SKKN Biện pháp giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá cho học sinh THPT trong dạy học lịch sử trên địa bàn huyện Diễn Châu - Nghệ An

ng 6 trường gồm 24 giáo viên) kết quả như sau:
TT

Các biện pháp
Không cấp thiết
Ít cấp thiết
Cấp thiết
Rất cấp thiết
1.
Khai thác, sử dụng tài liệu về DSVH địa phương với bài lịch sử nội khoá




1.1.
Sử dụng lễ hội truyền thống ở địa phương với bài dạy nội khoá.
0
0
7
17
1.2
Sử dụng hình thức nghệ thuật ca trù ở địa phương với bài dạy nội khoá.
0
0
6
18
1.3
Sử dụng dân ca ví, giặm để tiến hành bài học lịch sử địa phương trên lớp.
0
0
8
16
1.4
Sử dụng DSVH tại địa phương để tiến hành tiết dạy thực hành trên lớp
0
0
7
17
1.5
Sử dụng DSVH ở địa phương để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
0
0
9
15
2
Thông qua các hoạt động trải nghiệm.




2.1
Hoạt động lao động công ích
0
0
7
17
2.2
Tham gia cuộc thi/hội thi
0
0
9
15
2.3
Tham quan CLB ca trù ở địa phương Diễn Châu
0
0
20
4
2.4
Tham quan, dã ngoại tại di tích.
0
0
21
3
2.5
Tham gia lễ hội Đền Cuông.
0
0
8
16

Khảo sát thăm dò 43 HS lớp 10A1 trường THPT Diễn Châu 5 về tính khả thi của các biện pháp giáo dục ý thức bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá cho học sinh THPT trong dạy học lịch sử trên địa bàn huyện Diễn Châu - Nghệ An, kết quả như sau:
TT

Các biện pháp
Không cấp thiết
Ít cấp thiết
Cấp thiết
Rất cấp thiết
1.
Khai thác, sử dụng tài liệu về DSVH địa phương với bài lịch sử nội khoá





1.1.
Sử dụng lễ hội truyền thống ở địa phương với bài dạy nội khoá.

0

0

13

30
1.2
Sử dụng hình thức nghệ thuật ca trù ở địa phương với bài dạy nội khoá.
0
0
10
33
1.3
Sử dụng dân ca ví, giặm để tiến hành bài học lịch sử địa phương trên lớp.
0
0
16
27
1.4
Sử dụng DSVH tại địa phương để tiến hành tiết dạy thực hành trên lớp
0
0
30
13
1.5
Sử dụng DSVH ở địa phương để kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
0
0
29
14
2
Thông qua các hoạt động trải nghiệm.




2.1
Hoạt động lao động công ích
0
0
10
33
2.2
Tham gia cuộc thi/hội thi
0
0
15
28
2.3
Tham quan CLB ca trù ở địa phương Diễn Châu
0
0
35
8
2.4
Tham quan, dã ngoại tại di tích.
0
0
34
9
2.5
Tham gia lễ hội Đền Cuông.
0
0
28
15

Phụ lục 8:
DI TÍCH – DANH THẮNG ĐƯỢC XẾP HẠNG Ở DIỄN CHÂU
DI TÍCH ĐƯỢC XẾP HẠNG CẤP QUỐC GIA
TT
TÊN DI TÍCH
SỐ QUYẾT
ĐỊNH
LOẠI HÌNH
Ở XÃ
1
Đền Cuông
09/NH-QĐ
21-2-1975
Lịch sử- Kiến trúc
Diễn An
2
Đền thờ Pháp Độ
895QĐ-VH
07-5-1997
Lịch sử cách mạng
Diễn Thắng
3
Mộ các liệt sĩ hi sinh
ngày 7/11/1930
34/VH 09-01-
1990
Cách mạng
Diễn Ngọc
4
Nhà thờ và mộ
Nguyễn Xuân Ôn
97/QĐ 21-01-
1992
Cách mạng
Diễn Ngọc

5
Đền thờ và mộ Ngô Trí Hoà
776/QĐ-BT
23-06-1992

Lịch sử - Văn hoá

Diễn Kỷ
6
Đền thờ và mộ Ngô Sĩ
Vinh
776/QĐ-BT
23-06-1992
Lịch sử - Văn hoá
Diễn Kỷ
7
Lèn Hai Vai
3511/QĐ- BT
12-12-1994
Danh thắng
Diễn Minh, Diễn Bình
8
Đền thờ Cao Lỗ
2861/QĐ- BT
04-9-1995
Lịch sử - Văn hoá
Diễn Thọ

9

Nhà thờ họ Nguyễn
04/2001/QĐ- VHTT 19-01-
2001

Cách mạng

Diễn Liên

10

Nhà thờ họ Nguyễn
04/2001/QĐ- VHTT 19-01-
2001

Cách mạng

Diễn Đồng
11
Đền thờ tiến sĩ Đoàn
Văn Lễ

Lịch sử cách mạng
Diễn Nguyên
12
Đền thờ Đoàn Nhữ
Hài

Lịch sử cách mạng
Diễn An
13
Đình Long Ân
599/QĐ-
11-3-1992
Cách mạng
Diễn Trường

14
Đền thờ Hoàng Tá Thốn
(đang trên đường được
công nhận)

Lịch sử- Văn hoá

Diễn Vạn

DI TÍCH ĐƯỢC XẾP HẠNG CẤP TỈNH
TT
TÊN DI TÍCH
SỐ QUYẾT
ĐỊNH
LOẠI HÌNH
Ở XÃ

1
Nhà thờ và mộ Nguyễn Trung
Minh
37/1999 QĐ-UB
22-4-1999

Lịch sử - Văn hoá
Diễn Xuân
2
Nhà thờ và mộ Ngô
Trí Tri
33/1999 QĐ- UB
22-4-1999
Lịch sử - Văn hoá
Diễn Hoa
3
Đình Xuân Ái
564/QĐ – UB
06-02-2000
Lịch sử - văn hoá
Kiến trúc nghệ thuật
Diễn An
4
Nhà thờ họ Tạ thờ
Tạ Công Luyện
564/QĐ
06-02-2000
Lịch sử - Văn hoá
Diễn Cát
5
Đình Phượng Lịch
25/QĐ- UB
07-01-2003
Lịch sử - Văn hoá
Diễn Hoa
6
Nhà thờ họ Võ
25/QĐ- UB
07-01-2003
Lịch sử - Văn hoá
Diễn Liên

Phụ lục 9:
Cô Phạm Thị Kính – đại diện nhóm tác giả trao đổi với nghệ nhân Cao Xuân Thưởng trước khi tiến hành cho học sinh tham quan CLB ca trù Diễn Châu.
Phụ lục 10:
Ảnh: Học sinh trường chúng tôi em Cao Võ Khánh Linh -11A3 (đạt giải nhất), HS Lê Tuấn Khanh -11A4(đạt giải khuyến khích) Hội thi “Tiếng hát thanh niên - học sinh”
HS: Nguyễn Thị Trinh -12A5 (đạt giải nhì) Hội thi “Thanh niên thanh lịch” trong lễ hội đền Cuông năm 2023.
Phụ lục 11
Tiết PPCT: 41 - 42
THỰC HÀNH
CHỦ ĐỀ 6	NHỮNG NỀN VĂN MINH TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM (TRƯỚC NĂM 1858)
(SGK Lịch sử - Bộ Cánh Diều – NXB Đại học sư phạm – xuất bản năm 2022)
MỤC TIÊU
Về kiến thức
Học sinh được ôn tập kĩ năng hệ thống hóa kiến thức và làm một số bài tập tự luận và trắc nghiệm các nội dung đã học trong chủ đề 6:
+ Văn minh Văn Lang – Âu Lạc, văn minh Chăm Pa, văn minh Phù Nam, văn minh Đại Việt.
- Học sinh được tìm hiểu về một số DSVH trên địa bàn huyện Diễn Châu: đền Cuông, đền thờ Cao Lỗ, ca trù, dân ca ví dặm Nghệ - Tĩnh.
Về năng lực
Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo thông qua việc sử dụng những kiến thức đã học trong các chủ đề 6 để làm các bài tập tự luận và trắc nghiệm mà giáo viên giao.
Năng lực giao tiếp và hợp tác thông qua việc trao đổi, thảo luận cặp đôi, nhóm để biết cách giải quyết các vấn đề mà giáo viên yêu cầu một cách chính xác nhất.
Vận dụng kiến thức và kĩ năng đã học để liên hệ được với những kiến thức thực tế có liên quan, có những giải pháp cụ thể bảo tồn và phát huy; đồng thời có những định hướng nghề nghiệp trong tương lai
Về phẩm chất
Yêu nước, trách nhiệm: có nhận thức và hành động góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, giá trị văn minh của Việt Nam nói chung và DSVH của địa phương nói riêng.
Chăm chỉ: Tích cực tìm tòi, sáng tạo trong việc tìm hiểu, khám phá và hoàn thành các bài tập trắc nghiệm và tự luận; có ý chí vượt qua khó khăn để hoàn thành các nhiệm vụ học tập được giao.
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Giáo viên
Phiếu học tập, giấy A0, bảng phụ.
Máy tính, máy chiếu, mạng Internet.
Học sinh
Sản phẩm học tập theo yêu cầu của GV đã giao từ cuối giờ học trước.
TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động khởi động
Mục tiêu: Khơi dậy hứng thú cho HS học tập, tạo không khí vui vẻ, hứng thú của học sinh.
Nội dung: Những hình ảnh có liên quan đến các nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858)
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV cho học sinh xem những hình ảnh về một DSVH của văn minh Văn Lang – Âu Lạc, văn minh Chăm Pa, văn minh Đại Việt và yêu cầu học sinh nêu đúng tên gọi của các thành tựu đó.
Bước 2: HS xem hình ảnh .
Bước 3: GV tổ chức cho HS trả lời câu hỏi
Dự kiến sản phẩm
Hoạt động hình thành kiến thức
Mục tiêu
Hệ thống hóa những nội dung kiến thức cơ bản đã được học trong chủ đề 6 môn Lịch sử 10 (Chương trình GDPT 2022).
Nội dung
Những nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858).
Một số DSVH trên địa bàn huyện Diễn Châu
Tổ chức thực hiện
* Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:
Dựa trên nền tảng kiến thức đã học ở chủ đề 6, giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm:
+ Nhóm 1: Trong vai một hướng dẫn viên du lịch, em hãy giới thiệu cho các bạn một thành tựu tiêu biểu của văn minh Văn Lang – Âu Lạc.
+ Nhóm 2: Lập bảng thống kê một số thành tựu của các nền văn minh trên đất nước Việt Nam trước năm 1858 đã được UNESCO vinh danh.
+ Nhóm 3: Thiết kế video giới thiệu về một di tích lịch sử - văn hóa ở địa phương em.
(Lưu ý: nhiệm vụ này đã được giáo viên cho các nhóm HS chuẩn bị trước ở nhà)
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:
HS chuẩn bị trước sản phẩm ở nhà: bài thuyết trình về thành tựu của văn minh Văn Lang – Âu Lạc, video giới thiệu về một di tích lịch sử - văn hóa ở địa phương.
HS trao đổi, tranh luận để lập bảng thống kê những thành tựu của các nền văn minh trên đất nước Việt Nam trước năm 1858 đã được UNESCO vinh danh. Trong quá trình học sinh thục hiện nhiệm vụ, giáo viên có thể giúp đỡ bằng cách đưa ra những câu hỏi gợi mở.
Bước 3:Dự kiến sản phẩm
Dự kiến sản phẩm của các nhóm như sau:
Nhóm 1: Trong vai một hướng dẫn viên du lịch, em hãy giới thiệu cho các bạn một thành tựu tiêu biểu của văn minh Văn Lang – Âu Lạc.
Sản phẩm của học sinh: Hình ảnh và tư liệu về Trống đồng Đông Sơn
Theo các tài liệu ghi lại, trống đồng Đông Sơn đã tồn tại trong khoảng thời gian từ thế kỷ thứ 7 trước Công nguyên đến thế kỷ 6 sau Công Nguyên. Trống xuất hiện từ nền văn hoá Đông Sơn gắn liền với thời kỳ các Vua Hùng dựng nước Văn Lang. Trong đó, đỉnh cao của sự hoàn thiện kỹ thuật chế tạo là trống đồng Đền Hùng. Đó là trống có kích thước loại 1 lớn nhất từ trước đến nay, được phát hiện từ năm 1990.
Trống đồng Đông Sơn là sản phẩm đầy trí tuệ của người Việt cổ, và là sản phẩm của nền văn minh nông nghiệp lúa nước phát triển rực rỡ trên lưu vực sông Hồng.Trống đồng ra đời với chức năng nhạc khí, làm biểu tượng cho quyền lực, tôn giáoTrong các nghi lễ tôn giáo, lễ hội và trong chiến tranh không thể thiếu sự góp mặt của trống đồng. Trống đồng Đông Sơn mang nhiều ý nghĩa biểu trưng, là biểu tượng thiêng liêng của nền văn hóa Việt. Trống đồng được coi là bảo vật quý của văn hóa Việt, là điểm hội tụ hồn thiêng sông núi.
Về ý nghĩa họa tiết trên trống đồng Đông Sơn được lý giải như sau:
Ngôi sao 14 cánh tượng trưng cho mặt trời là nguồn năng lượng và ánh sáng vô cùng quan trọng trong cuộc sống thường ngày của người dân
Hình ảnh con chim thể hiện cho sự sùng bái thiên nhiên. Theo quan niệm chim chính là tổ tiên của loài người, nên họa tiết chim thể hiện sự biết ơn tổ tiên.
Những ngôi nhà sàn dân tộc thể hiện mong muốn mang đến cho những thế hệ đời có thể hiểu rõ hơn về lối kiến trúc nhà ở thời trước
Hoạt động đánh trống, múa, giã gạo, miêu tả tinh hoa văn hóa của nhân loại. Nó giúp những thế hệ con cháu sau này biết được nguồn gốc và sự khởi đầu của đất nước ta từ những ngày đầu.
Ngày nay, trống đồng Đông Sơn không chỉ là vật linh thiêng trong đời sống tâm linh của người Việt, mà còn giúp sáng tỏ nhiều vấn đề khoa học. Những hình khắc họa trên trống đã giúp hình dung được phần nào đó về cuộc sống của người Việt cổ. Và là cơ sở để các nhà nghiên cứu khắc họa những nét sinh hoạt kinh tế, xã hội, văn hóa Đông Sơn thời bấy giờ. Tiếng trống đồng âm vang trong ngày Giỗ Tổ Hùng Vương như khẳng định giá trị truyền thống, đạo lý của dân tộc Việt Nam trong suốt chiều dài dựng nước và giữ nước. Trong suốt quá trình đó đã trải qua bao thăng trầm, biến cố nhưng vẫn hiên ngang đứng vững và phát triển đi lên cùng nhân loại.
Ảnh: Học sinh Nguyễn Hà Châu (Lớp 10A6) giới thiệu về trống đồng Đông Sơn
Nhóm 2: Lập bảng thống kê một số thành tựu của các nền văn minh trên đất nước Việt Nam trước năm 1858 đã được UNESCO vinh danh.
Thành tựu
Năm vinh danh

Loại hình di sản
Nhã nhạc cung đình Huế
2003
DSVH phi vật thể
Dân ca quan họ Bắc Ninh
2009
DSVH phi vật thể
Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương
2012
DSVH phi vật thể
Dân ca ví dặm Nghệ Tĩnh
2014
DSVH phi vật thể
Quần thể kiến trúc cố đô Huế
1993
DSVH thế giới
Thánh địa Mỹ Sơn
1999
DSVH thế giới
Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long
2010
DSVH thế giới

Thành tựu
Năm vinh danh

Loại hình di sản
Thành nhà Hồ
2011
DSVH thế giới
Đô thị cổ Hội An
1999
DSVH thế giới
Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc Sơn
2010
DSVH phi vật thể
Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ
2016
DSVH phi vật thể
Hát Xoan
2017
DSVH phi vật thể
Nhóm 3: Thiết kế video giới thiệu về một di tích lịch sử - văn hóa ở địa phương em:
+ Sản phẩm video giới thiệu về Đền Cuông của học sinh:
Một số hình ảnh được cắt từ video giới thiệu về đền Cuông của lớp 10A6
Hoạt động luyện tập
Mục tiêu:
Nhằm củng cố lại kiến thức đã học về những nền văn minh trên đất nước Việt Nam.
Hiểu sâu sắc hơn về một số DSVH trên địa bàn huyện Diễn Châu.
Nội dung
Tìm hiểu về một số nội dung về các nền văn minh trên đất nước Việt Nam và một số DSVH trên địa bàn huyện Diễn Châu có liên quan đến các nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858).
Sản phẩm: HS trả lời các câu hỏi trắc nghiệm liên quan đến một số DSVH trên địa bàn huyện Diễn Châu
Tổ chức thực hiện:
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ
Giáo viên tổ chức học học sinh tham gia trò chơi Ai là triệu phú:
+ Nội dung của trò chơi: Tìm hiểu về các nền văn minh trên đất nước Việt Nam và một số DSVH trên địa bàn huyện Diễn Châu có liên quan đến các nền văn minh trên đất nước Việt Nam (trước năm 1858).
+ Trước khi tổ chức trò chơi, giáo viên cần chuẩn bị sẵn câu hỏi (10 câu hỏi), cử 1 học sinh làm MC, 1 học sinh phụ trách kỹ thuật máy tính, 2 bạn làm nhiệm vụ thư ký chương trình, chuẩn bị ghế ngồi cho học sinh tham gia trò chơi.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
Các học sinh được phân công thực hiện nhiệm vụ
Học sinh tham gia trò chơi
Bước 3: Dự kiến sản phẩm
Câu hỏi và đáp án của trò chơi Ai là triệu phú như sau:
Câu 1: Hiện vật nào sau đây tiêu biểu cho nền văn minh Văn Lang – Âu Lạc?
A. Trống đồng Đông Sơn	B. Tượng thần Brama
C. Tượng phật chùa Quỳnh Lâm	D. Chuông Quy Điền
(Đáp án A)
Câu 2: Lễ hội nào sau đây được tổ chức hàng năm vào các ngày 12,13,14,15 tháng Hai âm lịch trên địa bàn huyện Diễn Châu ?
A. lễ hội Đền Nẻ.	B. Lễ hội Đền Cuông
C. Lễ hội Đền Cờn	D. Lễ hội làng Biển
(Đáp án B) Câu 3: Văn minh Sông Hồng còn được gọi là:
A. Văn minh Chăm Pa	B. Văn minh Đại Việt
C. Văn minh Phù Nam	D. Văn minh Văn Lang – Âu Lạc
(Đáp án D)
Câu 4: Những hiện vật nào sau đây tiêu biểu cho nền văn minh Chăm Pa?
A. Trống đồng Đông Sơn,Vạc Phổ Minh	B. Tháp báo Thiên, cửu đỉnh
C. Mộ chum, tượng thần Brama	D. Đại Việt sử ký, mộ chum
(Đáp án C)
Câu 5: Loại hình nghệ thuật biểu diễn nào sau đây có trên địa bàn huyện Diễn Châu đã được UNESCO vinh danh là DSVH phi vật thể đại diện của nhân loại ?
A. Cờ người	B. Múa rối nước
C. Dân ca ví dặm	D. Nhảy hiện đại
(Đáp án C)
Câu 6: Thành tựu nào sau đây của văn minh Đại Việt đã được UNESCO vinh danh là DSVH phi vật thể đại diện của nhân loại?
A. Nhã nhạc cung đình Huế	B. Múa rối nước
C. Hát chèo	D. An Nam tứ đại khí
(Đáp án A)
Câu 7: Một trong những giáo phường ca trù nổi tiếng và lâu đời ở vùng đất Diễn Châu có tên gọi là:
A. Kẻ Lứ (nay là xã Diễn Yên)	B. Phượng Lịch (Diễn Hoa).
C. Nho Lâm (Diễn Thọ)	D. Lí Trai ( Diễn Kỉ).
(Đáp án A) Câu 8: Bộ quốc sử đầu tiên của nước ta có tên là:
A. Đại Việt sử ký toàn thư	B. Đại Việt thông sử
C. Lịch triều hiến chương loại chí	D. Đại Việt sử ký
(Đáp án D)
Câu 9: Tháp Chăm là công trình kiến trúc tiêu biểu cho nền văn minh nào sau đây?
A. Văn minh Việt cổ	B. Văn minh Phù Nam
C. Văn minh Đại Việt	D. Văn minh Chăm Pa
(Đáp án D)
Câu 10: Di tích nào sau đây trên địa bàn huyện Diễn Châu đã được Bộ trưởng Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích quốc gia?
A. Đền Cuông	B. Chùa Cổ Am
C. Đền Sò	D. Đền Nẻ
(Đáp án: A)
Một số hình ảnh câu hỏi trong trò chơi Ai là triệu phú
Hoạt động vận dụng
Mục tiêu
Học sinh vận dụng kiến thức, kỹ năng đã có để thực hiện nhiệm vụ được giao. Thông qua đó HS rèn luyện khả năng tìm kiếm, tiếp cận và xử lý thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, góp phần hình thành và phát triển năng lực tự tìm hiểu lịch sử và tự học lịch sử.
Nội dụng
GV giao cho HS tự thực hiện khi về nhà
Sản phẩm
HS lựa chọn một thành tựu tiêu biểu của văn minh Văn Lang – Âu Lạc, văn minh Chăm Pa, văn minh Đại Việt.
Tổ chức thực hiện
Vẽ tranh về một công trình kiến trúc tiêu biểu của văn minh Văn Lang – Âu Lạc, văn minh Chăm Pa, văn minh Đại Việt.
Phụ lục 12
BÀI KIỂM TRA CỦA HỌC SINH