Sáng kiến kinh nghiệm Tích hợp tài liệu văn học, địa lý trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12 ở trường trung học phổ thông

 triển về Thái Nguyên và thông xuống nữa mới có thể tiếp xúc với toàn quốc được. Có nối phong trào được với Thái Nguyên và toàn quốc thì khi phát động đấu tranh vũ trang, lúc thuận lợi có thể tiến công, lúc khó khăn có thể giữ" (2). Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu về địa lý Cao Bằng để tự giải đáp vấn đề: “Vì sao Khi về nước, Nguyễn ái Quốc đã chỉ đạo xây dựng thí
điểm phong trào Việt Minh ở Cao Bằng?". Từ kinh nghiệm thành công của
phong trào Việt Minh ở Cao Bằng, Hội nghị Trung ương VIII quyết định thành
lập Mặt Trận Việt Minh (19/5/1941).
2.3.6. Sử dụng bản đồ giúp học sinh hiểu rõ diễn biến sự kiện lịch sử
Bản đồ lịch sử được tích hợp kiến thức địa lí giúp học sinh hiểu rừ sự
kiện lịch sử trên các khía cạnh, như: Tại sao xảy ra ở vị trí không gian đó?
Diễn biến thế nào? Mối liên quan của các sự kiện trong những vị trí không
gian khác nhau ra sao? Ví dụ, trình bày diễn biến của cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa xuân năm 1975, giáo viên giúp học sinh hiểu rằng, thực hiện kế hoạch giải phóng miền Nam, theo quyết định của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương,
Bộ chỉ huy mặt trận Tây Nguyên được thành lập. Sau khi nghiên cứu lực
lượng và cách bố phòng của địch ở Tây Nguyên, ta quyết định đánh lạc hướng
tấn công lên Plâycu và Kon Tum để tập trung lực lượng đánh Buôn Ma Thuột.
Sở dĩ chúng ta quyết định đánh Buôn Ma Thuột vì đây là vị trí chiến lược quan trọng. Nếu làm chủ Buôn Ma Thuột, ta sẽ phá vỡ thế phòng thủ chiến
lược của địch ở Tây Nguyên, làm thay đổi cục diện chiến trường theo hướng có lợi cho ta rõ rệt. Mặt khác do phán đoán sai hướng tiến công chiến lược
của ta nên lực lượng địch ở đây bố phòng không mạnh và có nhiều sơ hở.
Tướng Phạm Văn Phú- tư lệnh quân đoàn II ngụy cho rằng, ta sẽ đánh Plâycu
bởi lẽ, đây là địa đầu quan trọng của Tây Nguyên, nơi chỉ huy sở quân đoàn II
đóng giữ, là bàn đạp để tấn công Bình Định lại gần căn cứ tiếp tế của ta ở
Liên khu V. Nếu mất Plâycu, Buôn Ma Thuột cũng mất.
 Từ nhận định đúng đắn, sự chỉ đạo kịp thời, chủ động và sáng tạo ,
cuộc tấn công đánh chiếm thị xã Buôn Ma Thuột của ta đã gìanh thắng lợi
nhanh chóng trong vòng 32 giờ. Ngay sau khi giải phóng thị xã Buôn Ma
Thuột, Bộ Chính trị đã chỉ thị triển khai lực lượng để đánh tan ý đồ tái chiếm
của quân ngụy Sài Gòn, đồng thời cũng dự kiến về một cuộc rút lui của chúng
khỏi Tây Nguyên khi Plâycu bị uy hiếp. Chính những phán đoán nhạy cảm và
chính xác đó đã chỉ đạo lực lượng chủ lực của ta đập tan cuộc phản kích hòng
tái chiếm Buôn Ma Thuột của quân ngụy ( 12-3- 1975) đồng thời khép chặt
vòng vây đẩy mạnh truy kích địch khi chúng tìm đường rút chạy. Khoét sâu
những sai lầm chiến lược của địch , lực lượng chủ lực mặt trận Tây Nguyên
đã thần tốc, nắm vững thế chủ động tiến công, truy kích, giáng đòn quyết
định, làm tan rã lực lượng quân đoàn II ngụy, giải phóng Tây Nguyên với 60
vạn dân. Thắng lợi của chiến dịch Tây Nguyên đã mở ra bước ngoặt từ thế
tiến công chiến lược sang tổng tiến công chiến lược trên toàn miền Nam.
Dựa vào bản đồ, giáo viên cần chỉ cho học sinh nhận thức rõ rằng,
thuật ngữ “ Chiến dịch Huế - Đà Nẵng” trình bày trong sách giáo khoa là cách
nói tắt, giản đơn về 3 chiến dịch trong thế trận đồng thời và liên hoàn là:
Chiến dịch Trị -Thiên; chiến dịch Nam - Ngãi; Chiến dịch Đà Nẵng. Nhận
thức mới này được xuất phát từ thực tiễn chỉ đạo của cơ quan chỉ huy tối cao
là Bộ Chính trị, Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương và thực tiễn diễn ra
trên chiến trường. Ngay trong khi chiến chiến dịch Tây Nguyên chưa kết thúc,
Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương đã kịp thời chỉ đạo mở chiến dịch Trị -
Thiên. Tại cuộc họp ngày 25-3-1975, Bộ Chính trị nhận định rằng:" Thời cơ
chiến lược mới đã đến, ta có điều kiện hoàn thành sớm quyết tâm giải phóng
miền Nam". Vì vậy, cần tập trung nhanh nhất mọi điều kiện vật chất, khí tài,
lực lượng, hành động nhanh chóng táo bạo bất ngờ, đánh cho địch không kịp 36
trở tay giải phóng Sài Gòn trước mùa mưa."(1) song trước mắt phải tiêu diệt hoàn toàn quân địch ở Huế và Đà Nẵng. Sau những thắng lợi liên tiếp của quân dân ta ở Quảng Trị (19-3), Tam Kỳ (24-3), Huế, Quảng Ngãi (25-3), Chu Lai(26-3) địch dồn về co cụm ở Đà Nẵng trong thế bị bao vây tuyệt vọng . Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu đã ra lệnh cho tướng Ngô Quang Trưởng cố thủ Đà Nẵng bằng mọi giá, nhưng hơn 10 vạn sĩ quan, binh lính ngụy ở đây đang hoang mang cực độ khiến cho mệnh lệnh "tử thủ" trở nên vô hiệu. Bộ Chính trị nhận định, địch cố muốn giữ Đà Nẵng cũng không thể được, do vậy cần mở cuộc tấn công Đà Nẵng với tư tưởng chỉ đạo " táo bạo ,bất ngờ, kịp thời , chắc thắng". Ngày 25- 3 - 1975 Bộ tư lệnh mặt trận Quảng - Đà được thành lập. Sự chỉ đạo kịp thời củaTrung ương đã làm cho sức mạnh tấn công của lực lượng chủ lực mặt trận
Quảng- Đà được phát huy triệt để. Ngày 29-3 quân ta từ các hướng đồng loạt
tấn công làm tan rã toàn bộ lực lượng địch, giải phóng hoàn toàn thành phố
Đà Nẵng.
Sau hơn một tháng tấn công và nổi dậy, quân dân miền Nam đã gìanh được những thắng lợi có nghĩa chiến lược quan trọng. Với việc giải phóng
Tây Nguyên, Huế, Đà Nẵng, ta đã làm chủ hơn nửa đất đai và dân số miền
Nam , chiếm giữ một khối lượng vật chất, vũ khí, phương tiện chiến tranh
khổng lồ. Đặc biệt lực lượng vũ trang của ta qua chiến đấu đã thể hiện rõ sức
mạnh đoàn kết và khả năng hiệp đồng tác chiến thuần thục, thống nhất. Lực
lượng địch bị suy yếu nghiêm trọng, buộc phải rút về xây dựng tuyến phòng
thủ Phan Rang. Từ đầu tháng 4 năm1975, cả nước bước vào cuộc hành quân lịch sử hướng về Sài gòn với khí thế khẩn trương và ý chí quyết tâm"đi nhanh đến,
đánh nhanh thắng". Ngày 6-4-1975, Bộ Chính trị quyết định thành lập Bộ chỉ
huy chiến dịch Sài gòn - Gia Định. Theo sát những diễn biến của chiến trường, đánh giá đúng lực lượng địch qua từng trận đánh, từng chiến dịch, Đảng ta luôn chỉ đạo các mặt trận nắm vững thời cơ, phát huy thế tiến công chiến lược, thừa thắng xốc tới. Lúc này thời cơ chính là lực lượng, là sức mạnh để đi đến thắng lợi. Ngày 7-4-1975, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã ra lệnh cho các đơn vị hành quân vào chiến trường: Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo , táo bạo hơn nữa. Tranh thủ từng giờ, từng phút, xốc tới mặt trận, giải phóng miền Nam. Quyết chiến và toàn thắng ".(1)
Theo kế hoạch, đúng 5h30' ngày 30- 4-1975, các cánh quân chủ lực của
ta sẽ đồng loạt tấn công vào Sài Gòn. Riêng cánh quân phía Đông, theo đề
nghị của Trung tướng Lê Trọng Tấn xin được nổ súng sớm hơn 12 tiếng ( 18h
ngày 29-4 ) vì lực lượng đang tập kết ở vùng ven cách thành phố từ 15 -20 km
vừa đánh địch vừa phải vượt sông Đồng Nai và sông Sài Gòn. Việc điều
chỉnh kế hoạch tác chiến của Bộ chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh được Bộ
Chính trị và Quân ủy Trung ương nhất trí thông qua. Sự điều chỉnh kịp thời
đó đã phát huy sức mạnh chiến đấu, tạo thế hợp đồng binh chủng chặt chẽ,
đưa cuộc tiến công thần tốc giải phóng thành phố Sài Gòn đúng 11h30' ngày
30 -4- 1975.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
 	Nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông hiện nay là một yêu cầu cấp thiết đòi hỏi sự cố gắng của nhiều tổ chức, cá nhân. Tìm hiểu thực trạng dạy – học môn Lịch sử, từ đó tìm hiểu nguyên nhân và hướng tới vạch ra những con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông là hướng đi đã và đang được thực hiện rất tích cực, hợp logic, phần nào đã mang lại những hiệu quả tích cực trong dạy và học bộ môn. Ngày nay, với sự phát triển ngày càng cao của nền kinh tế, việc ứng dụng các phương pháp dạy học hiện đại như chương trình “dạy học cho tương lai” của Intel, sửdụng các chương trình hỗ trợ dạy học khác như Powerpoint đã góp phần nâng cao hiệu quả dạy học. Điều đó thực sự mang lại những kết quả tích cực trong quá trình dạy học các môn học nói chung và môn học Lịch sử nói riêng. Vai trò của Lịch sử trong đời sống xã hội ngày càng được nhận thức đúng đắn hơn. Vị trí của môn học ngày càng được nâng cao, song vẫn chưa tương xứng ý nghĩa, tầm quan trọng, nhu cầu và xu thế phát triển của môn học Lịch sử. Vấn đề đặt ra đó là: Làm thế nào để nâng cao hơn nữa hiệu quả dạy – học môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông hiện nay? Đây là vấn đề thu hút sự quan tâm của rất nhiều tổ chức, ban ngành và nhiều cá nhân.
Với nhũng biện pháp thực hiện như trên trong sử dụng tài liệu văn học để hổ trợ quá trình giảng dạy môn Lịch sử của mình, tôi nhận thấy các em học sinh tiếp thu bài tốt hơn, chủ động, không khí lớp học sôi nổi hào hứng, giờ học trở nên sinh động, hấp dẫn lôi cuốn học sinh,các em thuộc và hiểu bài rất nhanh. Qua các bài kiểm tra, phiếu kiểm tra thu được kết quả so sánh như sau: 
Các mức độ
Khối lớp thực hiện
Khối lớp ít thực hiện
Hứng thú học tập bộ môn
Tăng
Không tăng
Khả năng ghi nhớ sự kiện nhân vật
- Nhanh.
- Nhiều, hiểu rõ sự kiện
- Mức độ chậm
Khả năng làm bài phân tích sự kiện
- Đa dạng, phân tích có chiều sâu
- Chủ yếu học thuộc lòng, ghi nhớ các sự kiện
Công tác giáo dục tư tưởng
Học sinh có tình cảm, thái độ đúng đắn đối với sự kiện, nhân vật.
- Học sinh có thái độ đúng đắn đối với sự kiện, nhân vật.
Quá trình dạy, học lịch sử ở trường phổ thông có nhiều hình thức, tổ chức. Trong đó, hình thức lên lớp là hình thức, tổ chức dạy học cơ bản, song không phải là duy nhất. Bên cạnh lên lớp còn có các hình thức dạy học khác: tham quan học tập và hoạt động ngoại khoá Để nâng cao hiệu quả dạy, học bộ môn lịch sử phải nâng cao hiệu quả toàn diện các hoạt động của quá trình dạy, học. 	Trong đó, trước hết và quan trọng là nâng cao hiệu quả từng bài học lịch sử. Đây là một nhiệm vụ trọng tâm của việc tiến hành bài học, vì nó thể hiện kết quả lao động, tài năng sư phạm của giáo viên và việc phát huy tính tích cực, độc lập trong học tập của học sinh để đạt được mục tiêu.
3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
3. 1. Kết luận
Trong đế tài này tôi muốn đưa ra phương pháp tích hợp tài liệu văn học, địa lý trong giảng dạy Lịch sử Việt Nam nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong việc học bộ môn Lịch sử. Qua đó các em dần hình thành khả năng tư duy sáng tạo trong học tập và cuộc sống, từ đó giúp các em có kĩ năng sống vững vàng, kết hợp học đi đôi với hành gắn liền học tập vào thực tế của cuộc sống.
Việc tích hợp tài liệu văn học, địa lý trong giờ học sử là một việc làm rất hiệu quả có tác dụng lớn nhằm gây hứng thú cho học sinh, làm cho bài học trở nên sinh động, hấp dẫn. 
Tài liệu văn học, địa lý hỗ trợ đắc lực cho việc truyền thụ kiến thức lịch sử, tạo hứng thú học tập bộ môn Lịch sử và lòng say mê học tập Lịch sử của học sinh. Thông qua đó nó cũng góp phần giáo dục đạo đức, tình yêu quê hương đất nước, lòng biết ơn đối với những anh hùng liệt sĩ đã hi sinh xương máu của mình cho nước nhà. 
Tuy nhiên khi sử dụng các tài liệu văn học, địa lý trong giảng dạy giáo viên cần chú ý:
 - Giáo viên cần có sự lựa chọn kĩ càng, phải tim hiểu cặn kẽ để tìm ra những tài liệu văn học, địa lý tâm đắc nhất phục vụ cho từng khóa trình lịch sử.
 - Không lạm dụng những tài liệu văn học, tránh việc ôm đồm đưa vào quá nhiều kiến thức thơ văn sẽ làm loãng nội dung bài học lịch sử và biến giờ học sử thành giờ giới thiệu các tác phẩm văn học, kiến thức địa lý.
 - Những tài liệu văn học, địa lý phải phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh, đảm bảo tính vừa sức với học sinh, đồng thời phải đảm bảo cả giá trị giáo dưởng, giáo dục và giá trị văn học, địa lý.
- Khi khai thác những tài liệu văn học, địa lý giáo viên cần chú ý sử dụng ngữ điệu phù hợp để tạo những điểm nhấn, những nút thắt gây sự chú ý tập trung của học sinh từ đó sẽ có tính thuyết phục, hấp dẫn với học sinh.
- Tài liệu văn học, địa lý có thể được sử dụng để tổ chức thực hành cho các nhóm, các tổ học sinh trong lớp như kể chuyện Lịch sử, diễn kịch hoặc tổ chức những buổi ngoại khoá Lịch sử trong trường 
Đề xuất
- Có quan niệm đúng về môn lịch sử từ các cấp quản lý đến cha mẹ học sinh và toàn xã hội. Vì môn lịch sử có vai trò quan trọng trong việc giáo dục học sinh về lòng yêu nước, tự hào truyền thống dân tộc và ghóp phần hình thành nhân cách con người, môn lịch sử không chỉ là môn học mà còn là công cụ tuyên truyền đường lối cách mạng của Đảng, bồi dưỡng niềm tin yêu đối với Đảng. Từ đó, học sinh (sau này là công dân) sẽ tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng trong công cuộc xây đựng và bảo vệ đất nước.
- Phải xây dựng kế hoạch hoạt động của bộ môn với những yêu cầu cụ thể đối với việc dạy học. Triển khai công tác đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học bộ môn.
- Mua sắm trang thiết bị, đồ dùng dạy học, đổi mới phương pháp theo hướng hiện đại, trong đó bộ môn Lịch sử được trang bị bản đồ, tranh ảnh đầy đủ, phòng học bộ môn được nối mạng Internet để giáo viên khai thác và sử dụng.
- Sử dụng SGK giáo viên phải khai thác kênh hình, Sử dụng các tài liệu văn học, địa lý phải có sự chọn lọc.
- Giáo viên cần chú trọng đầu tư cho giáo án, phát huy tính tích cực chủ động của học sinh. Trau dồi nghệ thuật sư phạm và khơi dậy thói quen đọc sách cho học sinh
- Tổ chức các buổi tham quan các di tích, các bảo tàng trong và ngoài tỉnh nhằm củng cố khắc sâu hơn kiến thức lịch sử cho học sinh.
- Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên bắt đầu từ chính sách thu hút người giỏi vào ngành sư phạm.
- Tăng cường các hoạt động hỗ trợ bài học trên lớp: Bài học trên lớp càng có tác dụng cao khi được hỗ trợ bằng các hoạt động khác như (tự học ở nhà; tham quan học tập ở nhà bảo tàng lịch sử, cách mạng, nhà truyền thống địa phương, kết hợp các dạng hoạt động học tập; ngoại khoá, thực hành). Bởi vì, nội dung và chủ đề hoạt động của các hình thức dạy học này phải bám sát với nội dung học chính khoá và phải đạt được mục đích giáo dưỡng, giáo dục, phát triển như bài học trên lớp. Vì vậy, để nâng cao chất lượng dạy, học bộ môn cần thiết tăng cường các hoạt động hỗ trợ.
- Đổi mới việc kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy, học lịch sử: Kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học lịch sử là quá trình thu thập và xử lý những thông tin về tình hình lĩnh hội kiến thức, bồi dưỡng tư tưởng đạo đức, hình thành kỹ năng, kỹ xảo của học sinh so với mục tiêu học tập. Sự hiểu biết về các nguyên nhân ảnh hưởng đến tình hình học tập của học sinh, giúp giáo viên có những biện pháp sư phạm thích hợp nhằm nâng cao chất lượng bài học và giúp các em học tập ngày càng tiến bộ hơn (hoàn thiện kiến thức, hình thành thế giới quan, phát triển ngôn ngữ, tư duy và giáo dục lòng yêu lao động cho học sinh)(3).
Kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được của quá trình dạy học. Nó là công việc của cả giáo viên và học sinh. Vì vậy kiểm tra, đánh giá có ý nghĩa to lớn đối với việc nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Song thực tế việc kiểm tra, đánh giá trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông chưa tốt. Vì vậy cùng với việc đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, cần thiết phải đổi mới việc kiểm tra, đánh giá trên tất cả các mặt về quan niệm, nội dung, hình thức, phương pháp.
XÁC NHẬN CUA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hoá, ngày 10 tháng 5 năm 2019
 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác
 Lê Thị Hải Ngọc