SKKN Sử dụng sơ đồ 5W1H nhằm phát huy tính chủ động, tích cực của học sinh; nâng cao hiệu quả bài học trong phần hai Lịch sử thế giới hiện đại (Phần từ năm 1917 đến năm 1945) - Lịch sử 11, ban cơ bản

do bán ra thị trường.
- Công nghiệp: Nhà nước tập trung khôi phục công nghiệp nặng, khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư vào Nga, nhà nước nắm các ngành kinh tế then chốt
- Thương nghiệp và tiền tệ: tư nhân được tự do buôn bán và trao đổi, mở lại các chợ, khôi phục và đẩy mạnh mối liên hệ giữa thành thị và nông thôn; nhà nước phát hành đồng rúp mới thay cho các loại tiền cũ năm 1924.
* Tác dụng (ý nghĩa): Chính sách kinh tế mới có ý nghĩa lớn với nước Nga Xô Viết và thế giới
- Nền kinh tế có những chuyển biến rõ rệt. Chính sách kinh tế mới là sự chuyển đổi kịp thời từ nền kinh tế do Nhà nước nắm độc quyền về mọi mặt sang nền kinh tế nhiều thành phần, nhưng vẫn đặt dưới sự kiểm soát của Nhà nước
- Nhân dân Xô Viết đã vượt qua những khó khăn to lớn, phấn khởi sản xuất và hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế
- Chính sách kinh tế mới còn để lại nhiều bài học kinh nghiệm đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở một số nước trên thế giới.
Ví dụ 2: Bài 13 “Nước Mĩ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939)”
– Nội dung kiểm tra bài cũ: Mục 2 – Phần II - “Chính sách mới của Tổng thống Mĩ Ru-dơ-ven”
- Bước 1: Giáo viên đặt câu hỏi: “Để thoát khỏi khủng hoảng, Chính phủ Mĩ đã có biện pháp gì?”. Giáo viên yêu cầu học sinh cả lớp vẽ sơ đồ 5W1H cho câu hỏi này: Mục đích đề ra chính sách mới? Chính sách mới được tiến hành vào thời gian nào? Ai là người đề ra chính sách mới?
Chính sách mới tiến hành ở đâu? Tác dụng của Chính sách mới đối với nước Mĩ?
3. Chính sách mới tiến hành ở đâu?
2. Ai là người đề ra chính sách mới?
Chính sách mới của Tổng thống Mĩ
1. Mục đích đề ra chính sách mới? 
4. Chính sách mới được tiến hành vào thời gian nào?
6. Tác dụng của Chính sách mới đối với nước Mĩ?
5. Biểu hiện của chính sách mới?
- Bước 2: Học sinh dựa vào kiến thức đã ghi nhớ ở bài học trước để trả lời cho 6 câu hỏi theo sơ đồ đã vẽ về chính sách mới của tổng thống Mĩ Ru-dơ-ven.
- Bước 3: Giáo viên cho học sinh khác nhận xét, bổ sung. 
- Bước 4: Giáo viên nhận xét và chuẩn hóa, nhấn mạnh khắc sâu lại kiến thức.
Giáo viên chuẩn hóa kiến thức
Chính sách mới của Tổng thống Mĩ Ru-dơ-ven:
*Mục đích : 
- Để đưa nước Mĩ thoát khỏi khủng hoảng, Tổng thống ru-dơ-ven đã thực hiện một hệ thống các biện pháp, chính sách của Nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế –tài chính và chính trị - xã hội, được gọi chung là Chính sách mới.
*Biểu hiện:
- Về kinh tế:
+ Nhà nước can thiệp tích cực vào đời sống kinh tế để giải quyết nạn thất nghiệp, phục hồi sự phát triển kinh tế.
+ Thông qua các đạo luật về ngân hàng, phục hưng công nghiệp, điều chỉnh nông nghiệp.
+ Trong các đạo luật trên Đạo luật Phục hưng công nghiệp là quan trọng nhất. Đạo luật này qui định việc tổ chức lại sản xuất công nghiệp theo những hợp đồng chặt chẽ về sản phẩm và thị trường tiêu thụ.
- Về đối ngoại:
+ Chính phủ Qu-dơ-ven đề ra Chính sách láng giềng thân thiện nhằm cải thiện quan hệ với các nước Mĩ Latinh, vốn được Mĩ coi là “sân sau” của mình: Từ năm 1934, Chính phủ Ru-dơ-ven đã tuyên bố Chính sách láng giềng thân thiện đối với các nước Mĩ Latinh, chấm dứt các cuộc can thiệp vũ trang, tiến hành thương lượng và hứa hẹn trao trả độc lập, nhằm xoa dịu cuộc đấu tranh chống Mĩ và củng cố vị trí của Mĩ ở khu vực này.
+ Thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô: sau 16 năm theo đuổi lập trường chống Liên Xô, tháng 11-1933, Chính phủ Ru – dơ-ven đã chính thức công nhận và thiết lập quan hệ ngoại giao với Liên Xô.Việc làm này xuất phát từ những lợi ích của Mĩ. Trên thực tế, chính quyền Ru-dơ-ven vẫn không từ bỏ lập trường chống cộng sản.
+ Đối với các vấn đề quốc tế, trước nguy cơ của chủ nghĩa phát xít và chiến tranh bao trùm toàn thế giới, Quốc hội Mĩ đã thông qua hàng loạt đạo luật để giữ vai trò trung lập trước các cuộc xung đột quân sự bên ngoài nước Mĩ. Chính sách đó đã góp phần khuyến khích chủ nghĩa phát xít tự do hành động, gây ra cuộc chiến tranh thế giới thứ hai.
*Ý nghĩa: Chính sách mới đã giải quyết một số vấn đề cơ bản của nước Mĩ trong cơn khủng hoảng nguy kịch.
- Nhà nước đã tăng cường vai trò của mình trong việc cứu trợ người thất nghiệp, tạo thêm việc làm mới. 
- Sản xuất được khôi phục.
- Xoa dịu mâu thuẫn giai cấp và góp phần làm cho nước Mĩ duy trì được chế độ dân chủ tư sản. Chính vì thế, Ru-dơ-ven là người duy nhất trong lịch sử nước Mĩ trúng cử Tổng thống 4 nhiệm kì liên tiếp.
Ví dụ 3: Bài 14 “Nhật Bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới (1918-1939)”
Nội dung kiểm tra bài cũ: Mục 2 – Phần II - “Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước”
- Bước 1: khi kiểm tra bài giáo viên đặt câu hỏi “Trình bày đặc điểm của quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản?”.
2. Ai là người tiến hành quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản?
3. Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước diễn ra ở đâu?
1. Vì sao phải tiến hành quân phiệt hóa bộ máy nhà nước?
Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản
6. Hậu quả quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản?
4. Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước diễn ra khi nào?
5. Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước diễn ra như thế nào?
- Bước 2: Học sinh dựa vào kiến thức đã ghi nhớ ở bài học trước để trả lời cho 6 câu hỏi theo sơ đồ đã vẽ về quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản.
- Bước 3: Giáo viên cho học sinh khác nhận xét, bổ sung. 
- Bước 4: Giáo viên nhận xét và chuẩn hóa, nhấn mạnh khắc sâu lại kiến thức.
Giáo viên chuẩn hóa kiến thức
Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước ở Nhật Bản
*Nguyên nhân:
- Nhằm khắc phục những hậu quả của cuộc khủng hoảng và giải quyết khó khăn do thiếu nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ hàng hóa, giới cầm quyền Nhật Bản đã chủ trương quân phiệt hóa bộ máy nhà nước, gây chiến tranh xâm lược bành trướng ra bên ngoài.
* Người tiến hành: giới cầm quyền Nhật Bản
*Quá trình quân phiệt hóa:
- Ở Nhật Bản, do có sẵn chế độ Thiên hoàng, quá trình quân phiệt hóa diễn ra thông qua việc quân phiệt hóa bộ máy nhà nước và tiến hành chiến tranh xâm lược thuộc địa.
- Thời gian: Do có sự bất đồng trong nội bộ giới cầm quyền Nhật Bản về cách thức tiến hành chiến tranh xâm lược, quá trình quân phiệt hóa kéo dài trong suốt thập niên 30. Từ năm 1937, giới cầm quyền Nhật Bản tập trung vào việc quân phiệt hóa bộ máy nhà nước.
- Quá trình quân phiệt hóa bộ máy nhà nước được tiến hành song song với việc đẩy mạnh tăng cường chạy đua vũ trang, đẩy mạnh cuộc xâm lược Trung Quốc.
- Năm 1933, Nhật Bản dựng biến Đông Bắc Trung Quốc thành bàn đạp của những cuộc phiêu lưu quân sự mới của quân đội Nhật Bản.
*Hậu quả:
- Nước Nhật trở thành một lò lửa chiến tranh ở châu Á và trên thế giới.
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến
 - Tranh ảnh, bảng, biểu đồ, sơ đồ, hình vẽ
- Giấy A0,bút viết
- Máy chiếu
- Máy vi tính
- Phần mềm dạy học
8. Đánh giá kết quả thu được sau khi áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tôi:
8.1. Kết quả
Qua sử dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học lịch sử ở trường THPT nói chung và lịch sử thế giới lớp 10 nói riêng, tôi nhận thấy tiết học đạt hiệu quả cao hơn rất nhiều so với cách dạy truyền thống là đọc chép hoặc một tiết dạy chỉ sử dụng bằng bài giảng điện tử cho học sinh nhìn chép.
- Việc dạy học bằng Sơ đồ 5W1H giúp các em biết cách tự ghi chép đầy đủ nội dung bài học để học ở nhà và ghi nhớ lâu kiến thức bài học, đồng thời đã góp phần giúp giáo viên khắc phục được tình trạng “học vẹt”, học trước quên sau của học sinh.
- Tất cả học sinh đều phải động não, sáng tạo và chỉ trong một tờ giấy các em có thể trình bày nội dung của bài học. Học sinh hoặc nhóm học sinh tự khám phá và vẽ được sơ đồ theo ý tưởng hoàn chỉnh . 
- Bước đầu tạo một không khí sôi nổi, hào hứng của cả thầy và trò trong các hoạt động dạy học của nhà trường, góp phần tham gia phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đẩy mạnh triển khai.
- Tuy ở mức độ khác nhau nhưng hầu hết học sinh biết cách vẽ Sơ đồ 5W1H. Lúc đầu, các em vẽ chưa quen theo cách ghi ký tự ở từng nhánh, nhưng dần dần học sinh đã thực yêu cầu tốt hơn. 
- Bước đầu hình thành cho các em tư duy lô-gic khi học môn Lịch sử. Khi giáo viên yêu cầu trả lời một vấn đề nào đó, các em sẽ được định hướng bởi các câu hỏi tương ứng với các nội dung được hỏi. 
- Điều quan trọng nhất là qua việc sử dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học Lịch sử lớp 11, đã từng bước giúp các em có cái nhìn “thiện cảm” với môn Lịch sử, yêu thích, chủ động và “tự giác” học môn Lịch sử hơn. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng học môn Lịch sử lớp 11 nói riêng và môn Lịch sử nói chung.
*Kết quả cụ thể:
Lớp
Bài số
Số bài
9 - 10 đ
7.0 – 8 đ
5.0 – 6 đ
3 – 4 đ
0 – 2 đ
>=5đ
SL
TL %
SL
TL %
SL
TL %
SL
TL %
SL
TL %
SL
TL %
11A1

1
40
0
0
2
5.0
19
47.5
15
37.5
4
10.0
21
52.5
2
40
4
10.0
4
10.0
26
65.0
6
15.0
0
0
34
85.0
11A5
1
35
1
2.8
3
8.6
12
28.7
15
42.8
6
17.1
16
45.7
2
35
3
8.6
6
17.1
18
51.4
8
22.9
0
0
27
77.1

8.2. Bài học kinh nghiệm 
Môn lịch sử cũng như nhiều môn học khác đòi hỏi sự chăm chỉ trong quá trình dạy - học. Đầu tư thời gian và công sức để học là một trong những nhân tố quan trọng làm nên thành công không chỉ đối với trò mà cả với thầy. Người thầy phải chịu khó tự học, tự nghiên cứu để có thể áp dụng được những phương pháp mới, qua đó tìm ra những phương pháp, những kĩ thuật dạy học có tính ưu việt và phù hợp với học sinh của trường.
Trong quá trình dạy học Lịch sử không có một phương pháp nào được coi là vạn năng, mỗi phương pháp có thể được sử dụng hiệu quả với từng mục đích khác nhau. Một tiết học lịch sử giáo viên không thể chỉ dạy bằng duy nhất một phương pháp và phải có sự kết hợp của rất nhiều các phương pháp. Bài dạy về hệ thống hóa kiến thức Lịch sử, giáo viên cũng cần phải sử dụng kết hợp phương pháp sơ đồ tư duy với một số phương pháp dạy học khác: phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp sử dụng sách giáo khoa lịch sử
Giáo viên phải nghiên cứu và chuẩn bị được 6 câu hỏi hợp lí tương ứng với mỗi dạng nội dung kiến thức để sau này khi nhắc đến dạng nôi dung kiến thức đó là trong đầu học sinh sẽ nghĩ ngay đến 6 câu hỏi thường học. Bên cạnh đó, để học sinh vẽ tốt các Sơ đồ, giáo viên phải có các câu hỏi gợi ý, gợi mở giúp cho học sinh.
Tùy vào dung lượng kiến thức của bài dài hay ngắn để giáo viên đưa ra phương án sử dụng Sơ đồ 5W1H cho hợp lí. Không phải lúc nào giáo viên cũng có thể yêu cầu học sinh vẽ ngay sơ đồ, trình bày sơ đồ trên lớp. Việc làm này sẽ mất rất nhiều thời gian, ảnh hưởng đến tiến độ chung của bài học.
Tùy vào điều kiện cơ sở vật chất của trường và các điều kiện khác có liên quan, giáo viên có thể sử dụng dạng Sơ đồ 5W1H cho phù hợp. Giáo viên có thể thiết kế Sơ đồ 5W1H trên giấy khổ lớn hoặc trình bày trực tiếp trên bảng hoặc soạn giảng trên Powerpoint 
8.3. Kiến nghị 
- Đối với GVBM, cần mạnh dạn đổi mới phương pháp, không ngừng nghiên cứu và tự học những phương pháp, kĩ thuật dạy học mới.
- Các tổ chuyên môn đẩy mạnh triển khai sinh hoạt chuyên đề về đổi mới phương pháp và sử dụng Sơ đồ tư duy nói chung và Kĩ thuật Sơ đồ 5W1H nói riêng
- Nhà trường tạo điều kiện hết sức và khuyến khích giáo viên đổi mới phương và chú trọng vào Sơ đồ tư duy nói chung và Sơ đồ 5W1H nói riêng
- Sở GD-ĐT tăng cường triển khai chủ trương đổi mới dạy học và phổ biến những gương tốt về đổi mới phương pháp
9
9. Kết luận
	Sử dụng bản đồ tư duy trong việc hệ thống hóa kiến thức Lịch sử ở trường THPT là một phương pháp mới trong việc dạy và học Lịch sử, giúp học sinh có thể hệ thống hóa kiến thức Lịch sử bằng một sơ đồ có kết hợp của cả màu sắc và hình ảnh. Sử dụng bản đồ tư duy trong các bài hệ thống hóa kiến thức sẽ tạo sự hứng thú của học sinh trong học Lịch sử, giúp học sinh phát triển tư duy mở, đặc biệt là tư duy logic, đồng thời đây cũng là phương pháp giúp học sinh có thể thực hiện việc tự học một cách hiệu quả.
Sử dụng thành thạo và hiệu quả sơ đồ tư duy nói chung và Sơ đồ 5W1H nói riêng trong dạy học Lịch sử sẽ mang lại nhiều kết quả tốt và đáng khích lệ trong phương thức học tập của học sinh và phương pháp giảng dạy của giáo viên. 
Học sinh sẽ có học được phương pháp học tập đúng đắn, hiệu quả và tăng tính chủ động, sáng tạo, phát triển tư duy. Giáo viên sẽ tiết kiệm được thời gian, tăng sự linh hoạt trong bài giảng, và quan trọng nhất sẽ giúp học sinh nắm được kiến thức thông qua một “sơ đồ” thể hiện các liên kết chặt chẽ của tri thức.
Sử dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học lịch sử bước đầu tạo một không khí sôi nổi, hào hứng của cả thầy và trò trong các hoạt động dạy học của nhà trường, là một trong những nội dung quan trọng của phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang đẩy mạnh triển khai.
Việc vận dụng Sơ đồ 5W1H trong dạy học lịch sử ở trường THPT sẽ dần dần hình thành cho học sinh tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách hệ thống, khoa học. Sơ đồ 5W1H kết hợp với các phương pháp dạy học tích cực khác như vấn đáp gợi mở, thuyết trình, xem phim minh họa có tính khả thi cao góp phần đổi mới phương pháp dạy học
Sơ đồ 5W1H – là Kĩ thuật dạy học hiện đại có tính khả thi và hiệu quả cao, nhất là đối với môn Lịch sử trong các nhà trường hiện nay, đặc biệt đối với những trường còn thiếu thốn nhiều về cơ sở vật chất thiết bị như trường THPT A.
10. Tài liệu tham khảo
Bản đồ Tư duy trong công việc – Tony Buzan – NXB Lao động – Xã hội
Lớp tập huấn của Sở GD&ĐT Vĩnh Phúc hướng dẫn sử dụng Phương pháp và Kĩ thuật dạy học tích cực
Dạy và học tích cực - một số phương pháp và kĩ thuật dạy học - NXB Đại học sư phạm
Nguyễn Thị Côi (2007), Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường THPT. NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
Hoàng Thanh Tú (2007), Tập bài giảng Phương pháp dạy học lịch sử, Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà nội. 
MỤC LỤC
1. Lời giới thiệu...................................................................................................................1
2. Tên sáng kiến...................1
3. Tác giả sáng kiến .............................................................................................................1
4. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến................2
5. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử .................2
6. Mô tả bản chất của sáng kiến ....................2
6.1. Cơ sở nghiên cứu..........................................................................................................2
a. Cơ sơ thực tiễn.......2
b. Cơ sở lí luận...4
6.2. Hiện trạng..5
6.3. Các giải pháp thực hiện.6
a. Cách thức sử dụng “SƠ ĐỒ 5W1H” ..5
b. Sử dụng “ Sơ đồ 5W1H” trong dạy học chương III “Phần hai Lịch sử thế giới hiện đại (Phần từ năm 1917 đến năm 1945” - Lịch sử 11 Ban cơ bản6
7. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến.21
8. Đánh giá kết quả thu được sau khi áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả.......21
8.1. Kết quả.21
8.2. Bài học kinh nghiệm...21
8.3. Kiến nghị.....22
9. Kết luận..23
10.Tài liệu tham khảo....25
Vĩnh Yên, ngày 23 tháng 2 năm 2020
Hiệu trưởng
Lê Anh Tuấn

 Vĩnh Yên, ngày 23 tháng 2 năm 2020
 Tác giả sáng kiến
 Nguyễn Thị Lâm