Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng CNTT vào tổ chức trò chơi trong dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 5

át lẫn nhau. Ngoài ra, giáo viên phải có nhận xét, khích lệ, cũng không nên để thời gian quá dài ảnh hưởng đến giờ học.
 *Thưởng- phạt:
 - Thưởng phạt phải công minh, đúng luật sao cho người chơi chấp nhận thoải mái và tự giác, làm cho trò chơi thêm hấp dẫn, kích thích hứng thú học tập của học sinh.
 - Thưởng những học sinh, nhóm học sinh tham gia nhiệt tình, đúng luật và "thắng" trong cuộc chơi.
 - Phạt những học sinh vi phạm luật chơi bằng hình thức đơn giản: chào các bạn thắng cuộc, hát một bài, kể chuyện vui, múa, nhảy lò cò,...
* Các ví dụ cụ thể :
A. Các trò chơi khi dạy môn Lịch sử:
 1. Trò chơi " Ai nhanh ai đúng"
- Mục đích: Học sinh nhớ nhanh được các sự kiện lịch sử, thời gian ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Chuẩn bị: Các câu hỏi liên quan trong phạm vi bài học. Các câu hỏi và đáp án đều được chuẩn bị đủ trên giáo án điện tử.
- Cách tiến hành:
 Chơi theo tổ, mỗi tổ được lựa chọn câu hỏi 2 lần, trả lời đúng 1 câu trong 10 giây được 10 bông hoa, nếu đội lựa chọn không trả lời được đội kia giành quyền trả lời nếu đúng được 10 bông hoa, sai bị phạt 5 bông hoa.
Câu hỏi 1: Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước vào thời gian nào?
Câu hỏi 2: Trên con tàu ra đi tìm đường cứu nước, Nguyễn Tất Thành lấy tên là gì?
Câu hỏi 3: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời vào thời gian nào?
Câu hỏi 4: Hội nghị thành lập Đảng diễn ra ở đâu?
Câu hỏi 5: Ai là Người chủ trì Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam?
Câu hỏi 6: Nêu tên ba tổ chức Cộng sản ở nước ta?
2.Trò chơi "Đoán tên nhân vật"
 - Mục đích: Học sinh nhớ được nội dung bài, đóng vai và giới thiệu được vật mà mình phụ trách vai. Ghi nhớ được những điểm nổi bật của vai mà mình phụ trách.
- Chuẩn bị: Các câu hỏi liên quan đến nội dung bài học.
- Cách tiến hành:
 + Chọn 2 đội chơi, mỗi đội 5 em.
 + Các em tự phân vai : Trương Định, Tôn Thất Thuyết, Phan Bội Châu, Nguyễn Trường Tộ.
 + Mỗi em tự giới thiệu về mình để các bạn đội kia thảo luận và đoán tên xem bạn ấy đang đóng vai là gì.
 + Nhận xét câu trả lời của đội bạn.
 3. Trò chơi " Đúng – Sai"
- Mục đích: Củng cố kiến thức về “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ Tịch Hồ Chí Minh”.
- Chuẩn bị: Các ô chữ, các câu hỏi và đáp án trên giáo án điện tử (màn hình). Học sinh chuẩn bị thẻ màu (Đỏ/Xanh)
- Cách tiến hành:
 + 1 em đọc câu hỏi.
 + Học sinh trả lời cá nhân bằng cách giơ thẻ màu (Đúng màu đỏ - Sai màu xanh).
 + Gv nhận xét và tuyên dương.
- Tác dụng của trò chơi này: Trong một khoảng thời gian ngắn giáo viên có thể tổ chức cho nhiều học sinh cùng chơi, đặc biệt giáo án điện tử sẽ thuận tiện hơn rất nhiều khi sử dụng trò chơi bằng hình thức thủ công, bởi khi thiết kế trò chơi giáo viên đã xây dựng và thiết kế đáp án ngay sau mỗi câu hỏi. Vì vậy sau khi học sinh trả lời giáo viên ấn ENTER ngay để kiểm tra kết quả.
 4. Trò chơi " Hái hoa dân chủ"
- Mục đích: Củng cố kiến thức về chiến dịch Thu – đông 1947.
- Chuẩn bị: Cây cảnh với nhiều bông hoa, mỗi bông hoa là 1 câu hỏi. 
- Cách tiến hành: Các đội lần lượt lựa chọn những bông hoa trên cây, mỗi câu trả lời đúng trên mỗi câu hỏi ở 1 bông hoa ghi được tràng pháo tay. Kết thúc trò chơi đội nào trả lời được nhiều câu hỏi đội đó thắng cuộc.
 - Nội dung: 
Câu hỏi 1: Quân Pháp tấn công vào Việt Bắc theo mấy đường ?
Câu hỏi 2: Quân Pháp nhảy dù bị bộ đội ta phục kích ở nơi nào?
Câu hỏi 3: Trên đường bộ quân ta chặn đánh giặc ở đâu?
Câu hỏi 4: Trên đường thủy, khi giặc tiến lên Tuyên Quang, ta chặn đánh giặc ở đâu?
Câu hỏi 5: Chiến dịch thu – đông 1947 do bên nào phát động?
Câu hỏi 6: Quân địch chết khoảng bao nhiêu tên?
- Tác dụng của trò chơi này: Thiết kế trò chơi này trên máy chiếu sẽ không mất nhiều thời gian, cả âm thanh như tiếng vỗ tay khen khi học sinh trả lời đúng. Học sinh có thể tự lựa chọn câu hỏi.
5. Trò chơi " ô chữ kì diệu"
- Mục đích: Củng cố kiến thức về thời gian, nhân vật và sự kiện lịch sử về nội dung bài “Nước nhà bị chia cắt”.
- Chuẩn bị: Các ô chữ, các câu hỏi và đáp án trên giáo án điện tử (màn hình)
- Cách tiến hành:
+ Ô chữ gồm 7 từ hàng ngang và 1 từ hàng dọc. Cách chơi như sau:
	Cả lớp chia thành 3 đội chơi.
	Các đội chơi lần lượt chọn từ hàng ngang, giáo viên sẽ đọc gợi ý về các từ hàng ngang, đội chơi nhanh chóng đưa ra câu trả lời. Nếu sai hoặc sau 30 giây không có câu trả lời thì đội khác được quyền đoán. Đội nào có nhiều câu trả lời đúng hơn thì đội đó thắng.
- Nội dung ô chữ và gợi ý cho từng ô chữ:
1. Câu 1: Một trong những chính sách tàn bạo của chính quyền Ngô Đình Diệm nhằm chống phá cách mạng miền Nam.(6 chữ cái)
2. Câu 2: Tên con sông được quy định làm giới tuyến tạm thời giữa hai miền Nam-Bắc?
(6 chữ cái) 
3. Câu 3: Tên một vụ thảm sát ở Quảng Trị?(9 chữ cái)
4. Câu 4: Tên tổng thống chính quyền tay sai do Mĩ lập nên?(11chữ cái)
5. Câu 5: Tên chiếc cầu bắc qua sông Bến Hải?(9 chữ cái)
6. Câu 6: Tên nhà tù mà chính quyền Ngô Đình Diệm đã đầu độc 6000 người, làm hơn 1000 người chết? (6 chữ cái)
7. Câu 7: Chính quyền Ngô Đình Diệm đã thực hiện chính sách này để giết hại đồng bào yêu nước và chiến sĩ cách mạng miền Nam?(8 chữ cái)
 - Tác dụng của trò chơi này: Học sinh có thể chọn bất kỳ ô chữ nào, không nhất thiết máy móc chọn lần lượt các ô chữ. Trò chơi này có thể tổ chức chơi cá nhân, nhóm hoặc cũng có thể chơi cả lớp bằng cách học sinh viết câu trả lời vào bảng con. 
 B. Các trò chơi khi dạy môn Địa Lí :
1. Trò chơi : "Sắc màu"
- Mục đích: Củng cố kiến thức ôn tập cả một chương.
- Chuẩn bị: Hệ thống câu hỏi và đáp án.
- Cách chơi: 
Giáo viên cho học sinh chọn ô màu, gọi học sinh đọc câu hỏi, cả lớp viết nhanh câu trả lời vào bảng và giơ lên sau 10 giây suy nghĩ 
 - Tác dụng của trò chơi này: Trong một khoảng thời gian ngắn giáo viên có thể tổ chức cho nhiều học sinh cùng chơi, đặc biệt giáo án điện tử sẽ thuận tiện hơn rất nhiều khi sử dụng trò chơi bằng hình thức thủ công, bởi khi thiết kế trò chơi giáo viên đã xây dựng và thiết kế đáp án ngay sau mỗi câu hỏi. Vì vậy sau khi học sinh trả lời giáo viên ấn ENTER ngay để kiểm tra kết quả.
2. Trò chơi "ô chữ kì diệu"
- Mục đích: Củng cố kiến thức về Bài Lâm nghiệp và thủy sản
- Chuẩn bị: Các ô chữ, các câu hỏi và đáp án 
- Cách tiến hành:
+ Ô chữ gồm 7 từ hàng ngang và 1 từ hàng dọc. Cách chơi như sau:
	Cả lớp chia thành 3 đội chơi.
	Các đội chơi lần lượt chọn từ hàng ngang, giáo viên sẽ đọc gợi ý về các từ hàng ngang, đội chơi nhanh chóng đưa ra câu trả lời. Nếu sai hoặc sau 30 giây không có câu trả lời thì đội khác được quyền đoán.
	Trò chơi kết thúc khi có đội tìm ra từ hàng dọc.
Đội nào có câu trả lời đúng nhiều hơn thì đội đó thắng.
Nội dung ô chữ và gợi ý cho từng ô chữ:
3. Trò chơi "Rung chuông vàng"
- Mục đích: Củng cố kiến thức bài “Châu Á”
- Chuẩn bị: Hệ thống câu hỏi và đáp án.
- Cách chơi: 
 Giáo viên đưa ra câu hỏi, học sinh lần lượt viết nhanh câu trả lời vào bảng và giơ lên sau 10 giây suy nghĩ (Chọn đáp án đúng A/B/C)
 4. Trò chơi " Đúng – Sai"
- Mục đích: Củng cố kiến thức về Châu Âu
- Chuẩn bị: Các ô chữ, các câu hỏi và đáp án trên giáo án điện tử (màn hình). Học sinh chuẩn bị thẻ màu (Đỏ/Xanh)
- Cách tiến hành:
 + 1 em đọc câu hỏi.
 + Học sinh trả lời cá nhân bằng cách giơ thẻ màu (Đúng màu đỏ - Sai màu xanh).
 + Gv nhận xét và tuyên dương.
- Tác dụng của trò chơi này: Trong một khoảng thời gian ngắn giáo viên có thể tổ chức cho nhiều học sinh cùng chơi, đặc biệt giáo án điện tử sẽ thuận tiện hơn rất nhiều khi sử dụng trò chơi bằng hình thức thủ công, bởi khi thiết kế trò chơi giáo viên đã xây dựng và thiết kế đáp án ngay sau mỗi câu hỏi. 
5. Trò chơi "Ai nhanh hơn"	
- Mục đích: Củng cố kiến thức địa lí về một số nước ở Châu Âu
- Chuẩn bị: Hệ thống câu hỏi và đáp án.
- Cách chơi: Giáo viên đưa ra câu hỏi, học sinh lần lượt viết nhanh câu trả lời vào bảng và giơ lên sau 10 giây suy nghĩ (Chọn đáp án đúng)
5. Dạy thực nghiệm
 a. Mục đích của dạy thực nghiệm:
	Xuất phát từ mục đích nghiên cứu của đề tài, nhằm gây hứng thú cho học sinh khi học Địa lí và Lịch sử thông qua trò chơi thấy được những thuận lợi và khó khăn cơ bản. Tôi đã tiến hành thực nghiệm để kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài, sự hiệu quả của các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học.
 b. Nội dung, kế hoạch dạy thực nghiệm:
 - Tôi đã tiến hành nhiều tiết dạy và các hoạt động ngoại khoá như sân chơi " Rung chuông vàng" trong cả 2 năm học 2013- 2014 và 2014 - 2015, song do điều kiện tôi xin đưa ra 2 tiết thực nghiệm tiêu biểu mà tôi đã dạy tại lớp 5A2:
+ Lịch sử bài: Nước nhà bị chia cắt.
+ Địa lí bài: Một số nước ở Châu Âu.
- Kế hoạch thực nghiệm hoạt động ngoại khoá "Rung chuông vàng" cuối tháng 12 năm học 2014- 2015.
 c. Hình thức, phương pháp tổ chức dạy học thực nghiệm:
* Trong 2 giờ thực nghiệm, tôi đã sử dụng các hình thức, phương pháp dạy học sau:
- Phương pháp trực quan.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá.
- Phương pháp thực hành- luyện tập...
* Các hình thức tổ chức dạy học đã được sử dụng:
- Dạy học theo lớp.
- Dạy học theo nhóm.
- Dạy học cá nhân.
- Dạy học bằng phiếu học tập.
- Dạy học thông qua tổ chức trò chơi học tập.
 d. thời gian và địa điểm dạy thực nghiệm:
 - Tiết 1: Ngày 20 tháng 1 năm 2015. 
 Lịch sử : Nước nhà bị chia cắt
Phần tổ chức trò chơi :
 Tiết 2: Ngày 4 tháng 2 năm 2015
 Địa lí : Một số nước ở Châu Âu 
 Phần tổ chức trò chơi 
VI. KẾT QUẢ :
Qua việc đưa các trò chơi vào dạy học Lịch sử và Địa lí trong năm học này, tôi nhận thấy không khí trong các tiết học thay đổi hẳn lên. Các em học sinh học tập với tâm trạng hồ hởi, thích thú, các em say mê hơn và tích cực chủ động nắm vững kiến thức. Chất lượng học tập có sự tiến bộ rõ rệt, số học sinh nắm được nội dung bài tăng lên. Không những việc học tập có tiến bộ mà các em còn rèn thêm về tính nhanh nhạy, biết đoàn kết thân ái với nhau, biết phân công công việc cụ thể,
Các em học sinh ngày càng năng động hơn, tư duy phát triển hơn. Phát huy được tính tự giác nghiên cứu, tìm hiểu bài của học sinh. Làm thay đổi hình thức hoạt động học tập. Học sinh thấy vui hơn, cởi mở hơn, thư thái dễ chịu và khoẻ mạnh hơn.
Các trò chơi học tập luôn thu hút được các em tham gia một cách hào hứng và tự nguyện, không có một áp lực tâm lí nào đối với học sinh, luôn có sự khám phá và nảy sinh nhiều sáng kiến hay.
Các em học được cách điều khiển hành vi, cách bắt hành vi tuân theo một nhiệm vụ nhất định. Giúp học sinh rèn luyện củng cố tiếp thu tri thức đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm mà các em đã được tích luỹ thông qua hoạt động chơi.
 - Rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo thúc đẩy hoạt động trí tuệ. Nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy và học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn.
 - Đối với học sinh không có phương tiện nào giúp các em phát triển một cách tự nhiên, có hiệu quả, rèn luyện tính tự chủ bằng trò chơi học tập.
 - Qua trò chơi, các em biết tự kiềm chế, được tham gia hoạt động tích cực. Trò chơi không chỉ là phương tiện mà còn là phương pháp giáo dục.
* Kết quả điều tra cuối HKII:
Môn học

TSHS
Thích học
Học thụ động
Không thích học
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Số lượng
Tỉ lệ
Lịch sử - Địa lí
32
28
87,5%
4
12,5%



VII. KẾT LUẬN
 Là người giáo viên, chúng ta cần hết lòng tận tâm, tận lực vì học sinh thân yêu. Cần phải nghiên cứu, tìm tòi, xác định đúng trọng tâm yêu cầu bài dạy, cần phải hiểu và nắm bắt được đối tượng học sinh. Trong từng tiết dạy tôi sử dụng nhiều hình thức trò chơi học tập để tạo cảm giác nhẹ nhàng trong giờ học, rèn luyện tính tự học, phát huy tính sáng tạo của học sinh và để khắc sâu kiến thức cho các em.
	Đưa các trò chơi vào dạy học Khoa học, Lịch sử và Địa lí là một trong những cách đổi mới về hình thức tổ chức dạy học được nhiều người quan tâm nhằm gây "Hứng thú cho học sinh khi học Khoa học, Lịch sử và Địa lí" ở lớp 4 nói riêng và tiểu học nói chung. Đặc biệt là đáp ứng nhu cầu đào tạo hiện nay là đưa công nghệ thông tin vào dạy học thì việc sử dụng trò chơi thông qua tiết dạy bằng giáo án điện tử càng thu hút sự chú ý và ghi nhớ kiến thức sâu của học sinh. Đáp ứng được yêu cầu về phát triển năng lực của học sinh theo thông tư 30. Bản thân tôi và đồng nghiệp đã ít nhiều rút ra được kinh nghiệm như sau:
	Muốn dạy được tốt môn Khoa học, Lịch sử và Địa lí chúng ta cần phải:
 - Tìm hiểu và nắm bắt được vấn đề cơ bản đổi mới phương pháp dạy học thông qua hình thức sử dụng công nghệ thông tin vào dạy học.
 - Tìm hiểu việc dạy học bằng cách áp dụng công nghệ thông tin sao cho thực chất có hiệu quả.
 - Tìm hiểu cách thiết kế bài dạy theo kiểu dạy học tích cực. Tổ chức cho học sinh học tập và hoạt động bằng nhiều hoạt động tự giác, sáng tạo và tự tin.
 Từ những kết quả thu được sau quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài này, tôi mong rằng có thể tiếp tục nghiên cứu sâu hơn về nội dung chương trình của hai môn Lịch sử và Địa lí lớp 5 để tôi có thể thường xuyên sử dụng các trò chơi trong tiết học bằng giáo án điện tử. Tôi còn mong muốn tìm hiểu để tiếp tục thiết kế nhiều trò chơi ở các môn học khác thông qua giáo án điện tử nhằm thu hút, gây hứng thú học tập cho học sinh
VIII. NHỮNG Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
 - Bước đầu sử dụng công nghệ thông tin nên đôi khi còn gặp phải một số khó khăn. Vì vậy mỗi giáo viên tiểu học cần nghiên cứu kĩ bài dạy sao cho thiết kế trò chơi hợp lí, không mất quá nhiều thời gian, công sức và tốn kém.
 - Tránh dạy học mang tính trình chiếu, đưa quá nhiều hình ảnh và âm thanh lạ vào trò chơi gây mất tập trung và sự chú ý cho học sinh khi tham gia trò chơi.
 - Tôi mong muốn đề tài này được phát triển thành chương trình hoạt động ngoại khoá như sân chơi "Rung chuông vàng" với lĩnh vực về Khoa học, Lịch sử và Địa lí đối với học sinh lớp 4, lớp 5. 
LỜI KẾT:
	Trong quá trình giảng dạy tôi đã rút ra bài học cho bản thân. Vì vậy tôi mạnh dạn đi sâu tìm hiểu về đề tài này. Bước đầu xây dựng kế hoạch thực hiện. Tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, tìm hiểu và đặc biệt thông qua chương trình dạy thực nghiệm các bài học đến hết năm học để hoàn thiện đề tài.
	Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp, Ban giám hiệu nhà trường, sự chỉ đạo của cán bộ chuyên môn Phòng giáo dục để tôi nhận ra những phần hạn chế trong đề tài này, để đề tài của tôi được hoàn thiện và có tác dụng trong thực tiễn giảng dạy.
 Tôi xin chân thành cảm ơn.
IX. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. "Đố vui- đố hình" thử trí thông minh NXB phụ nữ 2004 - Bảo Hưng .
2. “Trò chơi học tập môn Lịch sử và Địa lí lớp 4,5” NXB Giáo dục 2007 – Nguyễn Tuyết Nga (chủ biên).
3. "Thiết kế bài giảng Địa Lí" lớp 5 NXB Hà Nội 2005 - Đinh Nguyễn Thu Trang và Nguyễn Thị Cẩm Hường 
5. " Thiết kế bài giảng Lịch sử" lớp 5 NXB Hà Nội 2005 - Nguyễn Trại (chủ biên) - Lê Thị Hoài Thu.
7. SGK Khoa học, Lịch sử và Địa lí lớp 5 NXB Giáo dục.
8. Một số thông tin trên mạng Internet
X.MỤC LỤC
STT
Tiêu đề
Trang
1
Tên đề tài “Ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức trò chơi trong dạy học môn Lịch sử - Địa lí lớp 5”
1
2
Đặt vấn đề
1 - 3
3
Cơ sở lí luận
4
4
Cơ sở thực tiễn
5 - 6
5
Nội dung nghiên cứu, biện pháp tiến hành
6 - 28
6
Kết quả
29 
7
Kết luận
 29- 30
8
Ý kiến đề xuất 
31 
9
Tài liệu tham khảo
31
10
Mục lục
32