Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng phương pháp học trải nghiệm kết hợp lời nói sinh động của giáo viên nhằm nâng cao giờ học lịch sử ở trường THPT

lớp thực nghiệm) sử dụng biện pháp đề xuất trên. Cả hai giáo án đều do tác giả thực hiện tại trường THPT Lương Đắc Bằng- huyện Hoằng Hóa.
*Phương pháp thực nghiệm: Để tiến hành thực nghiệm chúng tôi lựa chọn 2 lớp: lớp thực nghiệm 10A9 và lớp đối chứng 10A1.
Ở lớp thực nghiệm: Bài thực nghiệm được soạn chi tiết, có tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm kết hợp lời nói sinh động của giáo viên vào bài giảng cho học sinh nhằm hình thành và phát triển các phẩm chất và năng lực chung của học sinh, kết hợp các biện pháp sư phạm linh hoạt nhằm thực hiện mục tiêu khóa luận đề ra.
Ở lớp đối chứng: Giáo viên giảng dạy bình thường, không có tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm.
4.3. Tiến hành thực nghiệm.
Thời gian thực nghiệm theo đúng phân phối chương trình và thời khóa biểu của lớp 10A1, 10A9, trường THPT Lương Đắc Bằng trong học kì II, năm học 2016 – 2017.
4.3.1. Tiến hành giờ học đối chứng
Chúng tôi tiến hành dạy đối chứng tại lớp 10A1. Đầu giờ học, sau khi ổn định lớp, giới thiệu bài mới, mục tiêu bài học cần đạt, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu kiến thức bài mới.
Ở mục 1: Thân thế sự nghiệp cụ Lương Đắc Bằng?
Học sinh theo dõi SGK và liên hệ kiến thức đã học để trả lời câu hỏi.
GV nhận xét, định hướng.
Ở mục 2: Những đóng góp to lớn của cụ Lương Đắc Bằng đối với sự nghiệp? xây dựng đất nước nói chung, sự nghiệm giáo dục nói riêng:
Học sinh theo dõi SGK và liên hệ kiến thức đã học để trả lời câu hỏi.
Giáo viên nhận xét, định hướng.
4.3.2. Tiến hành giờ học thực nghiệm
Bài thực nghiệm (phụ lục 1). Chúng tôi tiến hành giờ học thực nghiệm tại lớp 10A9 với giáo án đã chuẩn bị theo kế hoạch.
Cuối giờ, giáo viên khái quát lại kiến thức toàn bài và cho học sinh làm bài kiểm tra nhanh (10 phút).
4.4. Kết quả thực nghiệm: Sau khi tiến hành giảng dạy ở 2 lớp kết quả đạt được như sau:
Bảng 2.1: Bảng tổng hợp kết quả thực nghiệm sư phạm
Lớp
Số HS
Điểm kiểm tra 15 phút
5
6
7
8
9
10
Thực nghiệm
40
3
10
15
8
3
1
Đối chứng
40
8
15
11
5
1
0

Hình 2.1: Biểu đồ so sánh kết quả giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng
Với kết quả thực nghiệm, chúng tôi đưa ra một số nhận xét như sau: Tỉ lệ học sinh đạt điểm khá, giỏi từ 7,8,9 ở lớp thực nghiệm cao hơn lớp đối chứng. Đặc biệt ở lớp thực nghiệm có bài được điểm 10 còn lớp đối chứng thì không. Còn tỉ lệ học sinh đạt điểm trung bình là 5 và 6 ở lớp thực nghiệm ít hơn ở lớp đối chứng. Điều đó phần nào cho thấy việc tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm trong dạy học Lịch sử bước đầu có hiệu quả đối với việc nâng cao chất lượng dạy học.
Như vậy, qua kết quả thực nghiệm có thể thấy việc tổ chức hoạt động học tập “trải nghiệm kết hợp với lới nói sinh động của giáo viên trong dạy học lịch sử ở trường THPT” không những mang lại hiệu quả về mặt nhận thức mà còn tạo ra hứng thú học tập sôi nổi và rèn luyện được những kĩ năng cho học sinh. 
III. Kết luận, kiến nghị
Kết luận:
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và tiến hành thực nghiệm về phương pháp học trải nghiệm kết hợp với lời nói sinh động của giáo viên trong dạy học Lịch sử ở trường THPT tôi kết luận như sau:
Thứ nhất, cùng với các phương pháp dạy học khác, tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm là phương pháp dạy học hiệu quả, hấp dẫn, phát huy hứng thú, sự sáng tạo của học sinh. Thông qua các hình thức tổ chức khác nhau như: đóng vai, tham quan, tổ chức trò chơi, các cuộc thi, tổ chức diễn đàn Từ đó giúp học sinh không chỉ phát triển các năng lực chung mà còn phát triển các năng lực đặc thù cùng những phẩm chất và kĩ năng sống.
Thứ hai, trong thực tế dạy học hiện nay của trường THPT, việc tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm trong dạy học Lịch sử còn nhiều khó khăn và hạn chế. Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau như: tư tưởng ngại nghiên cứu, tìm tòi, ngại đổi mới và trình độ một số giáo viên còn hạn chế Song nguyên nhân chủ yếu vẫn là giáo viên chưa có biện pháp hiệu quả. 
Thứ ba, qua kết quả thực nghiệm sư phạm ở trường THPT, bước đầu khẳng định được sự hiệu quả của biện pháp học trải nghiệm kết hợp với lời nói sinh động của giáo viên trong dạy học Lịch sử, học sinh đã tỏ ra hứng thú với giờ học, tích cực tham gia vào các hoạt động nhận thức, đạt được các mục tiêu về giáo dục, giáo dưỡng và phát triển.
Kiến nghị:
Từ kết quả nghiên cứu bước đầu, đối chiếu với quá trình thực nghiệm, tôi xin khuyến nghị một số vấn đề sau:
Đối với giáo viên:
Đổi mới “phương pháp học trải nghiệm kết hợp với lời nói sinh động của giáo viên” trong dạy học Lịch sử nói chung và các bài học Lịch sử nói riêng là cần thiết nhưng không được lạm dụng.
Giáo viên cần thiết kế các hình thức tổ “trải nghiệm” khác nhau, phù hợp với từng bài học và từng mục để đạt được mục tiêu giáo dục đề ra.
Bên cạnh đó, tự bản thân mỗi giáo viên cần ý thức sâu sắc hơn về việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học và không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn của mình.
Đối với các trường phổ thông:
Nhà trường đóng vai trò quan trọng trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học nói chung và phương pháp dạy học Lịch sử nói riêng. Trên cơ sở đó nhà trường cần phải sớm xây dựng thư viện nhà trường, sưu tầm các loại sách, tài liệu về tổ chức hoạt động “trải nghiêm” phục vụ cho việc dạy và học cầu giáo viên và học sinh.
Tăng cường số lượng và nâng cao chất lượng của những khóa học, đợt tập huấn cho cán bộ quản lí giáo dục, giáo viên về việc tổ chức hoạt động “trải nghiệm” trong học tập. Nhà trường cần hỗ trợ kinh phí cần thiết để giáo viên có thể triển khai hiệu quả hoạt động “trải nghiệm” cho học sinh.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hoằng Hoá, ngày 25 tháng 5 năm 2017
 Người viết
 Hoàng Văn Bằng
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015), Dự thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể.
2. Nguyễn Thị Côi (2006), Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường phổ thông, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội.
3. N.G Đairri (1798), Phương pháp dạy học lịch sử ở trường trung học, Tập 2, NXB Giáo dục Matxcova. (Tài liệu dịch, lưu trữ tại thư viện Đại học Sư phạm Hà Nội).
4. Trần Bá Hoành (2006), Đổi mới phương pháp dạy học, chương trình và sách giáo khoa, NXB đại học Sư phạm Hà Nội.
5. Lê Văn Hồng (1995), Tâm lí lứa tuổi và tâm lí học sư phạm, NXB Đại học Sư phạm.
6. Phan Ngọc Liên (chủ biên), Nguyễn Thị Côi, Trịnh Đình Tùng (2012), Phương pháp dạy học Lịch sử, Tập 1, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội.
7. Phan Ngọc Liên (chủ biên) (2013), Sách giáo khoa Lịch sử lớp 10, 11, 12 (chương trình chuẩn), NXB Giáo dục.
8. Trần Thị Tuyết Oanh (chủ biên) (2009), Giáo trình Giáo dục học (Dành cho sinh viên Đại học Sư phạm), Tập 2, NXB Đại học Sư phạm Hà Nội.
9. Hoàng Phê (chủ biên), Từ điển tiếng Việt, NXB Từ điển Bách khoa.
10. Nguyễn Như Ý (2002), Từ điển tiếng Việt thông dụng, NXB Giáo dục, Hà Nội.
DANH MỤC SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐƯỢC XẾP LOẠI
- Họ và tên tác giả: Hoàng Văn Bằng
- Chức vụ và đơn vị công tác: TP chuyên môn Lịch sử, trường THPT Lương Đắc Bằng- huyện Hoằng Hóa- tỉnh Thanh Hóa.
TT
Tên đề tài SKKN
Cấp đánh giá xếp loại
Kết quả đánh giá xếp loại
Năm học đánh giá xếp loại
1
Kết hợp lời nói sinh động của GV với các phương tiện trực quan
Sở GD-ĐT
C
2013- 2014
2
Giáo dục truyền thống thống tương thân cho HSTHPT Lương Đắc Bằng
Sở GD-ĐT
C
2014- 2015

 PHỤ LỤC I
Tiết 51: Hoạt động trải nghiệm tại khu di tích Lịch sử Quốc gia- Đền thờ Lương Đắc Bằng, Lịch sử lớp 10 THPT (Chương trình chuẩn).
I. MỤC TIÊU: Học xong bài này, HS cần:
1. Kiến thức
- Nắm rõ hơn về giai đoạn lịch sử dân tộc khủng hoẳng về chính trị, bởi nhà Lê rơi vào giai đoạn suy vong, các cuộc tranh giành quyền lực kéo dài của các tập đoàn phong kiến.
- Nổi bật trong gam màu tối đó là tấm gương sáng lo cho nước cho dân của Lại bộ thượng thư Lương Đắc Bằng, trải qua bốn đời vua nhà Lê.
- Danh nhân Lương Đắc Bằng không chỉ quan cương trực, liêm khiết, có trí có nhân, mà còn là một thầy giáo mẫu mực chuyên tâm và hết mực yêu thương học trò.
2. Phát triển
- Quan sát phim tư liệu, tranh ảnh.
- Rèn luyện kĩ năng trình bày, diễn đạt ngôn ngữ và kĩ năng học tập, thực hành bộ môn (lập bảng niên biểu, bảng so sánh, đánh giá, nhận xét,)
3. Tư tưởng, thái độ
- Khâm phục con người và sự nghiệp của Danh nhân văn hóa Lương Đắc Bằng.
- Các em củng tự hào mình đang học tập trên mái trường mang tên Danh nhân Lương Đắc Bằng.
- Giáo dục cho các em tình yêu quê hương đất nước, cố gắng tự tin trong học tập đóng góp sức mình vào sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước.
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC CHỦ YẾU
	- SGK, SGV lớp 10 (cơ bản), tài liệu tham khảo khác (Dư địa chí Hoằng Hóa, gia phả dòng họ Lương Đắc Bằng, lịch sử Hoằng Hóa)
	- Tài liệu thực tế: Đền thờ Lương Đắc Bằng, sắc phong, bia tưởng nhớ
	- Tài liệu intnet, đĩa CD, phim tư liệu
III. TIẾN TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC DẠY HỌC
1.Ổn định lớp học
2. Kiểm tra bài cũ, kết hợp bài mới. 
3. Chuẩn bị cho học sinh nghiên cứu kiến thức mới.
Thanh Hóa, vốn được coi là vùng đất “Địa linh nhân kiệt” gắn bó hữu cơ với đất nước Việt Nam lịch sử. Từ thở bình minh dựng nước và giữ nước trải, dài Bốn nghìn năm thăng trầm của dân tộc, đã tôi luyện nên bản chất văn hóa đặc trưng, những con người trung kiên, tuấn kiệt, hóa thân thành “ đất và nước”, lưu danh muôn đời “Vua xứ Thanh, Thần xứ Nghệ”. Trong các bậc hiền thần – người con ưu tú xứ Thanh, đặc biệt là Hoằng Hóa, ta không thể không nói tới Danh nhân văn hóa Lương Đắc Bằng- một vị quan thanh liêm cương trực, một nhà giáo mẫu mực.
4.Tổ chức cho học sinh nghiên cứu kiến thức mới
	Chuẩn kiến thức
 (Kiến thức cần đạt)
Hoạt động dạy – học của thầy, trò
1. Cuộc đời và sự nghiệp của Danh nhân Lương Đắc Bằng.
a. Nét chính tiểu sử Lương Đắc Bằng.
- Tên thật là Lương Ngạn Ích (1475- 1526), tại xã Trác Vĩnh, giáp Cổ Hoằng, sau đổi thành làng Hội Triều, xã Trào Âm, tổng Bái Trạch (nay thuộc xã Hoằng Phong- huyện Hoằng Hóa)
- Lương Đắc Bằng sinh ra trong gia đình khoa bảng, bố là Lương Hay, làm qua đến chức Hàn lâm viện học sĩ (thời vua Lê Thánh Tông); mẹ là Lê Thị Sử là con nhà khoa bảngtrở thành cái nôi nuôi dưỡng Danh nhân Lương Đắc Bằng vốn sinh ra là người thông minh, được khen ngợi là “Thần đồng”.
b. Sự nghiệp Danh nhân Lương Đắc Bằng.
- Năm 1496, cụ 21 tuổi thi Hương, đậu giải Nguyên; 1499, đậu Hội nguyên; thi Đình đậu Bảng nhãn.
- Lúc đầu Cụ ra làm quan với chức Thị độc, sau đó bổ tả Thị lang; 1510 thăng Lại bộ thượng thư; làm quan suốt 4 đời vua nhà Lê (Lê Hiến Tông, Lê Uy Mục, Lê Tương Dực, Lê Chiêu Tông).
- Thời kỳ làm quan của Lương Đắc Bằng là thời kỳ nhà Lê suy vong, cụ đã có đóng góp to lớn trong việc xây dựng lại kĩ cương, lề lối; phê phán thẳng thắn đối với các nhà vua không quan tâm triều chính, công kích những kẻ nịnh hót; đề cao trung thần, người cương trị, ngay thẳng; cụ mạnh dạn gửi tới các quan trong triều bản “điều trần”, 14 chước trị nước an dân.
2. Những đóng góp to lớn của Danh nhân Lương Đắc Bằng cho sự nghiệp giáo dục của quê hương, đất nước.
a. Đóng góp to lớn của Lương Đắc Bằng cho nền giáo dục phong kiến:
- Sau khi cáo quan về quê, Lương Đắc Bằng đã mở trường dạy học, học trò của cụ ở khắp của mọi miền đất nước đến theo hoc, tiêu biểu Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Thừa Hưu...
- Tư tưởng giáo dục của cụ ngoài dạy học theo sách, cụ còn dạy cách làm người là chủ yếu.
- Phương pháp dạy học chủ yếu của cụ là “hỏi đáp”, vấn đáp.
b. Những bài học rút ra cho giáo dục hiện nay:
- Đổi mới giáo dục trước hết phải dạy cho học sinh cách làm người, lấy đạo lý làm người là chủ đạo.
- Phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm, phương pháp hỏi đáp.
- Là học sinh trường THPT Lương Đắc Bằng, ngôi trường mang tên cụ, chúng em sẽ tiếp nối truyền thống quê hương, không ngừng học tập tu dưỡng đạo đức để, lập thân, lập nghiệp và thành tài, xứng đáng với tầm vóc của cụ, đóng góp công lao to lớn vào xây dựng quê hương đất nước giàu đẹp. 
* Hoạt động 1 : Cả lớp
GV nêu câu hỏi:
- Nêu nét chính về con Người của danh nhân Lương Đắc Bằng?
HS: Nghiên cứu SGK, tài liệu tham khảo, trao đổi và trả lời:
GV: Nhận xét, bổ sung và phân tích (dựa vào số liệu trong SGK). Cụ thể:
GV: nêu câu hỏi:
- Em có nhận xét gì về xuất xứ của Lương Đắc Bằng?
HS: Lắng nghe, trả lời câu hỏi.
GV nhận xét
* Hoạt động 2: Cả lớp
+ GV: nêu câu hỏi
 - Hãy làm sáng tỏ sự nghiệp công danh của Danh nhân văn hóa Lương Đắc Bằng?
+ HS: tham khảo SGK, tài liệu, trả lời câu hỏi.
+ GV: nhận xét 
+ GV: nêu câu hỏi
- Em hãy nhận xét gì về đóng góp của Lương Đắc Bằng đối với đất nước trong giai đoạn làm quan triều đình?
+ HS: tham khảo tài liệu, thảo luận, trả lời câu hỏi
+ GV: nhận xét
* Hoạt động 1: theo nhóm
+ GV: chia cả lớp thành 2 nhóm và giao nhiệm vụ học tập cho mỗi nhóm:
- Nhóm 1: Nêu những đóng góp to lớn của Danh nhân văn hóa Lương Đắc Bằng đối với sự nghiệp giáo dục phong kiến?
- Nhóm 2: Rút ra bài học từ tư tưởng giáo dục của Lương Đắc Bằng đối với sự nghiệp đổi mới giáo dục nói chung, truyền thống dạy học quê hương Hoằng Hóa hiện nay nói riêng?
+ HS: tham khảo SGK, tài liệu, học sinh các nhóm cử “nhóm trưởng” đại diện nhóm trả lời câu hỏi.
- Đại diện nhóm 1 trả lời
- Đại diện nhóm 2 trả lời:
+ GV: nhận xét
Ví dụ: trong một buổi học, Văn Đạt (Nguyễn Bỉnh Khiêm) hỏi thầy: Thế đời nào cũng có “Hung”? (Hung tức là gian thần). Thầy đã trả lời, “con xem gà mẹ ấp ra lũ gà con, lúc bé con nào cũng như nhau, lớn lên mỗi con một khác”. 
IV. Củng cố, dặn dò
1. Củng cố: 
+ GV củng cố bài học bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan.
+ Học sinh thảo luận, trả lời câu hỏi.
2. GV ra bài tập về nhà:
- Câu 1: Tìm hiểu về thân thế, sự nghiệp của Danh nhân văn hóa Lương Đắc Bằng.
- Câu 2: Theo em, hiện nay chúng ta cần phải làm gì để bảo tồn di tích lịch sử Đền thờ Lương Đắc Bằng? 
 PHỤ LỤC II
Tranh, ảnh tham quan, học tập trải lịch sử của các thầy cô giáo và học sinh trường THPT Lương Đắc Bằng, qua di tích lịch sử, di tích văn hóa trên địa bàn huyện Hằng Hóa- tỉnh Thanh Hóa
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại nghĩa trang liệt sĩ Hoằng Hóa
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại nghĩa trang liệt sĩ Hoằng Hóa
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại nghĩa trang liệt sĩ Hoằng Hóa
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại Đền thờ Lương Đắc Bằng
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại Đền thờ Lương Đắc Bằng
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại Đền thờ Lương Đắc Bằng
GV và HS trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử tại Đền thờ Lương Đắc Bằng
HS và GV trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử qua hoạt động văn nghệ
HS và GV trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử lịch sử tại Bảo tàng Hoằng Hóa
HS và GV trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử lịch sử tại Bảo tàng Hoằng Hóa
HS và GV trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử lịch sử tại Bảo tàng Hoằng Hóa
HS và GV trường THPT Lương Đắc Bằng Học trải nghiệm lịch sử tại bảo tàng Hoằng Hóa
HS và GV trường THPT Lương Đắc Bằng học trải nghiệm lịch sử lịch sử tại Bảng Môn Đình Hoằng Hóa