SKKN Một số biện pháp thiết kế giáo án dạy học tích hợp môn Lịch sử khối 6, 7, 8, 9 nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh trường THCS Kiên Thọ - Ngọc Lặc

o của Nguyễn Trãi)
Gv: tại sao hào kiệt khắp nơi lại kéo về?( giáo viên giải thích cho học sinh)
Gv: cho học sinh quan sát lược đồ khởi nghĩa Lam Sơn và yêu cầu học sinh xác định vị trí khu vực miền Tây Thanh Hóa. 
Gv sử dụng lược đồ và tích hợp kiến thức Địa Lí để giới thiệu cho học sinh vị trí của căn cứ Lam Sơn.
 Lam Sơn cách thành phố Thanh Hóa 50km về phía Tây bắc. từ thành phố Thanh hóa đi đường bộ theo quốc lộ 47 về phía Tây bắc qua cầu Mục Sơn là tới hoặc đi theo đường thủy ngược Sông Mã rẽ vào Sông Chu là tới nơi. Lam Sơn có vùng núi trùng điệp, nối liền một dải với rừng núi miền Tây Thanh Hóa bao gồm các huyện: Ngọc Lặc, Cẩm Thủy, Bá Thước, Thường Xuân thủa xưa muốn vào được Lam Sơn phải đi theo các con đường nhỏ hẹp, xuyên rừng, xa xa có núi Pù Rinh cao ngất với những cách rừng già bạt ngàn, dày đặc như tấm áo giáp khổng lồ che trở cho căn cứ Lam Sơn. Đây là nơi giao tiếp của các dân tộc: Việt, Mường, Thái
 Thuận Lợi: Nếu núi rừng là tấp áo giáp che chắn cho nghĩa quân Lam Sơn thì sông ngòi ở đây là mạch máu giao thông quan trọng của nghĩa quân, nối liền một dải đồng bằng phì nhiêu vùng châu thổ sông Mã, sông Chu với miền núi giàu có của Thanh Hóa. Xét trên địa bàn rộng lớn của miền núi Thanh Hóa thì Lam Sơn giữ vị trí cửa ngõ.
2. Những năm đầu hoạt động của nghĩa quân trên đất Thanh Hóa
Gv: những ngày đầu, cuộc khởi nghĩa nghĩa Lam Sơn đã gặp những khó khăn như thế nào?
 Cuộc khởi nghĩa vừa dấy lên nên lực lượng còn yếu, nghĩa quân Lam Sơn gặp rất nhiều khó khăn, nguy nan. Quân Minh tập trung tấn công, bao vây khiến nghĩa quân phải rút lên Mường Một (Lang Chánh) rồi sau đó rút lên núi Chí Linh lần 1. quân Minh huy động lực lượng lớn bao vây căn cư Chí Linh, trước tình hình đó, Lê Lai đã cải trang thành Lê Lợi, chỉ huy một đạo quân phá vòng vây quân giặc, Lê Lai cùng toán quân đã cảm tử hi sinh. Quân Minh tưởng đã giết được Lê Lợi nên rút quân.
Ảnh minh họa Lê Lợi trao áo Bào cho Lê Lai
Gv: Em hãy nêu những hiểu biết của mình về người anh hùng dân tộc Lê Lai?
 Lê Lai (? - 1419), danh tướng trung dũng trong cuộc Khởi nghĩa Lam Sơn chống quân Minh. Quê làng Dựng Tú (Kiên Thọ, Ngọc Lặc, Thanh Hoá), dân tộc Mường. Đã cùng các em và con tham gia Khởi nghĩa Lam Sơn từ đầu. Là người đứng tên thứ hai trong danh sách hội thề Lũng Nhai (1416) chuẩn bị khởi nghĩa, ông cùng Bình Định vương và 17 tướng lãnh tâm phúc thề sống chết có nhau, được Lê Lợi trao chức Đô tổng quản, tước quan Nội Hầu. gia đình ông có 5 người tham gia chiến đấu thì mất 4 người hi sinh trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, để nhớ ơn công lao của Lê Lai đã hi sinh thân mình để cứu Lê Lợi và nghĩa quân. nhân ta thường có câu: “Hăm mốt Lê Lai, Hăm hai Lê Lợi”
- Tháng 5-1418, quân Minh huy động hơn 10 vạn lính mở cuộc vây quét lớn vào căn cứ của nghĩa quân, Lê Lợi lại phải rút lên núi Chí Linh lần 2, nghĩa quân đã trải qua những ngày sống vất vả, phải tìm măng tre, nứa, các thứ cây có thể ăn để sống qua ngày. Khi quân minh rút về Tây Đô, nghĩa quân quay trở về Lam Sơn, bị tổn thất chỉ còn lại hơn trăm người nhưng vẫn giữ ý chí chiến đấu và được nhân dân ủng hộ. 
Từ năm 1418 đến cuối năm 1420, nghía quân lên tiếp đánh thắng giặc và ngày càng một lớn mạnh
- Tháng 3-1423. quân Minh tiếp tục đánh lên Lam Sơn, Lê Lợi hạ lệnh rút lên núi Chí Linh lần 3. tại đây nghĩa quân phải chịu muôn vàn khó khăn, thiếu lương thực trầm trọng, đói rét. Lê Lợi đã phải giết cả voi, ngựa( kể cả con ngựa của ông) để nuôi quân.
Gv: tích hợp kiến thức Ngữ Văn. Nguyễn Trãi đã nói đến những nỗi khổ cực và sự đoàn kết giữa nhân dân và các tướng sĩ của nghĩa quân khi ở trên núi Chí Linh lần 3:
Khi Linh Sơn lương hết mấy tuần,
Lúc Khôi Huyện quân không một đội.
Trời thử lòng trao cho mệnh lớn
Ta gắng trí khắc phục gian nan.
Nhân dân bốn cõi một nhà, dựng cần trúc ngọn cờ phấp phới
Tướng sĩ một lòng phụ tử, hoà nước sông chén rượu ngọt ngào.
(Trích: Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi)
- Mùa hè năm 1423, Lê Lợi đề nghị tạm hòa hoãn và được quân Minh chấp thuận.
- Tháng 5-1423, nghĩa quân trở về căn cứ Lam Sơn để tiếp tục xây dựng lực lượng.
Gv: Lê Lợi đề nghị tạm hòa với quân Minh nhằm mục đích gì?
- Cuối năm 1424, do thất bại trong âm mưu mua chuộc Lê Lợi, quân Minh trở mặt tấn công nghĩa quân.
- Ngày 12-10-1424 nghĩa quân bất nghờ tập kích đồn Đa Căng (Thọ Xuân-Thanh Hóa) và thắng lợi giòn giã. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chuyển sang giai đoạn mới- giai đoạn chuyển quân vào Nghệ An. 
3. Những đóng góp của Thanh Hóa trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn
- Ngay từ những ngày đầu khởi nghĩa các huyện trong tỉnh đều có người về tụ nghĩa: Lê Tông Kiều quê huyện Quảng Xương, Trịnh Khả quê huyện Vĩnh Ninh (nay là huyện Vĩnh Lộc), Trịnh Đồ, Đỗ Bí, Hà Mộng, Lê Khương, Hà Độ quê huyện Nông Cống, Nguyễn Chích quê huyện Đông Sơn.
- Trong hội thề Lũng Nhai (không kể Lê Lợi, đã có 11/18 người là người xứ Thanh như: Lê Lai, Lê Lý, Lê Hiển, Lê Bôi, Lê Thận, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Đinh Liệt, Trịnh Khả, Trương Lôi, Vũ Uy) phần lớn trong số đó là các tướng lĩnh tài ba của nghĩa quân Lam Sơn sau này.
- Trong việc khai hoang, sản xuất, đảm bảo cung cấp lương thực cho nghĩa quân đồng bào các dân tộc thiểu số vùng núi phía Tây Thanh Hoá đã ủng hộ nhiệt tình về mọi mặt cho nghĩa quân: Xây dựng căn cứ, đào hào đắp luỹ, xây dựng kho tàng, nhà cửa...
- Phụ nữ Thanh Hoá còn tham gia chiến đấu anh dũng chống giặc Minh. Tiêu biểu là Phạm Thị Ngọc Trần (vợ Lê Lợi). Bên cạnh đó còn nhiều nữ tướng xông pha trận mạc như: Hồng Nương Công Chúa (con gái Lê Lợi), Nguyễn Thị Bành (vợ tướng quân Nguyễn Chích).
Gv: tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh về đoàn kết dân tộc: Lãnh tụ Hồ Chí Minh viết:
“ Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước”.
Như vậy: trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, một phần thắng lợi của cuộc khởi nghĩa chính là nhờ sự đoàn kết của nhân dân các dân tộc anh em sống trên địa bàn miền núi Thanh Hóa nói riêng và cả nước nói chung gồm người Việt, người Mường. người Thái. 
Gv: cho học sinh quan sát một số khu Di tích, Đền thờ, Tượng đài và tích hợp kiến thức môn GDCD để giáo dục cho các em.
 Chính Điện Lam Kinh Lễ Hội Lam Kinh
 Đền thờ Trung Túc Vương Lê Lai Khu di tích Đền Ngọc Lan
 (Lam Sơn- Thọ Xuân- Thanh Hóa)
Gv: cung cấp một số thông tin về Đền Ngọc Lan cho học sinh được biết.
Thời Lê Lợi khởi binh đây chính là một trạm canh gác đa năng. Trạm canh được chủ tướng Lê Lợi giao cho một thôn nữ tài trí mưu lược, sắc nước hương trời, trẻ trung xinh đẹp làm chủ.
Trọng trách của cô chủ điếm canh này là ngày đêm giả làm hàng nước dưới gốc cây Ngọc Lan, cười nói lả lướt với khách đi đường để che mắt quân Minh. Nơi này vừa là trạm tin thăm dò các hoạt động của quân giặc để bẩm báo cho nghĩa quân Lam Sơn có những biện pháp đối phó phù hợp, vừa là địa điểm bí mật lựa chọn tuyển mộ binh lính, trai tráng trong vùng cho chủ tướng Lê Lợi. Sau này khi binh sỹ lớn mạnh, cô được Lê Lợi giao cho làm chỉ huy một toán lính chiến đấu rất gan dạ và hy sinh. Tương truyền sau khi cô chết đi, để tỏ lòng nhớ ơn về công trạng thuở trước nên  vua Lê Thái Tổ đã sắc phong cô thành Công chúa Ngọc Lan, được lập đền thờ ngay ở cửa ngõ cung điện Lam Kinh để ngày ngày hương khói.
 Gv: tích hợp môn GDCD 7: cung cấp một số những quy định chung của pháp luật về bảo vệ di sản văn hóa, di tích lịch sử... (SGK GDCD 7. trang 49).
- Nhà nước có chính sách bảo vệ và phát huy những giá trị di sản văn hóa.
- Nhà nước bảo vệ quyện và lợi ích hợp pháp của chủ sở hữu di sản văn hóa. chủ sở hữu di sản văn hóa có trách nhiệm bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
- Nghiêm cấm các hành vi:
+ Chiếm đoạt, làm sai lệch di sản văn hóa.
+ Đào bới trái phép địa điểm khảo cổ, xây dựng trái phép, lấn chiếm đất đai thuộc di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh.
+ Mua bán, trao đổi và vận chuyển trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; đưa trái phép di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia ra nước ngoài.
+ Lợi dụng việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá để thực hiện những hành vi trái pháp luật
Gv: tích hợp Âm nhạc trong bài giảng: cho học sinh nghe bài hát: Đường về Thanh hóa “Ai qua đất Lam Sơn, trong ngày đầu thu nắng lên nương, bài " Bình Ngô" còn vang khắp chốn”. qua bài hát chúng ta thấy được truyền thống yêu nước của nhân dân Thanh Hóa trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm cũng như những nét đẹp về vùng đất quê Thanh
Hoạt động 3: củng cố kiến thức. 
Giáo viên củng cố bằng sơ đồ tư duy
2.4 Hiệu quả của sáng kiến:
 Việc áp dụng kiến thức liên môn là một nội dung phong phú, để sử dụng được phương pháp này cho phù hợp với đặc điểm từng môn học đòi hỏi người giáo viên cần có kiến thức và thời gian nghiên của bài dạy để phù hợp với nội dung của bài.
- Về phía học sinh, các kiến thức liên môn áp dụng trong bài học sẽ tạo hứng thú cho các em để các em vừa hiểu được nội dung bài học lại vừa hiểu thêm những kiến thức của các môn học khác, đồng thời có thể vận dụng các kiến thức đó để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn, từ đó các em phát triển toàn diện hơn về mọi mặt: Đức - Trí - Thể - Mĩ.
 Việc tích hợp kiến thức nhiều môn trong hoạt động dạy học đã được người giáo viên thực hiện thường xuyên đã đạt được những kết quả rất khả quan, lôi cuốn được các em tham gia.
 Để kiểm tra hiệu quả của việc dạy học tích hợp ở bộ môn Lịch sử đối với học sinh. Tôi đã tiến hành tìm hiểu tâm lý học sinh của 4 khối 6,7,8,9 mà tôi đã lấy ý kiến trước đây về hứng thú học bộ môn Lịch sử. thông qua phiếu khảo sát nhanh với nội dung và kết quả đạt được như sau:
 Em hãy vui lòng cho biết ý kiến của mình về môn học Lịch sử
(Đánh dấu x và nêu lý do vào các ô tương ứng)
Thích học

Bình thường

Không thích học

Lý do


Lý do

Lý do

Sau khi thu phiếu, kiểm tra và cho kết quả: 
 - Số lượng thích: 149 em: chiếm: 94%
 - Số lượng bình thường: 9 em: chiếm: 6% 
 - Số lượng không thích: 0 em: chiếm 0%
 Như vậy chúng ta thấy tỉ lệ thích học môn Lịch sử sau khi tiến hành soạn giảng theo hướng tích hợp là rất cao, tỉ lệ không thích học không còn nữa, tỉ lệ cảm thấy bình thường còn ít do đây là những em học sinh các biệt của nhà trường.
- Về phía giáo viên. Sau khi Bộ GD&ĐT phát động cuộc thi dạy học theo chủ đề tích hợp, bản thân tôi là giáo viên dạy học Lịch sử cũng đã tiến hành thiết kế giáo án và tham gia thi dạy học theo chủ đề tích hợp, kết quả đạt được là:
+ Năm học 2014-2015: đạt giải nhì cấp Huyện, giải 3 cấp Tỉnh
+ Năm học 2015-2016: đạt giải nhất cấp Huyện, giải nhì cấp Tỉnh
+ Năm học 2016-2017. bài dự thi của tôi đã qua vòng huyện, được gửi tham gia dự thi cấp Tỉnh và đang chờ kết quả.
3. Kết luận, kiến nghị.
- Kết luận. 
 Dạy học tích hợp là một nguyên tắc quan trọng trong dạy học nói chung và trong dạy học Lịch Sử nói riêng. Tuy nhiên để thực hiện tốt và có hiệu quả đòi hỏi sự nỗ lực ở cả thầy và trò. Và việc thực hiện nó không phải bài nào, không phải phần nào cũng thực hiện được. Tuy nhiên theo ý kiến chủ quan của tôi, để khắc phục tình trạng dạy - học Lịch sử như hiện nay, không chỉ đổi mới phương pháp mà phải thay đổi cả cách suy nghĩ của mọi người, của xã hội về vị trí của môn Sử trong việc đào tạo con người. Hơn nữa, để cải thiện chất lượng dạy và học môn Lịch sử hiện nay không phải chỉ có giáo viên cố gắng mà học sinh cũng phải ý thức hơn trong việc học tập. Thử hỏi giáo viên dạy hay, tiết học sinh động, hấp dẫn nhưng học sinh không học bài, không chuẩn bị bài, không đọc sách giáo khoa, vậy thì kết quả sẽ như thế nào? Vì vậy để nâng cao chất lượng dạy - học môn Lịch sử cũng như chất lượng giáo dục cần có sự quan tâm của tất cả mọi người, của cả xã hội.
- Kiến nghị.
 Để thực hiện việc thiết kế giáo án và giảng dạy theo hướng tích hợp các môn học nói chung và môn Lịch sử nói riêng, tôi xin có một số kiến nghị sau:
- Trước hết cần đào tạo bồi dưỡng đội ngũ chuyên gia về tích hợp môn học để 
dần tiến tới thực hiện tích hợp môn học theo hướng chung của nhiều quốc gia.
- Thiết kế lại nội dung chương trình - sách giáo khoa các môn học theo hướng tích hợp.
- Bồi dưỡng và nâng cao năng lực cho đội ngũ giáo viên để đáp ứng được yêu cầu học tập tích hợp.
- Giáo viên cần phải đầu tư thời gian và học tập, ứng dụng CNTT vào soạn giảng theo hướng tích hợp.
- Thiết kế lại chương trình đào tạo giáo viên trong các trường sư phạm từ mục tiêu đến nội dung, phương pháp để chuẩn bị năng lực cho đội ngũ giáo viên khi thực hiện chương trình tích hợp.
- Đổi mới cách thức tổ chức quản lý trong Nhà trường, cách kiểm tra đánh giá theo hướng tích hợp.
- Tăng cường cơ sở vất chất, thiết bị dạy học theo hướng tích hợp môn học.
- Tiếp tục khai thác nghiên cứu thử nghiệm nội dung tích hợp theo các phương án khác nhau để có thể triển khai quan điểm tiếp cận tích hợp ở Việt Nam
 Trên đây là những đề xuất của tôi trong việc thiết kế giáo án và giảng dạy theo hướng tích hợp kiến thức nhiều môn học vào giảng dạy bộ môn Lịch sử nhằm tạo hứng thú cho học sinh. Đồng thời mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm về soạn giảng theo hướng tích hợp, đồng thời xác định được mối quan hệ giữa môn Lịch sử và các môn học khác từ đó có định hướng để thiết kế giáo án phù hợp nội dung giảng dạy ở một số bài trong chương trình Lịch sử cấp THCS.Tôi hy vọng rằng: Những vấn đề tôi đưa ra trong sáng kiến này sẽ phần nào góp phần giúp cho các nhà trường, các thầy cô giáo có được những định hướng nhất định trong việc thiết kế giáo án tích hợp áp dụng giảng các môn học khác nói chung, và dạy bộ môn Lịch sử nói riêng, đồng thời cũng giúp cho các em học sinh có hứng thú hơn trong học tập bộ môn Lịch sử. 
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ Thanh Hóa, ngày 04 tháng 03 năm 2017
 Tôi xin cam đoan đây là SKKN
 của mình viết, không sao chép 
 nội dung của người khác.
 Lê Thanh Hiếu
Tài liệu tham khảo
[1]. Nguồn tài liệu trên internet.
[2]. Hồ Chí Minh, SGK Lịch sử 6.
[3]. Xi-xê-rông, nhà chính trị Rô ma cổ, SGK Lịch sử 6.
[4]. Điều luật bảo vệ di sản văn hóa, GSK Giáo dục công dân lớp 7.
[5]. Tài liệu tư tưởng Hồ Chí Minh, mạng internet.
[6]. Tài liệu tư tưởng Hồ Chí Minh, mạng internet.
[7]. Chỉ thị 58-CT/TW, mạng internet.
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ 
PHÒNG GD&ĐT NGỌC LẶC 
TRƯỜNG THCS KIÊN THỌ
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MỘT SỐ BIỆN PHÁP THIẾT KẾ GIÁO ÁN DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔN LỊCH SỬ KHỐI 6,7,8,9 NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THCS 
KIÊN THỌ-NGỌC LẶC
Người thực hiện: Lê Thanh Hiếu
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Kiên Thọ
SKKN thuộc lĩnh vực : Lịch sử 
THANH HÓA, NĂM 2017
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ 
PHÒNG GD&ĐT NGỌC LẶC 
TRƯỜNG THCS KIÊN THỌ
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
THIẾT KẾ GIÁO ÁN DẠY HỌC TÍCH HỢP MÔN LỊCH SỬ KHỐI 6,7,8,9 NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH TRƯỜNG THCS KIÊN THỌ-NGỌC LẶC
Người thực hiện: Lê Thanh Hiếu
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THCS Kiên Thọ
SKKN thuộc lĩnh vực : Lịch sử