Sáng kiến kinh nghiệm Xác định nội dung và phương pháp giáo dục giá trị sống cho học sinh thông qua dạy học môn Lịch sử 10 THPT ban cơ bản

ó từ lúc mở nước của dân tộc. Nhờ đoàn kết đã giúp dân tộc Việt sinh tồn và phát triển. Ngày nay, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc ta phải giữ gìn và phát huy giá trị đó.

Triển khai hoạt động dạy học dự án.
Giao dự án học tập cho 4 nhóm về nhà thực hiện.
Thời gian hoàn thành: 1 tuần.
Kiểm tra, đánh giá: Sau 1 tuần, GV thu sản phẩm của các nhóm. Nhận xét, đánh giá sản phẩm các nhóm.
Sản phẩm của dự án học tập qua bài 14:” GTS đoàn kết” tôi đính kèm ở phần phụ lục của đề tài.
Giáo án 2: Giáo dục giá trị truyền thống yêu nước
Qua bài 19 Những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm ở các thế kỷ X-XV.
Mục tiêu
Giúp HS:
Cảm nhận được truyền thống yêu nước của dân tộc
Hiểu được giá trị của truyền thống yêu nước.
Biết được làm thế nào để thể hiện được lòng yêu nước.
Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, các kĩ năng xã hội và cảm xúc cá nhân
Phƣơng pháp giáo dục:
Phương pháp nêu vấn đề, hoạt động nhóm, dạy học theo góc
Chuẩn bị của GV và HS
GV: Giáo án, Tài liệu tham khảo, Video clip, Tivi (Máy chiếu), Loa, một số đạo cụ khác
HS: Những chia sẻ, hiểu biết đã có về giá trị đoàn kết
Thời lƣợng và thời điểm giáo dục.
Thời gian: 5-7 phút trên lớp.
Thời điểm: Cuối tiết học.
Tiến trình tổ chức hoạt động giáo dục giá trị
Ổn định tổ chức
Các hoạt động cụ thể
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 1: Tạo bầu không khí giá trị
1. Bầu không khí giá trị
- Mời các em đứng dậy, đặt tay lên ngực trái của mình, lắng nghe bài hát “ Tổ quốc gọi tên mình” của nhạc sỹ Đinh Trung Cần.

+ Hỏi HS: Nghe xong bài hát đó, em thấy lòng mình thổn thức tình cảm gì đối với đất nước?

+ Dự kiến sản phẩm: Em thấy trong mình rạo rực lòng yêu nước.
- GV chốt: Vậy hôm nay, thầy muốn đưa các em đi khám phá 1 giá trị quan trọng trong truyền thống văn hóa dân tộc ta: Đó là giá trị truyền thống yêu nước.

- Cảm nhận được tinh - HS cảm nhận được tinh thần đoàn kết trong tâm hồn, trong cơ thể, cảm xúc .

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 2: Nhận diện GTS
2. Nhận diện GTS
- Cung cấp tài liệu cho HS:

+ Tư liệu 1( Trích SGK Lịch sử 10, trang (8)

“ Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa; chỉ giận chưa thể lột da, ăn gan, uống máu quân thù; dẫu cho trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn thây ta bọc trong da ngựa cũng nguyện xin làm” ( Theo Thơ văn Lý-Trần)


- HS rung cảm từ việc tiếp cận các tư liệu gợi lên long yêu nước trong các em.
+ Tư liệu 2: Tranh vẽ: Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.




+ Tư liệu 3(Câu nói nổi tiếng của Trần Bình Trọng):

“ Ta thà làm ma nước Nam chứ không chịu làm vương đất Bắc”.


Hoạt động của giáo viên và học sinh
Yêu cầu cần đạt

GV yêu cầu HS tưởng tượng suy ngẫm và chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ trước lớp qua các câu hỏi sau:
+ Câu 1: Em thử nghĩ xem, Trần Quốc Tuấn trằn trọc, băn khoăn khi vận nước nguy nan trước quân xâm lược Mông – Nguyên là xuất phát từ điều gì?
+ Câu 2: Theo em, hành động bóp nát quả cam trên tay thể hiện suy nghĩ gì trong lòng Trần Quốc Toản? Hành động như thế của một thiếu niên gợi cho em cảm xúc gì không?
+ Câu 3: Câu nói của Trần Bình Trọng khi rơi vào tay giặc và được giặc dụ hàng nó toát lên ý nghĩa gì ?
Dự kiến sản phẩm:
+Câu 1: Trần Quốc Tuấn có hành động như vậy là xuất phát từ lòng yêu nước nồng nàn.
+ Câu 2:Trần Quốc Toản hành động như xậy là vì
trong lòng đang sục sôi lòng yêu nước, căm thù giặc.
+ Câu 3: Câu nói của Trần Bình Trọng toát lên lòng yêu nước, sẵn sàng xả thân vì đất nước, không màng đến vinh hoa phú quý của bản thân.
GV chốt: Như vậy, những nhân vật lịch sử này mặc dù cách thể hiện khác nhau, nhưng đều gặp nhau ở lòng yêu nước nồng nàn. Chính họ là kết tinh cho tình thần yêu nước của nhân dân ta, tạo nên giá trị truyền thống yêu nước quý báu của dân tộc.

- HS chia sẻ chân thành những cảm xúc và suy nghĩ của mình. Toát lên được cảm xúc về lòng yêu nước trong các em. Cảm nhận được truyền thống yêu nước của cha ông.

Hoạt động của giáo viên và học sinh
Yêu cầu cần đạt
Hoạt động 3: Thảo luận- Khám phá giá trị
3. Khám phá giá trị
Triển khai dạy học theo góc:

+ Chủ đề: Giá trị Yêu nước.

+ Cách tiến hành: Làm việc theo nhóm. GV chia lớp làm 4 nhóm . Mỗi nhóm trong thời gian 2 phút sẽ thực hiện các yêu cầu sau đây:

Yêu cầu 1: Thực hiện một hành động thể hiện mình là một người yêu nước?

Yêu cầu 2: Vẽ một bức tranh với chủ đề yêu nước.

Yêu cầu 3: Hát một khúc hát với nội dung chứa đựng lòng yêu nước
Yêu cầu 4: Nêu một số việc làm của em thời gian qua thể hiện mình là một người yêu nước.
- HS khám phá được giá trị yêu nước qua nhiều góc độ khác nhau.
- Hoàn thành các yêu cầu rồi các nhóm trình bày sản phẩm của mình trước lớp.

- GV nhận xét, đánh giá, biểu dương các nhóm làm tốt.

Hoạt động 4: Liên hệ - Khắc sâu giá trị
Liên hệ - Khắc sâu giá trị
Cách để thể hiện tinh thần yêu nước trong học tập, rèn luyện và trong cuộc sống .
Bài học giá trị:
Tấm gương về lòng yêu nước của cha ông sẽ mãi lưu truyền trong lịch sử. Trở thành tài sản quý báu của dân tộc, đó là gốc rễ vững bền cho sự ổn định và phát triển. Tuổi trẻ ngày nay cần bồi đắp và phát huy trong hoàn cảnh lịch sử mới.
- GV nêu vấn đề: Làm gì để thể hiện lòng yêu nước và những cách mà bạn thể hiện để bồi đắp lòng yêu nước.
- Dự kiến sản phẩm:
+ Học tập và rèn luyện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
+ Sống, chiến đấu, lao động theo hiến pháp và pháp luật.
+ Tham gia các hoạt động trong chương trình “ Tôi yêu tổ quốc tôi” như: Góp đá xây Trường Sa; thi đua lập thân lập nghiệp; tuổi trẻ Việt Nam xung kích, sáng tạo
+Thực hiện nghiêm nguyên tắc 5K của Bộ y tế để chung tay cùng cộng đồng đẩy lùi dịch Cô vid- 19.
.
- GV cho HS cùng hát bài Giai điệu tổ quốc của nhạc sỹ Trần Tiến để kết thúc bài học

Sản phẩm của HS trong phương pháp dạy học theo góc: Tôi đính kèm ở phần phụ lục của đề tài.
Đánh giá kết quả quá trình áp dụng.
Phạm vi ứng dụng
Đề tài “Xác định nội dung và phương pháp giáo dục giá trị sống thông qua môn Lịch sử 10 THPT ban cơ bản” được tôi và các đồng nghiệp ứng dụng tại các trường THPT trên địa bàn. Nhìn chung, khi ứng dụng đề tài này, giáo viên tiến hành một cách thuận lợi, đúng nguyên tắc và phương pháp giáo dục GTS cho HS, HS hứng thú và có khả năng thích ứng tốt với hoạt động giáo dục này, thể hiện hiểu biết và tiềm năng vốn có của mình vào thực tiễn một cách linh hoạt, sáng tạo, có ý nghĩa.
Mức độ vận dụng
Đề tài nghiên cứu trong phạm vi môn Lịch sử lớp 10THPT, nhưng hoàn toàn có thể phát triển, áp dụng cho môn Lịch sử nói chung.
Đề tài có tính gợi mở, hướng tiếp cận nhiều nội dung giáo dục khác trong nhà trường ngoài giáo dục GTS, như giáo dục kĩ năng sống, tư vấn hướng nghiệp, tư vấn tâm lí học đường, giáo dục giới tínhtăng cường giáo dục tích hợp trong nhà trường, nhất là đối với các môn khoa học xã hội.
HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI.
Khảo sát sau khi áp dụng đề tài
Sau khi sử dụng đề tài vào thực nghiệm dạy học, tiến hành khảo sát HS, tôi thu được kết quả như sau:
Phiếu khảo sát thái độ học tập của HS sau bài học
Họ và tên học sinh: ............................................................................................
Lớp .....................................................................................................................
Trường.................................................................................................................
Hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu x vào ô trống trong bảng có câu trả lời phù hợp với em
Nội dung đánh giá

Thích

Không thích
Không thay đổi trong nhận thức và hành vi
Thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi
Cảm nhận của em khi được học nội dung giáo dục GTS qua môn Lịch sử?





Bảng khảo sát thái độ học tập của HS sau bài học
Trường THPT

Năm học

Lớp
Không sử dụng phương pháp của đề tài

Lớp

Sử dụng phương pháp của đề tài

Thích

Không thích

Không thay đổi trong nhận thức và hành vi

Thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi

Thích

Không thích

Không thay đổi trong nhận thức và hành vi

Thay đổi tích cực trong nhận thức và hành vi

THPT
Thanh

2020-

10B
4/40
10%
36/40
90%
35/40
87.5%
5/40
12.5%

10C
35/41
85.3%
6/41
14.7%
5/41
12%
36/41
88%
Chương 3
2021

10D1
3/40
8%
37/40
92%
35/40
88%
5/40
12%

10D5
38/42
90%
4/42
10%
3/42
7%
39/42
93%

THPT
Cát Ngạn

2020-
2021

10A
2/37
5%
35/37
95%
34/37
92%
3/37
8%

10C
40/41
98%
1/41
2%
1/41
2%
40/41
98%

10B
3/41
7%
38/41
93%
37/41
90%
4/41
10%

10D
39/41
95%
2/41
5%
3/41
7%
38/41
93%

THPT
Nguyễn Sỹ Sách

2020-
2021

10C4
6/46
13%
40/46
87%
39/46
85%
7/46
15%

10C1
46/47
98%
1/47
2%
2/47
4%
45/47
96%

10C5
5/42
12%
37/42
88%
38/42
90%
4/42
10%

10C6
39/41
95%
2/41
5%
1/41
3%
40/41
97%

THPT
Thanh

2020-

10D1
1/40
3%
39/40
97%
39/40
98%
1/40
2%

10A4
38/40
95%
2/40
5%
3/40
8%
37/40
92%
Chương 1
2021

10A3
2/44
5%
42/44
95%
41/44
93%
3/44
7%

10A5
39/40
98%
1/40
2%
2/40
5%
38/40
95%

Sau khi sử dụng trao đổi với đồng nghiệp trên địa bàn thử nghiệm dạy học theo nội dung của đề tài, tôi tiến hành khảo sát giáo viên và thu được kết quả như sau:
Phiếu khảo sát ý kiến của giáo viên sau khi áp dụng đề tài
Họ và tên giáo viên: ...............................................................................................
Giảng dạy môn:...........................................................................................................
Trường: ......................................................................................................................
Nội dung đánh giá

Dễ thực hiện và có hiệu quả
Khó thực hiện và hiệu quả không cao
Tiếp tục thực hiện và nhân rộng

Không tiếp tục sử dụng
Tiếp tục sử dụng và có cải tiến
Ý kiến của thầy cô khi thực nghiệm dạy học tích hợp giáo dục GTS trong môn Lịch sử?






Hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu x vào ô trống trong bảng có câu trả lời phù hợp với thầy/cô
Kết quả khảo sát ý kiến của giáo viên sau bài dạy:
Trường

Năm học
Kết quả

Dễ thực hiện và có hiệu quả
Khó thực hiện và hiệu quả không cao
Tiếp tục thực hiện và nhân rộng

Không tiếp tục sử dụng

Tiếp tục sử dụng và có cải tiến
THPT
Nguyễn Sỹ Sách

2020-
2021
2/2
0/2
2/2
0/2
2/2
THPT
Thanh Chương 3

2020-
2021

3/3

0/3

3/3

0/3

3/3
THPT Cát
Ngạn
2020-
2021

2/2

0/2

2/2

0/2

2/2
THPT
Thanh Chương 1

2020-
2021

2/2

0/2

2/2

0/2

2/2

Phân tích kết quả khảo sát
Về phía HS
Qua số liệu khảo sát, với việc lồng ghép giáo dục GTS cho HS qua môn Lịch sử như trên, tôi nhận thấy các em vô cùng hứng thú, tích cực trong học tập và hình thức, phương pháp giáo dục đa dạng, linh hoạt, tạo môi trường cho HS được hoàn thiện, phát triển nhân cách và năng lực bản thân.
Với những lớp không áp dụng đề tài, hiệu quả giáo dục thấp.
Về phía giáo viên
Qua khảo sát ý kiến của GV trên địa bàn, tôi nhận thấy rằng các giáo viên áp dụng phương pháp này đều thống nhất cao và đồng thuận ý kiến tiếp tục sử dụng và nhân rộng hơn.
Như vậy, kết quả trên cho thấy việc xác định đúng nội dung và phương pháp để giáo dục GTS cho HS là rất cần thiết và vô cùng quan trọng. Đó thực sự là hình thức giáo dục gắn lí thuyết với thực hành, gắn nhà trường với địa phương, nối dài bục giảng và thực tiễn đời sống. Sau mỗi bài học GTS như thế, hứng thú học tập của HS trong môn học được gia tăng; hiểu biết về GTS của HS được mở rộng và nâng cao; kĩ năng học tập và các kĩ năng sống được hình thành và rèn luyện; phẩm chất nhân cách của người học ngày càng hoàn thiện.
Bản thân giáo viên cũng được sáng tạo và làm mới mình trong nghề, mong muốn được cống hiến nhiều hơn cho sự nghiệp trồng người. Với những kết quả đó, tôi có thể khẳng định rằng đề tài “ Xác định nội dung và phương pháp giáo dục giá trị sống cho học sinh thông qua dạy học môn Lịch sử 10 THPT ban cơ bản” đã thực sự góp phần vào việc đổi mới phương pháp và nâng cao chất lượng giáo dục.
Đánh giá tính hiệu quả
Đề tài được trình bày rõ ràng, dễ áp dụng. Tôi và các đồng nghiệp đã thể nghiệm phương thức giáo dục này và hiệu quả được nâng lên rõ rệt. Những lợi ích của việc giáo dục theo hình thức này là rất lớn đối với cả người học và người dạy và nhà trường.
Về phía người học: Tăng sự chuyên cần, tự tin và cải thiện đáng kể thái độ sống, tạo cơ hội cho HS thể hiện những điểm mạnh của bản thân và phát triển những phẩm chất, kĩ năng tư duy bậc cao quan trọng và cần thiết cho công việc và cuộc sống ngoài đời của HS.
Về phía người dạy: Giáo dục GTS cho HS giúp bản thân người giáo viên ngày càng hoàn thiện hơn về phẩm chất, lối sống, năng lực chuyên môn của mình, nâng cao tính chuyên nghiệp và hợp tác giữa các đồng nghiệp, nhà trường, các tổ chức xã hội cũng như cơ hội để xây dựng mối quan hệ tốt với HS. Giáo viên cảm thấy yêu nghề, yêu trò hơn khi xây dựng những chuyên đề giáo dục GTS cho HS
mang tính hiệu quả cao và làm cho HS của mình thích thú, đam mê hơn với các nội dung giáo dục trong nhà trường. Đề tài thúc đẩy phong trào mỗi giáo viên là tấm gương tự học, tự sáng tạo trong hội đồng sư phạm nhà trường.
KẾT LUẬN
Kết luận
Đối với bản thân: Qua thực hiện đề tài bản thân tôi có thêm được một cách tiếp cận mới trong phương pháp dạy học lịch sử, vừa sinh động, hấp dẫn vừa chứa đựng yếu tố giáo dục sâu sắc cho thế hệ trẻ, nhất là giáo dục định hướng về giá trị sống.
Đối với bộ môn: Góp phần làm phong phú thêm lý luận về phương pháp dạy học lịch sử, góp phần vào đổi mới phương pháp dạy học cho bộ môn.
Đối với đồng nghiệp: Tôi tin tưởng rằng đề tài là một tư liệu tham khảo tốt trong giảng dạy, khai mở những ý tưởng, phương pháp dạy học mới cho bộ môn.
Một số kiến nghị
Đối với đồng nghiệp môn Lịch sử: Hi vọng thầy cô xem đây là một tư liệu tham khảo bổ ích, một hướng tiếp cận mới trong đổi mới phương pháp dạy học góp phần nâng cao chất lượng dạy học của môn Lịch sử. Đồng thời cũng mong các đồng nghiệp góp ý, phát triển đề tài lên ở khối 11, 12. Để từ đó chúng ta có một nội dung dạy học tích hợp GTS thật hiệu quả, ý nghĩa và đồng bộ.
Đối với giáo viên các môn học khác: Nhất là các môn KHXH, tôi rất mong thầy cô có thể áp dụng hướng đi mới này trong nội dung và PPDH để làm phong phú hơn bài học của bộ môn mình giảng dạy, cũng như góp phần chung vào giáo dục GTS cho HS THPT.
Đối với Sở giáo dục và đào tạo, các trường THPT: Tôi mong các lãnh đạo Sở, cũng như các trường cần tăng cường công tác chỉ đạo, hướng dẫn, thanh tra kiểm tra để nâng cao chất lượng giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT trong các môn học nói riêng và các hoạt động giáo dục nói chung.
Trên đây là nội dung đề tài sáng kiến kinh nghiệm được tôi và các đồng nghiệp đúc rút trong quá trình dạy học. Những gì tôi trình bày trong đề tài là sự nghiên cứu tìm tòi và vận dụng vào thực tiễn trong một thời gian dài và thực sự đã mang lại những hiệu quả rất thiết thực góp phần vào việc đổi mới giáo dục GTS cho HS ở trường THPT. Tuy nhiên, đề tài sẽ còn những chỗ chưa thật sự thỏa đáng, rất mong nhận được những góp ý từ Hội đồng khoa học các cấp và các đồng nghiệp để tôi bổ sung hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!