SKKN Giúp học sinh giỏi giải quyết các câu hỏi, bài tập ở mức độ vận dụng cao qua việc học tập Chuyên đề chuyên sâu Một số vấn đề về hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)

i, đồng thời liên hệ đến thực tiễn hiện nay của các nước trong khu vực
Giải thích được việc mở rộng thành viên của ASEAN lâu dài và đầy trở ngại
Giải thích được hiện nay các nước ASEAN lại chú
trọng vấn đề an ninh





chính trị
Thành tựu hợp tác kinh tế, an ninh chính trị, văn hóa - xã hội của ASEAN
Trình bày thành tựu của ASEAN trên các lĩnh vực kinh tế, an ninh – chính trị, văn hóa –
xã hội
Giải thích
được các thành tựu nổi bật	của
ASEAN
Đánh giá về tiềm lực và vai trò của ASEAN hiện nay
Phân tích thời cơ và thách thức của các nước thành viên khi cộng đồng ASEAN được thành lập
Mối quan hệ giữa	Việt
Nam	và ASEAN
Trình bày được mối quan hệ Việt Nam	và
ASEN qua các giai đoạn
Nêu rõ được vai trò của Việt Nam
với ASEAN
- Giải thích được việc
phân chia
giai đoạn trong quan hệ giữa ASEAN và Việt Nam
- Phân tích được những thời cơ và thách thức khi Việt Nam gia nhập ASEAN
- Liên hệ được hiện nay Việt Nam và ASEAN cần làm gì để bảo vệ hòa bình, an ninh khu vực.
Hệ thống câu hỏi/bài tập đánh giá theo các mức độ đã mô tả
Trình bày hoàn cảnh ra đời và quá trình phát triển của tổ chức ASEAN.
Vì sao nửa sau năm 60 của thế kỉ XX, các nước trong khu vực Đông Nam Á lại thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á - ASEAN?
Vì sao nói, từ sau hội nghị cấp cao lần thứ nhất họp tại Bali (Indonesia) tháng 2/1976, ASEAN có bước phát triển mới?
Những yếu tố nào làm cho ASEAN mở rộng thành viên trên toàn Đông Nam Á? Vì sao quá trình mở rộng thành viên của ASEAN diễn ra lâu dài và đầy trở ngại?
Vì sao trong quá trình tồn tại và phát triển của mình, các nước ASEAN lại coi trọng vấn đề an ninh – chính trị? Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á cần làm gì để đảm bảo hòa bình và an ninh ở biển Đông?
Hiệp ước Ba li xác định những nguyên tắc cơ bản nào trong quan hệ giữa các nước ASEAN? Phát biểu ý kiến của anh chị về nguyên tắc: Tôn trọng độc lập, chủ quyền, và toàn vẹn lãnh thổ của nhau
Trình bày mối quan hệ Việt Nam và ASEAN. Thời cơ và thách thức đối với Việt Nam khi gia nhập ASEAN là gì?
Trình bày vai trò của Việt Nam đối với tổ chức ASEAN.
Những thách thức chính của các nước thành viên ASEAN khi cộng đồng ASEAN được thành lập.
Các nước ASEAN cần làm gì để giải quyết thách thức lớn nhất của mình là sự hài hòa lợi ích quốc gia và lợi ích khu vực?
Hướng dẫn học sinh trả lời một số câu hỏi ở mức độ vận dụng cao Câu 4. Những yếu tố nào làm cho ASEAN mở rộng thành viên trên toàn
Đông Nam Á? Vì sao quá trình mở rộng thành viên của ASEAN diễn ra lâu dài và đầy trở ngại?
Những yếu tố làm cho ASEAN mở rộng thành viên:
8-8-1967, Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan) gồm 5 nước Inđônêxia, Malaixia, Xingapo, Thái Lan, Philippin). Năm 1984, sau khi giành độc lập, Brunay gia nhập ASEAN và trở thành thành viên thứ 6 của tổ chức. Năm 1995,Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ bảy. Năm 1997, Lào và Mianma trở thành thành viên của tổ chức. Năm 1999, Campuchia trở thành thành viên thứ mười của ASEAN.
Các nước Đông Nam Á đã giành được độc lập dân tộc hoàn toàn
Các nước Đông Nam Á có nền kinh tế không cách biệt nhau lắm và từ lâu đã liên hệ, trao đổi kinh tế, văn hóa với nhau.
Sau khi giành được độc lập, do nền kinh tế đã bắt đầu phát triển, các nước Đông Nam Á ngày càng muốn thoát khỏi sự lệ thuộc vào các nước lớn.
Tác động của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và xu hướng toàn cầu hóa, đã thúc đẩy quá trình nhất thể hóa nền kinh tế thế giới, làm cho các nước Đông Nam Á có xu hướng liên kết về kinh tế và chính trị.
Quá trình mở rộng thành viên lâu dài và đầy trở ngại là vì:
Cuộc đấu tranh giành độc lập của mỗi nước giành thắng lợi không cùng nhau: Các nước thực dân Âu Mĩ công nhận độc lập của Phi (1946), miến Điện (1948),Inđo (1950), Ma lai (1957), Xin ga po giành quyền tự trị (1959); Việt Nam, Lào, Cam (1975), thực dân Anh công nhận độc lập của Bru (1984)
Các nước Đông Nam Á hình thành hai nhóm nước với hai hệ tư tưởng khác nhau, thậm chí đối lập: Thái, Phi, Miến, Indo, Malai, Xin theo TBCN; Lào, Việt Nam theo hệ tư tưởng XHCN. Đồng thời chịu tác động của chiến tranh lạnh. Trong một thời gian, Thái Lan và Phi đã tham gia vào cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam do Mỹ tiến hành
1976, hiệp ước Ba-li mở ra thời kỳ mới trong quan hệ giữa các nước thành viên ASEAN và giữa ASEAN với các nước còn lại trong khu vực. Từ đó quan hệ giữa hai nhóm nước được cải thiện
Từ đầu những năm 90, chiến tranh lạnh chấm dứt, xu thế đối thoại, hợp tác đã xuất hiện trong quan hệ quốc tế. Mặt khác, vấn đề Cam được giải quyết, các nước Đông Nam Á có điều kiện hợp tác trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa. Do vậy AS mở rộng thành viên trên toàn Đông Nam Á
Câu 5. Vì sao trong quá trình tồn tại và phát triển của mình, các nước ASEAN lại coi trọng vấn đề an ninh – chính trị? Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á cần làm gì để đảm bảo hòa bình và an ninh ở biển Đông?
Các nước ASEAN coi trọng vấn đề an ninh – chính trị vì:
Mục tiêu của tổ chức khi thành lập là hợp tác kinh tế, văn hóa được đưa lên hàng đầu nhưng trong thực tế hoạt động họ lại coi trọng vấn đề hợp tác an ninh chính trị. Vì:
+ Thứ nhất, ASEAN ra đời trong bối cảnh của cuộc chiến tranh lạnh giữa hai khối Đông – Tây. Cuộc chiến tranh đó cũng đang diễn ra ở khu vực Đông Nam Á, làm chia rẽ hai nhóm nước
+ Thứ hai, cuộc chiến tranh của Mỹ cũng đang diễn ra khốc liệt ở Đông Dương. Tình hình này đặt các nước ASEAN coi trọng vấn đề an ninh chính trị.
+ Thứ ba, ASEAN ra đời mang tính tự vệ, họ rất e ngại sự can thiệp của các nước lớn đối với khu vực, trong bối cảnh áp lực của các nước lớn ngày càng tăng.
+ Thứ tư, tình hình khu vực cũng không ổn định. Cuộc chiến tranh Đông Dương của Mỹ; vấn đề Campuchia; vấn đề khủng bố của những phần tử cực đoan ở Thái Lan...gần đây là vụ đánh bom ở Băng Cốc (Thái Lan)...
+ Thứ năm, vấn đề tranh chấp lãnh thổ biển đảo trong khu vực giữa các nước ASEAN với nhau, giữa các nước ASEAN với Trung Quốc, vấn đề biên giới...
Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á cần làm gì để đảm bảo hòa bình và an ninh ở biển Đông:
Nắm vững các nguyên tắc trong Hiến chương Liên hợp quốc và các nguyên tắc trong hiệp ước Ba li: tôn trọng quyền bình đẳng và tự quyết của các dân tộc; tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của tất cả các nước
Nắm vững Công ước quốc tế về luật biển 1982 của Liên hợp quốc (quy định chủ quyền về vùng Nội thủy, Lãnh hải, VÙng tiếp giáp Lãnh hải, Vùng đặc quyền kinnh tế, thềm lục địa của một quốc gia)
Nắm vững Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) (được ASEAN và Trung Quốc kí ngày 4/11/2002 tại Hội nghị cấp cao AS lần thứ 8 Phnom- Pênh)
Các nước Đông Nam Á dựa vào các nguyên tắc có tính chất pháp lí trên để đấu tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc
+ Đoàn kết và nêu cao tinh thần trách nhiệm chung đối với hòa bình, an ninh khu vực
+ Khẳng định vai trò trung tâm trong vấn đề biển Đông
+ Lên án các hành động xâm phạm chủ quyền lãnh thổ của các quốc gia; gần đây nhất là lên án hành động của Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc tôn trọng luật pháp quốc tế về vấn đề biển Đông
Câu 6. Hiệp ước Ba li xác định những nguyên tắc cơ bản nào trong quan hệ giữa các nước ASEAN?Phát biểu ý kiến của anh chị về nguyên tắc: Tôn trọng độc lập, chủ quyền, và toàn vẹn lãnh thổ của nhau
Phát biểu ý kiến về nguyên tắc: Tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nhau trong hiệp ước Bali: (học sinh có thế vận dụng kiến thức lịch sử, liên hệ thực tiễn để phân tích, nhận xét, giải thích, đánh giá về quyền dân tộc cơ bản, nhất là trong tình hình quốc tế và khu vực hiện nay, nhưng phải lập luận chặt chẽ, diễn đạt mạch lạc)
Quyền bình đẳng, toàn vẹn lãnh thổ và độc lập chính trị của mỗi quốc gia là những quyền tự nhiên mang tính bản năng của con người. đó là những quyên vốn có, được nhân loại nhấn thức ngày cáng sâu sắc như một giá trị phổ quát, được khẳng định về mặt pháp lý trong các bản tuyên ngôn độc lập (hoa kỳ 1776), tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền Pháp 1791, tuyên ngôn độc lập Việt Nam 1945, Tuyên
ngôn toàn thế giới về quyền con người Liên Hợp quốc, hiến chương Liên hợp quốc 1945, tuyên bố Ba li ASEAN 1976Điểm chung là tất cả mọi người sinh ra điều bình đảng, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền đó có quyền sống, quyền tự do và mưu cầu hạnh phúc.
Ví dụ Trung Quốc đặt giàn khoan -> vi phạm chủ quyền
Là cơ sở để các nước giải quyết các tranh chấp bằng biên pháp hòa bình, duy trì một nền hòa bình, an ninh chung của toàn thế giới, đảm bảo cho sự phát triển của tất cả các dân tộc trên thế giới
Nhân dân Việt Nam đã từng trải qua nhiều cuộc chiến tranh chống ngoại xâm, đất nước nhiều lần bị chia cắt, nhưng kiên trì và anh dũng đấu tranh giành thắng lợi. trong tuyên ngôn độc lập hồ chí minh nói: “Nước..”
Câu 9. Những thách thức chính của các nước thành viên ASEAN khi cộng đồng ASEAN được thành lập.
ASEAN có bước phát triển mới về chất từ một hiệp hội lỏng lẻo 5 nước ban đầu đã phát triển thành một tổ chức gồm 10 nước, đặc biệt trở thành cộng đồng. Hiến chương ASEAN đã tạo cơ sở pháp lí để tăng cường liên kết hai nhóm nước với mục tiêu trước mắt là xây dựng cộng đồng ASEAN dựa trên 3 trụ cột. Ngày 31/12/2015, cộng đồng ASEAN chính thức thành lập, cho thấy hiệp hội có vai trò chủ động trong việc xử lí những vấn đề quan trọng của khu vực, linh hoạt, năng động, nhanh chóng thích ứng trước những biến động của khu vực và trên thế giới. Vì thế, ASEAN được coi là một tổ chức thành công nhất sau EU.
Thách thức:
Về ưu tiên chiến lược, năng lực của từng quốc gia cách nhau càng rõ nét, sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các nước ngàu càng lớn.
ASEAN tồn tại những mâu thuẫn tranh chấp lãnh thổ, lãnh hải, những xung đột quốc gia vẫn còn
Những thách thức an ninh khu vực kể cả an ninh truyền thống, phi truyền thống: biến đổi khí hậu, dịch bệnh, ...
Các nước lớn thì tăng cường can dự vào khu vực: vừa tạo thuận lợi cho khu vực phát triển vưa đặt ra không ít thách thức, kể cả hệ lụy về xây dựng lòng tin, vượt qua nghi kị, lợi ích riêng hẹp hòi. Điều đó có tác động không nhỏ đến tình đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực, đặc biệt là các nước lớn vì lợi ích của mình đã chia rẽ ASEAN bằng kinh tế, áp lực. ASEAN chỉ mạnh khi đoàn kết thống nhất và có tiếng nói chung.
Câu 10. Các nước ASEAN cần làm gì để giải quyết thách thức lớn nhất của mình là sự hài hòa lợi ích quốc gia và lợi ích khu vực?
Giải quyết hài hòa lợi ích quốc gia và lợi ích khu vực là vấn đề nan giải nhất của ASEAN.
Mục tiêu của ASEAN hiện nay là phát triển cộng đồng ASEAN với 3 trụ cột,trong đó có lợi ích của từng nước, tiếp tục tăng cường đoàn kết và phát huy vai trò chủ đạo của hiệp hội trong xử lí các vấn đề an ninh, hòa bình, ổn định, phát triển khu vực..
Để thực hiện mục tiêu trên, các nước ASEAN tập trung vào các vấn đề:
+ Tuân thủ hiến chương, nguyên tắc chuẩn mực chung của hiệp hội
+ Thực hiện tham vấn rộng rãi các thành viên trong hiệp hội
+ Xây dựng sự đồng thuận trong tổ chức
+ Khi có sự đồng thuận và lập trường chung trong 1 vấn đề thì phải tuân thủ nghiêm túc
+ Cần xây dựng trọng tâm ưu tiên chung của ASEAN và của các quốc gia qua đó kết hợp hài hòa lợi ích quốc gia và lợi ích tổ chức
+ Từng nước ASEAN phải coi ASEAN là ngôi nhà chung của mình, trong đó có lợi ích của mình. Hiệp hội mạnh thì lợi ích của từng nước cũng có trong đó. Nếu 1 nước nào đó chỉ vì lợi ích riêng của dân tộc, bỏ qua lợi ích chung của khu vực
thì lợi ích đó chỉ là nhất thời, trước mắt. Các nước cần phải đặt lợi ích của mình trong mối liên hệ với lợi ích của các nước khác. Thực tế, hiện nay vấn đề lợi ích quốc gia với lợi ích tổ chức vẫn còn tồn tại.
Kết quả thực hiện
Sau khi tổ chức dạy học chuyên đề chuyên sâu, trong đó có chuyên đề một số vấn đề về hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, các em đã có những nhận thức tích cực. 100% các em cho rằng học theo chuyên đề chuyên sâu giúp các em hiểu rõ bản chất của sự kiện, phát huy tính chủ động của mình cũng như giải quyết được các câu hỏi ở mức độ vận dụng cao trong các đề thi. 75% các em học sinh trong đội tuyển đạt điểm tối đa khi có các câu hỏi liên quan đến tổ chức ASEAN ở các dạng nhận thức. Hàng năm, ở trường chúng tôi, tỷ lệ học sinh giỏi olypic tỉnh, khu vực; học sinh giỏi tỉnh Tỉnh môn Lịch sử chiếm hơn 50% đội giải trong đội tuyển của trường đi thi; điểm Lịch sử trong các kì thi THPT đạt phổ điểm cao hơn trung bình chung của tỉnh và Quốc gia. Điều đáng chú ý là trong kì thi chọn học sinh giỏi Quốc gia năm học 2015 – 2016, đề thi có 1 câu hỏi liên quan trực tiếp đến việc vận dụng nội dung đề tài.
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
Đề tài được chúng tôi đúc kết qua thực tiễn bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử ở trường THPT và qua các đợt tập huấn của Bộ Giáo dục và đào tạo về xây dựng các chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh
Việc tổ chức dạy học theo chuyên đề chuyên sâu góp phần quan trọng trong việc phát triển năng lực của học sinh cũng như nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử, giúp học sinh hiểu rõ bản chất của sự kiện để từ đó vận dụng vào việc giải quyết các dạng câu hỏi, bài tập ở mức độ cao, phục vụ cho các kì thi.
Dạy học theo chuyên đề chuyên sâu sẽ giúp giáo viên đánh giá được khả năng sáng tạo, phát hiện và giải quyết vấn đề của học sinh, từ đó có đánh giá khách quan về kết quả học tập của học sinh. Tuy nhiên, để xây dựng chuyên đề chuyên sâu trong dạy học Lịch sử đòi hỏi kiến thức chắc chắn, sâu rộng của giáo viên và sự chủ động, tích cực của học sinh khi tiếp nhận.
Kiến nghị
Trên cơ sở triển khai ở một chuyên đề lịch sử cụ thể, với mục tiêu là phục vụ cho đối tượng học sinh giỏi và thi xét Đại học khối C, đề tài mong muốn góp một phần để đồng nghiệp tham khảo, vận dụng trong những vấn đề lịch sử khác
Dạy học chuyên đề chuyên sâu nên được sử dụng phổ biến cho mọi đối tượng học sinh, cho mọi môn học nhằm đạt mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.
Đề tài chắc chắn vẫn còn nhiều thiếu sót, rất mong được sự đóng góp ý kiến chân thành từ đồng nghiệp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2014, Tài liệu tập huấn xây dựng các chuyên đề dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh, Hà Nội.
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2015, Tài liệu Hội thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể trong chương trình giáo dục phổ thông mới, Hà Nội
Bộ Giáo dục và Đào tạo, 2012, Lịch sử 12, NXB Giáo dục, Hà Nội.
Bộ Ngoại giao, 1999, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Phạm Đức Thành, 1996, Việt Nam – ASEAN – cơ hội và thách thức, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Nguyễn Công Thắng, 1996, Khu vực mậu dịch tự do ASEAN, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Phạm Nguyên Long, 1996, Các con đường phát triển của ASEAN, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội
Nguyễn Xuân Sơn, 1997, Quan hệ đối ngoại của các nước ASEAN, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội.
Một số trang web:
ộng_đồng_Kinh_tế_ASEAN
www.doimoi.org/.../cong-dong-kinh-te-asean-co-hoi-va-thach-thuc-doi- www.trungtamwto.vn/chuyen-de/aec
www.uef.edu.vn/newsimg/tap-chi-uef/2015-01-02-20/1.pdf js.vnu.edu.vn/upload/2014/02/1118/5.pdf