SKKN Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An thông qua dạy học các môn khoa học xã hội và tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo

uan tâm và thấy có trách nhiệm tiếp nối truyền thống lịch sử đó là lòng yêu quê hương đất nước từ các bậc tiền bối như ông đó ạ. Cháu được biết, sinh thời ông thông thạo cả Hán học và Tây học nên có tri thức rộng rãi, tầm nhìn xa rộng hơn nhiều trí thức nho sĩ đương thời. Ông đã viết rất nhiều bản điều trần gửi lên triều đình nhà Nguyễn lúc bấy giờ. Ông có thể cho chúng cháu biết rõ hơn về thể văn điều trần, nội dung cơ bản của những bản điều trần đó không ạ?
Nguyễn Trường Tộ: ( xúc động) : Cảm ơn cháu đã nhớ đến những điều tâm huyết nhất của ông. Thể loại này có tên là điều trần nghe hơi xa lạ với các cháu nhưng thực ra nó gần giống với các văn bản pháp luật hiện nay. Điều là điều mục, trần là trình bày, nghĩa là trình bày các vấn đề theo từng điều, từng mục. Đây là loại văn nghị luận nên lập luận phải chặt chẽ, chứng cứ xác thực, ngôn từ vùa mềm dẻo, uyển chuyển vừa thẳng thắn, rõ ràng.
Nội dung cơ bản của các bản điều trần đó là ông đề nghị nhà Nguyễn thực thi các biện pháp cụ thể nhằm đổi mới và phát triển đất nước, từ đó có thực lực để đối phó với họa xâm lăng đến từ phương Tây. Nhiều đề xuất quan trọng của ông được ghi trong “ Tế cấp bát điều” ( Tám việc cần làm gấp). Đáng tiếc là triều đình Tự Đức tuy có tiếp nhận nhưng không tích cực thực thi những tư tưởng đổi mới này của ông ( Ánh mắt nhìn xa xăm, vẻ mặt trầm buồn).
Phóng viên: ( chân thành, thái độ đồng cảm) Vâng, chúng cháu học sử cũng có biết được điều này, quả thật đáng buồn khi triều Nguyễn có ách ứng xử như vậy với các bản điều trần của ông. Vậy cho cháu hỏi, Tế cấp bát điều ( Tám việc cần làm gấp) mà ông tâm nguyện đó là gì ạ?
Nguyễn Trường Tộ: ( giọng hào hứng, tâm huyết) : Tám việc ông thấy cần làm gấp thời bấy giờ là: Xin gấp rút việc sửa đổi võ bị; xin hợp tỉnh, huyện để giảm bớt số quan lại và khóa sinh; gây tài chính bằng cách đánh thuế xa xỉ; sửa đổi học thuật, chú trọng thực dụng; điều chỉnh thuế ruộng đất; sửa sang lại cương giới; nắm rõ dân số; xin lập khoa luật.
“ Xin lập khoa luật” là bản điều trần số 27, ông nói rõ về vai trò quan trọng của luật pháp, so sánh việc thực thi luật pháp ở nước ta và các nước phương tây để thấy nước ta bấy giờ chưa nghiêm, đạo Nho không thực hiện được luật pháp, và nên gắn luật pháp với đạo đức. Từ đó ông thuyết phục triều đình cho mở khoa luật.
Phóng viên: vâng quả thực đó là những điều thật sự thiết thực, ý nghĩa trên nhiều lĩnh vực không chỉ thời ông sống mà còn ý nghĩa, giá trị cả ngày nay ông ạ. Hiện nay nhà nước ta có chính sách tinh giản biên chế, tăng cường sức khỏe toàn dân, giáo dục chú trọng vận dụng lí thuyết vào thực tiến, điều tra dân số, sống và làm việc theo Hiến pháp, Pháp luật cũng là phát triển những điều ông đã đề cập đến từ thế
kỉ 19. Trong sách giáo khoa ngữ văn lớp 11 chúng cháu có học bài “xin lập khoa luật’ là bản điều trần số 27 của ông đó ạ. Chúng cháu cảm phục ông bởi những bản điều trần này không chỉ thể hiện kiến thức sâu sắc, uyên bác, mới mẻ mà còn thấm đượm tinh thần yêu nước sâu nặng trong lối văn phong sáng rõ.
Dạ thưa ông, chúng cháu thật sự yêu kính, cảm phục trước tài năng, tâm huyết, những cống hiến hết mình vì dân vì nước của ông. Và bây giờ, chúng cháu thật sự muốn nghe những điều chỉ dạy của ông đới với thế hệ trẻ ngày nay a.
Nguyễn Trường Tộ: Ông rất cảm ơn chương trình đã cho ông một khoảng thời gian để gặp gỡ, trò chuyện vượt thời gian cùng các cháu. Nói là chỉ dạy thì hơi to tát, ông và thế hệ cha ông đi trước chỉ mong mỏi một điều là: các cháu, thế hệ trẻ hãy biết trân trọng quá khứ, có ý thức, trách nhiệm tồn, phát huy những giá trị truyền thống văn hóa, lịch sử của dân tộc nói chung, của que hương mình nói riêng.Như quê hương xứ Nghệ ta đó, người dân chịu khó, cần cù, sống nặng nghĩa nặng tình, thẳng thắn và nhất là rất yêu quê hương, đất nước, ham học hỏi.
Phóng viên: Dạ chúng cháu xin cảm ơn ông đã tham gia chương trình, và chúng cháu xin hứa chân thành với ông sẽ nỗ lực cố gắng học tập, trau dồi kiến thức, kĩ năng, hoàn thiện nhân cách để luôn có bản lĩnh để tiếp nối và phát huy những điều tốt đẹp của cha ông để lại trong hời kì hiện đại nhiều cơ hội nhưng cũng lắm thách thức hiện nay ạ. Một làn nữa kính chúc ông sức khỏe, hạnh phúc ( phóng viên đứng dậy, bắt tay, tặng hoa).
Phụ lục 6.
Đề kiểm tra lớp thực nghiệm, lớp đối chứng nhằm kiểm tra tính hiệu quả của việc sử dụng các giải pháp giáo dục truyền thống LSVH cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An của đề tài.
Họ và tên	Lớp: .
Câu hỏi 1 (2 điểm). Em hãy kể tên các huyện, thị xã, thành phố hiện nay của tỉnh Nghệ An hiện nay
Câu hỏi 2 (1 điểm). Em hãy cho biết tỉnh Nghệ An giáp với các tỉnh nào sau đây ( Em hãy tích vào ô có đáp án đúng)
Bắc Cạn	Bắc Giang
Thanh Hóa	Hà Tĩnh
Hải Dương	Thái Bình
Câu hỏi 3 (2 điểm). Em hãy cho biết nghề truyền thống sau ở đâu?
STT
Làng nghề
Địa danh
1
Nghề làm miến và làm tương

2
Nghề làm nồi đất

3
Làm nước mắm

4
Nghề dệt thổ cẩm

5
Nghề mộc dân dụng

6
Nghề mây tre đan

7
Nghề dệt chiếu

8
Nghề làm ngói


Câu 2 (3 điểm ): Em có hiểu biết gì về truyền thống LSVH địa phương?
Câu 3 (2 điểm ): Trách nhiệm của bản thân em trong việc giữa gìn và phát huy truyền thống lịch sử văn hóa địa phương.
Phụ lục 7: Kịch bản cuộc thi rung chuông vàng tìm hiểu về cuộc đời sự nghiệm cách mạng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Thời lượng tổ chức trò chơi: Từ 30 phút đến 45 phút
Mục tiêu hoạt động
Sau khi tham gia cuộc thi, HS có thể:
Hiểu được cuộc đời sự nghiệp cách mạng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
HS học tập các phẩm chất phong cách đạo đức Hồ Chí Minh.
Bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước và lòng tự hào về quê hương
HS ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với việc giữ gìn và phát huy truyền thống LSVH của địa phương
Đối tượng tham gia và quy mô tổ chức.
HS có mặt tại buổi tham quan học tập trải nghiệm tại khu di tích Kim Liên: Danh sách HS tham gia sẽ do các em HS đề cử, GV cần chú ý đến việc cân bằng giới và học sinh các khối lớp khác nhau khi lựa chọn danh sách gửi cho Ban tổ chức)
Quy mô tổ chức: Cấp trường
Thời gian và địa điểm tổ chức.
Thời gian: Đầu học kì II. Địa điểm: Tại d di tích Kim Liên
Chuẩn bị
Thành lập Ban tổ chức, Ban giám khảo và Ban cố vấn.
Chuẩn bị nội dung: Xây dựng hệ thống câu hỏi về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh liên môn ngữ văn, địa lí, lịch sử, tiếng anh
Xây dựng thể lệ cuộc thi: Ban giám khảo chịu trách nhiệm. Xây dựng kịch bản chương trình: Ban tổ chức chịu trách nhiệm.
Đề cử HS dẫn chương trình. Phân công người phụ trách âm thanh, sân khấu và bố trí sân chơi. Phần thưởng: giấy khen và tặng phẩm.. Một số trò chơi cứu trợ. Một vài tiết mục văn nghệ xen kẽ
Tiến hành tổ chức cuộc thi
Văn nghệ chào mừng: 2 đến 3 tiết mục
Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu: Ban tổ chức
Khai mạc hội thi: Trưởng ban tổ chức
Giới thiệu ban giám khảo, ban cố vấn và chương trình hội thi: HS dẫn chương trình.
-Đội thi ra mắt.
Ban giám khảo thông qua thể lệ cuộc thi
Tiến hành cuộc thi theo chương trình đã xây dựng: Thi loại trực tiếp.
Giữa cuộc thi có văn nghệ giao lưu: 2 đến 3 tiết mục
Chọn HS rung được chuông vàng
Công bố kết quả. Tổng kết, đánh giá hội thi
Trao giải cho HS cuối cùng.
Rút kinh nghiệm, quan quan khu di tích Kim Liên
Tài liệu tham khảo cho cuộc thi
Thể lệ cuộc thi.
HS sẽ tham gia thi theo hình thức đấu loại trực tiếp.
Mỗi thành viên tham gia trả lời tổng số câu hỏi là 15 câu.
Mỗi câu hỏi được suy nghĩ trong thời gian 30”.
Các thí sinh sẽ viết đáp án vào bảng con và giơ lên hoặc giơ thẻ chữ có đáp án mình lựa chọn (A hoặc B, hay C, D). Đáp án đưa ra trùng với đáp án của chương trình mới coi là đúng. Đáp án phải rõ ràng, đúng chính tả. (Trường hợp có đáp án đúng khác, Ban cố vấn chương trình có quyết định cụ thể mới được công nhận).
Khi bị loại thí sinh phải rời sàn thi đấu, về ngồi đúng vị trí theo thứ tự.
Cuộc thi có thể dừng lại trước câu 15 nếu trên sàn thi đấu chỉ còn 1 thí sinh. Thí sính sau cùng còn lại là người đạt giải.
Nếu sau câu 15 trên sàn thi đấu còn lại nhiều thí sinh thì các thí sinh sẽ dự thi tiếp phần câu hỏi dự phòng, cho đến khi sàn thi đấu chỉ còn lại 1 thí sinh cuốicùng.
Quá trình thi đấu thí sinh phải trật tự không trao đổi trên sàn thi đấu.
Thí sinh đạt giải "Rung chuông vàng " của hội thi sẽ được nhận giải thưởng và giấy khen.
Mọi thí sinh đều có cơ hội trải qua 3 vòng thi, cụ thể như sau:
Vòng 1: Mỗi thành viên tham gia trả lời tổng số câu hỏi là 15 câu. Trả lời từ câu 01 đến câu 5 để làm quen với chương trình. Ai sai không bị loại.
Vòng 2: Các thành viên sẽ trả lời tiếp từ câu 6 đến câu 20. Thành viên nào trả lời sai sẽ bị loại trực tiếp theo từng câu. Nếu hết câu 10 trong sàn thi đấu chỉ còn lại 30% thành viên, Ban tổ chức sẽ tổ chức một trò chơi cứu trợ ( Người tham gia cứu trợ là giáo viên và đại diện HS các khối, số lượng tùy theo trò chơi). Số lượng thành viên trở lại sàn thi đấu phụ thuộc vào kết quả cứu trợ của GV.
Vòng 3: Các thành viên được trở lại sàn thi đấu cùng với số lượng chưa bị loại tiếp tục thi đấu ở câu hỏi từ 11 đến 15. Thành viên nào trả lời sai sẽ bị loại trực tiếp theo từng câu hỏi cho đến câu 15 sẽ chọn ra 01 thành viên còn lại duy nhất trao thưởng và giấy khen. Nếu đến hết câu 15 mà vẫn chưa tìm được HS rung chuông vàng thì Ban tổ chức cuộc thi sẽ cho thi tiếp
câu hỏi dự phòng cho đến khi tìm được người rung chuông vàng.
Trò chơi cứu trợ
Trò chơi 2: Mỗi khối cử 2 GV và 4 HS tham gia cứu trợ. 4 HS có nhiệm vụ thổi và buộc bóng, sau đó đưa quả bóng đã thổi cho 2 GV. 2 GV có nhiệm vụ cùng kẹp bóng trên trán để mang bóng từ vị trí xuất phát đến đích, cách chỗ đứng 5 mét. Trong thời gian 3 phút đội nào mang được nhiều bóng đến đích hơn sẽ có số HS được quay trở lại sàn chơi nhiều hơn. Mỗi bóng tương ứng với 1 HS trong khối của mình.
Các câu hỏi trong cuộc thi
Câu 1: Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước ngày tháng năm nào? ở đâu? Đáp án: 5/6/1911, tại bến cảng nhà Rồng
Câu 2: Bạn hãy cho biết tên khai sinh của Bác Hồ là gì?
Đáp án: Nguyễn Sinh Cung
Question 3: When and where was our Uncle Ho born?
Answer: On the 19th of May, 1890 in Kim Lien, Nam Dan, Nghe An
Câu 4: Tác phẩm “Ngục trung nhật ký” viết bằng chữ Hán có bao nhiêu bài thơ?
Đáp án: 133 bài
Câu 5: “Bác sống như đất trời của ta Yêu từng ngọn lúa mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già”
Bạn hãy cho biết 4 câu thơ trên trích từ bài thơ nào? Tác giả? Thời gian sáng tác?
Đáp án: Bài thơ “Bác ơi” của Tố Hữu sang tác vào ngày 06/09/1969 sau khi Bác từ trần
Câu 6: Nhân ngày 8/3/1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng phụ nữa Việt Nam 8 chữ vàng.
Bạn hãy cho biết 8 chữ vàng đó?
Đáp án: “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”
Question 7: How many languages could our Uncle Ho speak?
Answer: Four languages: Chinese, French, English and Russian
Câu 8: “Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mõi tháng nhịn ăn 3 bữa, đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo”. Đoạn văn trên được trích trong bài viết nào của chủ tịch Hồ Chí Minh?
Đáp án: “bài sẻ áo nhường cơm”
Câu 9: “Không có việc gì khó, chỉ sự lòng không bền, Đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên” hãy cho biết 4 câu thơ trên của chủ tịch Hồ Chí Minh đọc vào thời gian nào?
Đáp án: 9/1950
Question 10: When and where did our Uncle Ho go abroad to find a way for our national independence?
Answer: On the 5th of June in 1911 at Nha Rong Habour
Câu 11: Tuy lúc đầu quy mô của nó còn nhỏ, nhưng tiền đồ của nó rất vẻ vang. Nó là khởi điểm của giải phóng quân, nó có thể đi suốt từ nam chí Bắc, khắp đất nước Việt Nam”. Bạn hãy cho biết đoạn văn trên của Bác được viết trong chỉ thị nào?
Đáp án: Chỉ thị thành lập VNTTGPQ
Question 12: When did Our Uncle Ho have the name Nguyen Tat Thanh?
Answer: In 1901
Câu 13: Hãy cho biết Bác Hồ có bao nhiêu tên gọi, bút danh, bí danh?
Đáp án: Bác Hồ có 152 tên goi, bút danh và bí danh
Câu 14: Thầy giáo Nguyễn Tất Thành đã dạy môn chữ Hán và thể dục tại trường nào?
Đáp án: Trường Dục Thanh- Phan Thiết
Question 15: When did our Uncle Ho have the name Ho Chi Minh?
Answer: On the 13th of August in 1942
Câu 16: Khi thoát khỏi nhà tù thực dân Anh. Ai đã giúp đỡ Bác Hồ nối lại liên lạc với Quốc tế cộng sản và trở lại công tác tại Liên Xô?
Đáp án: Bà Tống Khánh Linh (vợ Tôn Trung Sơn)
Câu 17: Bạn hãy cho biết hai câu thơ trên được trích trong tác phẩm nào của chủ tịch Hồ Chí Minh ?
Đáp án : Báo cáo chính trị tại Đại hội lần thứ II của Đảng (2/1951)
Câu 18: Bạn hãy cho biết sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, Bác Hồ trở về tổ quốc tháng năm nào?
Đáp án: 1/1941
Câu 19: Nguyễn Ái Quốc sáng lập tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng thanh niên vào thời gian nào? ở đâu?
Đáp án: 6/1925 tại Quảng Châu.
Question 20: “ A new year starts with spring
A new life starts at young age
The young are the spring of society”
Can you tell me which book/works do these sentences come from?
Answer: They are in the works “The letter to Teenagers” at Tet 1946
Phụ lục 8. Sản phẩm một số bài kiểm tra thường xuyên có tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trong môn Ngữ văn.
Phụ lục 9
Bảng 2.1: Thực trạng mức độ nhận thức của CBQL, GV về ý nghĩa của giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT
Stt

Nội dung
Ý kiến đánh giá
Rất quan
trọng

Quan trọng

Bình thường
Không quan
trọng

Điểm

Thứ tự
1
Giáo dục cho học sinh lòng yêu quê hương, yêu gia đình, làng xóm, tự hào về quê hương.

50

10

0

0

230

1

2
Giáo dục ý thức xây dựng quê hương, ý thức tôn trọng và bảo vệ các di tích lịch sử văn hóa ở địa phương.

50

10

0

0

230

1

3
Làm cho vốn tri thức của học sinh về lịchsử dân tộc và lịch sử thế giới trở nên hoàn chỉnh, đa dạng, sinh động, phong phú.

30

30

0

0

210

3

4
Làm cho học sinh không chỉ hiểu biết về truyền thống LSVH ĐP mà còn hiểu biết đầy đủ, sâu sắc hơn tiến trình LS dân tộc và thế giới.

32

25

3

0

209

4
5
Là biện pháp thiết thực để bảo vệ di sản văn hóa.

38

12

10

0

208

5
6
Góp phần xây dựng thế giới quan và tư duy biện chứng cho học sinh.

37

13

10

0

207

6
7
Rèn luyện cho HS thói quen học kết hợp với hành cũng như các kỹ năng về hoạt động thực tiễn

20

20

20

0

180

8
8
Định hướng cho các em thái độ ứng xử phù hợp, có văn hóa.

20

25

15

0

185

7

Phụ lục 10
Bảng 3.1: Bảng khảo sát thái độ học tập của học sinh sau khi GV áp dụng các giải pháp, phương pháp của đề tài.
Trường

Năm học

Lớp

Không sử dụng phương pháp của đề tài

Lớp

Sử dụng phương pháp của đề tài

Thích
Không thích

Dễ hiểu
Khó hiểu

Thích
Không thích

Dễ hiểu
Khó hiểu


2020-
2021










Bảng 3. 2: Bảng khảo sát kết quả học tập qua bài kiểm tra
Trường

Năm học

Lớp

Lớp đối chứng

Lớp

Lớp dạy thực nghiệm

Điểm 9
– 10
Điểm 7- 8
Điểm 5 – 6

Điểm
< 5
Điểm 9 - 10
Điểm 7 - 8
Điểm 5 – 6

Điểm
< 5


2020-
2021










Bảng 3.3: Bảng khảo sát ý kiến của giáo viên.
Năm học
Kết quả

Dễ thực hiện và có hiệu quả
Khó thực hiện và hiệu quả không
cao

Tiếp tục thực hiện và nhân rộng

Không tiếp tục sử dụng

Sử dụng có cải tiến
2020-2021