SKKN Các hình thức kiểm tra đánh giá thường xuyên nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh trong dạy học Lịch sử ở trường THPT

. Huỳnh Văn Sơn, Nguyễn Kim Hồng, Nguyễn Thị Diễm My (2018), Phương pháp dạy học phát triển năng lực học sinh trung học phổ thông, Nxb Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh.
9. Nghiêm Đình Vỳ (2018), Dạy học phát triển năng lực môn Lịch sử THPT, Nxb Đại học Sư phạm.
10. Nguyễn Thanh Nga (chủ biên)- 2020, Dạy học tích hợp phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn cho học sinh trung học, Nxb Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh.
11. Phan Ngọc Liên (2003), Phương pháp dạy học Lịch sử, NXB GD.
12. Phạm Hồng Tung (chủ biên) – 2019, Hướng dẫn dạy học môn Lịch sử theo chương trình giáo dục phổ thông mới, Nxb Đại học Sư phạm.
13. Lịch sử 10, 11, 12. Sách giáo viên (Bộ GD&ĐT – NXB Giáo dục)
 14. Tài liệu bồi dưỡng về kỹ năng sống, giáo dục môi trường và các vấn đề xã hội, Hà Nội - 2015.
PHỤ LỤC 1 
KẾT QUẢ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG NHẬN THỨC CỦA GIÁO VIÊN VỀ SỬ DỤNG CÁC HÌNH THỨC KTĐGTX TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT 
Mức độ nhận thức và nguyên nhân
Số giáo viên
Tỉ lệ %
A. Mức độ nhận thức
Rất quan trọng
Quan trọng
Không quan trọng
 
 13
2
0

86,7
13,3
0
B. Các nguyên nhân
- Tạo hứng thú học tập của học sinh
- Phát huy tính sáng tạo, chủ động của học sinh
- Đảm bảo mục tiêu dạy học
- Phải mất nhiều thời gian chuẩn bị
- HS được phát triển các năng lực, phẩm chất

 15
15
12
 8
15

 100
 100
 80
 53,3
 100
PHỤ LỤC 2
PHIẾU ĐIỀU TRA TRƯỚC KHI SỬ DỤNG CÁC HÌNH THỨC KTĐG TX TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ (DÙNG CHO GV)
Để thực hiện thành công đề tài “Các hình thức kiểm tra đánh giá thường xuyên nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THPT” tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ của quý thầy (cô). Thầy (cô) vui lòng cho biết ý kiến của mình về một số vấn đề sau bằng cách đánh dấu X vào ô thầy (cô)lựa chọn.
Họ và tên GVTrường
Câu 1: Thầy (cô) đánh giá như thế nào về sử dụng các hình thức KTĐGTX trong dạy học Lịch sử?
 Rất quan trọng 
 Quan trọng
 Không quan trọng
Ý kiến khác:..
Câu 2: Thầy (cô) có thường xuyên sử dụng đa dạng các hình thức KTĐGTX trong dạy học Lịch sử không?
 Thường xuyên
 Thỉnh thoảng
 Không sử dụng
Câu 3: Khi vận dụng các hình thức KTĐGTX vào dạy học LS thầy (cô) đánh giá như thế nào về ưu điểm của PP này?	
 Tạo hứng thú học tập của học sinh
 Phát huy tính sáng tạo, chủ động của học sinh
 Đảm bảo mục tiêu dạy học
 Phải mất nhiều thời gian chuẩn bị
 HS được phát triển các năng lực, phẩm chất
Câu 4: Theo thầy(cô) những khó khăn mà GV thường gặp khi KTĐGTX bằng nhiều hình thức là (thầy- cô có thể lựa chọn nhiều phương án)
 	 Mất thời gian, chuẩn bị công phu. 	
 Khó đảm bảo tiến độ giờ học
 Lúng túng về quy trình thực hiện
 HS không hợp tác
Ý kiến khác..
PHIẾU ĐIỀU TRA (DÙNG CHO HỌC SINH)
Để thực hiện thành công đề tài “Các hình thức kiểm tra đánh giá thường xuyên nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THPT” tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ của em. Em vui lòng cho biết ý kiến của mình về một số vấn đề sau bằng cách đánh dấu X vào ô mà em lựa chọn.
Họ và tên.Lớp:.Trường:.
Câu 1: Em có suy nghĩ như thế nào khi được KTĐGTX bằng nhiều hình thức?
 Không bị áp lực khi được KTDGTX
 Được phát huy các năng lực, phẩm chất	
 Được giao lưu, trao đổi, tranh luận với các bạn
 Hiểu và lĩnh hội kiến thức được nhiều hơn.
Ý kiến khác:..
Câu 2: Em hãy đánh dấu vào ô mà em chọn với các phương pháp mà GV sử dụng trong dạy học (mỗi phương pháp chỉ được đánh một ô)
TTT

Các hình thức KTĐGTX
Hứng thú cao 
Hứng thú
Bình thường
Không hứng thú
11
Kiểm tra miệng, vấn đáp








22
Kiểm tra viết 15 phút








33
Khai thác sơ đồ, lược đồ lịch sử








44
Sưu tầm, sử dụng các tư liệu lịch sử








55
Thuyết trình, đóng vai








66
Thảo luận, hợp tác nhóm








77
Báo cáo sản phẩm báo tường, làm video, powerpoint








88
Tổ chức trò chơi








 PHỤ LỤC 3 
PHIẾU ĐIỀU TRA SAU KHI SỬ DỤNG CÁC HÌNH THỨC KTĐGTX TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ (DÙNG CHO GV)
Để đánh giá tính khả thi đề tài “Các hình thức kiểm tra đánh giá thường xuyên nhằm phát triển năng lực và phẩm chất học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THPT” tôi rất mong nhận được sự giúp đỡ của quý thầy (cô). Thầy (cô) vui lòng cho biết ý kiến của mình về một số vấn đề sau bằng cách đánh dấu X vào ô thầy (cô)lựa chọn.
Họ và tên GV:Trường:
Câu 1: Thầy (cô) có thái độ và đánh giá khả năng như thế nào khi không thực hiện các hình thức KTĐGTX trong dạy học Lịch sử nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh ở trường THPT?
 	 Thích 	
 Không thích
 Dễ thực hiện
 Khó thực hiện
Câu 2: Thầy (cô) có thái độ và đánh giá khả năng thực hiện như thế nào sau khi áp dụng các hình thức KTĐGTX trong dạy học Lịch sử nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh ở trường THPT?
 	 Thích 	
 Không thích
 Dễ thực hiện
 Khó thực hiện
Câu 3: Thầy (cô) đánh giá như thế nào về hiệu quả sau khi áp dụng các hình thức KTĐGTX trong dạy học Lịch sử nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh ở trường THPT?
 Có hiệu quả
 Hiệu quả không cao
 	 Không hiệu quả 
Câu 4: Thầy (cô) có yêu cầu gì sau khi áp dụng các hình thức KTĐGTX nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh ở trường THPT?
 Cần được sử dụng
 Không nên sử dụng
 Sử dụng linh hoạt và nhân rộng
Ý kiến khác..
PHỤ LỤC 4
KẾ HOACH BÀI DẠY THỰC NGHIỆM (GV TIẾN HÀNH KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THƯỜNG XUYÊN THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG)
CHƯƠNG 2: CÁC NƯỚC ÂU - MỸ
(THẾ KỶ XIX ĐẾN ĐẦU THẾ KỶ XX)
Bài 32: CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP Ở CHÂU ÂU
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức
- Những tiền đề dẫn tới sự bùng nổ của cách mạng công nghiệp.
- Những thành tựu quan trọng của cách mạng công nghiệp Anh trên các lĩnh vực: Phát minh máy móc, luyện kim và giao thông vận tải.
- Hệ quả của Cách mạng công nghiệp về kinh tế, xã hội.
2. Năng lực
- Năng lực chung: Tự học, giải quyết vấn đề, sử dụng ngôn ngữ, sáng tạo.
- Năng lực chuyên biệt: Năng tìm hiểu, tư duy và tái hiện sự kiện lịch sử. Năng lực so sánh, phân tích, nhận xét, rút ra mối quan hệ giữa lịch sử thế giới với lịch sử dân tộc.
3. Phẩm chất
- Phẩm chất: yêu nước, nhân ái, trung thực, trách nhiệm trước các vấn đề lịch sử.
Trân trọng, cảm phục sự nổ lực và cố gắng không ngừng của con người để phát minh sáng chế được những phương tiện tiến bộ nhằm nâng cao NSLĐ và đời sống của con người. 
II.THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU.
1. Chuẩn bị của giáo viên: 
- Tranh ảnh về những phát minh công nghiệp trong thời kỳ này.
- Tư liệu tham khảo về kinh tế, văn hóa phần lịch sử thế giới.
- TVHD.
- Phiếu học tâp cho học sinh: dùng để hướng dẫn học sinh trả lời các câu hỏi gợi mở, giúp học sinh tự khám phá, tìm hiểu và nhận thức lịch sử.
2. Chuẩn bị của học sinh: 
- SGK, các tài liệu tham khảo có liên quan.
- Tư liệu về cách mạng công nghiệp châu Âu.
III.TIẾN TRÌNH DẠY - HỌC 
* Ổn định tổ chức lớp
1. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU.
a. Mục tiêu: 
Với việc cho học sinh xem đoạn phim tư liệu về 4 cuộc cách mạng công nghiệp, các em có thể gợi nhớ những thành tựu của cách mạng khoa học kĩ thuật có vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người. Từ đó kích thích sự tò mò, lòng khát khao mong muốn tìm hiểu những điều chưa biết ở hoạt động hình thành kiến thức mới của bài học.
 	b. Cách thức thực hiện
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Giáo viên cung cấp cho học sinh đoạn phim tư liệu về cuộc cách mạng công nghiệp: 
- Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: 
1. Đọan phim tư liệu trên phản ánh điều gì?
2. Nêu vai trò của cách mạng khoa học kĩ thuật với cuộc sống của con người. Cho ví dụ. 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
 	- Học sinh hoạt động cá nhân để tìm hiểu yêu cầu của giáo viên trong thời gian 2-3 phút
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
- Giáo viên yêu cầu 2 học sinh trình bày sản phẩm, học sinh trong lớp lắng nghe và bổ sung. 
Bước 4: Kết luận, nhận định
Mỗi học sinh có thể trình bày sản phẩm với các mức độ khác nhau, giáo viên lựa chọn 01 sản phẩm nào đó của học sinh để làm tình huống kết nối vào bài mới.
 * Đánh giá kết quả học tập
	Để trả lời câu hỏi trên, học sinh cần:
	- Chỉ ra được nội dung đề cập trong video là về các cuộc cách mạng công nghiệp đã và đang diễn ra: cách mạng công nghiệp 1.0, cách mạng 2.0, cách mạng 3.0, cách mạng 4.0.
	- Liên hệ được nội dung bài học cần tìm hiểu về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.
- GV có thể kết hợp nhận xét và cho điểm cá nhân học sinh tùy vào mức độ trả lời câu hỏi)
2. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Cách mạng công nghiệp Anh 
a. Mục tiêu: 
+ Tiền đề để nước Anh tiến hành cách mạng công nghiệp đầu tiên
+ Những thành tựu của cách mạng công nghiệp.
b. Cách thức thực hiện:
Bước 1: Giáo viên trình chiếu các sản phẩm của nhóm 1,2 và nhóm 3,4 đã chuẩn bị trước. Yêu cầu học sinh các nhóm, cá nhân kết hợp sách giáo khoa, sản phẩm trình chiếu và trả lời các câu hỏi
1. Theo em để một cuộc cách mạng Công nghiệp diễn ra thì cần có những điều kiện gì?
2. Vì sao CMCN diễn ra đầu tiên ở nước Anh?
3. CMCN ở nước Anh diễn ra đầu tiên trong lĩnh vực nào? Vì sao?
4.Nêu những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Hs thực hiện nhiệm vụ ghi câu trả lời vào vở, tổng hợp ý kiến các thành viên trong nhóm. GV theo dõi tiến độ thực hiện nhiệm vụ và hướng dẫn cách thực hiện đối với những HS gặp khó khăn.
+ GV xem xét sản phẩm của HS, phát hiện, chọn ra những vấn đề chưa rõ hoặc có tình huống phát sinh để trao đổi, thảo luận trước lớp. 
Bước 3: 
HS các nhóm hoàn thành vào bảng tiêu chí đánh giá sản phẩm nhóm để đánh giá lẫn nhau
TT
TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ
ĐIỂM TỐI ĐA
ĐIỂM ĐÁNH GIÁ
LƯU Ý
1
THỜI GIAN
1


2
NỘI DUNG
4


3
HÌNH THỨC
2


4
SÁNG TẠO
1


5
THUYẾT TRÌNH
1


6
TINH THẦN HỢP TÁC
1



TỔNG 




Bước 4: Gv trình chiếu sản phẩm và kết luận
* Tiền đề: 
+ Chính trị (giai cấp TS nắm quyền thống trị)
+ Kinh tế- Kĩ thuật (Nguồn vốn, thị trường, kĩ thuật)
+ Xã hội (Nhân công)
*CMCN diễn ra đầu tiên tại Anh vì: 
+ Anh có những điều kiện chuẩn bị cho Cách mạng công nghiệp diễn ra sớm hơn các nước khác: cách mạng TS nổ ra sớm, chính quyền do giai cấp tư sản nắm quyền.
+ Kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp.
 Anh có hệ thống thuộc địa rộng lớn, tạo điều kiện cho giai cấp tư sản tích lũy vốn để đầu tư vào công nghiệp trong nước.
+ Tình trạng rào đất cướp ruộng, người nông dân mất hết ruộng đất buộc họ phải đi làm thuê kiếm sống.
*CMCN diễn ra đầu tiên trong ngành CN dệt (CN nhẹ) vốn ít, thu hồi nhanh.
* Những thành tựu của cách mạng công nghiệp Anh
Thời gian
Người phát minh
Tên sản phẩm
Tác dụng
1764
Giêm-ha-gri-vơ
máy kéo sợi Gienni
Tăng năng suất kéo sợi
1769
Ác-crai-tơ
máy kéo sợi chạy bằng sức nước
Tạo sản phẩm chắc hơn, giảm sức lao động của con người
1779
Crôm-tơn
cải tiến máy kéo sợi
Tạo được sản phẩm bền và đẹp
1785
Các-rai
chế tạo máy dệt chạy bằng sức nước
Tăng năng suất lên gấp 40 lần
1784
Giêm Oát
máy hơi nước
Tăng năng suất, giải phóng sức lao động, khởi đầu quá trình CNH.
1735
Abraham Darby
Phương pháp nấu than cốc
Tạo được đóng góp mới cho việc luyện gang thép
1784

Lò luyện gang đầu tiên
Tăng năng suất sản xuất đồ kim loại.
1814
Xtiphen Xơn
Đầu máy xe lửa đầu tiên
Tăng tốc độ và khối lượng vận chuyển hàng hóa
Nhận xét:
+ Con đường dẫn đến các phát minh: Do yêu cầu ngày càng cao của kĩ thuật
+ Máy hơi nước là quan trọng
+ Chuyển lao động thủ công sang máy móc
+ Khởi đầu quá trình CNH
+ Sản phẩm sau sẽ giải quyết những hạn chế của sản phẩm và đáp ứng nhu cầu của sự phát triển trong sản xuất.
 * Đánh giá kết quả học tập
	Yêu cầu cần đạt: các nhóm phải có sản phẩm để báo cáo
Giáo viên dựa vào kết quả đánh giá lẫn nhau giữa các nhóm, kết hợp với bản báo cáo của nhóm trưởng để đưa ra kết quả đánh giá chính xác, khách quan.
Bảng báo cáo hoạt động của nhóm trưởng
 TT

 Họ và tên

Nhiệm vụ được giao
Tinh thần, thái độ
Hợp tác cao
Hợp tác
Không hợp tác
1





2





3





4





5






Hoạt động 2. Cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức (Khuyến khích học sinh tự đọc)
Hoạt động 3. Hệ quả của cách mạng công nghiệp 
a. Mục tiêu: Qua phần này học sinh cần biết được hệ quả về kinh tế - xã hội của cuộc CMCN. Những hệ quả này có ảnh hưởng như thế nào đến tình hình kinh tế - chính trị ở Châu Âu lúc bấy giờ.
b. Cách thức thực hiện 
Bước 1- Giáo viên tổ chức trò chơi phỏng vấn truyền hình (một học sinh đóng vai là phóng viên, một học sinh đóng vai là khách mời) với nội dung hệ quả của cách mạng công nghiệp
Bước 2- Học sinh hoạt động cặp đôi tiếp nhận và thực hiện nhiệm vụ 
Bước 3: Giáo viên gọi 2-3 cặp đôi lên thực hiện trò chơi, học sinh khác bổ sung
Bước 4: Gv kết luận và trình chiếu sản phẩm. 
Ưu điểm
- Về kinh tế: 
+ Nâng cao năng suất lao động làm ra khối lượng sản phẩm lớn cho xã hội.
+ Thay đổi bộ mặt các nước tư bản, nhiều trung tâm công nghiệp mới và thành thị đông dân ra đời.
- Về xã hội:
+ Hình thành 2 giai cấp mới là: tư sản công nghiệp và vô sản công nghiệp.
Hạn chế
+ Môi trường, tai nạn... 
+ Mâu thuẫn xã hội ngày càng tăng lên.

* Đánh giá kết quả học tập:
	Giáo viên cho học sinh bình chọn cặp đôi nào có màn phỏng vấn hay nhất, độc đáo nhất, đầy đủ nội dung nhất sẽ đánh giá cho điểm cao nhất.
3. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu
Nhằm củng cố, hệ thống hóa kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội ở các bài học trước đây. Giúp các em có tư duy tốt, có khả năng phân tích, đánh giá các sự kiện.
b. Cách thức thực hiện
Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh và theo phương thức làm việc cá nhân, trong quá trình làm việc học sinh có thể trao đổi với bạn hoặc cô giáo:
- Trò chơi ghép hình ảnh của phát minh với tác giả
+ Máy Gien-ni
+ Máy hơi nước
+ Máy kéo sợi được cải tiến.
+ Máy dệt.
- Thời gian 2 phút.
Bước 2: Hs thực hiện nhiệm vụ trong thời gian 2-3 phút
Bước 3: Báo cáo, thảo luận
Bước 4: Giáo viên thảo luận, trình chiếu sản phẩm
 Sản phẩm
+ Máy Gien-ni Giêm-ha-gri-vơ
+ Máy hơi nước	 Giêm Oát
+ Máy kéo sợi được cải tiến.	 Crôm-tơn
+ Máy dệt.	 Các-rai

* Đánh giá kết quả học tập:
HS hoạt động cá nhân, nếu học sinh ghép đúng hình ảnh và phát minh sẽ được cho điểm tối đa.
4. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG 
a. Mục tiêu 
Nhằm vận dụng kiến thức mà học sinh đã được học trong bài để giải quyết các vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về.
b. Cách thức thực hiện
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: HS dựa SGK và kiến thức đã học để thảo luận theo yêu cầu của GV 
 Ưu điểm và hạn chế của quá trình thực hiện công nghiệp hóa ở nước ta hiện nay ? Theo em phải làm gì để khắc phục những hạn chế đó?
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ trong vở bài tập về nhà
Bước 3: HS báo cáo, thảo luận
Bước 4: GV kết luận, nhận định
Sản phẩm
- Ưu điểm:
+ Kinh tế
+ Giao thông
+ Đời sống của con người
- Hạn chế: Ô nhiễm môi trường, tai nạn, khoảng cách giàu nghèo...
- Biện pháp giải quyết: Phát triển công nghiệp phải đi đôi với bảo vệ môi trường, quan tâm đến vấn đề an sinh xã hội...

* Đánh giá kết quả học tập:
Sản phẩm mong đợi từ học sinh: có thể là một bài thuyết trình, có thể tạo video liên hệ thực tiễn... Giáo viên sẽ căn cứ vào sản phẩm để đánh giá ở tiết học sau.
Một số hình ảnh minh họa cho tiết học thực nghiệm có sử dụng các hình thức KTĐGTX