SKKN Nâng cao chất lượng giáo dục lịch sử cho học sinh từ các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm tại trường THPT Trần Hưng Đạo

ảnh, hiện vật mà học sinh thu thập được phù hợp với chủ đề của buổi dạ hội. Các tranh ảnh, tư liệu, áp phích này được bố trí ở hai bên sân khấu của buổi dạ hội để tất cả thầy trò và mọi người cùng xem.
Tổ chức dạ hội như trên không chỉ có tác dụng với học sinh trong trường mà còn ảnh hưởng lớn đến nhân dân địa phương. Nhưng để có được kết quả đó thì điểu quan trọng là phải có sự chuẩn bị chu đáo, công phu, có kế hoạch của người giáo viên lịch sử, sự ủng hộ phối hợp của lãnh đạo nhà trường, địa phương và cuối cùng là những hoạt động tích cực của học sinh là cần thiết và không thể thiếu được.
Ngoài các hoạt động ngoại khóa liên quan đến các ngày lễ lớn của dân tộc, gắn liền với các mốc thời gian, sự kiện, nhân vật lịch sử, chúng ta cũng có thể tổ chức các hoạt động ngoại khóa như Vui tết trung thu, cắm trại với chủ đề “Hội chợ xuân”, hoạt động văn nghệ thể dục thể thao,. Thông qua các hoạt động ngoại khóa trên đã góp phần phát huy tính đoàn kết, tích cực chủ động của HS trong sinh hoạt tập thể, khơi dậy tinh thần hiếu học, sự khám phá tri thức và phát triển kỹ năng sống trong học đường.
Tóm lại: Các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh THPT đã có tác dụng tích cực đối với việc cung cấp kiến thức, rèn luyện kĩ năng và thái độ, giáo dục truyền thống lịch sử cho học sinh, góp phần thực hiện những mục tiêu dạy học trong nhà trường. Ngoại khóa thực sự là một hoạt động cần thiết, một bộ phận của quá trình dạy học ở trường phổ thông.
7.1.3. Thực nghiệm sư phạm. 
7.1.3.1. Mục đích thực nghiệm 
Để kiểm nghiệm tính khả thi của các hình thức, biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm trong dạy học lịch sử ở trường THPT. Từ đó, đánh giá tác dụng, ý nghĩa của việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa trải nghiệm trong giáp dục truyền thống lịch sử cho học sinh.
7.1.3.2. Đối tượng thực nghiệm
Học sinh trường THPT Trần Hưng Đạo – Vĩnh Phúc.
Tại trường THPT Trần Hưng Đạo – Vĩnh Phúc.
7.1.3.3. Nội dung và phương pháp thực nghiệm
- Nội dung: Để đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm, sau các buổi ngoại khóa tôi tiến hành thăm dò ý kiến của Ban giám hiệu, giáo viên, học sinh và kiểm tra nhận thức của các em thông qua phiếu hỏi.
- Phương pháp: Phiếu hỏi khảo sát, tổng kết và thống kê số liệu.
7.1.3.4. Kết quả thực nghiệm
* Câu hỏi kiểm tra nhận thức được phát cho 117 học sinh thuộc 3 lớp của khối 10, 11 và 12 (Lớp 10A1: 41 học sinh, lớp 10A5 41 học sinh, lớp 11A3: 40 học sinh, lớp 12A4: 41 học sinh). Kết quả thu được như sau:
Nội dung trả lời câu hỏi
Tổng số học sinh
Đúng, đầy đủ (9-10 câu)
Đúng, đủ
( 7, 8 câu)
Đúng, đủ
(5-6 câu câu)
Đúng, đủ 
(dưới 5 câu)
Trắc nghiệm
(10 câu hỏi)
161
129
27
5
0
Tỷ lệ %
100%
80,1
16,8
3,1
0
Qua kết quả thu được trong phiếu kiểm tra nhận thức của học sinh về các vấn đề lịch sử liên quan đến chủ đề ngoại khóa và cụ thể ở đây là chuyến tham quan khu di tích Bạch Đằng Giang (Hải Phòng) và Khu di tích ATK Định Hóa và ATK Tân Trào, ta được kết quả là 96,9% các em đều trả lời đúng từ 7 câu trở lên, đạt điểm khá giỏi. Trong đó, có 129/161 em trả lời đúng 9, 10 câu chiếm 80,1%. Từ kết quả kiểm tra nhận thức trên chứng tỏ chuyến tham quan, trải nghiệm thực tế di tích lịch sử ATK Tân Trào, ATK Định Hóa và di tích Bạch Đằng Giang có tác dụng to hớn bổ sung và hình thành kiến thức lịch sử cho học sinh. 
* Đối với phiếu thăm dò, khảo sát, tôi đã đưa ra câu hỏi: Suy nghĩ, cảm nhận của em đối với hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm? Tôi đã nhận được kết quả sau: 
Lớp
Rất thích, rất bổ ích
Thích, bổ ích
Bình thường
Không thích
Stt
Sĩ số
12A4
41
36 HS 87,8%
3 HS
7,4%
1 HS
2,4%
1 HS
2.4%
11A3
40
32 HS
80%
8 HS
20%
0 HS
0%
0 HS
0%
10A5
39
30 HS
76,9%
5 HS
12,8%
3 HS
7,7%
1 HS
2.6%
10A1
41
28
68,3%
9
21,9%
2
4,9%
2
4,9%
Tổng
161
100%
126 HS
78,3%
25 hs
15,5%
6 hs
3,7%
4 HS
2,5%
Như vậy, trong số 161 học sinh được thăm dò ý kiến, có 4/161 học sinh trả lời không thích, có 6/161 học sinh trả lời buổi ngoại khóa bình thường như các buổi học khác. Còn lại chúng tôi đều nhận được câu trả lời kèm theo cảm nhận của học sinh là: em rất thích buổi ngoại khóa vì buổi ngoại khóa thật bổ ích và lí thú, trong buổi ngoại khóa giúp các em hiểu được những kiến thức bổ ích 
Tham gia hoạt động ngoại khóa, em Đào Ánh Bình – lớp 10A5 cho biết: “Qua hoạt động trên em càng yêu đất nước Việt Nam mình hơn và tự dặn lòng phải học tập, rèn luyện thật tốt để sau này góp phần vào sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc”. Còn em Phan Bá Mạnh lớp 12A4 thì chia sẻ: “Những thông tin về 2 an toàn khu Tân Trào và Định Hóa nếu không được tận mắt đi, đến thì em sẽ không thể cảm nhận được một cách sâu sắc về những nơi mà Bác Hồ và quân dân ta từng sống, chiến đấu. Qua chuyến đi này, em thêm thấu hiểu sâu sắc bài giảng trên lớp của cô giáo về cuộc kháng chiến chống Pháp, về các chiến dịch Việt Bắc về những chủ trương lãnh đạo tài tình của Bác, của Đảng ta”
Đối với giáo viên của nhà trường, tôi đưa ra câu hỏi thăm dò như sau: Thầy/ cô đánh giá như thế nào về hoạt động ngoại khóa? Những nội dung kiến thức được khai thác trong buổi ngoại khóa như thế nào? Tất cả các thầy, cô giáo trong nhà trường đều có chung một nhận xét: buổi ngoại khóa được tổ chức rất hiệu quả, nội dung kiến thức được khai thác trong buổi ngoại khóa rất phù hợp, sinh động, hấp dẫn và vừa sức đối với học sinh. 
Nhà trường nên tạo điều kiện để các hoạt động này được tổ chức thường xuyên hơn. Buổi dạ hội lịch sử có tác dụng rất lớn không chỉ giúp cho việc học tập của học sinh mà còn giúp cho việc củng cố kiến thức cho cả các thầy cô giáo. Tổ chức buổi dạ hội lịch sử đã đem lại sự hào hứng nhiệt tình cho các thầy cô giáo và các em học sinh về thắt chặt hơn nữa mối quan hệ thầy, trò, giúp cho giáo viên hiểu hơn những nguyện vọng của học sinh trong học tập và vui chơi. Đồng thời, qua hoạt động ngoại khóa này giúp chúng tôi phát hiện ra những em có khả năng, niềm say mê đối với môn lịch sử.
	Qua kết quả thăm dò chúng tôi nhận thấy rằng: ngoại khóa, trải nghiệm lịch sử có vai trò và ý nghĩa to lớn trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông. Tổ chức tốt hoạt động ngoại khóa không chỉ có tác dụng đối với việc củng cố, mở rộng kiến thức, phát triển kĩ năng và bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm cho học sinh mà nó còn đem lại hứng thú làm việc, học tập cho cả giáo viên và học sinh, giúp cho học sinh phát huy được những năng lực sẵn có của bản thân trong học tập bộ môn.
7.1.3.5. Minh chứng kết quả tổ chức hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm
Tham quan trải nghiệm di tích Bạch Đằng Giang (Hải Phòng)
Học sinh chăm sóc Nghĩa trang liệt sĩ, dâng hương, tưởng nhớ các anh hùng dân tộc nhân ngày Thương binh Liệt sĩ 27/7.
Tham quan di tích ATK Tân Trào (Tuyên Quang)
GV và học sinh dâng hương trong chuyến tham quan
Học sinh Viên Thị Vân Anh thuyết trình báo cáo kết quả sau chuyến đi tham quan, trải nghiệm tại di tích Bạch Đằng Giang.
Học sinh đóng vai thành Ngô Quyền trong hoạt cảnh “Bạch Đằng Giang dậy sóng
Học sinh hào hứng, sôi nổi trong phần thi trả lời câu hỏi kiến thức
Học sinh toàn trường trong giờ sinh hoạt tập thể
Sản phẩm của học sinh trong Chương trình “Trung thu nhớ Bác” và Hội thi làm bánh cổ truyền.
Đội thi trả lời câu hỏi kiến thức trong Chương trình “Em yêu biển đảo quê hương”
Tiết mục “Vươn tới ước mơ” Chương trình “Lời tri ân” chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11
Học sinh tham gia “Rung Chuông vàng”
Các đội chơi trong chương trình “Việt Nam tổ quốc tôi yêu”
Trò chơi đồng đội trong chuyến tham quan, trải nghiệm
Chương trình “Vẻ đẹp phụ nữ Việt Nam”
Hoạt cảnh “Người đi tìm hình của nước”
7.2 Khả năng áp dụng sáng kiến:
Ngoại khóa, trải nghiệm trong đó có các hoạt động ngoại khóa trải nghiệm lịch sử là hoạt động có tác dụng to lớn trong giáo dục truyền thống lịch sử cho học sinh ở trường phổ thông. Nó góp phần bổ sung, mở rộng kiến thức của học sinh, bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, góp phần rèn luyện năng lực độc lập, phát huy khả năng tư duy sáng tạo trong học tập, qua đó tạo ra hứng thú, say mê của học sinh đối với kiến thức và bộ môn lịch sử. 
- Qua thực tế nghiên cứu và triển khai một số hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm lịch sử cho học sinh tại trường THPT Trần Hưng Đạo, tôi nhận thấy việc thực hiện các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm lịch sử là một hình thức giáo dục mang lại hiệu quả cao, tạo được sự hấp dẫn đối với học sinh. Các em học sinh tiếp nhận kiến thức một cách say mê, chủ động và đầy hứng thú. 
- Từ thực tế tổ chức các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm trong những năm qua tại trường THPT Trần Hưng Đạo, tôi đã rút ra được những kinh nghiệm khi tổ chức triển khai là cần phải có sự đa dạng, phong phú, hấp dẫn trong hình thức tổ chức và phải có phương pháp phù hợp. Trong các hoạt động, nội dung, chương trình phải hướng tới đối tượng học sinh, lấy học sinh làm trung tâm. GV sẽ là người tổ chức, hướng dẫn, gợi mở để học sinh chủ động, tích cực tìm tòi và sáng tạo. Từ đó, học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức, nắm được truyền thống lịch sử hào hùng của dân tộc, qua đó bồi dưỡng lòng yêu nước, ý thức dân tộc và niềm tin vào Đảng. Cũng qua việc học sinh chủ động làm việc sẽ rèn kĩ năng làm việc nhóm, tư duy, khả năng thuyết trình, Từ đó dần hình thành những phẩm chất và năng lực cần có cho học sinh. Tổ chức tốt hoạt động ngoại khóa lịch sử sẽ khơi dậy ở học sinh sự say mê, sáng tạo trong cuộc sống, đồng thời nâng cao chất lượng dạy – học chương trình nội khóa của bộ môn lịch sử 
	- Từ kết quả tổ chức hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm tại trường THPT Trần Hưng Đạo cho thấy đây cũng là một trong những biện pháp hữu hiệu mà không chỉ các giáo viên lịch sử mà còn cả các bộ môn, các trường THPT cần phối hợp với các cấp, các ngành, chính quyền địa phương tham gia tổ chức thường xuyên, liên tục nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS trong thực tiễn hiện nay, nhất là khi chương trình giáo dục phổ thông mới – 2018 sẽ chính thức được thực hiện thì Hoạt động hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp là hoạt động giáo dục bắt buộc được thực hiện từ lớp 1 đến lớp 12.
8. Những thông tin cần được bảo mật (nếu có): không
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
- Giáo viên cần đưa ra các hình thức tổ chức, biện pháp phù hợp với khả năng, năng lực và trình độ nhận thức của học sinh.
- Việc thực hiện cần đảm bảo tính vừa sức, khoa học nhằm phát huy tính chủ động, tích cực và sáng tạo của học sinh.
- Cần nhận được sự nhất trí, sự phối hợp của nhiều người, của BGH, Đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm, phụ huynh và học sinh. 
10. Đánh giá lợi ích thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả và theo ý kiến của các tổ chức cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có).
10.1. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả:
Ngoại khóa lịch sử là hoạt động quan trọng trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông. Nó góp phần bổ sung, mở rộng kiến thức của học sinh, bồi dường tư tưởng, tình cảm, góp phần rèn luyện năng lực độc lập, phát huy khả năng tư duy sáng tạo trong học tập, qua đó tạo ra hứng thú, say mê của học sinh đối với bộ môn lịch sử. 
Qua các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm đã góp phần bổ sung và làm sống động, chân thực những sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử, những trận đánh, chiến dịch lịch sử mà học sinh được học trong chương trình chính khóa. Từ đó, khắc sâu kiến thức và nâng cao két quả học tập bộ môn.
10.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến thu được do áp dụng sáng kiến của các tổ chức cá nhân.
- Có tác dụng to lớn trong việc giáo dục truyền thống lịch sử, lòng yêu nước và ý thức tự hào dân tộc cho các em học sinh. Các em thêm yêu, thêm tự hào về quê hương, đất nước, từ đó, sống có trách nhiệm, đoàn kết với tập thể.
 - Đề tài nghiên cứu có tính khả thi, và ứng dụng vào thực tiễn, mang lại hiệu quả cao trong việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS trong đó có nâng cao chất lượng dạy – học môn Lịch sử.
 - Giúp học sinh có niềm say mê và hứng thú với môn học, hình thành và phát triển khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh. 
11. Danh sách những cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu (nếu có):
STT
Tên tổ chức/cá nhân
Địa chỉ
Phạm vi/Lĩnh vực
áp dụng sáng kiến
1.
Trường THPT Trần Hưng Đạo
Hợp Hòa, Tam Dương, Vĩnh Phúc
Tổ chức các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm ngoài giờ cho học sinh: Tham quan, trải nghiệm các di tích lịch sử.
2
Tổ Lí – Hóa - Sinh
Trường THPT Trần Hưng Đạo, Tam Dương, Vĩnh Phúc
Tổ chức chương trình ngoại khóa “Em yêu biển đảo quê hương”
3. 
Tổ Văn – Ngoại ngữ
Trường THPT Trần Hưng Đạo, Tam Dương, Vĩnh Phúc
Tổ chức chương trình ngoại khóa “Duyên dáng Việt Nam”
4. 
Tổ Lịch sử - Địa Lý – Thể dục - GDCD
Trường THPT Trần Hưng Đạo, Tam Dương, Vĩnh Phúc
Tổ chức chương trình ngoại khóa “Sáng mãi anh bội đội cụ Hồ” và “Việt Nam tổ quốc tôi yêu”
5
Đoàn thanh niên
Trường THPT Trần Hưng Đạo, Tam Dương, Vĩnh Phúc
Tổ chức chương trình ngoại khóa “Bạch Đằng Giang – Bản hùng ca bất diệt”, 
6
Bùi Thị Nga

Giáo viên Lịch sử Trường THPT Trần Hưng Đạo, Tam Dương, Vĩnh Phúc
Xây dựng, thiết kế các chương trình ngoại khóa, trải nghiệm. Dàn dựng, biên đạo một số hoạt cảnh lịch sử
Tổ chức câu lạc bộ “Em yêu khoa học xã hội”

Phạm Thị Thanh Hảo
Giáo viên Lịch sử Trường THPT Trần Hưng Đạo, Tam Dương, Vĩnh Phúc 
Một số hoạt cảnh lịch sử, câu chuyện lịch sử trong tiết dạy chính khóa Lịch sử Việt Nam lớp 10, 12.
Vĩnh Phúc, ngày.....tháng......năm 2020
Hiệu trưởng
(Ký tên, đóng dấu)
Vĩnh Phúc , ngày 15 tháng 02 năm 2020
Tác giả sáng kiến
Bùi Thị Nga
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Ngọc Anh (2007), “Câu lạc bộ em yêu lịch sử một sân chơi bổ ích”, Báo giáo dục và thời đại, số 9, tr 40-41.
Đặng Thành Hưng (2002): Dạy học hiện đại, lý luận, biện pháp kỹ thuật, Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội.
Nguyễn Thị Hương (2011): Biện pháp quản lý hoạt động ngoại khóa nhằm giáo dục truyền thồng lịch sử cho học sinh các trường THPT thành phố Việt Trì – Tỉnh Phú Thọ, khóa luận tốt nghiệp, trường ĐHSP Hà Nội.
 Luật giáo dục 38/2005/QH11 (bổ sung, sửa đổi 2009)
Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị (1992): Phương pháp dạy học lịch sử, Nhà xuất bản giáo dục
Phan Ngọc Liên (2000): Từ điển thuật ngữ lịch sử phổ thông, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội. 
Vũ Thị Liền (1998): Tổ chức ngoại khóa lịch sử cho học sinh lớp 9 trường THCS Dũng Tiến nhân kỉ niệm ngày thành lập Đảng 3.2 và ngày truyền thống quê hương 16 tháng giêng, Luận văn tốt nghiệp, trường ĐHSP Hà Nội.
Nguyễn Đức Quang: Đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp ở trường phổ thông, tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 6, 1999.
Nguyễn Thị Thành (2005): Các biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục ngoaì giờ lên lớp cho học sinh THPT, Khóa luận tốt nghiệp, trường ĐHSP Hà Nội
 Bùi Sỹ Tụng: Giáo dục ngoài giờ lên lớp, Sách giáo viên lớp 11, nhà xuất bản giáo dục.
 Nguyễn Quang Lê, Trần Viết Thụ (1994): Về tổ chức dạ hội, tham quan và dự lễ hội truyền thống trong dạy học lịch sử, tạp chí nghiên cứu Lịch sử, số 6.
 Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể - 2018.