SKKN Hướng dẫn học sinh tự học Lịch sử qua mục III, bài 24: “Sự xuất hiện khuynh hướng cứu nước mới” (Lịch sử lớp 11 - Ban cơ bản)

à việc giành thời gian cho tự học lịch sử ngoài giờ lên lớp của học sinh là chưa nhiều do nhiều lý do: ít thời gian tự học, ngoài môn lịch sử ra các em còn nhiều môn khác phải học, cách phân phối thời gian chưa hợp lý phần nào đã ảnh hưởng đến kết quả tự học của các em.
- Khó khăn chủ yếu nhất, lớn nhất của học sinh là các em chưa biết cách tự học cái gì và học như thế nào? không phải bất cứ nội dung nào các em cũng có thể tự học được. Giáo viên cần phải chỉ cho học sinh các nội dung có thể tự học, đâu là nôị dung cần thiết của bài để tự học, và cách học như thế nào để đem lại hiệu quả tự học cao nhất.
3. Hướng dẫn của giáo viên
Từ góc độ tâm lý, chúng ta nhận thấy rằng hoạt động nhận thức có cấu trúc: Mục đích - động cơ - hoạt động (thao tác). Cấu trúc này giúp chúng ta hiểu rằng, để hoạt động tự học của học sinh diễn ra và thu được hiệu quả thì học sinh cần có mục đích rõ ràng. Người học phải hiểu rõ được mình phải học cái gì? Kết quả cần đạt tới? Từ mục đích chuyển thành động cơ hành động (động cơ bên trong, động cơ bên ngoài). Quan trọng nhất vẫn là động cơ bên trong. Nó xuất phát từ chính những ham muốn tìm tòi, những mâu thuẫn nhận thức, mâu thuẫn giữa nhiệm vụ giải quyết và khả năng của học sinh. Động cơ này có thể hình thành từ những kích thích bên ngoài người học. Vì vậy giáo viên phải liên tục tăng cường hứng thú trong tự học lịch sử của học sinh bằng cách cho học sinh thâý được ý nghĩa quan trọng của tự học, áp dụng các phương pháp tự học hiệu quả
3.1. Hướng dẫn học sinh lập kế hoạch tự học
Trên thực tế, thời gian mà học sinh giành cho tự học lịch sử là rất ít. Để biện luận cho thực tế này thì hầu hết các em đều cho rằng mình có ít thời gian, ngoài môn lịch sử ra các em còn phải học nhiều môn khác, các em chưa có sự sử dụng thời gian một cách hợp lý, còn lãng phí, chưa hiệu quả. Giáo viên nên hướng dẫn học sinh lập kế hoạch tự học từ đầu mỗi chương (chứ khong chỉ riêng bài này) và kiểm tra, bổ sung kế hoạch đó cho các em. Việc lập kế hoạch tự học phải dựa trên:
- Mục tiêu của bài
- Nội dung bài học
- Yêu cầu của chương trình sách giáo khoa
- Thời gian dành cho bài
- Điều kiện cá nhân
- Dựa vào thời khoá biểu của môn học, lập kế hoạch cho bài học, cho từng phần nội dung
- Định ra thời gian thực hiện cụ thể
Kế hoạch học tập của học sinh có thể làm theo mẫu sau:
Kế hoạch học tập
Họ và tên Lớp Môn	Chương/Bài
 Tuần
 Ngày
 Công việc cần tiến hành
Dự kiến kết quả đạt được
Kết quả thực tế đã đạt được
Nhận xét của giáo viên
Ghi chú







3.2. Xác định các nội dung mà học sinh có thể tự học
Việc xác định các nội dung mà học sinh có thể tự học phải dựa trên:
- Mục tiêu bài học (thường là mục tiêu bậc 1)
- Nội dung là kiến thức đã được học ở cấp trước
- Nội dung là kiến thức mới nhưng được trình bày dễ hiểu trong sách giáo khoa, chỉ yêu cầu học sinh đọc là có thể hiểu được.
- Phần kiến thức mở rộng để học sinh tìm tòi, tự nghiên cứu không quá khó với học sinh.
Trong bài 40 các nội dung sau có thể cho học sinh tự học, tự nghiên cứu được:
- Những đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam.
- Tiểu sử của Nguyễn Tất Thành 
- Những quốc gia mà Nguyễn Tất Thành đã đi qua trong quá trình tìm đường cứu nước từ 1911- 1918, và hoạt động chính của Người tại các quốc gia đó.
3.3. Giao nhiệm vụ và hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ
Để học sinh có thể tự học giáo viên cần giao nhiệm vụ ở nhà cho học sinh (bài tập lịch sử) để các em chuẩn bị bài trước khi lên lớp, hay các câu hỏi, bài tập trên lớp và các bài tập về nhà cho học sinh sau khi kết thúc bài học.
ở nhà: Căn cứ vào nội dung các em có thể tự học, giáo viên có thể chia lớp thành 2 nhóm để các nhóm chuẩn bị ở nhà và sẽ trình bày trước lớp:
Nhóm 1: Sưu tầm các tranh ảnh về Nguyễn Tất Thành đến năm 1918. (Sản phẩm là những bức ảnh về Người đến năm 1918)
Nhóm 2: Hoạt động của Nguyễn Tất Thành tại những nơi mà Người đã đi qua. Giáo viên hướng dẫn học sinh cần phải làm được những yêu cầu sau:
+ Chỉ được trên bản đồ thế giới những quốc gia mà Nguyễn Tất Thành đã đến
+ Nêu đựơc hoạt động chính của Người tại các quốc gia đó.
Các em sẽ đọc sách giáo khoa để nhớ lại kiến thức về tiểu sử của Nguyễn Tất Thành, các đặc điểm của giai cấp công nhân.
Trên lớp: Giáo viên có thể ra các câu hỏi yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa để trả lời, và giao bài tập về nhà cho học sinh. (cụ thể trong giáo án thử nghiệm).
3.4. Giới thiệu tài liệu và cách khai thác tài liệu.
- Sách giáo khoa: đây là phương tiện không thể thiếu đối với học sinh. Học sinh phải đọc sách giáo khoa để trả lời các câu hỏi trên hỏi. ở nhà các em đọc sách giáo khoa, ghi nhớ các ý chính của bài, đánh dấu những nội dung mà các em chưa hiểu, hay muốn được giáo viên mở rộng thêm để hỏi giáo viên.
- Tài liệu tham khảo: Giáo viên hướng dẫn học sinh vào các trang web, các sách về Hồ Chí Minh trong thư viện của trường để học sinh tìm hiểu. Nếu có thể giáo viên nên chỉ rõ cho học sinh nên đọc những phần nào trong cuốn sách đó, chỉ dẫn cụ thể cho từng nhóm để các em tìm được những nội dung có liên quan đến nhiệm vụ của mình
4. Tiến hành kiểm tra - đánh giá kết quả tự học của học sinh
Giáo viên cần kiểm tra - đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ được giao về nhà của các nhóm, đặt ra các câu hỏi trên lớp cho học sinh, để nhận biết được kết quả tự học của các em là bao nhiêu. Giáo viên nên cho điểm trình bày của các nhóm vì như vậy sẽ khuyến khích được các em tự học ở nhà.
Giáo án thử nghiệm: Hướng dẫn học sinh tự học mục III bài 24 “SỰ XUẤT HIỆN KHUYNH HƯỚNG CỨU NƯỚC MỚI” 
1. Mục tiêu
- Về kiến thức:
+ Nêu và phân tích được những đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam, các hình thức đấu tranh của họ trước khi được tuyên truyền chủ nghĩa Mỏc - Lênin.
+ Trình bày được tiểu sử của Nguyễn Tất Thành, hoàn cảnh Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước
+Đánh giá được sự khác biệt trong quá trình tìm đường cứu nước của Người so với các nhà yêu nước đương thời.
- Về kỹ năng:
+ Kỹ năng phân tích các sự kiện lịch sử	
+ So sánh yếu tố mới của một khuynh hướng cứu nước mới với các khuynh hướng cứu nước mà dân tộc đã trải qua và đòi hỏi phải vượt qua.
- Tư tưởng:
+ Giúp học sinh dõi theo những yếu tố của một khuynh hướng cứu nước mới
2. Hệ thống câu hỏi và hướng dẫn học sinh tự nghiên cứu
Câu 1: Đặc điểm của giai cấp công nhân thế giới? Giai cấp công nhân Việt Nam có điểm gì khác so với giai cấp công nhân thế giới? (về sự ra đời, nguồn gốc, số lượng, đặc điểm)
Câu 2: Em có nhận xét gì về đời sống của giai cấp công nhân Việt Nam trước Chiến tranh thế giới thứ nhất?
Câu 3: Trước Chiến tranh thế giới thứ nhất, đã có bao nhiêu phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân Việt Nam? Hình thức đấu tranh? Các phong trào tiêu biểu? tính chất của các phong trào này?
Câu 4: Trình bày tiểu sử của Nguyễn Tất Thành ?
Câu 5: Hoạt động của Nguyễn Tất Thành tại những nơi mà Người đã đi qua trong giai đoạn từ 1911- 1918?
Câu 6: Nhận xét về quá trình hoạt động của Nguyễn Tất Thành giai đoạn này? 
3. Câu hỏi và bài tập kiểm tra - đánh giá
Câu 1: Điểm khác biệt giữa giai cấp công nhân Việt Nam với giai cấp công nhân thế giới? (chọn các đáp án đúng)
a. Ra đời trước giai cấp tư sản
b. Chịu 3 tầng áp bức bóc lột của thực dân, phong kiến, tư sản
c. Đấu tranh tự phát
d. Có quyền lợi mâu thuẫn với giai cấp tư sản
Câu 2: Hình thức đấu tranh nào sau đây không thuộc về phong trào công nhân Việt Nam trước Chiến tranh thế giới thứ nhất?
a. Bãi công b. Mít tinh c. Biểu tình d. Bỏ việc 
Câu 3: Cuộc bãi công của công nhân xưởng chữa tàu Ba Son diễn ra vào năm nào?
a. 1911 b. 1912 c. 1913 d. 1914
Câu 4: Nguyễn Tất Thành tham gia vào phong trào chống thuế năm nào?
a. 1906 b. 1907 c. 1908 d. 1909
Câu 5: Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước vào thời gian nào?
a. 3/6/1911 b. 6/3/1911 c. 5/6/1911 d. 6/5/1911
Câu 6: Từ 1911- 1918 Nguyễn Tất Thành đã đến các quốc gia nào?
 a. Pháp, Mỹ, Anh b. Pháp, Mỹ, Hà Lan c. Pháp, Anh, Tây Ban Nha
4. Hoạt động lên lớp kiểm tra - đánh giá việc tự học lịch sử của học sinh.
Phương tiện giảng dạy: Sách giáo khoa lịch sử 11, sách giáo viên lịch sử 11(ban KHXH), tranh ảnh, máy chiếu
	Giáo án:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt

Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại đặc điểm của giai cấp công nhân thế giới.
Học sinh đọc sách giáo khoa và trả lời
câu 1: Giai cấp công nhân Việt Nam có điểm gì khác với giai cấp công nhân thế giới về sự ra đời, nguồn gốc, số lượng, đặc điểm?
Giáo viên cho học sinh xem bức ảnh cảnh lao động khổ cực của công nhân
Câu 2: Quan sát bức ảnh các em thấy những người công nhân đang làm gì? Trang phục của họ ra sao? Điều kiện lao động của họ thế nào? Em có nhận xét gì về đời sống của giai cấp công nhân Việt Nam.
Giáo viên đọc đoạn trích dẫn về tình cảnh giai cấp công nhân để minh hoạ
Câu 3: Trứơc chiến tranh thế giới thứ nhất đã có bao nhiêu cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân Việt Nam? Hình thức đấu tranh? Các phong trào tiêu biểu? Tính chất của các phong trào này?
Giáo viên giới thiệu thêm về cuộc bãi công của công nhân xưởng chữa tàu Ba Son.
Chiếu ảnh Nguyễn Tất Thành 
Giáo viên yêu cầu học sinh nhắc lại kiến thức cũ
Câu 4: Trình bày tiểu sử của Nguyễn Tất Thành ?
Chiếu ảnh (quê nội của Người, thân sinh Người, , phong trào chống thuế, trường Dục Thanh, cảng Nhà Rồng, Tàu La toucher Trerovill
Giới thiệu thêm về tầu La Toucher Trerovill
Giáo viên đọc tài liệu trích dẫn về Nguyễn Tất Thành 
Nhóm 2 trình bày
+ Chỉ trên bản đồ thế giới những nơi mà Nguyễn Tất Thành đã đến
+ Câu 5: Hoạt động của Nguyễn Tất Thành tại những quốc gia mà Người đã đi qua từ 1911 - 1918
Câu 6: Nhận xét về quá trình hoạt động của Nguyễn Tất Thành từ 1911 - 1918?
III. “SỰ XUẤT HIỆN KHUYNH HƯỚNG CỨU NƯỚC MỚI” 
1. Phong trào cụng nhõn:
a. Sự ra đời: 
+ Ra đời trong chương trình khai thác thuộc địa lần 1 (1987 - 1914)
+ Ra đời trước giai cấp tư sản Việt Nam.
- Nguồn gốc: chủ yếu từ nông dân bị phá sản
- Số lượng ít: Khoảng 10 vạn 
- Đặc điểm:
+ Chịu 3 tầng áp bức bóc lột của thực dân, phong kiến và tư sản
+ Có quan hệ mật thiết với nông dân
+ Tiếp thu truyền thống yêu nước, đấu tranh bất khuất của dân tộc.
* Đời sống của giai cấp công nhân quá khổ cực
b. Phong trào đấu tranh
- Số lượng: 61 cuộc 
- Hình thức: Bỏ việc, phá giao kèo, đánh lại cai ký, bãi công
- Các phong trào tiêu biểu: Cuộc đấu tranh của công nhân viên chức hãng liên hiệp thương mại Đông Dương ở Hà Nội (5/1909), bãi công của công nhân xưởng chữa tàu Ba Son (1912)...
- Tính chất: Tự phát
* Đó là cuộc đấu tranh của một lực lượng xã hội mới ở Việt Nam.
2. Buổi đầu hoạt động cứu nước của Nguyễn Tất Thành(1911-1918)
a. Tiểu sử
- 19/5/1980 - 2/9/1969
- Tên thật là Nguyễn Sinh Cung
- Quê: Làng Sen, xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An.
- Thân sinh: Cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc và Bà Hoàng Thị Loan
- 1904: Học trường quốc học Huế
- 1908: Tham gia phong trào chống thuế Trung kỳ
- 1911: Ra đi tìm đường cứu nước
b. Hoạt động của Nguyễn Tất Thành từ 1911 - 1918
- 7/1911: Đến Macxay (Pháp), Người làm thuê để kiếm sống và xem xét đời sống của nhân dân.
- 12/1912 -1913: ở Mỹ, làm thuê để kiếm sống và tìm hiểu đời sống của nhân dân lao động Mỹ.
- Cuối năm 1913: Rời Mỹ sang Anh, làm các công việc nặng nhọc để kiếm sống và khảo sát đời sống của quần chúng lao động
- 12/1917: Trở lại Pháp, kết giao với những người Việt Nam yêu nước Tại Pháp và những người Pháp tiến bộ.
* Nhận xét:
- Đây là quá trình khảo sát, lựa chọn, - Là điều kiện để Người tìm ra con đường cách mạng đúng đắn cho dân tộc.
Câu hỏi và bài tập củng cố (sử dụng các câu hỏi và bài tập trắc nghiệm mục 3)
Bài tập về nhà: 
+ Câu hỏi trong sách giáo khoa.
+ Liệt kê các sự kiện lớn trong lịch sử Việt Nam từ 1858-1918
Kết luận,KIẾN NGHỊ
1.Kết luận:
	Trong lịch sử giáo dục, ngay từ thời cổ đại các nhà giỏo dục lỗi lạc đã nhận ra tầm quan trọng của tự học. Ngày nay để có thể “học suốt đời” người ta ngày càng đánh giá cao hơn vai trò của tự học. Trong bài “tự học - chìa khoá vàng của giáo dục”, GS Phan Trọng Luận đã khẳng định:
	“Tự học - con đường khắc phục nghịch lý: học vấn thì vô hạn mà tuổi học đường thì có hạn”
	“Tự học để tự phát triển, bằng không là tự vô hiệu hoá mình”
	“Tự học con đường thử thách, rèn luyện và hình thành ý chí cao đẹp của mỗi con người trên con đường lập nghiệp”
	“Tự học là con đường tạo ra tri thức bền vững cho mỗi con người trên con đường học vấn thường xuyên của cả cuộc đời”
	Tự học đóng vai trò quan trọng trong cuộc đời của mỗi con người không chỉ riêng lứa tuổi học đường. Tự học chỉ có thể đem lại kết quả khi người học biết cách học. Người dạy không chỉ là người truyền đạt tri thức cho học sinh mà phải là người dạy học sinh cách tư duy, các lĩnh hội tri thức. Đặc biệt trong tình hình hiện nay khi mà lượng tri thức của nhân loại đang gia tăng một cách nhanh chong, sự bùng nổ thông tin, thì những kiến thức mà nhà trường cung cấp cho học sinh sẽ không thể đủ và luôn lạc hậu. Nếu học sinh không tự mình chiếm lĩnh lấy tri thức thì người đó sẽ tụt hậu. Song với lượng tri thức lớn như vậy (trong đó có cả tốt và xấu) nếu học sinh không biết cách học, không biết lựa chọn tri thức để tiếp nhận thì cũng sẽ không mang lại kết quả.Điều đó đòi hỏi phải có sự hướng dẫn của giáo viên. Chính vì vậy hướng dẫn học sinh tự học là một nhiệm vụ quan trọng không chỉ của giáo viên môn lịch sử mà là nhiệm vụ của tất cả các giáo viên ở tất cả các bộ môn.
2.Kiến nghị:
 Trong quỏ trỡnh ỏp dụng sỏng kiến này bản thõn tụi và học sinh gặp phải những khú khăn nhất định. Để nõng cao hơn nữa khả năng tự học sỏng tạo của học sinh đối với cỏc mụn học núi chung và bộ mụn Lịch sử núi riờng, tụi mạnh rạn cú một số kiến nghị sau:
Nhà trường cần tổ chức nhiều hơn nữa cỏc chuyờn đề, Hội thảo khoa học cho học sinh để cỏc em thể hiện tinh thần tự học, tự sỏng tạo của mỡnh
Nhà trường tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, đặc biệt là hệ thống phương tiện nghe nhỡn như mỏy chiếu đa năng, tivi, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc học sinh tự học và thể hiện khả năng tư duy.
Đối với thầy cụ giỏo cần khuyến khớch học sinh niềm đam mờ nghiờn cứu bài học, chủ động lĩnh hội kiến thức. 
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Húa, ngày 15 thỏng 05 năm 2019
Tụi xin cam đoan đõy là SKKN của mỡnh viết, khụng sao chộp nội dung của người khỏc.
 Lờ Hữu Trung

tài liệu tham khảo
1.Phạm Viết Vượng (1996): Giáo dục học đại cương, NXB ĐHQGHN
2.Nguyễn Cảnh Toàn (2001): Tự học, tự nghiên cứu, Trường Đại học sư phạm Hà Nội, Trung tâm văn hoá ngôn ngữ Đông Tây, tập 2
3. Hoàng Thanh Tú (2006): Tập bài giảng môn phương pháp dạy học lịch sử, Tài liệu lưu hành nội bộ Khoa Sư Phạm, ĐHQGHN.
4. Thái Duy Tuyên (1997): Những vấn đề cơ bản của giáo dục, NXB Giáo Dục
5. Từ điển giáo dục học, NXB Bách Khoa
Tạp chí:
6. Phạm Thị Lan Phương: Vai trò của người giáo viên trong việc rèn luyện năng ực tự học cho học sinh, tạp chí dạy và học ngày nay, số 4, 2005
7. Nguyễn Kỳ, Xã hội hoá giáo dục và phát huy nội lực, tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 7, 2000
8. Thái Duy Tuyên: Một số vấn đề cần thiết khi hướng dẫn học sinh tự học, tạp chí nghiên cứu Giáo Dục, số 8 tháng 4/2004