SKKN Một số giải pháp nhằm phát huy năng lực tự học của học sinh trong ôn thi THPT Quốc gia qua phần dạy các nước Á, Phi Và Mĩ latinh (1945 - 2000) Lịch Sử lớp 12 THPT

).
Cách 2: GV cho 1 từ khóa sau đó yêu cầu HS xây dựng câu hỏi trắc nghiệm xoay quanh từ khóa đó.
Câu hỏi ở mức độ thông hiểu: Từ khóa: Tổ chức ASEAN
Câu 1. Tại sao hội nghị Bali (2/1976, Inđônêxia ) đánh dấu sự khởi sắc của tổ chức ASEAN
A.Các nước kí hiệp ước thân thiện và hợp tác.
Các nước hợp tác có hiệu quả về kinh tế, chính trị văn hóa và xã hội.
Quan hệ giữa Đông Dương và ASEAN có sự thay đổi.
ASEAN chủ trương mở rộng kết nạp thêm các thành viên.
Câu 2. Tại sao nói từ những năm 90 của thế kỷ XX “một chương mới mở ra trong lịch sử khu vực Đông Nam Á”?
Vấn đề Campuchia được giải quyết bằng hiệp định Pari.
SEAN từ 5 nước ban đầu đã phát triển thành 10 nước thành viên.
Quan hệ giữa Đông Dương và ASEAN được cải thiện.
Các nước kí hiến chương ASEAN.
Câu hỏi ở mức độ vân dụng thấp
Câu 3. Điểm tương đồng trong quá trình ra đời của hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và liên minh châu Âu là gì?
Đều là đồng minh tin cậy của Mĩ.
Đều là đối tác quan trọng của nhật.
Phát từ nhu cầu liên kết và hợp tác giữa các nước.
Đều là đối tác chiến lược của liên xô.
HS ghi nhớ và nâng cao kiến thức.
HIỆU QUẢ
HS rèn luyện về kỹ năng đề trắc nghiệm.
GV : đổi mới phương pháp dạy học
GV: Bổ sung ngân hàng trắc nghiệm
Hướng dẫn học sinh kỹ năng tự rèn luyện đề thi.
Một trong những yếu tố quan trọng để đạt hiệu quả cao trong quá trình học, cũng như ôn thi đó là kỹ năng rèn lyện đề thi. Trên cơ sở tham khảo các tài liệu hướng dẫn ôn thi hiện hành và với sự hướng dẫn của giáo viên Sử, các em nên tập làm các câu hỏi trắc nghiệm, tự luận liên quan đến bài đó.
Tự mình làm các câu hỏi là một cách ôn kiến thức và luyện kỹ năng nhuần nhuyễn, tập làm quen với nhiều dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan lẫn tự luận để giúp các em chuẩn bị tâm lý, tinh thần vững vàng và tự tin khi vào phòng thi và làm bài thi.
HƯỚNG DẪN HỌC SINH THAM GIA TEXT ĐỀ QUA CÁC TRANG MẠNG
Hướng dẫn học sinh rèn luyện kỹ năng khái quát hóa, hệ thống hóa kiến thức.
Trên cơ sở những kiến thức, sự kiện, giai đoạn lịch sử cụ thể từng phần, từng chương, hay học các bài Tổng kết phần, chương để giáo viên hướng dẫn học sinh tự rèn luyện kỹ năng khái quát hóa kiến thức và xâu chuỗi vẫn đề. Tất cả những kiến thức, những vấn đề và sự kiện lịch sử cốt lõi nhất, nổi bật nhất đều hiện hữu trong các bài Tổng kết và đa phần giáo viên, học sinh không để ý.
Phần Lịch sử Các nước Á, Phi và Mĩ la tinh (1945-2000):
Vấn đề 1: Các nước Đông Bắc Á (1945-2000).
Vấn đề 2: Các nước Đông Nam Á và Ấn Độ (1945-2000). Vấn đề 3: Các nước châu Phi và Mĩ la tinh.
Phương pháp lập bảng thống kê để khái quát hóa, tổng hợp sự kiện, hiện tượng lịch sử.
Ví dụ 1: Lập niên biểu các sự kiện thể hiện sự biến đổi của khu vực Đông Bắc Á sau chiến tranh thế giới thứ hai ( dạy bài 3- lịch sử 12 THPT)
Thời gian
Sự kiện
Tháng 10/ 1949
Thắng lợi cách mạng Trung Quốc, nước cộng hòa nhân dân Trung Hoa ra đời.
Tháng 5/ 1948
Nhà nước Đại Hàn dân Quốc thành lập
Tháng 9/1948
Nhà nước cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên ra đời
Từ 6/1950 đến tháng 7/1953
Nội chiến giữa hai miền Bắc và Nam Triều Tiên.
Nửa sau thế kỉ XX
Đông Bắc Á đã đạt được sự tăng trưởng nhanh về kinh tế. Hàn Quốc, Hồng Công, Đài Loan trở thành những “con rồng” kinh tế ở châu Á. Nhật bản trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới.
Cuối thập niên 90 thế kỉ XX
Hồng công và Ma cao trở về chủ quyền của Trung Quốc.
Đầu thế kỉ XXI
Kinh tế Trung Quốc có tốc độ tăng trưởng nhanh và cao nhất thế giới.
Ví dụ 2: Bảng thống kê về quá trình xây dựng và phát triển nhóm 5 nước sáng lập ASEAN ( dạy bài 4- lịch sử 12 THPT)
Nội dung
Hướng nội
Hướng ngoại
Thời gian
Những năm 50-60 của thế kỷ XX
Những năm 60-70 của thế kỷ XX
Mục đích
Xóa bỏ nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng nền kinh tế tự chủ
Phát triển kinh tế, khắc phục hạn chế chính sách hướng nội.
Nội dung
Đẩy mạnh phát triển công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng nội địa thay thế hàng nhập khẩu
Mở cửa kinh tế, thu hút vốn đầu tư và kỹ thuật của nước ngoài, tập
trung sản xuất hàng xuất khẩu, phát triển ngoại thương.
Thành tựu
Đáp ứng một số nhu cầu của nhân dân, giải quyết nạn thất nghiệp, phát triển một số ngành chế biến, chế tạo
Làm thay đổi bộ mặt kinh tế- xã hội các nước.Tốc độ tăng
trưởng kinh tế khá cao: Thái Lan 7% (1985-
1995),Xingapo 12%
(1968-1973) đứng đầu 4 con rồng châu Á.
Hạn chế
Thiếu vốn, nghuyên liệu, công nghệ, chi phí cao, tham nhũng, đời sống nhân dân còn khó khăn, chưa giải quyết được quan hệ giữa tăng trưởng với công bằng xã hội.
Phụ thuộc vào vốn và thị trường bên ngoài, đầu tư bất hợp lý
Hướng dẫn HS ôn kiến thức cơ bản bằng “sơ đồ tư duy”.
Trong quá trình ôn tập, học sinh phải chỉ ra đâu là những ý lớn, đâu là chi tiết, minh họa, phải biết tóm tắt bài học và diễn đạt sơ đồ ý, dàn ý của từng bài. Đó cũng là cách để hệ thống kiến thức, chỗ nào quên thì mở sách xem lại nhằm rèn luyện khả năng làm chủ thời gian, khả năng diễn đạt nội dung, văn phong trong bài thi. Đặc thù của môn Sử là hiện hữu nhiều mốc sự kiện, không gian, thời gian nên các em nên hệ thống hóa kiến thức dưới dạng sơ đồ tư duy để ghi nhớ kiến thức hiệu quả hơn.Trong quá trình giảng dạy, tùy vào nội dung và tính chất của từng bài giảng, sau mỗi bài học, mỗi chương, mỗi giai đoạn giáo viên có thể định hướng, hướng dẫn học sinh làm “sơ đồ tư duy” dựa trên nguyên lý từ “cây” đến “cành” đến “nhánh”, từ ý lớn sang ý nhỏ theo phương pháp “diễn dịch”: luận điểm, luận cứ, luận chứng.
Ví dụ 1: Dạy bài 3- lịch sử 12 THPT.
Ví dụ 2: Dạy bài 4- lịch sử 12 THPT.
Kết thúc bài giảng, thay vì phải ghi chép theo cách truyền thống, học sinh có thể tự “vẽ” bài học theo cách hiểu của mình với nhiều màu sắc và hình ảnh khác nhau. Đến tiết học sau, chỉ cần nhìn vào sơ đồ, các em có thể nhớ được những phần trọng tâm của bài học. Giảng dạy theo sơ đồ tư duy mang tính khả thi cao vì có thể vận dụng được với bất kỳ điều kiện cơ sở vật chất nào của các nhà trường, có thiết kế trên giấy, bìa, bảng bằng cách sử dụng bút chì màu, phấn màu hoặc cũng có thể thiết kế trên phần mềm sơ đồ tư duy đã được triển khai đến từng trường. Việc vận dụng sơ đồ tư duy trong dạy học sẽ dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học.
Từ những kiến thức, sự kiện, vấn đề cơ bản của từng bài, từng chương, từng phần trong sách giáo khoa hiện hành, thông qua sơ đồ tư duy, các em sẽ tự biết cách tổng hợp và xâu chuổi kiến thức theo trình tự, trật tự kiến thức và lý giải các mối quan hệ tác động biện chứng, nhân quả giữa các vấn đề, sự kiện.
Từ đó các em sẽ thấy các bài học sẽ trở nên ngắn gọn hơn, súc tích và dễ hiểu, dễ nhớ hơn. Lúc đó, kỹ năng tự học của các em sẽ trở nên bớt nhàm chán khi tự học ở nhà.
Hiệu quả của sáng kiến
Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Để đánh giá mức độ hiệu quả của các giải pháp đưa ra trong đề tài, tôi đã tiến hành kiểm tra đánh giá học sinh bằng bài thi trắc nghiệm trước và sau khi áp dụng các giải pháp đó tại các lớp: 12A, 12C, 12E, trường THPT Cát Ngạn. Kết quả thu được rất khả quan.
*.Trước khi áp dụng phương pháp:
Kết quả khảo sát bài thi trắc nghiệm theo 4 mức độ tại các lớp 12A, 12C, 12E.
Lớp
Tổng số HS
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
12A
16
0
0
2
12,5%
5
31,2%
6
37,5%
3
18,8%
12C
24
0
0
3
12,5%
10
42%
4
17%
7
28,5%
12E
19
0
0
1
5,2%
3
16%
8
42,1%
7
36,7%
*.Sau khi áp dụng phương pháp:
Kết quả khảo sát bài thi trắc nghiệm theo 4 mức độ tại các lớp 12A, 12C, 12E như sau:
Lớp
Tổng số học sinh
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
Kém
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)
SL
TL(%)

12A
16
1
6,3%
4
25%
8
50%
3
18,7%
0
0
12C
24
0
0
6
25%
14
58,3%
4
6,7%
0
0
12E
19
0
0
2
10,5%
7
36,8%
10
52,7%
0
0
Từ kết quả thực nghiệm trên, bản thân đã nhận thấy rằng những kinh nghiệm này rất phù hợp với chương trình sách giáo khoa mới và với những tiết dạy theo hướng đổi mới để phát huy tính tích cực của HS và đổi mới kiểm tra đánh giá phát triển năng lực. Học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo trong hoạt động học, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến thức và phát triển kĩ năng. Không khí học tập sôi nổi, nhẹ nhàng và học sinh yêu thích môn học hơn. Với kết quả của quá trình áp dụng phương pháp nghiên cứu có chiều hướng tăng lên rõ rệt, tôi cũng hi vọng việc áp dụng đề tài này đối với học sinh sẽ đạt được kết quả cao trong kì thi THPT Quốc gia.
Ý nghĩa của sáng kiến
Đề tài được thực hiện trong năm học 2020-2021, tại trường THPT Cát Ngạn, huyện Thanh Chương, tỉnh Nghệ An. Với nội dung nghiên cứu về giải pháp phát huy năng lực tự học của học sinh trong ôn thi trung học phổ thông quốc gia qua phần dạy: Các nước Á, Phi và Mĩ la tinh (1945-2000) . Trong quá trình áp dụng đề tài vào giảng dạy bản thân nhận thấy học sinh có hứng thú học tập hơn, tích cực chủ động sáng tạo trong hoạt động học, đồng thời cũng rất linh hoạt trong việc thực hiện nhiệm vụ lĩnh hội kiến thức và phát triển kĩ năng. Qua những tiết thao giảng, những buổi ôn thi trong đó sử dụng phương pháp ôn thi THPT và hướng dẫn HS tự học lịch sử để hình thành khái niệm lịch sử, giáo dục tư tưởng, phát triển kỹ năng bộ môn, nhiều đồng nghiệp đã đánh giá cao hiệu quả bài dạy của tôi. Tôi cũng hi vọng với việc áp dụng đề tài này đối với học sinh sẽ đạt được kết quả cao trong kì thi THPT Quốc gia và đặc biệt học sinh sẽ yêu thích môn học. Đối với giáo viên sẽ phát huy năng lực sáng tạo, phát triển tâm huyết và đam mê hơn đối với nghề dạy học
PHẦN III: KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
Kết luận.
Việc hướng dẫn hoạt động tự học cho học sinh là một vấn đề có tính cấp thiết trong quá trình dạy và học ngày nay. Giúp học sinh được phát triển toàn
diện trên các mặt: Giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Sau khi nghiên cứu, tìm ra các giải pháp nhằm phát huy năng lực tự học ôn thi THPT Quốc gia cho học sinh qua phần dạy: Các nước Á, Phi và Mĩ latinh (1945-2000) Lịc sử 12 THPT, tôi đã rút ra một số kết luận sau:
Đề tài giải pháp sáng kiến mà tôi đưa ra, có thể áp dụng rộng rãi cho tất cả giáo viên giảng dạy môn Lịch sử ở bậc THPT, phù hợp với điều kiện dạy học như hiện nay.
Đề tài sẽ giúp cho giáo viên bộ môn Lịch sử tự học tập, bồi dưỡng thêm nội dung: Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá môn Lịch sử THPT trong ôn thi THPT Quốc gia.
Đối với học sinh: Áp dụng phương pháp hướng dẫn tự học phần: Các nước Á, Phi và Mĩ la tinh (1945-2000), để học ôn thi THPT Quốc gia đạt hiệu quả . Từ đó sử dụng phương pháp tự học đó mở rộng ra cho các phần còn lại để hoàn thiện nội dung ôn thi trong chương trình lịch sử 11,12.
Đối với hướng phát triển đề tài: tiếp tục nghiên cứu để phát triển đề tài sang các phần nội dung trong chương trình lịch sử 12. Bản thân sẽ phối hợp với các giáo viên bộ môn lịch sử trong trường để hoàn thiện ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm cho HS ôn thi THPT theo từng chuyên đề.
Qua việc nghiên cứu nội dung đề tài bản thân đã rút ra một số bài học kinh nghiệm sau:
Để ôn thi THPT Quốc gia môn Lịch sử đạt hiệu quả trước hết phải có những giáo viên thực sự yêu nghề, tâm huyết với công việc. Niềm đam mê là yếu tố rất cần thiết khi bạn muốn dạy tốt và có học sinh học tốt môn Lịch sử.
Giáo viên phải nắm vững về kiến thức, kỹ năng thực hành lịch sử.
Không ngừng học hỏi trau dồi kiến thức chuyên môn, thường xuyên đọc sách báo để cập nhật kịp thời những kiến thức mới. Mặt khác, để làm phong phú thêm vốn kiến thức cho bản thân.
-Thường xuyên sưu tầm đề thi khảo sát THPT quốc gia của các trường, các cụm trường trong tỉnh và các tỉnh khác để học sinh rèn luyện kĩ năng làm đề
Tham khảo nhiều sách báo tài liệu có liên quan, giao lưu học hỏi các bạn đồng nghiệp có nhiều kinh nghiệm, các trường có bề dày thành tích.
Tạo sự giao tiếp cởi mở, thân thiện với học sinh, mẫu mực trong lời nói, việc làm, thái độ, cử chỉ có tâm hồn trong sáng lành mạnh để học sinh noi theo.
Giáo viên nên thường xuyên lắng nghe ý kiến chia sẻ của HS để điều chỉnh phương pháp giảng dạy có hiệu quả hơn trong ôn thi.
Giáo viên phải khơi dậy niềm say mê, hứng thú của học sinh đối với môn học Lịch sử, luôn phối hợp với gia đình để tạo điều kiện tốt nhất cho các em tham gia học tập.
Đề tài nên áp dụng rộng rãi trong nhiều tiết học lịch sử ở các trường học, mỗi GV nên nghiên cứu, lựa chọn và sáng tạo phương pháp riêng để ôn thi cho phù hợp và hướng dẫn học sinh tự học để phù hợp với từng đối tượng học sinh. Bản thân tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu, phát triển đề tài để mở rộng với các phần dạy khác trong chương trình lịch sử lớp 12.
Những kiến nghị, đề xuất
Đối với GV:
Không ngừng học hỏi trau dồi kiến thức chuyên môn, thường xuyên đọc sách báo để cập nhật kịp thời những kiến thức mới.
Trong dạy học GV cần mạnh dạn đổi mới phương pháp, hình thức dạy học.Thường xuyên trao đổi và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
Tăng cường hoạt động hướng dẫn học sinh tự ôn tập với phương châm “lấy học sinh làm trung tâm”.
Đối với nhà trường:
Cần đầu tư nhiều hơn nữa vào phòng học bộ môn Lịch sử, mua thêm những tài liệu như bộ đề thi THPT quốc gia, mở rộng phòng thư viện và phòng tin học có kết nối mạng để học sinh tham gia học tập và rèn luyện đề.
Cần tổ chức nhiều hơn những hội thảo liên trường về đổi mới phương pháp ôn thi THPT, hướng dẫn HS tự học và đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh.
Chú trọng xây dựng học liệu nhà trường trên trang Web của trường những nội dung ôn thi THPT và ngân hàng đề thi cho HS tham khảo.
Đối với Sở Giáo dục và đào tạo:
Sở nên tổ chức nhiều hơn những chuyên đề thiết thực về phương pháp dạy học Lịch sử hàng năm; chuyên đề về ra đề thi THPT quốc gia; tổ chức dạy học ôn thi THPT quốc gia liên trường để học tập, rút kinh nghiệm.
Sở tổ chức đánh giá, thẩm định những sản phẩm như mẫu thiết kế giáo án ôn thi THPT, giáo án hướng dẫn HS tự học, sản phẩm ngân hàng đề trắc nghiệm, sản phẩm chuyên đề, sản phẩm sáng kiến kinh nghiệm qua “trường học kết nối” trong phần đổi mới sinh hoạt chuyên môn.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nguyễn Ngọc Quang, Lý luận dạy học đại cương tập II, 1985, NXB GD Hà Nội.
Minh Tân (1999), Từ điển Tiếng Việt, NXB Thanh Hóa.
Trịnh Đình Tùng, Hoàng Thanh Tú (2006), “Về việc giảng dạy các bài ôn tập, tổng kết trong chương trình Lịch sử ở trường THPT” , Tạp chí Giáo dục số 131, kì
Hoàng Thanh Tú (2007), “Tổ chức hoạt động ôn tập trong dạy học Lịch sử ở trường THPT”, Tạp chí Giáo dục số 156, kì 2.
Hoàng Thanh Tú (2007), “Tổ chức hoạt động ôn tập trong dạy học Lịch sử ở trường THPT”, tạp chí Dạy và học ngày nay.
Hoàng Thanh Tú (2009), “Hướng dẫn ôn tập dựa trên các phong cách học tập trong dạy học lịch sử ở trường THPT” , Tạp chí Giáo dục, số 208.
Hoàng Thanh Tú (2009), “Sử dụng công cụ bảng biểu hướng dẫn ôn tập kiến thức môn Lịch sử ở trường THPT”, Tạp chí Thiết bị Giáo dục, số 49.
Thái Duy Tuyên, Bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh, Tạp chí Giáo dục số 74.
Một vài suy nghĩ về đổi mới nội dung giảng dạy Lịch sử ở trường phổ thông hiện nay” (Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử tháng 5).
Nguyễn Mạnh Hưởng, “45 đề thi THPT quốc gia môn Lịch sử”, NXB: Đại học sư phạm Hà Nội.