SKKN Phát triển năng lực tự học cho học sinh thông qua sử dụng phương pháp dạy học theo góc trong chủ đề các cuộc cách mạng công nghiệp trong lịch sử thế giới - Lịch sử 10

HTG và đối sánh với việc dạy học theo PPDH truyền thống. Qua TN dạy học theo hướng phát triển NLTH cho HS, chúng tôi cũng thu được những thông tin ngược phản hồi của HS: Các em được phát huy theo khả năng của mình trong học tập nên cảm thấy hứng thú, chủ động và sáng tạo hơn trong quá trình học tập, việc đóng góp ý kiến của cá nhân đối với nhóm hay giữa các nhóm với nhau diễn ra sôi nổi hơn để hoàn thành nhiệm vụ mà GV giao. HS có sự thay đổi rõ rệt về NLTH theo chiều hướng tích cực và hiệu quả hơn, cụ thể: Các năng lực xác định mục tiêu, lập kế hoạch, thực hiện kế hoach, tự thể hiện bản thân, cũng như năng lực tự đánh giá và tự điều chỉnh kế hoạch học tập ở lớp TN tốt hơn, thể hiện ở chỗ HS xác định vấn đề, tạo ra sản phẩm học tập nhanh hơn, trình bày sản phẩm một cách tự tin, mạnh dạn và lưu loát hơn.
Về khả năng lĩnh hội tri thức
Thông qua quan sát thái độ và hành vi của HS như: Sự chú ý, lắng nghe, xây dựng, khả năng liên hệ thực tế, ĐG phân tích một cách logic và biện chứng các kiến thức, khả năng vận dụng kiến thức vào làm bài kiểm tra cho thấy, HS lớp TN có tinh thần thái độ tích cực trong học tập, tính chủ động trong lĩnh hội kiến. Sau quá trình hoạt động dạy học theo góc, đa số HS ở các lớp TN đã có những thay đổi về tâm lí, tinh thần thái độ học tập môn học, các em đều tích cực tham gia thảo luận nhóm, hoàn thành PHT, đưa ra các ví dụ ứng dụng thực tiễn. Điều này chứng tỏ những DHTG được áp dụng trong đề tài là đã mang lại hiệu quả rõ nét.
Kết luận
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Thực hiện mục đích của đề tài, đối chiếu với các nhiệm vụ đặt ra, chúng tôi đã thu được những kết quả sau:
Đề tài đã tập trung nghiên cứu, làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc thiết kế qui trình DHTG nhằm phát triển năng lực HS.
Đề tài đã xác định được khái niệm, đặc trưng cơ bản của DHTG để góp phần khẳng định vai trò của DHTG đối với việc phát triển năng lực của người học.
Điều tra xác định được thực trạng việc sử dụng các PPDH tích cực hiện nay ở trường THPT, trong đó DHTG là một trong những PPDH góp phần vào việc phát triển năng lực cho HS, đặc biệt là NLTH..
Đã xây dựng được 01 chủ đề sử dụng PPDHTG và bộ tiêu chí đánh giá vào góp phần rèn luyện, phát triển năng lực cốt lõi và năng lực chuyên biệt cho HS.
Những đóng góp của đề tài về lĩnh vực nghiên cứu khoa học giáo dục và trong việc vận dụng vào thực tiễn với mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông mới 2018.
Kiến nghị
Trên cơ sở những kết quả thu được, chúng tôi đề xuất một số kiến nghị sau:
Việc thực hiện PPDH theo góc nhằm phát triển năng lực cho HS còn gặp nhiều khó khăn với nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan. Vì vậy, cấp trên cần tăng cường công tác tập huấn trực tiếp cũng như gián tiếp thông qua không gian trường học kết nối để tất cả các GV đều được tiếp cận sâu hơn với PPDH theo góc.
Ban lãnh đạo nhà trường cần quan tâm đến việc mua sắm cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi để các GV khắc phục khó khăn khi thực hiện dạy học.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (1979), "Nghị quyết số 14- NQ/TW ngày 11 tháng 1 năm 1979 của Hội nghị lần thứ IV Ban chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”, Hà Nội.
[2]. Chương trình giáo dục phổ thông môn Lịch sử, ban hành kèm theo TT số 13/2022/TT-BGDĐT ngày 03 tháng 08 năm 2022 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT.
[3]. Đinh Quang Báo (Chủ biên), Phan Thị Thanh Hội, Trần Thị Gái, Nguyễn Thị Việt Nga (2018), Dạy học và phát triển năng lực môn Sinh học trung học phổ thông, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.
[4]. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Chương trình giáo dục phổ thông, Hà Nội.
[5]. Nguyễn Tuyết Nga (2010), Mô đun phương pháp học theo góc, Tài liệu tập huấn dự án VVOB, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
[6]. Trần Thị Lan (2022), Sử dụng phương pháp dạy học theo góc đáp ứng phong cách học để phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11, Sáng kiến kinh nghiệm – Nghệ An.
[7]. Võ Thị Bích Huyền (2018), Vận dụng phương pháp dạy học theo góc phần hoá học hữu cơ lớp 11 THPT theo quan điểm dạy học phân hoá, Luận văn thạc sĩ – TP Hồ Chí Minh.
[8]. Sách giáo khoa, Lịch sử 10 [9]. Sách giáo viên, Lịch sử 10
47
PHỤ LỤC
Phụ lục 1. PHIẾU HỎI Ý KIẾN GIÁO VIÊN
Kính chào thầy/cô giáo, để góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong nhà trường, mong thầy/ cô vui lòng cho biết ý kiến của mình về những vấn đề sau. Các thông tin thu được chỉ nhằm phục vụ cho mục đích nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn sự hợp tác của quý Thầy/Cô!
Thông tin cá nhân:
Xin Thầy/Cô cho biết một số thông tin của bản thân:
Họ và tên: ..........................................................................
Giảng dạy tại trường: ..........................................................
Thầy (cô) hãy đánh dấu x vào ô “có” hoặc” không” trong bảng sau:
Câu hỏi
Các phương án trả lời
Kết quả
Có
Không
Thầy (cô) quan tâm đến phương pháp DHTG như thế nào?

1. Mức độ quan tâm của thầy (cô) đối với dạy học theo góc?
Rất quan tâm


Quan tâm


Không quan tâm



2. Thầy cô có quan tâm đến việc thiết kế bài học lịch sử theo hướng các góc không?
Rất quan tâm


Quan tâm


Không quan tâm


Theo thầy/cô việc tổ chức DHTG để phát triển NLTH cho HS trong dạy học Lịch sử hiện nay có vai trò như thế nào?

1. Theo thầy (cô) việc phát triển NL cho HS trong dạy học Lịch sử có cần thiết không?
Rất cần thiết


Cần thiết


Không cần thiết



2.Theo thầy(cô) tổ chức DHTG môn Lịch sử có vai trò như thế nào trong việc phát triển NLTH cho HS?
Rất cần thiết


Cần thiết


Không cần thiết


Hãy đánh dấu (X) vào phương án thầy/cô lựa chọn:
Các nhóm năng lực tự học mà các thầy cô quan tâm phát triển cho học sinh thông qua dạy học bộ môn Lịch sử THPT hiện nay?
TT

Các NLTH
Mức độ rèn luyện
Thường xuyên
Không thường xuyên
Không tiến hành
1.
NL xác định mục tiêu



2.
NL xác định nhiệm vụ học tập



3.
NL lập kế hoạch học tập



4.
NL thu thập, tìm kiếm thông tin



5.
NL lựa chọn và xử lí thông tin



6.
NL tự thể hiện bản thân



7.
NL tự kiểm tra, đánh giá KHTH



8
NL Hệ thống hóa



9
NL tự điều chỉnh KH




Xin chân thành cảm ơn sự quan tâm của thầy/cô giáo!
Phụ lục 2. PHIẾU HỎI Ý KIẾN HỌC SINH
Câu hỏi

Câu trả lời
Kết quả
Có
Không

1. Em có yêu thích môn Lịch sử không?
Rất yêu thích


Rất yêu thích


Yêu thích


Không yêu thích


2. Trong QTDH bộ môn Lịch sử, thầy (cô) đã bao giờ tổ chức tổ chức phương pháp dạy học theo góc
chưa?
Chưa bao giờ


Thỉnh thoảng


Thường xuyên



3. Mức độ hứng thú của em như thế nào khi được thầy (cô) sử dụng phương pháp dạy học theo góc?
Rất hứng thú


Hứng thú


Không hứng thú



Họ và tên học sinh:  Lớp: .. Trường:  Huyện: .. Tỉnh:.... Em hãy đánh dấu x vào ô “có” hoặc” không” trong bảng sau:
Cảm ơn sự hợp tác của các em!
Phụ lục 3. ĐỀ KIỂM TRA THỰC NGHIỆM. ĐỀ KIỂM TRA SỐ 01
Câu 1. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (nửa sau thế kỷ XX) còn được gọi là
cách mạng chất xám.
cách mạng kĩ thuật số.
cách mạng kĩ thuật.
cách mạng khoa học.
Câu 2. Một trong những thành tựu quan trọng đầu tiên của các mạng công nghiệp lần thứ ba (nửa sau thế kỷ XX) là
A. rô bốt.	B. vệ tinh.	C. tàu chiến.	D. máy tính.
Câu 3. Trong cách mạng công nghiệp lần thứ ba (nửa sau thế kỷ XX), bước tiến quan trọng của ngành công nghệ thông tin là
mạng kết nối internet không dây.
điện toán đám mây.
máy tính điện tử.
vệ tinh nhân tạo.
Câu 4. Rôbốt đầu tiên được cấp quyền công dân như con người là
A. Xô-phi-a.	B. Robear.	C. Paro.	D. Asimo.
Câu 5. Thành tựu nào sau đây không phải là của cách mạng công nghiệp lần thứ tư (đầu thế kỷ XXI)?
kết nối vạn vật thông qua Internet.
máy dệt chạy bằng sức nước.
công nghệ thông tin.
trí tuệ nhân tạo.
Câu 6. Công nghệ tự động hóa và Rôbốt có điểm hạn chế nào sau đây?
Nguy cơ người lao động bị mất việc làm.
Gây ra tình trạng ô nhiểm môi trường.
Gây ra sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội.
Con người bị lệ thuộc vào thiết bị thông minh.
Câu 7. Một trong những tác động tích cực của cuộc cách mạng công nghiệp thời hiện đại là?
Giải phóng sức lao động của con người.
Gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường.
Gây ra sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội.
Con người bị lệ thuộc vào thiết bị thông minh.
Câu 8. Việc Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo Xpút-ních 1 (1957) có ý nghĩa nào sau đây?
Khởi đầu quá trinh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Là cơ sở cho sự ra đời và phát triển của động cơ điện.
Mở ra kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người.
Thúc đẩy sự chuyển biến mạnh mẽ trong ngành kinh tế.
Câu 9. Sự phát triển của internet hiện nay làm cho việc tìm kiếm và chia sẽ thông tin vô cùng nhanh chóng và thuận tiện, ngoại trừ
giao lưu văn hóa giữa các quốc gia dễ dàng.
dễ bị thâm nhập, đánh mất dữ liệu cá nhân.
con người giao tiếp, trao đổi nhanh chóng.
giải phóng sức lao động của con người.
Câu 10. So với kĩ thuật xây dựng truyền thống, quá trình xây dựng tòa nhà bằng công nghệ in 3D có ưu điểm nào sau đây?
Sản phẩm đẹp và bền hơn.
Thực hiện hoàn toàn tự động.
Tiết kiệm nhân lực và chi phí.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
B
D
A
A
B
A
A
C
B
C

Chịu nhiệt độ cao hơn. Đáp án:
ĐỀ KIỂM TRA SỐ 02
PHẦN TRẮC NGHIỆM (7 điểm)
Câu 1. Cuộc cách mạng công nghiệp diễn ra từ đầu thế kỷ XXI còn được gọi là
A. Cách mạng kĩ thuật số.
B. Cách mạng công nghiệp nhẹ.
C. Cách mạng kĩ thuật.
D. Cách mạng 4.0.
Câu 2. Kho dữ liệu khổng lồ rất quan trọng trong sự phát triển của công nghệ trong thời đại 4.0 đó là
A. Cloud.	B. AI.	C. In 3D.	D. Big Data.
Câu 3. Thành tựu trong công cuộc chinh phục vũ trụ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ ba (nửa sau thế kỷ XX) gắn liền với hai cường quốc Mỹ và
A. Anh.	B. Trung Quốc.	C. Liên Xô.	D. Ấn Độ.
Câu 4. Thành tựu nào sau đây không phải là của cách mạng công nghiệp lần thứ tư (đầu thế kỷ XXI)?
A. internet vạn vật.	B. máy hơi nước.
C. công nghệ thông tin.	D. trí tuệ nhân tạo.
Câu 5. Sự ra đời của máy tính ENIAC (1946) được xem là mốc khởi đầu của
A. cách mạng xanh trong nông nghiệp.
B. cuộc cách mạng công nghiệp 3.0.
C. cuộc cách mạng công nghiệp 2.0.
D. cách mạng trắng trong chăn nuôi.
Câu 6. Một trong những tác động tích cực của cuộc cách mạng công nghiệp thời hiện đại là?
A. Chia sẻ thông tin vô cùng nhanh chóng.
B. Gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường.
C. Gây ra sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội.
D. Con người bị lệ thuộc vào thiết bị thông minh.
Câu 7. Nội dung nào sau đây là không phản ánh đúng về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư (đầu thế kỷ XXI)?
A. Làm cho tài nguyên, lao động phổ thông ngày càng mất lợi thế.
B. Khoảng cách giàu nghèo giữa các quốc gia có xu hướng mở rộng thêm.
C. Không ảnh hưởng đến giáo dục đào tạo và lĩnh vực quản lí nhà nước.
D. Làm xuất hiện nhiều hình thức tội phạm ngày càng tinh vi, phức tạp.
PHẦN TỰ LUẬN (3 điểm)
Có một giả thiết: Nếu chưa có sự xuất hiện của hệ thống internet thì cuộc sống chúng ta sẽ ra sao. Hãy viết một đoạn văn ngắn chia sẻ những suy nghĩ của mình về giả thiết trên.
Đáp án:
Trắc nghiệm
1
2
3
4
5
6
7
D
D
C
B
B
A
C
Tự luận
Câu
Nội dung
Điểm

Nếu chưa có sự xuất hiện của hệ thống internet thì cuộc sống
chúng ta gặp khó khăn hơn trong công việc, giao tiếp
1,0
Khi có sự xuất hiện của hiện của hệ thống internet:

+ Sự ra đời của Internet, đặc biệt là mạng kết nối Internet
không dây là một bước tiến quan quan trọng
0,25
+ Việc kết nối trên thế giới, chia sẻ thông tin giữa các thiết
bị được thực hiện một cách dễ dàng hiệu quả.
0,25
+ Hỗ trợ việc ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn; Tiếp
cận gần hơn với thương mại toàn cầu
0,5
+ Tuy nhiên, sự xuất hiện của hệ thống internet có tác động tiêu cực như con người lệ thuộc, ít quan tâm đến gia đình,
mâu thuẫn
1,0

ĐỀ KIỂM TRA SỐ 03
PHẦN TRẮC NGHIỆM (7 điểm)
Câu 1. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 còn được gọi là
cách mạng công nghiệp lần thứ nhất.
cách mạng công nghiệp lần thứ hai.
cách mạng công nghiệp lần thứ ba.
cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Câu 2. Ý nào sau đây không phải là thành tựu cơ bản của cách mạng công nghiệp lần thứ ba (nửa sau thế kỷ XX)?
Máy tính điện tử.
Dữ liệu lớn (Big Data).
Mạng Internet không dây.
Chinh phục vũ trụ.
Câu 3. Xô-phi-a – rôbốt đầu tiên được cấp quyền công dân có khả năng
làm việc trong dây chuyền sản xuất.
làm các công việc nặng nhọc.
trò chuyện với con người.
chinh phục vũ trụ.
Câu 4. Ý nào sau đây không phải là thành tựu cơ bản của cách mạng công nghiệp lần thứ ba (nửa sau thế kỷ XX)?
Công nghệ in 3D.
Mạng Internet không dây.
Máy tính điện tử.
Chinh phục vũ trụ.
Câu 5. Sự phát triển của internet hiện nay làm cho việc tìm kiếm và chia sẽ thông tin vô cùng nhanh chóng và thuận tiện, ngoại trừ
giải phóng sức lao động của con người.
giao lưu văn hóa giữa các quốc gia dễ dàng.
con người giao tiếp, trao đổi nhanh chóng.
khiến người lao động đối diện với nguy cơ mất việc làm
Câu 6. Một trong những tác động tiêu cực của cuộc cách mạng công nghiệp thời hiện đại là?
Người lao động có trình độ chuyên môn cao.
Con người giao tiếp rất tiện lợi, nhanh chóng.
Giao lưu văn hóa giữa các quốc gia thuận tiện.
Ít quan tâm đến mối quan hệ gia đình, xã hội.
Câu 7. Một trong những tác động tích cực của cuộc cách mạng công nghiệp thời hiện đại là?
Người lao động có trình độ chuyên môn cao.
Gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường.
Gây ra sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội.
Con người bị lệ thuộc vào thiết bị thông minh.
PHẦN TỰ LUẬN (3 điểm)
Phân tích ý nghĩa của cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại. Hiện nay, có rất nhiều thông tin được chia sẻ tràn lan trên Internet chưa được kiểm chứng. Em sẽ làm gì nếu đọc được những thông tin như vậy?
Đáp án:
Trắc nghiệm
1
2
3
4
5
6
7
D
D
C
B
B
A
C
Tự luận
Câu
Nội dung
Điểm

Ý nghĩa của cuộc cách mạng công nghiệp thời kì hiện đại:
2,0
+ Những ứng dụng của các cuộc cách mạng công nghiệp thời kì
0,5
hiện đại đã giúp cho việc mở rộng và đa dạng hóa các hình thức

sản xuất và quản lí.

+ Sự ra đời của các nhà máy thông minh ứng dụng công nghệ tự
động hóa và trí tuệ nhân tạo đã giúp năng suất lao động tăng lên,
0,5
tiết kiệm nguyên, vật liệu
+ Nhờ sự phát triển của internet và thương mại điện tử giúp người
0,5
tiêu dung có thể lựa chọn mua, sắm hang hóa trực tuyến.

+ Sự phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ ba và

lần thứ tư đã thúc đẩy quá trình khu vực hóa, toàn cầu hóa nền
0,5
kinh tế thế giới.

Hiện nay, có rất nhiều thông tin được chia sẻ tràn lan trên Internet
1,0


chưa được kiểm chứng, mm sẽ làm gì nếu đọc được những thông tin như vậy?

+ Không chia sẻ những thông tin chưa được kiểm chứng
0,25
+ Cảnh báo cho bạn bè, người thân về tác hại của các tin giả
0,25
+ Khi tiếp nhận bất kì thông tin nào, cũng cần có sự thẩm định:
Thông tin ấy phục vụ ai
0,25
+ Nói “không” với những thông tin sai sự thật. Đây là cách để
chúng ta tự bảo vệ mình và góp phần xây dựng môi trường thông tin mạng thực sự an toàn, văn minh.
0,25

Phụ lục 3. MỘT SỐ HÌNH ẢNH THỰC NGHIỆM
Góc trải nghiệm sau khi lựa chọn sản phẩm giới thiệu: Máy trải vải và máy hút chỉ tại công ty Nam Thuận (xã Diễn Mỹ, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An)