SKKN Sử dụng câu hỏi, bài tập phát triển năng lực phần Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn từ năm 1930 - 1945, cho học sinh trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao Nghệ An

dung câu hỏi bài tập, tức là đòi hỏi học sinh phải hiểu biết các lĩnh vực của đời sống xã hội trong chương trình lịch sử.
+ Nội dung câu hỏi bài tập phải phù hợp với trình độ nhận thức, phát huy khả năng tư duy độc lập sáng tạo, có tác dụng giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức học sinh.
+ Câu hỏi bài tập cần chính xác về nội dung, chuẩn mực về hình thức
KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT
Mục đích:
Khảo sát về nhận thức của giáo viên và học sinh về vị trí, vai trò và ý nghĩa của việc sử dụng câu hỏi, bài tập phát triển năng lực trong Trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao Nghệ An; thống nhất nội dung, phương pháp và các hình thức tổ chức thực hiện trong Trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao Nghệ An
Tăng cường áp dụng sáng tạo trong giáo dục tại Trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao Nghệ An nhằm góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018
Giúp cho giáo viên và học sinh hiểu rõ hơn về sự cấp thiết và tính khả thi của các câu hỏi , bài tập nhằm phát triển năng lực cho các em Trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao Nghệ An .
Nội dung và phương pháp khảo sát
Nội dung khảo sát
Nội dung khảo sát tập trung vào 02 vấn đề chính sau:
Các giải pháp được đề xuất có thực sự cấp thiết đối với vấn đề nghiên cứu hiện nay không?
Các giải pháp được đề xuất có khả thi đối với vấn đề nghiên cứu hiện tại, không?
Nội dung khảo sát được thể hiện qua bảng sau:
Thứ tự
Nội dung khảo sát
Lựa
chọn

1
Việc sử dụng câu hỏi , bài tập nhận thức cho HS có cấp
thiết không?

Rất cấp thiết

Cấp thiết

Ít cấp thiết

Không cấp thiết


2
Với đối tượng HS trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao
Nghệ A, việc sử dụng câu hỏi, bài tập phát triển năng lực trong tiết Lịch Sử để tạo sự hứng thú có cấp thiết không?

Rất cấp thiết

Cấp thiết

Ít cấp thiết

Không cấp thiết


3
Việc áp dụng câu hỏi , bài tập nhận trong tiết học Lịch sử tại trường Năng Khiếu Thể Dục Thể Thao Nghệ An có
khả thi không?

Rất khả thi

Khả thi


Ít khả thi

Không khả thi


4
Việc áp dụng câu hỏi , bài tập phát triển năng lực vào
các chương trình ngoại khóa, cho HS có khả thi không?

Rất khả thi

Khả thi

Ít khả thi

Không khả thi


Phương pháp khảo sát và thang đánh giá
Phương pháp được sử dụng để khảo sát là Trao đổi bằng hỏi, với thang đánh giá 4 mức (tương ứng với điểm số từ 1 đến 4):
Không cấp thiết; Ít cấp thiết; Cấp thiết và Rất cấp thiết. Không khả thi; Ít khả thi; Khả thi và Rất khả thi.
Link:
_dLPIXNuNgxE/edit
Tính điểm trung bình X theo phần mềm Excel
Đối tượng khảo sát
STT
ĐỐI TƯỢNG
SỐ LƯỢNG
1
GV trường Năng Khiếu Thể Dục
Thể Thao Nghệ An
5

2

Học sinh

59
Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất
Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất
Đánh giá sự cấp thiết của các giải pháp đề xuất
TT

Các giải pháp
Các thông số
X
Mức

1
Việc sử dụng câu hỏi , bài tập nhận thức cho HS có cấp thiết không?

3,3

Cấp thiết

2
Với đối tượng HS trường NK TDTT Nghệ An, việc sử dụng câu hỏi, bài tập phát triển năng lực trong tiết Lịch Sử để tạo sự hứng thú có cấp thiết
không?

3,2

Cấp thiết

Từ số liệu thu được ở bảng Đánh giá sự cấp thiết của các giải pháp đề xuất, ta có nhận xét sau: Các biện pháp tạo hứng khởi cho HS học môn Ngữ văn thông qua tổ chức các hoạt động khởi động tại trường PT NK TDTT Nghệ An đều có tính cấp thiết.
Tính khả thi của các giải pháp đề xuất
Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất
TT

Các giải pháp
Các thông số
X
Mức
1
Việc áp dụng câu hỏi , bài tập nhận trong tiết học Lịch sử tại trường PT NK TDTT Nghệ An có khả thi không?

3,39

Khả thi

2
Việc áp dụng câu hỏi , bài tập phát triển năng lực vào các chương trình ngoại khóa, cho HS có khả thi không?

3,4

Khả thi
Từ số liệu thu được ở bảng Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất, ta có nhận xét sau: Sử dụng câu hỏi , bài tập nhận thức nhằm phát triển năng lực cho học sinh ở môn Lich sử tại trường PT NK TDTT Nghệ An đều có tính khả thi.
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận
Quy luật nhận thức của con người là quá trình đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Theo quy luật của hoạt động nhận thức thì tư duy của con người bao giờ cũng bắt đầu từ tình huống có vấn đề. Trong quá trình dạy học, tình huống có vấn đề luôn luôn xuất hiện đòi hỏi giáo viên và học sinh phải nhanh nhạy giải quyết.
Muốn phát triển được khả năng tư duy sáng tạo của học sinh trong dạy học thì phải đưa các em vào tình huống có vấn đề mà ở đó đòi hỏi học sinh phải sử dụng các thao tác của tư duy để giải quyết tình huống, tự mình lĩnh hội kiến thức. Sau đó giáo viên mới tham gia chỉnh lí, bổ sung, nhận xét để hoàn thiện vấn đề. Như thế, học sinh sẽ tự mình khám phá ra kiến thức, đồng thời cũng khuyến khích được tinh thần ham học, ham hiểu biết cái mới ở học sinh. Một trong những phương pháp có hiệu quả để phát huy tính tích cực trong hoạt động nhận thức của học sinh, để hình thành năng lực chuyên biệt và giúp học sinh tìm ra được kiến thức trong từng tiết học cụ thể là việc sử dụng hệ thống câu hỏi, bài tập nhận thức.
Như vậy, câu hỏi, bài tập nhận thức lịch sử có vai trò rất quan trọng đó là: Hình thành tri thức lịch sử cho học sinh; góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm, nhân cách cho học sinh; gây hứng thú học tập, góp phần phát triển tư duy, định hướng hình thành và phát triển năng lực cho học sinh,
Phương pháp dạy học lịch sử là một khoa học đồng thời cũng là một nghệ thuật. Không có một phương pháp nào là vạn năng có thể thay thế được tất cả các phương pháp khác. Tuy nhiên, từ lí thuyết đến thực tiễn còn có một khoảng cách nhất định. Nhiều giáo viên nắm lí thuyết về phương pháp tốt nhưng vận dụng vào thực tế giảng dạy thì hiệu quả không cao vì thực tế giảng dạy luôn đặt ra những tình huống, những vấn đề mới, khó đòi hỏi cả giáo viên và học sinh phải có cách giải quyết linh hoạt, sáng tạo.
Mặc dù phạm vi của sáng kiến chỉ trong nội dung Phần Lịch sử Việt Nam giai đoạn từ năm 1930 đến năm 1945 , Lịch sử lớp 12 nhưng tôi thấy rằng việc sử dụng câu hỏi bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử lớp 12 nói riêng và môn lịch sử ở trường THPT nói chung có vai trò rất quan trọng. Đây là biện pháp hiệu quả để phát huy tính tích cực của học sinh trong hoạt động nhận thức lịch sử và hình thành ở học sinh những năng lực chuyên biệt của bộ môn, tạo tiền đề cho việc đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông . Bởi vậy, nó cần phải được tiến hành thường xuyên, nhận thức đúng và có biện pháp sư phạm hiệu quả.
Kiến nghị
Muốn sử dụng có hiệu quả câu hỏi bài tập nhận thức trong quá trình dạy học lịch sử đòi hỏi cả giáo viên, học sinh phải có sự cố gắng tập trung cao và sự quan tâm chỉ đạo của tổ chuyên môn, Ban giám hiệu nhà trường.
Về phía giáo viên: Phải tích cực cập nhật kiến thức chuyên môn, nghiên cứu các chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học lịch sử, đặc biệt là chuyên đề "Các biện pháp để phát huy tính tích cực và phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học lịch sử" và tài liệu tập huấn của Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An “Dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực của học sinh môn Lịch sử cấp THPT ”; phải tích cực dự giờ, trao đổi học hỏi kinh nghiệm về đổi mới phương pháp dạy học với đồng nghiệp . Giáo viên phải nắm được đặc điểm và trình độ nhận thức của học sinh ở mỗi lớp để đưa ra câu hỏi bài tập nhận thức phù hợp; phải tạo cho học sinh lòng tin, sự tìm tòi suy nghĩ về nội dung, phương pháp trả lời câu hỏi dựa vào sức mình là chủ yếu, dưới sự hướng dẫn của giáo viên và hợp tác trao đổi với bạn học.
Về phía học sinh: Cần phải có thái độ động cơ học tập đúng đắn, phải có sự say mê, hứng thú với bộ môn lịch sử. Trong quá trình tự mình tiếp cận khai thác để giải quyết các câu hỏi nhận thức, học sinh phải phát huy tối đa khả năng độc lập tư duy sáng tạo của bản thân, đồng thời mạnh dạn đề xuất những đánh giá và những phát hiện mới của mình về cách giải quyết các câu hỏi nhận thức lịch sử, nhất là những câu hỏi bài tập phát triển năng lực, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các tình huống trong thực tiễn.
Về phía Ban giám hiệu và tổ chuyên môn: Cần động viên khuyến khích hơn nữa các giáo viên mạnh dạn đổi mới phương pháp, áp dụng và sáng tạo những phương pháp mới vào thực tiễn dạy học lịch sử, đồng thời có sự đầu tư về sách tham khảo và đồ dùng dạy học để tạo thuận lợi cho việc đổi mới phương pháp dạy học, nhất là việc đầu tư mua sắm các phương tiện dạy học hiện đại để tạo điều kiện cho giáo viên từng bước ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy, nâng cao chất lượng và hiệu quả của bài giảng. Tăng cường tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học lịch sử ở trường theo mô hình nhóm chuyên môn lịch sử cấp trường, liên trường trong tỉnh. Đặc biệt là thực hiện đúng hướng dẫn của Sở giáo dục và Đào tạo Nghệ An “Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực”.
Với vốn kiến thức và kinh nghiệm còn hạn chế, sáng kiến của tôi không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự góp ý của các đồng nghiệp để tôi tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện và vận dụng đề tài vào thực tế giảng dạy môn lịch sử lớp 12 nói riêng và môn lịch sử ở trường THPT nói chung đạt hiệu quả tốt hơn./.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2006), Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa lớp 12 THPT , NXB Giáo dục Việt Nam.
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015), Sách giáo khoa Lịch sử 12, NXB Giáo dục Việt Nam.
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015), Sách giáo viên Lịch sử 12, NXB Giáo dục Việt Nam.
Bộ giáo dục và Đào tạo- Vụ Giáo dục trung học ,(2014) , Tài liệu tập huấn “Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh, môn Lịch sử cấp THPT.
Đỗ Thanh Bình – Nguyễn Thị Côi (2002), Câu hỏi và bài tập lịch sử 12, tập 2,
NXB Đại học Quốc gia, Hà Nội.
Nguyễn Thị Côi, Nguyễn Hữu Chỉnh, (1999), Bài tập lịch sử và việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử ở trường THPT, NXB Giáo dục Việt Nam.
Nguyễn Thị Côi (2005), Bài tập nhận thức: khái niệm, ý nghĩa, Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 108.
Vũ Bá Hòa, Đỗ Quốc Anh, Nguyễn Đình Mạnh, (2010), Góp phần xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực, NXB Giáo dục Việt Nam.
Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị Côi, (2002), Phương pháp dạy học lịch sử, Nxb Đại học Sư phạm
Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng,(1998), Phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THPT,NXB Giáo dục Việt Nam.
Trần Vĩnh Tường (2003), Hệ thống bài tập nhận thức trong dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội
Nguyễn Xuân Trường (2008), 54 đề trắc nghiệm Lịch sử 12, NXB Đại học Quốc gia TPHCM.
Nguyễn Xuân Trường (2010), Đề kiểm tra Lịch sử 12, NXB Đại học sư phạm.
PHỤ LỤC 1
Phiếu điều tra thực tiễn việc “ Sử dụng câu hỏi , bài tập phát triển năng lực phần Lịch sử Việt Nam lớp 12 giai đoạn từ năm 1930 - 1945 , cho học sinh trường năng khiếu thể dục thể thao Nghệ An”
(Dùng cho giáo viên dạy môn lịch sử )
Để nắm được những thông tin chính xác về tình hình thực tế việc việc sử dụng câu hỏi, bài tập nhận thức phát huy tính tích cực và phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học Phần Lịch sử Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945, lịch sử lớp 12, tôi mong thầy (cô) hãy khoanh tròn vào những lựa chọn mà mình thấy đúng hoặc đề xuất ý kiến trong các câu dưới đây:
Trong dạy học lịch sử, theo thầy (cô) ngoài kiến thức, kĩ năng, thái độ có cấp thiết phải hình thành năng lực chung và năng lực chuyên biệt cho học sinh không?
Rất cấp thiết	B. Cấp thiết
C. ít cấp thiết	D. Không cấp thiết
Nội dung các câu hỏi bài tập được thầy (cô) sử dụng trong quá trình dạy học thường phải cấp thiết mang tính bắt buộc và đòi hỏi tư duy ?
Rất cấp thiết	B. Cấp thiết
C. ít cấp thiết	D. Không cấp thiết
Theo thầy (cô), trong quá trình dạy học, dạng câu hỏi bài tập nhận thức sử dụng có tính khả thi không ?
Rất khả thi	B. Khả thi
C. ít khả thi	D. Không khả thi
- Đường link đánh giá của giáo viên 7NzvyO_6aunbNcR52os4aINL3nH_qaxftgFc/edit
Phiếu điều tra thực tiễn việc “Sử dụng câu hỏi , bài tập nhận thức nhằm phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học Phần Lịch sử Việt Nam giai đoạn từ năm 1930 đến năm 1945 , Lịch sử lớp 12”
(Dùng cho học sinh khối lớp 12 của nhà trường)
Để nắm được những thông tin chính xác về tình hình thực tế việc việc sử dụng câu hỏi bài tập nhận thức phát huy tính tích cực và phát triển năng lực cho học sinh trong dạy học phần lịch sử Việt Nam từ năm 1930 đến năm 1945, Lịch sử lớp12, em hãy khoanh tròn vào những lựa chọn mà mình thấy đúng hoặc đề xuất ý kiến trong các câu dưới đây:
Môn lịch sử ở trường THPT đối với em như thế nào?
Rất yêu thích
Bình thường
Không quan tâm vì nó là môn phụ
Trong giờ học lịch sử, em muốn thầy (cô) sử dụng những loại câu hỏi bài tập nào?
A.Câu hỏi bài tập trong sách giáo khoa
Câu hỏi bài tập trong vở bài tập thực hành
Câu hỏi bài tập có liên hệ gắn với thực tiễn D.Cả 3 dạng câu hỏi trên
Trong quá trình học tập môn lịch sử, em thường:
Học thuộc các sự kiện hiện tượng lịch sử
Ghi nhớ có hệ thống các sự kiện hiện tượng lịch sử
Ghi nhớ sự kiện kết hợp với rèn các năng lực thực hành bộ môn Xin chân thành cảm ơn các em!
Bài kiểm tra cho học sinh
Trắc nghiệm : Khoanh tròn chỉ một chữ cái in hoa trước câu trả lời đúng Câu 1: Văn kiện nào được thông qua tại Hội nghị lần thứ nhất Ban chấp hành Trung ương lâm thời Đảng Cộng sản Việt Nam (10/1930)?
Cương lĩnh chính trị đầu tiên.
Luận cương chính trị.
Báo cáo chính trị.
Nghị quyết chính trị, Điều lệ Đảng.
Câu 2 : Nhiệm vụ trực tiếp, trước mắt của cách mạng Đông Dương những năm 1936-1939 là
độc lập dân tộc và người cày có ruộng.
đánh đổ thực dân Pháp giành độc lập.
đánh đổ phong kiến , thực hiện cách mạng ruộng đất
chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh. Câu 3: Yếu tố khách quan tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc đấu tranh của nhân dân ta trong những năm 1936 – 1939 là
ở Đông Dương có Toàn quyền mới.
Quốc tế Cộng sản tổ chức Đại hội lần thứ VII.
Chính phủ Mặt trận Nhân dân lên cầm quyền ở Pháp.
Chính phủ Pháp cử phái viên sang điều tra tình hình Đông Dương.
Câu 4: Nhận định nào sau đây không đúng về tác động của sự kiện Nhật đảo chính Pháp ngày 9/3/1945 đến cách mạng nước ta?
Cuộc đảo chính đã tạo nên thời cơ chín muồi.
Điều kiện tổng khởi nghĩa chưa chín muồi.
Phát xít Nhật trở thành kẻ thù chính của nhân dân Đông Dương.
Đánh đuổi phát xít Nhật là nhiệm vụ hàng đầu của nhân dân Đông Dương.
Câu 5: Thời cơ “ngàn năm có một” của Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 được Đảng ta xác định từ sau ngày
Nhật đầu hàng Đồng minh đến trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương.
Nhật đảo chính Pháp đến trước khi quân Đồng minh vào Đông Dương.
Nhật vào Đông Dương đến trước ngày Nhật đảo chính Pháp.
quân Đồng minh vào Đông Dương giải giáp quân Nhật.
Tự luận
Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Đông Dương và Hồ Chí Minh trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 thể hiện như thế nào?