SKKN Phát triển các năng lực đặc thù của môn Lịch sử cho học sinh THPT qua dạy học bài 4, 6, 7 - Lịch sử lớp 10 (Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống)

 thiên nhiên
Phẩm chất
Giáo dục phẩm chất yêu nước, trân trọng các giá trị di sản văn hóa của quê hương, đất nước
Giáo dục phẩm chất chăm chỉ, tự giác, tích cực tham gia các hoạt động học tập để giải quyết vấn đề.
Có trách nhiệm trong học tập khi tìm hiểu về sự kiện lịch sử , trong việc giữ gìn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Giáo viên
Giáo án: Biên soạn theo định hướng phát triển năng lực, phiếu học tập dành cho HS
Thiết bị dạy học tối thiểu theo quy đinh của Bộ GD-ĐT; một số tranh ảnh, hiện vật lịch sử, một số tư liệu lịch sử tiêu biểu gắn liền với nội dung bài học do GV sưu tầm và hướng dẫn HS sưu tầm thêm các tài liệu.
Tập bản đồ và tư liệu Lịch sử 10.
máy tính, máy chiếu ( nếu có)
Học sinh
SGK
Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu và sự hướng dẫn của GV.
II. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động khởi động:
Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu nội dung bài mới.
Nội dung: HS quan sát máy chiếu, sử dụng SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV
Phƣơng thức tiến hành
GV cho hs cho hs xem 3 đoạn video: Dân ca Ví Dặm Nghệ Tĩnh, Thánh Địa Mĩ Sơn, Phong Nha kẻ bàng. GV yêu cầu hs sinh lắng nghe, quan sát để trả lời những nội dung sau
Gọi đúng tên di sản.
Xác định đâu là di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.
Di sản văn hóa có mấy loại?
Theo em di sản văn hóa, di sản thiên nhiên có ảnh hưởng đến sự phát triển của lĩnh vực và ngành nghề hiện đại nào?
5? Sử học có đóng góp như thế nào trong sự phát triển một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại?
Hình thức: Hoạt cá nhân.
Thời gian: 6 phút
HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:
HS trả lời câu hỏi.
GV nhận xét, bổ sung và dẫn dắt các em vào bài mới.
Di sản văn hóa: Di sản văn hóa là hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần, do con người sang tạo trong quá trình lịch sử, được lưu truyền từ thế hệ trước cho đến thế hệ sau
+ Di sản văn hóa phi vật thể: Là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học như: Tín ngưỡng, âm nhạc, trò chơi
+ Di sản văn hóa vật thể: Là những sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa khoa học như: các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật
Di sản thiên nhiên: Là những di tích do thiên nhiên tạo thành bởi cấu trúc hình thể và sinh vật học hoặc bởi cấu trúc địa chất học và địa lí tự nhiên.
Như vậy với việc sử dụng các video clips âm nhạc, clips quảng bá hình ảnh và những câu hỏi gợi mở đã giúp các em hiểu thế nào là di sản văn hóa, di sản thiên nhiên, vai trò của sử học đối với công tác bảo tồn và phát huy giá trị của di sản.
Hoạt động hình thành kiến thức
Hoạt động 1. Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.
Mục tiêu: Phân tích được mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.
Phân tích được vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa.
Nội dung: Huy động hiểu biết đã có của bản thân và nghiên cứu sách giáo khoa suy nghĩ cá nhân trả lời các câu hỏi của giáo viên.
Phƣơng thức tiến hành.
GV yêu câu hs đọc các dữ liệu SGK trang 26, 27 để giải quyết những vấn đề sau:
1? Vì sao phải bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên? 2? Việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản phải đảm bảo những nguyên tắc nào?
3? Sử học có vai trò như thế nào đối với việc bảo tồn, phát huy giá trị các di sản? Nêu ví dụ?
4? Việc bảo tồn, phát huy giá trị của di sản có vai trò như thế nào?
Hình thức: Hoạt động cặp đôi.
Thời gian chuẩn bị: 4 phút, trình bày 2 phút
GV đánh giá kết quả của học sinh, chốt nội dung.
Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.
Mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản.
Các loại hình di sản văn hóa có vai trò là nguồn sử liệu quan trọng đặc biệt đối với nghiên cứu lịch sử.
Sử học cung cấp những thông tin có giá trị và tin cậy liên quan đến di sản. Do đó Sử học có vai trò to lớn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị đích thực của di sản.
Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên sẽ giúp cho Sử học khai thác giá trị của di sản và đưa giá trị đó đến với cộng đồng.
Sử học với việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản có mối quan hệ gắn bó mật thiết.
Vai trò của công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.
Góp phần quan trọng nhất trong việc hạn chế, khắc phục có hiệu quả những tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên, kéo dài tuổi thọ của di sản.
Góp phần tái tạo, giữ gìn và trao truyền các di sản văn hóa phi vật thể từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Hoạt động luyện tập
Mục tiêu: Vận dụng kiến thức vừa học vào làm một số bài học cụ thể để củng cố, khắc sâu kiến thức vừa học.
Nội dung: HS quan sát máy chiếu, sử dụng SGK để tìm hiểu nội dung kiến thức theo yêu cầu của GV.
Sản phẩm: HS lắng nghe ghi nhớ
Tổ chức hoạt động:
Bƣớc 1: GV giao nhiệm vụ cho HS
GV tổ chức trò chơi “Diệt virut corona ”. Trò chơi gồm 4 câu hỏi trắc nghiệm Ở mỗi câu hỏi, các em sẽ có thời gian 20 giây để đưa ra đáp án.Mỗi một câu trả lời đúng sẽ tiêu diệt được virut
Câu 1. Sử học có mối quan hệ nhƣ thế nào với di sản văn hóa?
Bảo tồn và phát huy giá trị các di sản
Bảo tồn và khôi phục các di sản
Bảo vệ và lưu giữ các di sản
Bảo vệ, khôi phục các di sản
Câu 2. Di tích Chùa Thiên Mụ là di sản văn hóa nào dƣới đây:
Di sản văn hóa phi vật thể
Di sản thiên nhiên
Di sản văn hóa vật thể
Di sản ẩm thực
Câu 3. Hát Xoan là di sản văn hóa nào dƣới đây:
Di sản văn hóa vật thể
Di sản thiên nhiên
Di sản văn hóa phi vật thể
Di sản ẩm thực
Câu 4. Trong bảo tồn và phát huy giá trị của di sản, yêu cầu quan trọng nhất đặt ra là gì?
Đáp ứng yêu cầu quảng bá hình ảnh về đất nước, con người Việt Nam
Phải đảm bảo giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học vì sự phát triển bền vững
Phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội
Phải đảm bảo giá trị thẩm mĩ của di sản
Bƣớc 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ:
HS trả lời câu hỏi.
GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.
Bƣớc 3: Báo cáo kết quả hoạt động
GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi.
GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.
Bƣớc 4: GV nhận xét, chuẩn kiến thức.
Câu hỏi
1
2
3
4
Đáp án
A
C
C
B
Hoạt động vận dụng:
* Mục tiêu: Giúp học sinh biết thêm 1 số di sản văn hóa, thiên nhiên của Việt Nam được UNESCO công nhận, qua đó khơi dậy cho ác niềm tự hào dân tộc và trách nhiệm của bản thân trong việc bảo tồ, phát huy các giá trị di sản.
* Cách thức tiến hành
Giáo viên tổ chức trò chơi: Hành trình đi tìm di sản văn hóa, thiên nhiên của Việt Nam được UNESCO công nhận.
Hình thức: Hoạt động nhóm Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm
Nhóm 1: Kể tên các di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO công nhận.
Nhóm 2: Kể tên các di sản văn hóa vật thể của Việt Nam được UNESCO công nhận.
Nhóm 3: Kể tên các di sản thiên nhiên của Việt Nam được UNESCO công nhận. Nhóm 4: Kể tên các di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của Nghệ An được UNESCO công nhận, được Chính Phủ công nhận và xếp hạng.
Thời gian: 5 phút
Các nhóm thực hiện nhiệm vụ
Các nhóm trưng bày và trình bày sản phẩm.
Giáo viên nhận xét, bổ sung và chốt lại.
******************************
Giáo án 2
Chủ đề 3: Một số nền văn minh thế giới thời cổ - trung đại
Giáo án 2
CHỦ ĐỀ 3: MỘT SỐ NỀN VĂN MINH THẾ GIỚI THỜI KÌ CỔ- TRUNG ĐẠI
Bài 6: MỘT SỐ NỀN VĂN MINH PHƢƠNG TÂY THỜI KÌ CỔ - TRUNG ĐẠI (T2)
Mục tiêu:
Năng lực:
Trình bày những thành tựu tiêu biểu, ý nghĩa của văn minh phương Tây thời Phục hưng.
Phân tích được cơ sở hình thành của các nền văn minh Phục hưng
Biết cách sưu tầm và sử dụng các tài liệu lịch sử, đồ dùng trực quan tạo hình
(tranh, ảnh, phim, âm nhạc...) để tìm hiểu những thành tựu của nền văn minh Phục hưng.
Biết cách vẽ và sử dụng sơ đồ tư duy, kĩ thuật 5W1H trong việc tìm hiểu hoàn cảnh lịch sử, hoạt động luyện tập và vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để biết và hiểu sâu hơn những giá trị cảu nền văn minh Phục hưng.
Phẩm chất:
Trách nhiệm: Có ý thức trách nhiệm, góp phần bảo tồn những thành tựu văn minh thế giới
Nhân ái: Trân quý những cống hiến mang tính tiên phong và bảo vệ nhưng giá trị văn hóa của nhân loại.
Thiết bị dạy học và học liệu:
Chuẩn bị của giáo viên:
Tranh, ảnh, phim, âm nhạc về nền văn minh phục hưng Tây Âu thời trung đại
Những câu chuyện về các nhà văn, nghệ thuật, điêu khắc thời Phục hưng.
Biểu đồ, sơ đồ tư duy theo kĩ thuật 5W+1H, Bảng phụ, máy trình chiếu, 
Nội dung các trò chơi: ghép nối và phỏng vấn, nhận diện các nhân vật lịch sử thời kì Phục hưng.
Chuẩn bị của học sinh:
Chuẩn bị bài học mới theo sự hướng dẫn của GV ở tiết trước.
Tiến trình dạy học:
Hoạt động khởi động.
Mục tiêu: Tạo sự hứng thú và tâm thế học tập thoái mái, nhẹ nhàng đồng thời rèn luyện cho các em kĩ năng quan sát, nhận diện các sự kiện, nhân vật lịch sử.
Nội dung: Văn minh Tây Âu thời Phục hưng.
Cách thức tiến hành
Giáo viên cho học sinh nghe clips âm nhạc Trầm hương của linh mục Dao Kim và quan sát những hình ảnh trong clips: Chúa Giê su, Thánh đường Vaticăng, một số tác phẩm nghệ thuật thời Phục hưng...
Học sinh lắng nghe, quan sát để trả lời những câu hỏi sau:
1? Bài hát gợi cho em nhớ đến tôn giáo nào? 2? Hình ảnh trong clips nói đến quốc gia nào?
3? Thời cổ đại, quốc gia đó có những đóng góp gì đối với sự phát triển của nền văn minh nhân loại?
4? Thời trung đại quốc gia đó tiếp tục có những đóng gì cho gì cho văn minh nhân loại?
Học sinh trả lời dưới hình thức cá nhân, các học sinh khác bổ sung.
Giáo viên nhận xét và dẫn dắt các em tìm hiểu nội dung bài học.
GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, bổ sung, chuyển sang nội dung mới.
Ca khúc Trầm hương và những hình ảnh gợi ta nhớ gợi ta nhớ đạo Ki tô( Thiên chúa giáo)
Những hình ảnh trong video là của nước Ý
Thời cổ đại, nước ý đã để có những đóng góp lớn cho nền văn minh nhân loại, thời trung đại, nước Ý là nơi khởi đầu của nên văn hóa phục hưng.
Nền văn hóa Phục hưng ra đời trong bối cảnh nào? Đạt được những thành tựu như thế nào, có đóng góp gì đối với nền văn minh nhân loại? Chúng ta sẽ tìm hiểu qua bài học hôm nay.
HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Bối cảnh lịch sử
Nội dung kiến thức: Phần thuộc phần giảm tải không học, nhưng để học sinh hiểu được hoàn cảnh ra đời và để mạch kiến thức không bị đứt gãy nên tôi đã hướng dẫn học sinh sử dụng kĩ thuật 5W1H.
*Cách thức tiến hành
Giáo viên chuẩn bị sẵn sơ đồ 5W1H và yêu cầu học sinh đọc phần bối cảnh trong SGK nền văn minh Tây Âu thời văn hóa Phục hưng để trả lời các câu hỏi: What: Phong trào văn hóa phục hưng
When: Diễn ra khi nào?
Where: Phong trào diễn ra đầu tiên ở quốc gia nào? Who: Do tầng lớp nào tiến hành?
Why: Vì sao tầng lớp tư sản lại tiến hành phong trào văn hóa Phục hưng?
How: Phong trào phong hóa diễn ra như thế nào? Đạt được thành tự gì và có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của nền văn minh nhân loại?
Ở 4 câu hỏi đầu( What, when, wher, who) nội dung kiến thức chủ yếu ở mức độ nhận biết, nên tôi giành cho hững học sinh có lực học trung bình, yếu trả lời. Câu hỏi Why ở mức độ thông hiểu, tôi giành cho học sinh khá trả lời.
Câu hỏi How, tôi hướng dẫn học sinh đi tìm hiểu những thành tựu đạt được và những đóng góp của nền văn hóa Phục hưng.
Thời gian: 5 phút( 3 phút chuẩn bị, 2 phút trả lời)
Học sinh lên trả lời, các học sinh bổ sung.
Giáo viên chốt lại và hoàn thiện sơ đồ.
Hoạt động 2: Thành tựu cơ bản
Mục tiêu: Trình bày những thành tựu cơ bản và ý nghĩa của văn minh Tây Âu thời Phục hưng.
Nội dung: Văn học, hội họa, điêu khắc, kiến trúc, tư tưởng.
Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về văn học.
Giáo viên yêu cầu học sinh tìm hiểu sách giáo khoa sau đó sẽ tham gia trò chơi Ghép nối và phỏng vấn.
Thời gian 7 phút.
Luật chơi:
+ GV tổ chức chơi theo hình thức các cặp đôi.
+ Nhiệm vụ: Các cặp chơi tìm hiểu nội dung sách giáo khoa cùng với những dữ liệu giáo viên đã cho và ghi kết quả của mình lên bảng. Sau đó đại diện cặp đôi sẽ phỏng vấn nhau bằng hình thức đặt câu hỏi
1? Bạn thích tác phẩm nào nhất? Vì sao?
2? Tác phẩm đã gửi tới chúng ta thông điệp gì? 3? Bạn biết tác phẩm đó bằng cách nào?
Điểm số các cặp đôi sẽ được tính như sau:
+ Nối đúng nhân vật với tác phẩm: 5 điểm
+ Trả lời tốt 3 câu hỏi sẽ đạt 5 đ, trả lời 2 câu đạt 3 đ, trả lời 1 câu đạt 1 đ
Giáo viên nhận xét và cho điểm các cặp đôi.
Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về hội họa, kiến trúc, điêu khắc
Cách thức tiến hành:
Giáo viên chuẩn bị các hình ảnh về các tác phẩm kiến trúc, điêu khắc, hội họa, tác giả: Lê-ô-na đờ Vanh xi, Mi-ken- lăng- giơ, vương cung thánh đường...
Luật chơi: Giáo viên chọn 2 đôi chơi( mỗi đội 3 người)
+ Phần 1: Có 9 hình ảnh về hội họa, kiến trúc, điêu khắc, khoa học- kĩ thuật thời Phục hưng.
+ Nhiệm vụ đội chơi: Quan sát để gọi đúng tên tác phẩm và nhận diện đúng tác giả. Gọi đúng tên tác phẩm được cộng 1 đ, nhận diện đúng tác giả được cộng 1 điểm. Nếu trả lời sai sẽ giành quyền trả lời cho đội bạn.
+Thời gian nhận diện mỗi tác phẩm: 10 giây.
Phần 2: Mỗi đội sẽ trả lời 1 câu hỏi về hội họa, nét độc đáo của nghệ thuật thời Phục hưng.
Sau khi học sinh trả lời, giáo viên nhận xét và bổ sung một số nội dung
2. Văn minh Tây Âu thời Phục hƣng
b. Những thành tựu cơ bản
Thành tựu
Nội dung:
+ Lên án gay gắt Giáo hội Thiên Chúa giáo và đã phá trật tự phong kiến.
+ Đề cao giá trị con người và tự do cá nhân, đề cao tinh thần dân tộc.
Ý nghĩa
+ Văn hóa Phục hưng được coi là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng của giai cấp tư sản chống lại chế độ phong kiến lỗi thời.
+ Mở đường cho văn minh Tây Âu phát triển trong những thế kỷ tiếp theo
HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP, VẬN DỤNG
Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà HS đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức vừa tìm hiểu.
Nội dung: Những thành tựu văn minh Tây Âu thời phục hưng.
Cách thức tiến hành
GV giao nhiệm vụ cho HS và chủ yếu cho làm việc cá nhân bằng hình thức vẽ sơ đồ tư duy bằng kĩ thuật 5W+1H.
Học sinh tự vẽ trên lớp( nếu còn thời gian) hoặc tự vẽ ở nhà.
Học sinh nộp sản phẩm
Giáo viên nhận xét, bổ sung.
Phụ lục 6: Kết quả khảo sát trước và sau khi thực hiện các giải pháp.
Biểu đồ về sự yêu thích và hứng thú học tập trước và sau khi thực hiện giải pháp
Rất
Hứng thú
Bình thƣờng
Không hứng thú
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
4
16
17
70
40
105
159
27
1,8 %
7,3
3,1%
32%
18 %
48%
72%
12,7%

80.0%
72%
70.0%
60.0%
50.0%
48%
40.0%
32%
30.0%
20.0%
18%
12.7%
10.0%
7.3%
1.8%
3.1%
0.0%
Rất hứng thú
Hứng thú
Bình thường
Không hứng thú
Trước	Sau
Biểu đồ về việc cách nhận diện, khai thác, trình bày, phân tích, đánh giá một sự kiện hoặc nhân vật lịch sử, các năng lực đặc thù của môn Lịch sử)
Biết rất rõ
Biết rõ
Biết một ít.
Không biết
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
Trước
Sau
3
20
12
101
115
105
84
15
1,3 %
9,1 %
5,4%
46%
52,3%
37,7%
41 %
7,2%

60.0%
52.3%
50.0%
46%
41%
40.0%
37.7%
30.0%
20.0%
9.1%
10.0%
5.4%
7.2%
1.3%
0.0%
Biết rất rõ
Biết rõ
Biết một ít.
Không biết
Trước	Sau