Sáng kiến kinh nghiệm Sưu tầm và ứng dụng trò chơi vào dạy học Lịch sử 7 - Phùng Thị Ngọc

ười miêu tả không được nói bất kì từ nào trong danh sách với đồng đội của mình.
- Ưu điểm: chuẩn bị đơn giản
- Nhược điểm: không thể áp dụng cho tất cả các tiết dạy
- Áp dụng trò chơi “Cặp đôi hoàn hảo” trong hoạt động mở đầu (khởi động), hoạt động luyện tập của các bài mới: Ví dụ
+ Bài 16: Khởi nghĩa Lam Sơn
+ Bài 14: Ba cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên, 
Trò chơi 5: “Trò chơi hái hoa”
- Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động khởi động hoặc luyện tập, học sinh sẽ hái các bông hoa (mỗi bông hoa tương ứng với một câu hỏi) và trả lời câu hỏi có liên quan đến nội dung bài học để tạo tâm thế vào bài hoặc gây hứng thú khi củng cố bài mới cho các em đồng thời phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.
- Áp dụng: Bài 1: Quá trình hình thành và phát triển của CĐPK Tây Âu; Bài 4: Trung Quốc từ TK VII đến giữa TK XIX, Bài 15 – Nước Đại Ngu thời Hồ, ...
- Số lượng người tham gia: Một thành viên hoặc có thể thiết lập đội chơi
Trò chơi 6: Trò chơi “Điền sơ đồ trống”
- Đây là trò chơi mà giáo viên đã chuẩn bị trước sơ đồ trống để cho học sinh điền nội dung
- Hình thức: Lập đội hoặc cá nhân
- Áp dụng đối với các bài có liên quan đến tổ chức bộ máy nhà nước. Ví dụ:
+ Bài 1: Quá trình hình thành và phát triển của chế độ phong kiến
+ Bài 10: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh và Tiền Lê
+ Bài 11: Nhà Lý xây dựng và phát triển đất nước
+ Bài 13: Đại Việt thời Trần
Trò chơi 7: “Tìm hiểu nhân vật lịch sử”
- Đây là trò chơi nhằm tìm hiểu một cách khái quát về thân thế sự nghiệp những nhân vật lịch sử có công lao to lớn đối với lịch sử dân tộc và nhân loại. Giúp các em thêm tự hào về quê hương, đất nước; ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc.
- Áp dụng: chương trình ngoại khóa hoặc các tiết làm bài tập lịch sử để dễ dàng thực hiện; các nhân vật trong các bài kháng chiến. Ví dụ:
+ Bài 12: Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống
+ Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên
+ Bài 16: Khởi nghĩa Lam Sơn
- Hình thức: Cá nhân hoặc nhóm
3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp.
- Cần chú ý tâm lý, lực học của học sinh để lựa chon trò chơi cho phù hợp
- Cần đủ không gian làm việc cho trò chơi.
- Bàn nghế phải tiện cho việc bố trí các trò chơi học tập.
- Các phương tiện hiện đại như máy tính, máy chiếu, màn hình ti vi, băng hình,nếu có thì rất tốt cho hoạt động này.
- Giáo viên cần có sự chuẩn bị bài dạy kĩ càng, dự kiến trước các tình huống sẽ xảy ra, chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học và các vật liệu hỗ trợ hoạt động học tập của học sinh như phiếu học tập, bút lông, bảng cài, bông hoa,...
3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Trước đây, trong quá trình giảng dạy, giáo viên truyền đạt kiến thức bằng phương pháp thông báo có giải thích, đàm thoại, trình bày, mô tảHọc sinh học bằng tưởng tượng và ghi nhớ một cách máy móc, mau quên.
Trong năm học này tôi áp dụng biện pháp “Sưu tầm và ứng dụng trò chơi vào dạy học Lịch sử 7”, do tăng cường sử dụng trò chơi trong các tiết học tôi thấy học sinh hứng thú, cảm thấy thích học môn Lịch sử hơn, nắm vững kiến thức và nhớ lâu, nhờ đó chất lượng bộ môn ngày càng được nâng lên, tỷ lệ học sinh khá giỏi ngày càng tăng, học sinh yếu kém ngày càng giảm.
(Minh chứng 10)
3.6. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
 Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học môn Lịch sử 7 áp dụng cho tất cả các hoạt động dạy học như: Hoạt động mở đầu, hoạt động hình thành kiến thức, hoạt động luyện tập và hoạt động vận dụng. Ngoài việc kiểm tra được kiến thức cũ, tiếp thu kiến thức mới và luyện tập, vận dụng kiến thức đã học thì trò chơi góp phần phát triển năng lực,phẩm chất, rèn cho học sinh tính trung thực, tổ chức tự lực, đoàn kết. Từ đó giờ học sôi nổi hơn, các em hào hứng với bộ môn hơn, chất lượng học tập cũng tăng lên. Đó cũng chính là điểm mới trong đề tài sáng kiến kinh nghiệm này.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Đối với giáo viên khi chưa áp dụng trò chơi bản thân tôi, cũng như qua trao đổi cùng đồng nghiệp, thường thì giáo viên thường mắc phải những lỗi cơ bản trong giảng dạy: Giờ dạy trầm, giáo viên nói nhiều, học sinh làm việc ít, giờ học không có sự sáng tạo, phân lượng thời gian không hợp lí, phần củng cố bài thì sơ sài, không hiệu quả, đặc biệt là các tiết làm bài tập lịch sử thì thường là giáo viên cho 1 đến 2 bài tập cho học sinh làm hoặc là giao về nhà cho học sinh làm hôm sau nộp lại cho giáo viên.... chính vì vậy mà giờ học lịch sử hiệu quả không thực sự cao, không thu hút được sự hứng thú của các em. 
Sau khi áp dụng trò chơi vào dạy học đã có sự thay đổi nhiều và theo chiều hướng tích cực, với sự chuẩn bị chu đáo về cách thiết kế, tổ chức trò chơi của giáo viên nên giờ học không còn cứng nhắc, đơn điệu, truyền thụ kiến thức một chiều, mà giờ học trở nên sinh động, học sinh rất tích cực tham gia xây dựng bài.
Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học góp phần hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh, giúp học sinh hứng thú học tập hơn. Học sinh tự giác, tích cực, chủ động trong việc tìm tòi kiến thức, đa số các em đã say mê, yêu thích môn học từ đó chăm học, học tốt hơn. Các em có ý thức trách nhiệm cá nhân cao, tôn trọng kỷ luật, giúp đỡ đồng đội, gắn bó với đồng đội, đoàn kết, tích cực mạnh dạn tham gia các hoạt động nhóm. Qua điều tra học sinh, tôi thấy đa số các em thích được tổ chức trò chơi trong hoạt động dạy học. 
Qua quá trình áp dụng, tôi đã chủ động mời đồng nghiệp đánh giá, đặc biệt là trong các tiết thao giảng đều được xếp giờ dạy giỏi. Đối với học sinh, qua việc tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử như đã nêu trên, tôi nhận thấy trong học sinh có sự chuyển biến rõ nét, các em rất tích cực xây dựng bài, không còn e dè, ngại ngùng như trước vì thế mà giờ học trở nên sôi nổi, bớt cứng nhắc, khô khan, đặc biệt là đối với các tiết làm bài tập lịch sử, ngoại khoá các em rất thích thú tham gia học tập, nắm vững kiến thức lịch sử. Chính vì vậy chất lượng học tập của học sinh có sự tiến bộ rõ rệt so với kết quả khảo sát đầu năm học, tỉ lệ học sinh có học lực Giỏi, Khá tăng, tỉ lệ học sinh Trung bình, Yếu giảm. Điều đó được phản ánh qua khảo sát chất lượng học tập bộ môn từng năm học. Kết quả đạt được như sau:
Kết quả học kì I năm học 2022 – 2023
(Có so sánh đối chứng với chất lượng khảo sát đầu năm)
Lớp
Sĩ
số
Tốt
Khá
Đạt
Chưa đạt
SL
%
Tăng
SL
%
Giảm
SL
%
Giảm
SL
%
Giảm
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
7A
40
28
70
10
25
12
30
4
10
0
0
6
15
0
0
0
0
7B
41
26
63,4
11
26,8
15
36,6
3
7,3
0
0
8
19,5
0
0
0
0
Như vậy qua những con số nêu trên ta thấy việc tổ chức trò chơi trong giảng dạy bộ môn lịch sử có vai trò, ý nghĩa như thế nào trong quá trình dạy học, tuy là sự thử nghiệm của bản thân, nhưng tôi thấy nếu môn lịch sử không có trò chơi thì sự hấp dẫn của nó sẽ giảm đi rất nhiều giờ học trở nên khô khan, cứng nhắc.
Như vậy, tổ chức hoạt động dạy học có sử dụng trò chơi học tập đúng mục đích là một yếu tố góp một phần quan trọng trong việc quyết định chất lượng giờ dạy môn Lịch sử nói riêng và chất lượng giảng dạy nói chung trong các nhà trường THCS trong giai đoạn hiện nay.
PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
I. KẾT LUẬN
Dạy học như thế nào để học sinh hứng thú học tập và đạt kết quả cao là điều mà tất cả giáo viên đứng lớp đều trăn trở, nhất là trong giai đoạn hiện nay khi cả nước đang thực hiện chương trình đổi mới sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy học. Đặc biệt với những giáo viên dạy môn học mà quan niệm của người học và của xã hội là môn phụ như môn lịch sử lại càng khó hơn. Qua cả một quá trình ứng dụng tôi thấy việc thiết kế và tổ chức trò chơi trong giờ học lịch sử không chỉ áp dụng có hiệu quả ở khối 7 mà có thể áp dụng đối với khối 6,8,9. 
Một số trò chơi trong sáng kiến kinh nghiệm này cũng thể áp dụng được đối với một số môn học khác, hơn nữa cách thiết kế không đòi hỏi bắt buộc phải có máy chiếu đa năng nên có thể áp dụng rộng rãi ở các trường (thậm chí ở cả những trường mà chưa có đủ cơ sở vật chất để phục vụ cho dạy và học). 
Bản thân tôi cũng đúc rút được nhiều kinh nghiệm quý, đồng thời tăng thêm động lực và niềm đam mê trong công tác giảng dạy những năm tiếp theo. Những ý kiến nêu trên còn mang tính chủ quan, chưa được trọn vẹn của cá nhân tôi. Do đó, tôi rất mong được các đồng nghiệp cùng chia sẻ đóng góp thêm để việc giảng dạy bộ môn Lịch sử đạt hiệu quả cao hơn, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ của nghành giáo dục đã đề ra.
Như vậy tổ chức hoạt động dạy học có lồng ghép trò chơi học tập đúng mục đích là một yếu tố góp một phần quan trọng trong việc quyết định chất lượng giờ dạy nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung trong các nhà trường THCS trong giai đoạn hiện nay.
II. KHUYẾN NGHỊ
Từ thực tế trên tôi nhận thấy để có thể dạy tốt giờ học Lịch sử theo yêu cầu đổi mới hiện nay tôi có một số đề xuất sau:
Phòng giáo dục cần mở các chuyên đề bộ môn có tính chất điển hình, tạo cho giáo viên có điều kiện trao đổi kinh nghiệm nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ; cung cấp thường xuyên, kịp thời các loại tài liệu tham khảo về cho các trường.
Nhà trường, BGH nhà trường cần tạo điều kiện tổ chức các hoạt động ngoại khoá; phân luồng các đối tượng học sinh, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phụ đạo học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi; xây dựng nội dung buổi sinh hoạt chuyên môn tập trung vào tìm giải pháp nâng cao chất lượng giờ dạy; kuyến khích những giáo viên có những sáng kiến kinh nghiệm trong thực tiễn giảng dạy, tổ chức các tiết hội giảng, thao giảng, các cuộc họp chuyên đề để giáo viên tham khảo học hỏi lẫn nhau trong lĩnh vực chuyên môn.
Đối với bản thân giáo viên trực tiếp giảng dạy cần xem xét kĩ nội dung bài học trước khi tổ chức hoạt động trò chơi học tập, nhất là sự chuẩn bị về đồ dùng học tập khi tổ chức theo hoạt động này, lựa chọn những trò chơi phù hợp với đặc trưng mỗi tiết học.
Trên đây là một sáng kiến nhỏ mà tôi đã áp dụng để dạy ở khối lớp 7. Do chưa có nhiều thời gian nghiên cứu và kinh nghiêm còn hạn chế nên những vấn đề nêu trên không tránh khỏi thiếu sót. Tôi rất mong sự góp ý kiến của các thầy cô đồng nghiệp cùng hội đồng khoa học để sáng kiến này hoàn thiện hơn nhằm nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng sống cho học sinh THCS.
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm của mình viết, không sao chép nội dung của người khác.
Tôi xin chân thành cảm ơn!

Ba Vì, ngày 6 tháng 4 năm 2023
Người viết sáng kiến
Phùng Thị Ngọc

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tài liệu từ mạng Internet
2. Tạp chí Khoa học Đại học sư phạm TP. HCM
3. Sách giáo khoa Lịch sử và Địa lí 7 (Bộ sách: Kết nối tri thức và cuộc sống)
4. Đặng Vũ Hoạt, Hà Thị Đức (2009), Lí luận dạy học đại học, Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội.
5. Nguyễn Ngọc Lâm (1996), Sinh hoạt trò chơi khi dạy và học, Đại học Mở TPHCM.
6. Lê Nguyên Long (1999), Thử đi tìm phương pháp dạy học hiệu quả, Nxb Giáo dục.
7. Phan Thị Hồng Vinh (2008), Phương pháp dạy học Giáo dục học, Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội.
8. Phan Ngọc Liên, Phương pháp dạy học Lịch sử (Tập 1), NXB. Đại học sư phạm.
PHỤ LỤC
I. THIẾT KẾ MỘT SỐ TRÒ CHƠI VÀO BÀI DẠY CỤ THỂ
Minh chứng 1: Thiết kế trò chơi “Hái hoa”
Bài áp dụng:
BÀI 1: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CHẾ ĐỘ PHONG KIẾN Ở TÂY ÂU
(Trang 9-13, sách Lịch sử và Địa lý lớp 7, bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống)
- Mục đích áp dụng: Củng cố bài (giúp rèn luyện tính tư duy độc lập cho học sinh).
- Quá trình tổ chức:
a. Chuẩn bị của giáo viên:
- Trước giờ chơi giáo viên chuẩn bị chậu cây và gắn hoa lên cây.
- Giáo viên chuẩn bị câu hỏi cụ thể ghi trên các hoa. Lưu ý hoa ở đây là hoa giấy nên tạo sự đa dạng về chủng loại, màu sắc hoa cho hấp dẫn.
b. Tiến hành trên lớp:
* Bước 1:
- Giáo viên đặt chậu cây có gắn hoa ở giữa lớp khi bắt đầu trò chơi.
- Giáo viên chia lớp làm bốn đội (mỗi dãy hai đội) và đặt tên cho từng đội:
+ Đội 1: Hà Lan	+ Đội 2: Áo
+ Đội 3: Đức	+ Đội 4: Pháp
* Bước 2:
- Bốn đội bốc thăm giành quyền ưu tiên.
- Mỗi đội cử đại diện lên hái hoa trên cây:
+ Tự chọn một bông hoa rồi đọc cho cả lớp nghe câu hỏi.
+ Suy nghĩ và trả lời trước lớp yêu cầu của câu hỏi, nếu đáp đúng được 10 điểm.
 + Đồng đội có thể bổ sung một lần cho đội mình nhưng bị trừ 5 điểm.
NỘI DUNG CÁC CÂU HỎI TRÊN CÁC BÔNG HOA LÀ
(Em hãy chọn câu trả lời đúng nhất cho các câu hỏi sau đây)
Câu 1: Chế độ phong kiến Tây Âu ra đời trong hoàn cảnh
A. để quốc La Mã lâm vào tình trạng khủng hoảng, suy vong.
B. đế quốc La Mã đã bị diệt vong.
C. các lãnh địa của lãnh chúa đang hình thành.
D. quá trình bóc lột của lãnh chúa đối với nông nô diễn ra mạnh mẽ.
Em chọn câu B là câu trả lời cuối cùng của em.
Câu 2. Chế độ chiếm hữu nô lệ La Mã sụp đổ vào năm 
A.475.	B. 476.	C. 576.	D. 676.
Em chọn câu B là câu trả lời cuối cùng của em.
Câu 3. Hai giai cấp cơ bản của xã hội phong kiến Tây Âu là
A. địa chủ và nông dân.	B. lãnh chúa và nông nô.
C. quý tộc và nông nô.	D. lãnh chúa và nông dân.
Em chọn câu B là câu trả lời cuối cùng của em.
Câu 4. Tầng lớp quý tộc quân sự hình thành từ bộ phận nào sau đây?
A. Quý tộc chủ nô La Mã	B. Các thủ lĩnh quân sự của bộ tộc Giéc-man
C. Các giám chủ, giám mục	D. Quý tộc tăng lữ
- Giáo viên chốt lại:
+ Qua sơ đồ trên, các em nắm được bộ máy nhà nước Lý, có thể so sánh điểm giống và khác nhau với bộ máy nhà nước thời Đinh.
+ Bộ máy nhà nước thời Lý kế thừa từ bộ máy nhà nước nhà Đinh nhưng hoàn chỉnh và chặt chẽ hơn.
Minh chứng 2. Thiết kế trò chơi “Vua Lịch sử”
Bài áp dụng:
 BÀI 15: NƯỚC ĐẠI NGU THỜI HỒ (1400 -1407)
(Bộ sách Kết nối tri thức và cuộc sống)
- Mục đích áp dụng: Giúp khơi gợi tính tò mò của HS, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. 
- Quá trình tổ chức:
a. Chuẩn bị của giáo viên:
- Giáo viên chuẩn bị bài giảng Power Point (có các từ khóa)
b. Tiến trình
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập.
- GV tổ chức trò chơi “VUA LỊCH SỬ”.
+ Giáo viên chia lớp thành 2 đội: Đội Chu Văn An và đội Hồ Quý Ly. 
+ Luật chơi: Giáo viên đọc và chiếu câu hỏi. Sau khi giáo viên đọc hết câu hỏi, đội nào có tín hiệu nhanh nhất (giơ tay) sẽ giành được quyền trả lời. Đội nào trả lời sai, quyền trả lời giành cho đội còn lại. Đội nào trả lời đúng nhiều câu hỏi nhất sẽ là đội chiến thắng. 
Hình ảnh các câu hỏi:
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập.
- HS tham gia trò chơi.
- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động
- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.
- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức
- Các từ khóa: NHÀ TRẦN, SUY YẾU, SÚNG, TIỀN GIẤY, THÀNH NHÀ HỒ
- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, bổ sung, chuyển sang nội dung mới.
II. HÌNH ẢNH MỘT SỐ TRÒ CHƠI ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG TIẾT DẠY.
Minh chứng 3:
Trò chơi “VUA LỊCH SỬ”
Minh chứng 4:
Trò chơi “GIẢI Ô CHỮ”
Minh chứng 5:
Trò chơi: Ô CỬA BÍ MẬT
Trò chơi: LẬT MẢNH GHÉP
Minh chứng 6:
Trò chơi “CỨU LẤY CÁ VOI”
Minh chứng 7
Trò chơi: TIẾP SỨC
Minh chứng 8: 
Trò chơi: ONG TÌM CHỮ
Minh chứng 9:
Trò chơi: SƠ ĐỒ TƯ DUY
Minh chứng 10:
Kết quả của một số bài kiểm tra cuối kì I năm học 2022-2023.
Hình ảnh: Học sinh lớp 7 tích cực trong giờ học
Hình ảnh: Học sinh lớp 7 tích cực trong giờ học