vào Hoa Nam không phải đóng thuế. Ngược lại, Pháp đưa quân ra miền Bắc thay thế quân Tưởng làm nhiệm vụ giải giáp khí giới quân Nhật. Điều này vi phạm trắng trợn chủ quyền của dân tộc ta, coi Việt Nam là món hàng để trao đổi. Trước tình hình đó, Đảng ta có chủ trương, sách lược gì để đối phó? Giáo viên đưa ra câu hỏi nhận thức:
Đảng ta đã lựa chọn con đường thứ 2 vì đất nước ta lúc này vô cùng khó khăn không thể một lúc đánh nhau với nhiều kẻ thù , hơn nữa lúc này Pháp đưa quân ra miền Bắc với danh nghĩa chính thống.
Hai là : Hoà với Pháp mượn tay Pháp đuổiTưởng về nước , loại bớt một kẻ thù nguy hiểm, kéo dài thời gian hoà bình để chuẩn bị lực lượng về mọi mặt chống Pháp sau này.
Một là: Đánh Pháp trước khi pháp đưa quân ra miền Bắc . Như vậy cùng một lúc phải đánh cả Pháp lẫn Tưởng.
Vì sao Đảng, Chính phủ ta và Hồ Chủ Tịch lại kí với thực dân Pháp Hiệp định sơ bộ 6 . 3 . 1946 .
C©u hái nhËn thøc
Vì Pháp và Tưởng kí thoả hiệp chính trị ( 28. 2. 1946)
Việc làm này buộc Đảng ta phải lựa chọn 1 trong 2 con đường hành động.
Dù kiÕn tr¶ lêi
1. Việc Pháp và Tưởng kí hiệp định chính trị
28.2. 1946 đặt ra cho đảng ta lựa chọn 1 trong 2 con đường nào?
2. Đảng ta đã lựa chọn con đường nào ? Vì sao?
C©u hái gîi më
NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC SAU KHI ÁP DỤNG ĐỀ TÀI (SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM)
Mặc dù thời gian rất hạn chế nhưng tôi đã vận dụng sáng kiến kinh nghiệm này vào các tiết dạy và đã đạt được kết quả khả quan. Trước hết bản thân đã nhận thấy rằng những kinh nghiệm này rất phù hợp với chương trình sách giáo khoa mới và với những tiết dạy theo hướng đổi mới. Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo để mở rộng vốn hiểu biết, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến thức và phát triển kĩ năng. Không khí học tập sôi nổi, nhẹ nhàng và học sinh yêu thích môn học hơn. Tôi cũng hi vọng với việc áp dụng đề tài này học sinh sẽ đạt được kết quả cao trong các kì thi và đặc biệt học sinh sẽ yêu thích môn học này hơn.
* Kết quả học tập của học sinh cuối năm học 2018- 2019 như sau: ( Kết quả sau khi áp dụng đề tài)
+ Kết quả bài kiểm tra học kỳ II
Lớp

SLHS
Giỏi
Khá
Tb
Yếu-Kém
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
9A
37
15
40,5
17
46,0
5
13,5
0

9B
38
12
31,6
16
42,1
10
26,3
0










































+ Kết quả điểm trung bình môn học
Lớp

SLHS
Giỏi
Khá
Tb
Yếu-Kém
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
9A
37
14
37,8
17
45,9
6
16,3
0

9B
38
9
23,7
15
39,5
14
36,8
0









































So sánh kết quả học tập của học sinh trước và sau khi áp dụng đề tài này hoàn toàn khác nhau. Nhìn vào bảng kết quả khi áp dụng đề tài, ta thấy tỉ lệ khá giỏi tăng lên, đặc biệt số học sinh yếu- kém giảm rõ rệt
Với mong muốn sáng tạo ra phương pháp dạy học để tạo sự hứng thú cho các em trong quá trình học, đồng thời qua đó sẽ giúp học sinh nhớ và hiểu được các đơn vị kiến thức lịch sử. Từ mong muốn đó, tôi thường xuyên áp dụng việc sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong giờ học Lịch sử. Phương pháp này đã góp phần tạo được sự thoải mái, không gò ép...Vì vậy đã gây được hứng thú học tập cho các em; giờ học trở nên sôi nổi hơn, các đối tượng học sinh khác nhau cũng chủ động và hăng say học, tìm hiểu kiến thức lịch sử hơn. Vì thế, chất lượng học của các em thể hiện qua các bài kiểm tra và đặc biệt qua xếp loại từng học kì mức độ đi lên của từng học sinh có một bước tiến rõ rệt. Qua quá trình thực hiện, kết quả đáng mừng là số học sinh có hứng thú học tập bộ môn tăng, chất lượng học tập bộ môn tăng.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM :
Sau khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này, bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau:
v Trong mỗi tiết dạy giáo viên nêu mục tiêu yêu cầu của tiết, mục của bài học sau đó cung cấp thông tin và phân bổ thời gian hợp lí lí để học sinh tiếp nhận thông tin.
v Giáo viên đặt và sử dụng linh hoạt các câu hỏi phù hợp với nội dung bài dạy, tuỳ theo khối lớp và đối tượng học sinh mà vận dụng.
v Khi nêu câu hỏi giáo viên cố gắng sử dụng các câu hỏi ngắn gọn, đủ ý, đơn giản, dễ hiểu ,gợi sự suy nghĩ và tư duy của học sinh. Không nên sử dụng câu hỏi “Có” hay “Không”, “Đúng” hay “Sai” mà phải sử dụng câu hỏi phát huy tính độc lập tư duy ở các em ( tránh tình trạng học sinh trả lời một cách công thức hoặc chung chung )
v Khi tổ chức học sinh tiếp nhận thông tin giáo viên chú ý sử dụng câu hỏi gợi mở ( chuẩn bị kĩ ở giáo án) để giải quyết câu hỏi đặt ra đầu giờ
v Giáo viên cần nghiên cứu kĩ sách giáo khoa thường xuyên nghiên cứu thêm tài liệu tham khảo để xây dựng các câu hỏi trong các tiết dạy và vận dụng linh hoạt hơn để giải quyết nhiệm vụ nhận thức ở mỗi bài học.
v Giáo viên cần kết hợp các phương tiện dạy học khác như đồ dùng trực quan, hình ảnh, tranh vẽ trong sách giáo khoa, hệ thống thao tác sư phạm khi lên lớp... để góp phần phát huy tính tích cực chủ động của học sinh trong mỗi tiết học, nâng cao hiệu quả giờ dạy
v Trong quá trình giảng dạy , ngôn ngữ phải truyền cảm , không quá nhanh hoặc quá chậm, phải lôi cuốn , hấp dẫn , trình bày phải có điểm nhấn, tránh đều đều .
v Khi đặt câu hỏi không nên đặt câu hỏi quá dễ làm cho học sinh thoả
mãn, đi đến chủ quan về vốn hiểu biết của mình, mà phải là cho các em hiểu rằng, sự trả lời đúng, đầy đủ câu hỏi do giáo viên nêu ra là tốt, song
vẫn phải tiếp tục suy nghĩ để trả lời hay hơn, sâu sắc hơn và thông minh hơn.
v Cần tạo cơ hội cho học sinh trong cả lớp trả lời, thảo luận nhóm, không làm nặng nề giờ học, trình bày nhồi nhét song vẫn tạo không khí thoải mái , nhẹ nhàng để đạt kết quả tối đa.
v Giáo viên dạy môn lịch sử phải luôn luôn tìm tòi sáng tạo và đổi mới trong phương pháp dạy học. Có kế hoạch cụ thể trong việc tìm kiếm và thiết kế các đồ dùng dạy học đẹp chính xác phù hợp với nội dung bài dạy.
v Người giáo viên Lịch sử cần tự bồi dưỡng năng khiếu vẽ bản đồ, lược đồ khoa học và chính xác. Sử dụng triệt để các phương pháp dạy học tích cực nhằm thu hút sự chú ý của học sinh. Nên có những buổi học ngoại khoá, tham quan du lịch các di tích bảo tàng lich sử.
PHẦN KẾT LUẬN.
NHỮNG ĐIỀU RÚT RA TỪ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Tóm lại “Phương pháp sử dụng hệ thống câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử ” được vận dụng trong các tiết dạy sẽ đạt
được kết quả học tập cao nhất của học sinh về tất cả các mặt giáo dưỡng , giáo dục và phát triển. Đây là hoạt động tương hỗ giữa thầy và trò nhằm giúp cho học sinh độc lập lĩnh hội kiến thức một cách thông minh, vận dụng một cách sáng tạo vào thực tế (học tập và cuộc sống ) . Điều này quan trọng và đòi hỏi nhiều công sức, lao động sáng tạo, ý thức tinh thần trách nhiệm cao của mỗi một giáo viên. Và cần đòi hỏi phát triển năng lực tư duy và hành động của mình trước khi giáo dục cho học sinh, cho nên phải nắm vững lý luận, rèn luyện nghiệp vụ thường xuyên.
Nhưng vì thời gian có hạn, cùng với kinh nghiệm giảng dạy chưa nhiều nên tôi chỉ mạnh dạn trình bày quan điểm của mình trong việc sử dụng câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử 9 góp phần vào việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Với sáng kiến kinh nghiệm này , tôi hy vọng sẽ góp một phần nhỏ vào việc giúp giáo viên và học sinh trường THCS Chu Minh nói riêng, các đồng nghiệp và học sinh các trường bạn nói chung thực hiện phương pháp sử dụng những câu hỏi để phát huy tính tích cực của học sinh đạt hiệu quả cao hơn. Về phía bản thân, tôi xin hứa sẽ tiếp tục phát huy những kết quả đạt được của việc thực hiện sáng kiến kinh nghiệm trên, đồng thời không ngừng rút kinh nghiệm, khắc phục khó khăn để nâng cao hơn nữa chất lượng dạy học
MỘT SỐ KIẾN NGHỊ
- Thực ra hiện nay trong các nhà trường đã được cấp rất nhiều các thiết bị dạy học.Tuy vậy đối với môn lịch sử thì các đồ dùng thiết bị còn quá ít, vì vậy muốn đạt được kết quả cao trong bộ môn này theo tôi cần có những yêu cầu sau:
· Các cơ quan thiết bị trường học cần có đầy đủ tranh ảnh về các di tích lịch sử và di sản văn hoá hoặc chân dung của các nhân vật lịch sử có
công với cách mạng .Nhà trường cần mua một số tư liệu, tài liệu có liên quan đến lịch sử và phương pháp giảng dạy bộ môn lịch sử.
· Tổ chức các cuộc thi sáng tạo và sử dụng đồ dùng dạy học ở tất cả các môn trong đó có bộ môn Lịch sử.
Trên đây là một vài kinh nghiệm nhỏ của cá nhân tôi trong quá trình giảng dạy môn Lịch sử . Bản sáng kiến này do tôi tự làm, có gì sai tôi xin chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, do bản thân kinh nghiệm chưa nhiều nên có thể còn có những điểm chưa sâu, chưa toàn diện và chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi rất mong nhận được ý kiến góp ý xây dựng của ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn và các bạn đồng nghiệp để những kinh nghiệm này ngày càng thêm đầy đủ và hoàn thiện hơn!
Cuối cùng xin chân thành cảm ơn tập thể giáo viên và học sinh trường THCS Chu Minh đã giúp đỡ tôi hoàn thành đề tài này. Chân thành cảm ơn quý thầy cô cùng bạn đọc đã bớt chút thời gian quý báu để đến với đề tài và xin được tiếp thu ý kiến góp ý của các bạn đồng nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
2019
Chu Minh, ngày 18 tháng 5 năm
Tác giả
Chu Thị Minh Tuệ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phương pháp dạy học Lịch sử
Tác giả: Phan Ngọc Liên – Trần Văn Trị ( chủ biên) Nhà xuất bản Giáo dục,năm 2004.
Tài liệu Lí luận về “Phương pháp dạy học tích cực” Tác giả: Dự án VVOB của Bộ Giáo dục & Đào tạo.
Tài liệu Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Lịch sử (Bậc THCS)
Tác giả: Phan Ngọc Liên – Nguyễn Xuân Trường (Đồng chủ biên) Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, năm 2009.
ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC NHÀ TRƯỜNG.
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
........................ ..................................................................................................
.........ngày.........tháng	năm 2019
Chủ tịch hội đồng
ĐÁNH GIÁ CỦA HĐKH NGÀNH GD&ĐT BA VÌ.
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
.........ngày.........tháng	năm 2019
Chủ tịch hội đồng
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................