Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng kiến thức liên môn vào dạy học bài “Trung Quốc thời phong kiến” (Chương trình Lịch sử lớp 10 - Ban cơ bản)

+ Khoa học kỹ thuật: Người Trung Quốc đạt được nhiều thành tựu rực rỡ trong lĩnh vực hàng hải như bánh lái, la bàn, thuyền buồm nhiều lớp. Nghề in, làm gốm, làm giấy, gốm, sứ, hàng dệt, luyện sắt, khai thác khí đốt cũng được người Trung Quốc biết đến khá sớm. ( GV có thể cho học sinh quan sát các tranh sưu tầm về đồ gốm, sứ, hàng dệt... cho HS nhận xét và GV phân tích cho hs thấy trình độ cao của người Trung Quốc trong việc sản xuất ra nhứngản phẩm này)
 GV cho HS xem tranh cổ Cung Bắc Kinh và yêu cầu HS nhận xét? sau đó GV có thể phân tích cho HS thấy: Cố Cung biểu tượng uy quyền cho chế độ phong kiến nhưng đồng thời cũng thể hiện tài năng và nghệ thuật trong xây dựng của nhân dân Trung Quốc.

3. Trung Quốc thời Minh - Thanh
a. Sự thành lập nhà Minh, nhà Thanh:
- Nhà Minh thành lập (1638 - 1644), người sáng lập là Chu Nguyên Chương.
- Nhà Thanh thành lập 1644 - 1911.
b. Sự phát triển kinh tế dưới triều Minh: Từ thế kỷ XVI đã xuất hiện mầm mống kinh tế TBCN:
+ Thủ công nghiệp: xuất hiện công trường thủ công, quan hệ chủ - người làm thuê.
+ Thương nghiệp phát triển, thành thị mở rộng và phồn thịnh.
c. Về chính trị:
- Bộ máy nhà nước phong kiến ngày càng tập quyền. Quyền lực ngày càng tập trung trong tay nhà vua.
- Mở rộng bành trướng ra bên ngoài trong đó có sang xâm lược Đại Việt nhưng đã thất bại nặng nề.
d. Chính sách của nhà Thanh:
- Đối nội: Áp bức dân tộc, mua chuộc địa chủ người Hán.
- Đối ngoại: Thi hành chính sách "bế quan tỏa cảng"
® Chế độ phong kiến nhà Thanh sụp đổ năm 1911.
4. Văn hóa Trung Quốc
a. Tư tưởng:
- Nho giáo giữ vai trò quan trọng trong hệ tư tưởng phong kiến là công cụ tinh thần bảo vệ chế độ phong kiến, về sau Nho giáo càng trở nên bảo thủ, lỗi thời và kìm hãm sự phát triển của xã hội.
- Phật giáo cũng thịnh hành nhất là thời Đường.
b. Sử học: Tư Mã Thiên với bộ sử ký.
c. Văn học:
+ Thơ phát triển mạnh dưới thời Đường
+ Tiểu thuyết phát triển mạnh ở thời Minh - Thanh.
d. Khoa học kỹ thuật: Đạt được nhiều thành tựu trong lĩnh vực hàng hải, nghề in, làm giấy, gốm, dệt, luyện sắt, và kỹ thuật xây dựng các cung điện phục vụ cho chế độ phong kiến.
4. Củng cố kiến thức bài học:
Bài tập củng cố:
Câu 1: Từ năm 1644-1911 triều đại phong kiến nào nắm quyền ở Trung Quốc?
A. Nhà Tống
B. Nhà Minh
C. Nhà Thanh
D. Cả 3 đều sai
Câu 2: Ai là người lãnh đạo nhân dân ta chống quân Minh xâm lược?
A. Lý Thường Kiệt
B. Trần Hưng Đạo
C. Lê Lợi
D. Nguyễn Trãi
Câu 3: Ai là tác giả của bộ tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa?
A. Thi Nại Am
B. La Quán Trung
 C. Ngô Thừa Ân
D. Tào Tuyết Cần
Câu 4. Đặc điểm nổi bật nhất của Trung Quốc dưới thời Minh là
A. Xuất hiện nhiều xưởng thủ công lớn
B. Thành thị mọc lên rất nhiều và rất phồn thịnh
C. Xây dựng hoàn chỉnh bộ máy quân chủ chuyên chế tập quyền
D. Kinh tế hàng hóa phát triển, mầm mống quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện
Câu 5. Ý nào không phản ánh đúng nội dung cơ bản của Nho giáo?
A. Quan niệm về quan hệ giữa vua – tôi, cha – con, vợ - chồng.
B. Đề cao quyền bình đẳng của phụ nữ
C. Đề xướng con người phải tu nhân, rèn luyện đạo đức
D. Giáo dục con người phải thực hiện đúng bổn phận với quốc gia, với gia đinh
5. Dặn dò,bài tập về nhà
- Học bài, trả lời các câu hỏi trong SGK Trang 32,33, đọc trước bài mới.
- Bài tập về nhà:
 Bài tập 1: Lập niên biểu về tiến trình phát triển của lịch sử Trung Quốc qua các triều đại
Nội dung
Thời Tần, Hán
Thời Đường
Thời Minh , Thanh
Niên đại
 
 
 
Tổ chức nhà nước
 
 
 
Tình hình kinh tế
 
 
 
Chính sách đối ngoại
 
 
 

Bài tập 2: Sưu tầm những tác phẩm văn học của Trung Quốc thời phong kiến?
7.1.2.5. Minh chứng kết quả học tập của học sinh 
- Trong thực tế giảng dạy, để kiểm tra tính khả thi và hiệu quả của việc vận dụng nguyên tắc dạy học liên môn, tôi đã tiến hành thực nghiệm ở 2 lớp. Lớp thực nghiệm là lớp 10B, lớp 10D là lớp đối chứng. Đây là 2 lớp học sinh có nhận thức tương đối đồng đều, đa số học sinh ngoan và có ý thức học. Ở lớp 10D giáo án soạn và dạy bình thường ; còn lớp 10B dạy học theo phương án 1 đã nêu, thể hiện rõ nguyên tắc liên môn như đã trình bày trong đề tài. Sau khi dạy xong ở 2 lớp thực nghiệm và đối chứng ra một đề kiểm tra với thời gian là 15 phút. 
Kết quả thu được như sau:
Lớp
Số học sinh
Loại giỏi (9-10điểm)
Loại Khá
(7-8 điểm)
Loại TB
(5 – 6 điểm)
Loại yếu
( 3-4 điểm)
Thực nghiệm(10B)
40
21 HS
(52%)
16 HS
(40%)
3 HS
(8%)
0 HS
0%
Đối chứng (10D)
45
16 HS
(35,5%)
15 HS (33%)
14 HS (31,5%)
0 HS (0%)

7.2. Về khả năng áp dụng của sáng kiến
Qua việc tích hợp bài học lịch sử với các môn khoa học xã hội có liên quan: Văn học, Địa lí, giúp cho học sinh có cái nhìn đa chiều và toàn diện, rèn luyện học sinh một tư duy phong phú, một cách suy nghĩ vận động về bài học lịch sử. Từ đó có quan điểm toàn diện khi nhận thức vấn đề, đây là nguyên tắc quan trọng khi xem xét một sự kiện lịch sử.
Trên cơ sở vận dụng kiến thức văn học, địa lí, tư tưởng, tôn giáo, Nghệ thuật, Kiến trúc trong bài học lịch sử, học sinh học sinh hiểu được sâu sắc nhất các vấn đề lịch sử của Trung Quốc, lí giải được tại sao Trung Quốc lại có một nền văn hóa truyền thống đặc sắc, những yếu tố văn hóa truyền thống của Trung Quốc có ảnh hưởng sâu rộng đến Việt Nam. 
Qua việc học sinh sưu tầm tư liệu phục vụ bài học: tranh ảnh, lược đồ Trung Quốc thời phong kiến, những tác phẩm văn học, những tư liệu về các nhân vật nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc  từ đó học sinh tự bổ sung nguồn tư liệu phong phú phục vụ cho học tập của mình, góp phần ghi nhớ, khắc sâu nội dung bài học.
Qua quá trình làm việc nhóm, sưu tập, thực tế và tìm hiểu các giá trị văn hóa truyền thốngTrung Quốc, ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc đến Việt Nam, học sinh sẽ có những hiểu biết đầy đủ, toàn diện hơn về những di sản văn hóa của nhân loại nói chung, di sản văn Việt Nam nói riêng. Đồng thời, các em cũng có được ý thức giữ gìn, bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa của nhân loại, của dân tộc.
Trong phạm vi sáng kiến này tôi đi sâu nghiên cứu chủ đề Vận dụng kiến thức liên môn vào dạy học bài “Trung Quốc thời phong kiến”( Chương trình Lịch Sử lớp 10- Ban cơ bản). Sáng kiến này cũng cung cấp khá đa dạng tư liệu liên quan đến các môn học khác nên có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong dạy học một số môn có liên quan như: Ngữ văn, Địa lý, Giáo dục công dân
8. Những thông tin cần được bảo mật : Không có 
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Đối tượng áp dụng sáng kiến là học sinh khối 10- Ban cơ bản.
- Thiết bị: Giáo án, bảng, máy vi tính, máy chiếu, máy ảnh, máy quay, đĩa CD, bản ghi chép
- Học liệu: Kiến thức liên môn, kiến thức thực tế, nguồn Internet, tư liệu từ đồng nghiệp..
- Các ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy và học dự án
- Học sinh cũng được củng cố về kiến thức cũng như kĩ năng sử dụng powerpoint thông qua việc giáo viên giao đề tài thuyết trình về các vấn đề trong bài cho chuẩn bị trước. Tới giờ dạy, mỗi nhóm sẽ có sản phẩm là một bài powepoint hoàn chỉnh để thuyết trình đề tài nhóm mình. 
- Phiếu học tập và phiếu kiểm tra đánh giá cuối giờ học.
- Bài giảng điện tử của giáo viên
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả và theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử 
10.1. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
 Qua kết quả thực nghiệm và quan sát trong giờ học tôi nhận thấy :
- Ở lớp thực nghiệm 10B, khi giáo viên vận dụng kiến thức liên môn kết hợp với phương pháp dạy học theo dự án đã tạo nên sự hứng thú cho học sinh khi học lịch sử. Các em có ý thức chuẩn bị bài ở nhà, sưu tầm các tư liệu có liên quan và chủ động, tích cực tham gia hoạt động tìm hiểu kiến thức, lớp học sôi nổi.
- Ở lớp đối chứng (10D) Giáo viên dạy theo kiểu thông báo kiến thức, không vận dụng kiến thức liên môn, với các câu hỏi mang tính truyền thống học sinh ghi chép 1 cách thụ động vẻ mặt thờ ơ không biểu lộ cảm xúc, không khí lớp học tẻ nhạt .Vì vậy kết quả thấp hẳn so với lớp thực nghiệm. 
10.2. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân:
 Việc vận dụng kiến thức liên môn, dạy học tích hợp môn Lịch Sử với Địa lí - tư tưởng, tôn giáo - Nghệ thuật, , Điêu Khắc , Kiến trúc - Văn học trong bài 5: Trung Quốc thời phong kiến (Chương trình Lịch Sử 10 ban cơ bản) đã phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục.
Qua kết quả thực nghiệm chứng tỏ vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử đã kích thích hứng thú học tập trong học sinh giúp các em lĩnh hội bài tốt nhằm nâng cao hiệu quả của bài học. Qua bài học, học sinh không chỉ nắm chắc và hiểu được những kiến thức về văn hóa dân gian Vĩnh Phúc mà còn rèn luyện được các kĩ năng phân tích, so sánh, tổng hợp, liên hệ và kĩ năng quan sát lược đồ, đồ dùng trực quan. Qua đó, các em được giáo dục niềm yêu thích, say mê văn hóa và có ý thức bảo vệ những thành tựu văn hóa của tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng và của nhân loại nói chung.
KẾT LUẬN
Dạy học tích hợp môn Lịch Sử với Địa lí - tư tưởng, tôn giáo - Nghệ thuật, Kiến trúc - Văn học- GDCD-GDQP-AN trong Tiết 7,8; bài 5: Trung Quốc thời phong kiến (Chương trình Lịch Sử 10 - cơ bản) nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục.
 Qua việc tích hợp bài học lịch sử với các môn khoa học xã hội có liên quan: văn học, địa lí, GDCD, GDQP-AN, giúp cho học sinh có cái nhìn đa chiều và toàn diện, rèn luyện học sinh một tư duy phong phú, một cách suy nghĩ vận động về bài học lịch sử. Từ đó có quan điểm toàn diện khi nhận thức vấn đề, đây là nguyên tắc quan trọng khi xem xét một sự kiện lịch sử.
Trên cơ sở vận dụng kiến thức văn học, địa lí, GDQP-AN, GDCD tư tưởng, tôn giáo, Nghệ thuật, Kiến trúc trong bài học lịch sử, học sinh học sinh hiểu được sâu sắc nhất các vấn đề lịch sử của Trung Quốc, các giá trị văn hoá của Trung Quốc ảnh hưởng đến Việt nam. Đồng thời càng thêm tự hào về lịch sử đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta đặc biệt là các triều đại phong kiến Trung Quốc.
Qua việc học sinh sưu tầm tư liệu phục vụ bài học: tranh ảnh, lược đồ, các tác phẩm văn học Trung Quốc thời phong kiến, học sinh tự bổ sung nguồn tư liệu phong phú phục vụ cho học tập của mình, góp phần ghi nhớ, khắc sâu nội dung bài học.
Qua quá trình làm việc nhóm, sưu tập, thực tế và tìm hiểu các triều đại phong kiến Trung Quốc cùng các giá trị văn hóa truyền thống Trung Quốc, ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc đến đến Việt Nam, học sinh sẽ có những hiểu biết đầy đủ, toàn diện hơn về một thời kì,một giai đoạn lịch sử quan trọng trong tiến trình lịch sử nhân loại và những di sản văn hóa của nhân loại nói chung ,của Việt Nam nói riêng. Đồng thời, các em cũng có được nhận thức đúng đắn thể hiện bằng thái độ tích cực học tập ,rèn luyện để góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ quê hương,đất nước, giữ gìn, bảo vệ, phát huy những giá trị văn hóa của nhân loại, của dân tộc. 
11. Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu:
Số TT
Tên tổ chức/cá nhân
Địa chỉ
Phạm vi/Lĩnh vực
áp dụng sáng kiến
1
Lớp 10A
Trường THPT Quang Hà
Dạy học bài 5 “Trung Quốc thời phong kiến” (Môn Lịch sử lớp 10- Ban cơ bản)
2
Lớp 10B
Trường THPT Quang Hà
Dạy học bài 5 “Trung Quốc thời phong kiến” (Môn Lịch sử lớp 10- Ban cơ bản)
3
Lớp 10C
Trường THPT Quang Hà
Dạy học bài 5 “Trung Quốc thời phong kiến” (Môn Lịch sử lớp 10- Ban cơ bản)
4
Lớp 10E
Trường THPT Quang Hà
Dạy học bài 5 “Trung Quốc thời phong kiến” (Môn Lịch sử lớp 10- Ban cơ bản)
5
Lớp 10G
Trường THPT Quang Hà
Dạy học bài 5 “Trung Quốc thời phong kiến” (Môn Lịch sử lớp 10- Ban cơ bản)
6
Lớp 10H
Trường THPT Quang Hà
Dạy học bài 5 “Trung Quốc thời phong kiến” (Môn Lịch sử lớp 10- Ban cơ bản)

Bình Xuyên, ngày ... tháng 02 năm 2019
PHÓ HIỆU TRƯỞNG
Nguyễn Viết Ngọc

Bình Xuyên, ngày ... tháng 02 năm 2019
NGƯỜI NỘP ĐƠN
Trần Thị Liên Phương

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phạm Thanh Bình, 3/1995, Đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học ở trường phổ thông - yêu cầu cấp bách của sự nghiệp giáo dục hiện nay, Tạp chí NCGD
2. Giáo dục và Đào tạo, 2006, Giáo trình triết học Mác - Lenin, NXB Chính trị quốc gia.
3. Nguyễn Thị Côi, 2/2002, Kênh hình, một nguồn kiến thức quan trọng trong dạy học Lịch sử, Tạp chí nghiên cứu giáo dục
4. Trần Văn Cường, 7/1997, Vận dụng nguyên tắc liên môn trong dạy học lịch sử ở PTTH, Tạp chí NCGD.
5. N.A.ÊROPHEEP, 1981, Lịch sử là gì, NXBGD.
6. E.H Gombrich, Lê Sĩ Tuấn dịch, Câu chuyện nghệ thuật, NXB Văn nghệ HCM.
7. Trần Bá Hoành, 1/1994, Dạy học lấy học sinh làm trung tâm, Tạp chí nghiên cứu giáo dục.
8. Phan Ngọc Liên - Trần Văn Trị, 2004, Phương pháp dạy học lịch sử, NXBGD.
9. Mai Ngọc Luông, 10/2005, Đổi mới phương pháp giảng dạy bộ môn lịch sử bậc trung học - một yêu cầu bức thiết, Tạp chí Dạy và học ngày nay
10. Trần Đức Minh, 4/1999, Một yếu tố nâng cao tính tích cực học tập của học sinh, Tạp chí NCGD.
11. Ngô Minh Oanh - Nhữ Thị Phương Lan- Đào Thị Mộng Ngọc, 2006, Tài liệu bồi dưỡng giáo viên cốt cán trường THPT, môn Lịch Sử
12. Lê Vinh Quốc, 2007, Đề cương tóm tắt chuyên đề phương pháp dạy học lịh sử, ĐHSPTPHCM
13. Vũ Văn Tảo, 4/1995, Yêu cầu mới đối với mục tiêu - nội dung - phương pháp giáo dục: xu thế và hiện thực, Tạp chí NCGD.
14. Trần Viết Thụ, Góp thêm ý kiến về phương pháp giảng dạy các nội dung văn hóa trong môn Lịch sử PTTH, Tạp chí NCGD.
15. Trần Viết Thụ, 12/1997, Vận dụng nguyên tắc liên môn khi dạy học các vấn đề văn hóa trong SGK lịch sử PTTH, Tạp chí NCGD.
16. Trịnh Tiến Thuận - Nguyễn Xuân Trường - Nguyễn Nam Phóng - Lê Hiến Hương - Phan Ngọc Huyền, 2007, Hướng dẫn sử dụng kênh hình trong sách giáo khoa Lịch Sử lớp 10, NXBHN
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN ĐỀ NGHỊ 
CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ
Kính gửi: Hội đồng Sáng kiến Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc
Tên tôi là: Trần Thị Liên Phương
Chức vụ: Giáo Viên
Đơn vị: Trường THPT Quang Hà.
Điện thoại: 0976 136 366
Tôi làm đơn này trân trọng đề nghị Hội đồng Sáng kiến Sở Giáo dục và Đào tạo Vĩnh Phúc xem xét và công nhận sáng kiến cấp cơ sở cho tôi đối với sáng kiến đã được Hội đồng Sáng kiến cơ sở công nhận sau đây: 
Tên sáng kiến: Vận dụng kiến thức liên môn vào dạy học bài “Trung Quốc thời phong kiến” (Chương trình Lịch Sử lớp 10- Ban cơ bản)
 Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật, không xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của người khác và hoàn toàn chịu trách nhiệm về thông tin đã nêu trong đơn.
PHÓ HIỆU TRƯỞNG
Nguyễn Viết Ngọc

Bình Xuyên, ngày ... tháng 02 năm 2019
NGƯỜI NỘP ĐƠN
Trần Thị Liên Phương

 BẢN ĐỒ TRUNG QUỐC THỜI TẦN
BẢN ĐỒ TRUNG QUỐC THỜI HÁN
BìnhXuyên, ngày...tháng...năm......
PHÓ HIỆU TRƯỞNG
Nguyễn Viết Ngọc
........, ngày.....tháng......năm......
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG 
SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ
(Ký tên, đóng dấu)
BìnhXuyên, ngày...tháng....năm.....
TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
(Ký, ghi rõ họ tên)
Dành cho sáng kiến cấp tỉnh. Để trống phần này.
Lưu ý: Các kết quả liên quan đến sáng kiến gắn ở Phụ lục kèm theo