Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng nguyên tắc liên môn để tổ chức dạy học bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10 - Cơ bản)
Là một giáo viên Lịch sử, bản thân tôi đặc biệt chú trọng giáo dục cho học sinh về truyền thống yêu nước của dân tộc để làm sao thôi thúc trong các em ngọn lửa của tinh thần yêu nước và lòng tự hào dân tộc chính đáng, để từ đó các em ý thức được trách nhiệm của mình với quê hương đất nước.
Để nâng cao hiệu quả giáo dục về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam , theo tôi cần vận dụng triệt để nguyên tắc dạy học liên môn. Trên cơ sở kiến thức của nhiều môn học khác nhau như Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, GDCD, GDQP - AN, Âm nhạc, việc giáo dục về truyền thống yêu nước của dân tộc sẽ được tiến hành thuận lợi hơn.
Để việc vận dụng nguyên tắc dạy học liên môn mang lại hiệu quả nhất theo tôi cần thực hiện dạy học theo dự án (Project method). Đó chính là “Cách thức giáo viên tổ chức cho học sinh thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp có tính thực tiễn cao hoặc gắn liền giữa lí thuyết với thực hành, học sinh là người tự lập kế hoạch, chủ động thực hiện, sáng tạo ra các sản phẩm nhất định và đánh giá kết quả đạt được” [8, tr.137].
Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng nguyên tắc liên môn để tổ chức dạy học bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10 - Cơ bản)
yêu nước thương dân là A.“Bạc đầu xin phụ nỗi thương dân”. B. “Chở thuyền, lật thuyền cũng là dân”. C. “Nhân dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước”. D. “Khoan thư sức dân làm kế sâu rễ, bền gốc, ấy là thượng sách để giữ nước”. 2.2. Mức độ thông hiểu Câu 4: Truyền thống cả nước chung sức đánh giặc, đánh giặc toàn diện được thể hiện trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là A. tướng sĩ một lòng phụ tử, hòa nước sông chén rượu ngọt ngào. B. vua tôi đồng lòng, anh em hòa mục, cả nước góp sức. C. mỗi người dân là một chiến sĩ, mỗi làng xã là một pháo đài. D. đánh địch bằng ba mũi giáp công: chính trị, quân sự, binh vận. Câu 5: Tinh thần yêu nước được biểu hiện như thế nào qua bài thơ “Nam quốc sơn hà”? A. Tình thương yêu đồng bào, giống nòi, dân tộc. B. Cần cù sáng tạo trong lao động. C. Lòng tự hào và quyết tâm bảo vệ chủ quyền dân tộc. D. Tình cảm gắn bó với quê hương đất nước. 2.3. Mức độ vận dụng thấp Câu 6: Sắp xếp các địa danh sau theo trình tự thời gian diễn ra các trận quyết chiến chiến lược: A. Ngọc Hồi - Đống Đa, Chi Lăng - Xương Giang, Sông Như Nguyệt. B. Chi Lăng - Xương Giang, Ngọc Hồi - Đống Đa, Sông Như Nguyệt. C. Sông Như Nguyệt, Chi Lăng - Xương Giang, Ngọc Hồi - Đống Đa. D. Sông Như Nguyệt, Ngọc Hồi - Đống Đa, Chi Lăng - Xương Giang. 2.4. Mức độ vận dụng cao Anh trai Hùng có giấy gọi nhập ngũ. Bố mẹ Hùng không muốn con đi bộ đội nên bàn nhau tìm cách xin cho anh ở lại. Theo em, Hùng nên làm gì khi biết ý định của bố mẹ? A. Ủng hộ việc làm của bố mẹ. B. Tự ý rủ anh trai đi đến cơ quan chức năng để làm thủ tục nhập ngũ. C. Dùng những hiểu biết đã được học để khuyên bố mẹ cho anh trai đi nhập ngũ khi đã có giấy gọi. D. Biết việc làm của bố mẹ là chưa thể hiện ý thức trách nhiệm với đất nước nhưng vì phận làm con nên không có ý kiến gì. 2.4. Hiệu quả của sáng kiến Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu và vận dụng nguyên tắc liên môn để tổ chức dạy học theo dự án bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản) tại trường THPT Như Xuân. * Tổng hợp kết quả điều tra về nhận thức của học sinh đối với vấn đề sau khi tiến hành sáng kiến - Kết quả phiếu điều tra: So sánh kết quả điều tra nhận thức của HS trước và sau khi tổ chức dự án, ta thấy rõ sự chuyển biến tích cực sau khi thực hiện sáng kiến này, cụ thể như sau: TỔNG HỢP KẾT QUẢ KHẢO SÁT 277 HỌC SINH KHỐI 10 Nội dung khảo sát Giỏi Khá Trung bình Yếu 1. Lòng yêu nước là gì? 42 137 98 0 2. Truyền thống là gì? 46 110 119 2 3. Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam được hình thành vào thời kì nào? Vì sao? 56 104 112 4 4. Thống kê các triều đại phong kiến Việt Nam (X- XIX). 65 92 118 2 5. Nêu một vài dẫn chứng về tinh thần yêu nước của nhân dân ta trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước thời phong kiến độc lập. 57 106 111 3 6. Nêu một vài dẫn chứng về tinh thần yêu nước của nhân dân ta trong sự nghiệp đấu tranh bảo vệ Tổ quốc thời phong kiến độc lập. 49 93 133 2 7. Kể tên một số danh nhân lịch sử, anh hùng dân tộc (đất nước, địa phương) tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, thương dân thờì phong kiến. 47 119 108 3 8. Xác định trách nhiệm của bản thân đối với việc phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. 62 102 113 0 Đa số các em đã vận dụng tốt kiến thức liên môn để trả lời các câu hỏi và bài tập. Các em HS đã làm rõ nội dung kiến thức, có khả năng thuyết trình, khả năng lập luận, phản biện, bảo vệ ý kiến của mình. Các em đều có những hiểu biết cơ bản về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam , và tự xác định được trách nhiệm của bản thân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền giáo dục đã tạo nên một phong trào học tập sôi nổi cho các em học sinh. Sở dĩ có được kết quả trên là vì việc vận dụng kiến thức liên môn để tổ chức dạy học theo dự án như trên làm cho học sinh hứng thú học tập, các em được vận dụng những hiểu biết của mình trên những môn học, lĩnh vực khác nhau nên đã đem lại hiệu quả giáo dục. Như vậy, trong điều kiện kinh tế - kỹ thuật tại trường THPT Như Xuân còn nhiều khó khăn, nhưng việc thực hiện sáng kiến Vận dụng nguyên tắc liên môn để tổ chức dạy học bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản) của bản thân tôi trong năm học 2018 – 2019 đã mang lại hiệu quả và lợi ích thiết thực; Trong năm học 2018 – 2019, được sự chỉ đạo của Ban Giám hiệu nhà trường, sự giúp đỡ của các đồng chí giáo viên nhóm Ngữ văn,Lịch sử, GDCD, GDQP-AN, tôi đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu tại lớp 10C3- Trường THPT Như Xuân Kết quả giờ dạy đạt loại Giỏi và được đánh giá cao. Không những thế, giải pháp đề ra trong sáng kiến này có khả năng áp dụng đối với các môn học Lịch sử, Ngữ văn, GDCD, GDQP-AN trong các trường THPT toàn tỉnh Thanh Hóa nói riêng và trên phạm vi cả nước nói chung. *. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến . Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: - Thứ nhất, theo tôi việc đề ra sáng kiến Vận dụng nguyên tắc liên môn để tổ chức dạy học theo dự án bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản) có ý nghĩa lớn đối với thực tiễn của đất nước ta hiện nay, khi tình trạng bỏ quên quá khứ, tư tưởng, lối sống lệch lạc, quên ý thức trách nhiệm với đất nước trong một bộ phận thanh niên, học sinh đang là một mối lo ngại lớn đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. - Thứ hai, việc xây dựng dự án dạy học này hoàn toàn phù hợp với đường lối của Đảng, quan điểm đổi mới của ngành Giáo dục và Đào tạo, đó là tiếp tục đổi mới phương pháp dạy và học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phương pháp tự học và vận dụng kiến thức, kỹ năng của học sinh; đẩy mạnh việc vận dụng dạy học giải quyết vấn đề, các phương pháp thực hành, dạy học theo dự án trong các môn học, đặc biệt coi trọng giáo dục truyền thống, giáo dục kĩ năng sống cho HS. - Thứ ba, thông qua dự án này sẽ giúp thế hệ trẻ kế thừa được truyền thống yêu nước, ý chí quyết tâm bảo vệ độc lập, chủ quyền của các thế hệ cha anh, biến sức mạnh tinh thần thành sức mạnh vật chất, tạo nên sức mạnh tổng hợp cho dân tộc Việt Nam. Do đó đã góp một phần nâng cao hiệu quả của sự nghiệp GD&ĐT nước nhà, đó là đào tạo ra những con người có vốn hiểu biết, có nhân cách, có lí tưởng, có năng lực vận dụng kiến thức, có tư duy độc lập, sáng tạo, mà quan trọng nhất là có tinh thần yêu nước và tự hào dân tộc. Theo tôi đây là sáng kiến này có tính khả thi cao, vì HS có thể vận dụng kiến thức được học trong SGK các môn học Lịch sử, GDCD, Ngữ văn, GDQP -AN nên sẽ nâng cao hiệu quả giáo dục. - Kết quả thực nghiệm sư phạm là căn cứ bước đầu khẳng định tính hiệu quả của các biện pháp được nêu ra trong sáng kiến này. Các biện pháp sư phạm giáo dục truyền thống yêu nước cho học sinh được nêu ra không chỉ vận dụng cho bộ môn Lịch sử trong trường THPT Như Xuân mà còn có thể vận dụng cho các bộ môn GDCD, GDQP-AN, Ngữ văn với những nội dung khai thác cụ thê phù hợp với từng lớp học, cấp học một cách linh hoạt, sáng tạo, trong cả giờ học ngoại khoá và chính khoá thông qua vệc tích hợp nội dung giáo dục trong các môn học có liên quan. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân: - Ý kiến của em Khổng Lê Na - Lớp 10C3 năm học 2018-2019 (được tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu): Chúng em rất vui vì được tham gia dự án học tập của cô giáo Lê Thị Oanh với chủ đề: “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản). Trong buổi học đó, chúng em đã được làm việc tích cực, được vận dụng kiến thức của nhiều môn học khác nhau, được sân khấu hóa (diễn lại một sự kiện lịch sử), được phát triển năng lực tư duy, tự học và sáng tạo để nhận thức, hiểu biết cặn kẽ vấn đề, biết đánh giá và lập luận, được tham dự sân chơi bổ ích. Chúng em đều có cảm giác thoải mái và tăng cường vốn hiểu biết sau khi học xong dự án này. Người đánh giá Khổng Lê Na - Ý kiến của cô giáo Nguyễn Thị Ngọc - Giáo viên Ngữ văn (Trường THPT Như Xuân): Môn Ngữ văn với môn Lịch sử đều vốn có nhiều điểm chung trong nội dung giáo dục, đặc biêt là giáo dục ý thức, giáo dục truyền thống cho học sinh. Có rất nhiều tác phẩm văn học đề cập hay phản ánh các sự kiện nhân vật lịch sử. Người xưa có câu Văn, Sử, Triết bất phân. Quả đúng như vậy. Giảng dạy và học tập môn Ngữ văn không thể thiếu kiến thức bộ môn Lịch sử và ngược lại. Cho nên việc đồng chí Lê Thị Oanh đưa ra sáng kiến vận dụng nguyên tắc dạy học liên môn để tổ chức dạy học bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản) theo tôi là một sáng kiến có tính ứng dụng cao. Với tư cách là người trực tiếp được dự buổi học theo dự án này của đồng chí, tôi thấy đây là dự án có tính khả thi, cần được áp dụng rộng rãi. Người đánh giá Nguyễn Thị Ngọc - Ý kiến của cô giáo Nguyễn Thị Hằng - Giáo viên Lịch sử (Trường THPT Như Xuân): Là một giáo viên Lịch sử, trong quá trình công tác tôi nhận thấy đồng chí Lê Thị Oanh luôn cố gắng tìm tòi, hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức liên môn để tổ chức các hoạt động học tập, đặc biệt là khả năng tích hợp với các bộ môn Ngữ văn, GDCD, GDQP-AN, lĩnh vực Âm nhạcđể giáo dục, bồi dưỡng tư tưởng tình cảm cho học sinh. Đặc biệt, đồng chí đã tổ chức có hiệu quả bài Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản), các em học sinh rất hào hứng trong học tập và vận dụng tốt, hiểu biết sâu sắc kiến thức của các bộ môn liên quan, đặc biệt là bộ môn Lịch sử. Người đánh giá Nguyễn Thị Hằng - Ý kiến của thầy giáo Lê Văn Nam - Giáo viên GDCD (Trường THPT Như Xuân): Môn Lịch sử với môn GDCD vốn có nhiều điểm chung trong nội dung giáo dục, đặc biêt là giáo dục về truyền thống yêu nước. Cho nên việc đồng chí Lê Thị Oanh đưa ra sáng kiến vận dụng nguyên tắc dạy học liên môn để tổ chức dạy học bài “Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến” (Lịch sử 10- cơ bản) theo tôi là một sáng kiến có tính ứng dụng cao. Vì vậy, trong năm học 2018 - 2019, tôi đã áp dụng sáng kiến của đồng chí đối với việc dạy học môn GDCD 10 và thu được kết quả khả quan. Người đánh giá Lê Văn Nam Danh sách những tổ chức/cá nhân đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu: Số TT Tên tổ chức/cá nhân Địa chỉ Phạm vi/Lĩnh vực áp dụng sáng kiến 1 Lớp 10 C3 năm học 2018-2019 Trường THPT Như Xuân Lịch sử, Ngữ văn, GDCD, GDQP-AN, Âm nhạc 2 Em Khổng Lê Na Lớp 10C3 năm học 2018-2019 - Trường THPT Như Xuân Vận dụng kiến thức liên môn 3 Cô giáo Nguyễn Thị Hằng Giáo viên Lịch sử - Trường THPT Như Xuân Lịch sử 4 Cô giáo Nguyễn Thị Ngọc Giáo viên Ngữ văn - Trường THPT Như Xuân Ngữ văn 5 Thầy giáo Lê Văn Nam Giáo viên GDCD - Trường THPT Như Xuân GDCD 3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 3.1.Kết luận: Lịch sử dân tộc có một vai trò to lớn trong thời buổi hội nhập, đặc biệt lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam là một nét đẹp rất giàu giá trị nhân bản, tinh thần dân tộc có tác dụng lớn trong việc bồi dưỡng tâm hồn và hoàn thiện nhân cách. Việc tiếp cận những giá trị văn hóa lớn sẽ tạo điểm tựa tốt cho chúng ta xây dựng một con người Việt Nam hiện đại, là cơ sở cho vấn đề hội nhập văn hóa thế giới. Tìm hiểu, vận dụng kiến thức liên môn trong dạy học lịch sử là một vấn đề khá quan trọng của các em học sinh, đồng thời còn đánh dấu quá trình giảng dạy của giáo viên. Chính vì vậy, làm thế nào để nâng cao chất lượng, hiệu quả của các giờ học lịch sử là một vấn đề cần được chú trọng và quan tâm. Những giải pháp mà tôi đưa ra đều là những giải pháp không viễn vông, mơ hồ mà có tính khả thi khi đã được bản thân cũng như đồng nghiệp áp dụng trong các tiết dạy và thu lại được những hiệu quả đáng khích lệ. 3.2.Kiến nghị: Để cho đề tài thực sự có hiệu quả thì thư viện nhà trường cần có nhiều tranh ảnh về truyền thống yêu nước, có nhiều tài liệu tham khảo. Nhà trường cần đầu tư nhiều thiết bị dạy học đặc biệt là máy chiếu, nên trang bị hệ thống máy chiếu ở tất cả các phòng học để tiện cho người giáo viên khi sử dụng. Thư viện nhà trường cần bổ sung nhiều tài liệu tham khảo về lịch sử dân tộc cho cả giáo viên và học sinh tham khảo. Mỗi giáo viên cần không ngừng rèn luyện để nâng cao tri thức và hiểu biết, tâm huyết với nghề, với bài học giúp cho bài học trở nên phong phú, sinh động hơn tránh sự nhàm chán, đơn điệu. Trên đây là một số biện pháp mà tôi tự rút ra trong quá trình giảng dạy, chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình viết, rất mong nhận được sự đồng tình và góp ý của đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn! XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 20 tháng 04 năm 2019 Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết, không sao chép nội dung của người khác. Người viết sáng kiến Lê Thị Oanh TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Văn Ánh, Trần Thái Hà, Trịnh Đình Tùng, Tư liệu lịch sử 10, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2007. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Lịch sử 10, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2006. 3. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo dục công dân 10, Nxb Giáo dục, 2008. 4. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo dục Quốc phòng - an ninh 10, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2008. 5. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Ngữ văn 10, tập II, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2012. Phan Ngọc Liên (Chủ biên), Phương pháp dạy học lịch sử, tập II, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2010.. 6. Nguyễn Thị Côi, Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường phổ thông, Nxb Trường Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2006. 7. Nguyễn Thị Côi, Trịnh Tùng, Lại Đức Thụ, Trần Đức Minh, Rèn luyện kĩ năng nghiệp vụ sư phạm môn Lịch sử, Nxb Trường Đại học Sư phạm, Hà Nội, 1995. 8. Vũ Quang Hiển – Hoàng Thanh Tú, Phương pháp dạy học môn Lịch sử ở trường trung học phổ thông, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 2014. 9. Chương trình dạy học của Intel – Khóa học cơ bản, Tập đoàn Intel, 2007, 2008 (phiên bản 10, 10.1). 10. Tranh ảnh, tư liệu, videoclip nhạc tham khảo trên Internet. PHỤ LỤC * Quy định những chữ viết tắt trong đề tài: 1. THPT: Trung học phổ thông 2. SKKN: Sáng kiến kinh nghiệm 3. SGK: Sách giáo khoa 4. GDCD: giáo dục công dân 5. GDQP – AN : giáo dục quốc phòng an ninh MỤC LỤC Trang 1. MỞ ĐẦU 1.1. Lý do chọn đề tài. 1 1.2. Mục đích nghiên cứu. 1 1.3. Đối tượng nghiên cứu. 1 1.4. Phương pháp nghiên cứu. 1 2. NỘI DUNG 3 2.1. Cơ sở lý luận. 3 2.2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu 4 2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. 5 2.4. Hiệu quả của sáng kiến đối với hoạt động giáo dục. 13 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 18 3.1. Kết luận. 18 3.2. Kiến nghị. 18 Tài liệu tham khảo. 0 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA TRƯỜNG THPT NHƯ XUÂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM VẬN DỤNG NGUYÊN TẮC DẠY HỌC LIÊN MÔN ĐỂ TỔ CHỨC DẠY HỌC BÀI “TRUYỀN THỐNG YÊU NƯỚC CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM THỜI PHONG KIẾN”(LỊCH SỬ 10- CƠ BẢN) Người thực hiện: Lê Thị Oanh Chức vụ: Giáo viên SKKN thuộc lĩnh vực: Lịch sử THANH HOÁ NĂM 2019
File đính kèm:
sang_kien_kinh_nghiem_van_dung_nguyen_tac_lien_mon_de_to_chu.doc

