SKKN Tổ chức dạy – học thực hành chủ đề “Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại” để PTNL và định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT trong dạy học Lịch sử lớp 10

í đã nhanh chóng tiếp cận với CTGDPT mới, mạnh dạn đổi mới và giúp cho HS tiếp cận với CT mới , phương pháp mới, tự tin, chủ động trong học tập và đem lại những sản phẩm học tập sáng tạo. Các em đã từng bước phát huy năng lực của mình để sau này lựa chọn nghề nghiệp cho mình đáp ứng yêu cầu trong đổi mới GD và xu thế phát triển của xã hội .”
* Cảm nhận của học sinh:
Phần lớn các em cho rằng: Việc tổ chức các hoạt động học tập như thế này đã giúp cho buổi học có sức hút hơn đối với chúng em. Thông qua các nội dung, các hoạt động, chúng em đã hiểu hơn và tự hào hơn về truyền thống lịch sử cách mạng cũng như truyền thống yêu nước của dân tộc. Bên cạnh đó, qua việc thực hành các em đã chủ động, hợp tác sáng tạo trong hoạt động, phát triển và thể hiện được năng lực của mình. Với các hình thức tổ chức hoạt động phong
phú đã thực sự gây hứng thú trong học tập vì các em được trực tiếp tham gia vào các hoạt động, được thể hiện tài năng của mình.
Em Nguyễn Thị Thanh Hợi (HS lớp 10 A2) nói: “Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, nghành công nghiệp văn hóa có vai trò ngày càng quan trọng. Sau khi được tìm hiểu và thực hành chủ đề ‘Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại”, em đã nhận thức được rõ hơn vai trò của bộ môn lịch sử đối với sự phát triển ngành công nghiệp văn hóa. Vì vậy em đã quyết định lựa chọn cho mình nghề nghiệp trong tương lai là “Thiết kế thời trang”. Vì rất yêu thích và tự thấy được năng lực của bản thân đối với nghề này. Thông qua thiết kế thời trang nhất là các trang phục lịch sử có thể cho mọi người hiểu thêm và các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc cũng như có thể có thêm nhiều ý tưởng sáng tạo mới. Đây cũng là nghề sẽ cung cấp dịch vụ làm đẹp cho mỗi người và làm đẹp cho xã hội. (Trích cảm tưởng của HS)
Em Phan Đăng Mạnh (HS lớp 10 A2) cho biết: “Với sự phát triển của xã hội hiện nay thì việc chọn ngành nghề sẽ ngày càng phong phú đa dạng hơn nhưng nó cũng đồng nghĩa với sẽ có khó khăn hơn trong định hướng nghề nghiệp của các em. Sau khi học xong giờ học thực hành lịch sử chủ đề “Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiên đại” em cảm thấy rất bổ ích và có sự định hướng cho bản thân. Là người thích tự do, thích khám phá thì có lẽ nghề hướng dẫn viên du lịch là nghề phù hợp với bản thân mình. Đây cũng là một trong những nghề hiện nay được nhiều bạn trẻ hướng đến. Bởi đây là ngành sẽ giúp em được khám phá những miền đất lạ, cùng với đó sẽ quảng bá được những vẻ đẹp văn hóa truyền thống Việt Nam qua các hành trình. Em tin chắc rằng mình sẽ đạt được mong ước của mình trong tương lai”.
Em Hoàng Ngọc Linh (HS lớp 10 A2) chia sẻ: “Sau khi tham gia thực hành chủ đề “Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại” em đã nhận thức được ý nghĩa của môn học, của chủ đề và quyết định sẽ lựa chọn cho mình nghề sư phạm trong tương lai. Vì nghề sư phạm là niềm đam mê của em. Bởi vì nghề sư phạm góp phần đào tạo và cho ra đời thế hệ học trò, những mầm non tương lai có vai trò quyết định tới sự phát triển của đất nước. Nên em sẽ nỗ lực, cố gắng hết mình để theo đuổi niềm đam mê và trở thành một nhà giáo –“kĩ sư tâm hồn” trong tương lai”.
Kết quả định lượng
Chúng tôi khảo sát lại về nhận thức năng lực nghề nghiệp của học sinh sau khi thực nghiệm bằng phương pháp khảo sát của bảng hỏi về mức độ đạt được năng lực định hướng nghề nghiệp của HS được thiết kế theo 4 phương án lựa chọn. (Link khảo sát https://forms.gle/drJgxPNPnk8ZgGsw9 phụ lục 11)
+ Dựa trên phương án trả lời tính điểm trung bình chung để quy ước: Biểu hiện ở mức độ thấp:	1,0 £ X < 2,0
Biểu hiện ở mức độ trung bình:	2,0 £ X < 3,0
Biểu hiện ở mức độ khá:	3,0 £ X <3,5
Biểu hiện ở mức độ tốt:	3,5 £ X £ 4
+ Kết quả thu được chúng tôi đã lập ra bảng thống kê sau đây:
Kết quả phân tích tỷ lệ mức độ năng lực nhận thức nghề nghiệp của học sinh đạt được của HS trước và sau TN thể hiện qua bảng sau:
Mức độ
Trước thực
Sau thực nghiệm


nghiệm



Số lượng
Tỉ lệ %
Số lượng
Tỉ lệ %
Năng lực
Biểu hiện ở mức độ thấp
29
35,67
12
14,76
định
Biểu hiện ở mức độ TB
37
45,51
18
22,14
hướng
Biểu hiện ở mức độ khá
8
9,84
32
39,36
nghề
nghiệp của HS
Biểu hiện ở mức độ tốt
7
8,98
19
23,74
Ngoài ra chúng tôi tiến hành kiểm tra đánh giá bằng bài kiểm tra (phụ lục 10) sau khi tiến hành dạy thực nghiệm:
Điểm
3
4
5
6
7
8
9
10
Tổng
Lớp thực nghiệm
Số HS
0
0
0
5
9
12
12
2
39
Tỉ lệ %
0
0
0
12.5
22.5
30
30
5
100
Lớp đối chứng
Số HS
1
4
9
15
10
3
0
0
41
Tỉ lệ %
2.5
10
22.5
37,5
25
7.5
0
0
100

Từ bảng số liệu trên và xử lý kết quả của bảng số liệu, chúng tôi thấy sự khác nhau giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. 63% HS ở lớp thực nghiệm có năng định hướng nghề nghiệp ở mức khá và tốt trong khi đó ở lớp đối chứng chỉ có 18,7 % HS nhận thức được năng lực nghề nghiệp của bản thân. Ở lớp thực nghiệm, điểm chung bình là 7,7 không có điểm dưới 6; điểm 9, 10 chiếm tỉ lệ cao 27,5%; điểm 7,7 nhiều có tỉ lệ 60%; điểm 6 chỉ có 12,5%. Ở lớp đối chứng, điểm trung bình là 6,0; không có điểm 9,10; còn có điểm 3,4 chiếm 12,5%; điểm 5 chiếm tỉ lệ cao 22,5 % và điểm 7,8 rất ít với 30,9%.
Như vậy, dựa trên kết quả này chứng tỏ rằng HS ở lớp thực nghiệm có kết quả nhận thức cao hơn hẳn so với lớp đối chứng, và đa phần HS đều nắm chắc kiến thức ngay tại lớp, có tính sáng tạo khi lựa chọn câu trả lời và đa số các em đã biết cách vận dụng các kiến thức kĩ năng mới học được vào giải quyết phần nào vấn đề của bản thân. Nhất là biết rút ra các bài học lịch sử, liên hệ với bản thân để giải quyết các vấn đề trong học tập và cuộc sống hiện tại. Còn ở lớp đối chứng, có nhiều HS còn lúng túng khi lựa chọn các câu trả lời, kiến thức còn mơ hồ, chưa biết VDKT vào thực tiễn, vì vậy số học có tỉ lệ điểm thấp còn nhiều.
3.2.3 Kết luận thực nghiệm
Sau khi dạy học thực hành chủ đề “ Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại” theo hướng đổi mới phát triển năng lực người học đặc biệt là phát triển NL định hướng nghề nghiệp các em nắm được kiến thức nhanh và sâu hơn, được tích cực làm việc, được tự tin trình bày sản phẩm học tập, thể hiện ý kiến chủ quan của mình, của nhóm mình, không khí lớp học rất sôi nổi, có những vấn đề cần giải quyết liên quan đến thực tiễn giúp HS được trải nghiệm góp phần phát triển các năng lực như: NL giao tiếp, NL hợp tác, NL giải quyết vấn đề, năng lực VDKT vào thực tiễn và đặc biệt có sự định hướng rõ ràng hơn ý thức chọn ngành nghề trong tương lai để phù hợp với năng lực bản thân và nhu cầu phát triển việc làm của xã hội. Sau tiết dạy ở lớp thực nghiệm và lớp đối chứng, chúng tôi phát phiếu điều tra để đánh giá kết quả nhận thức của HS và thu được kết quả như sau:Qua phân tích kết quả khảo sát chúng tôi nhận thấy:
Có thể nói dạy học thực hành chủ đề “ Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại” đã cho thấy được hiệu quả của việc tổ chức dạy học thực hành lịch sử để PTNL và ĐHNN cho HS đã góp phần cải thiện nâng cao chất lượng bộ môn lịch sử, đã thực sự tạo động lực, góp phần nâng cao tinh thần yêu nước, yêu quê hương cho thế hệ trẻ; giúp các em tự tin, bồi dưỡng cho các em những năng lực, phẩm chất quan trọng phấn đấu học tập, rèn luyện lựa chọn cho mình một nghề nghiệp phù hợp để phục vụ cho sự nghiệp xây dựng bảo vệ đất nước
trở thành người có ích cho xã hội, đặc biệt là thế hệ thanh niên ở ngưỡng cửa tuổi 18 tự tin cuộc sống.
Phần lớn các giáo viên áp dụng chủ đề này đều nhận thấy tính cấp thiết và khả thi của đề tài. Vì thế, đều thống nhất cao và đồng thuận ý kiến tiếp tục sử dụng và nhân rộng hơn. Kết quả thực nghiệm ở các trường THPT Đô lương 1, Đô lương 2, tại huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An đã cho thấy kết quả rất khả quan.
PHẦN III: KẾT LUẬN
Kết luận:
Kết quả của đề tài.
Qua thời gian nghiên cứu và thực nghiệm đề tài, chúng tôi nhận thấy đã thu được những kết quả sau:
Đã nghiên cứu, trình bày được cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc PTNL và định hướng nghề nghiệp cho HS trong tổ chức dạy –học thực hành lịch sử Bài 4- Lịch sử lớp 10, chương trình GDPT mới nói riêng cũng như dạy học thực hành môn lịch sử ở một số chủ đề khác.
Đã khảo sát và xác định được thực trạng giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT, thực trạng tổ chức dạy học thực hành lịch sử nhằm PTNL và định hướng nghề nghiệp cho HS – THPT.
Chúng tôi đã đề xuất được quy trình thiết kế tổ chức dạy học thực hành và áp dụng quy trình đó để thiết kế vào bài học thực hành liên quan đến các lĩnh vực ngành nghề hiện đại nhằm giáo dục ĐHNN cho HS trong chủ đề “Sử học với một số lĩnh vực, ngành nghề hiện đại” – Lịch sử lớp10.
Chúng tôi đã tiến hành thực nghiệm kế hoạch bài dạy, xây dựng được bài kiểm tra, bảng tiêu chí đánh giá mức độ phát triển năng lực ĐHNN cho HS sau khi thực nghiệm đề tài.
Ý nghĩa của đề tài.
Việc tiến hành thực nghiệm đề tài mang lại ý nghĩa thiết thực cho bản thân giáo viên, học sinh, nhà trường và xã hội. Cụ thể: giáo viên tích cực hơn trong đổi mới hình thức, phương pháp dạy học phù hợp với xu thế giáo dục thời đại mới, tăng cường gắn thực tiễn với quá trình dạy học; HS trở nên tích cực, chủ động, sáng tạo hơn trong học tập, yêu thích và say mê với môn học, chủ động hơn trong việc tìm hiểu các lĩnh vực ngành nghề để góp phần hình thành năng lực hướng nghiệp. Chính các năng lực này là tiền đề cần thiết để giúp HS có sự lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với nhu cầu phát triển của xã hội, sở thích hứng thú bản thân, điều kiện gia đình góp phần xây dựng một xã hội ngày càng tốt đẹp hơn đáp ứng yêu cầu của hội nhâp và phát triển.
- Đối với học sinh:
Ở những lớp thực nghiệm số HS tham gia vào hoạt động học nhiều hơn so với lớp đối chứng thể hiện như không khí lớp học sôi nổi, HS tích cực, chủ động, sáng tạo hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập, các em được lôi cuốn vào nội dung bài học, chủ động thực hiện các nhiệm vụ GV đã chuyển giao một cách tự chủ, tự tin để trình bày sản phẩm học tập một cách sáng tạo. Đâylà điều mà ở những lớp đối chứng khó đạt được.
Các em không chỉ tiếp thu được những nội dung kiến thức cơ bản mà còn phát triển các năng lực. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ giúp các em nhận
thức được năng lực ưu thế của bản thân từ đó định hình được việc lựa chọn nghề nghiệp của bản thân sau này. Đây là những thành tố tạo nên kết quả học tập ở lớp thực nghiệm hơn so với lớp đối chứng.
Điều quan trọng nhất là sau khi học tập chủ đề và hoạt động thực hành HS tự nhận thức được nhiều vấn đề tiếp tục trau dồi PTNL, sở trường của bản thân, nắm bắt nhu cầu xu thế phát triển của xã hội để lựa chọn nghề nghiệp của bản thân một cách phù hợp.
- Đối với giáo viên:
Ngoài thăm dò ý kiến của học sinh, chúng tôi còn tham khảo sự đóng góp ý kiến của giáo viên tại trường THPT nơi tôi công tác và một số trường THPT trên địa bàn, thông qua việc dự giờ, đánh giá giờ dạy và nhận được những ý kiến phản hồi tương đối tích cực từ các đồng nghiệp, cho thấy rằng:
Đề tài có tác dụng rất lớn trong việc phát huy các năng lực, tạo sức hấpdẫn của việc tổ chức giờ học lịch sử nói chung và giờ học thực hành lịch sử nói riêng , học sinh cảm thấy hứng thú vì được tự mình khám phá những nội dung mới liên quan đến bài học và tạo ra những sẩn phẩm học tập hữu ích, thú vị.
GV nhận thức được tầm quan trọng của đổi mới đặc biệt là đổi mới PPDH LS nhằm PTNL và định hướng nghề nghiệp cho HS. Từ đó, GVxác định rõ trách nhiệm của bản thân trong công tác đổi mới để đáp ứng mục tiêu của GD&ĐT về nguồn nhân lực phát triển toàn diện của thế kỉ XXI.
Kết quả khảo sát là một kênh thông tin quan trọng để bản thân tác giả và đồng nghiệp rút kinh nghiệm và phát huy nhiều hơn nữa trong việc vận dụng phương pháp PTNL và ĐHNN cho HS trong DHLS. Với đề tài này chúng tôi hy vọng sẽ được áp dụng thường xuyên trong quá trình DH LS cũng như các bộ môn khoa học khác ở trường THPT.
- Đối với nhà trường và xã hội.
Việc áp dụng để tài một cách phổ biến sẽ góp phần quan trọng trong việc thực hiện đổi mới PPDH, thực hiện mục tiêu “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo” theo NQTW-29 của Đảng và Nhà nước. Trên cơ sở đó đào tạo được nguồn nhân lực phát triển toàn diện đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển và bảovệ Tổ quốc trong xu thế hiện nay trong đó việc định hướng lựa chọn nghề nghiệp đóng vai trò cực kì quan trọng.
Hướng phát triển:
Qua phần khảo sát tính cấp thiết và khả thi của đề tài, chúng tôi thấy đề tài nghiên cứu không những chỉ phù hợp cho môn lịch sử mà còn có thể phù hợp, khả thi với tất cả các môn học trong trường THPT. Nếu giải pháp mà đề tài đề xuất được áp dụng rộng rãi trong các môn học thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục nhà trường, từ đó đào tạo ra những thế hệ HS năng
động, tích cực, có năng lực hướng nghiệp tốt góp phần đưa xã hội ngày càng phát triển tiến bộ hơn.
Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài chúng tôi cũng đã rút ra những kinh nghiệm sau:
Phải có sự chuẩn bị chu đáo về ý tưởng, về xây dựng đề cương, tham khảo tài liệu có liên quan.
Đề tài được lựa chọn phải gắn liền với thực tiễn giảng dạy của giáo viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được phân công.
Để có một để tài chất lượng và vận dụng vào thực tiễn có hiệu quả thì giáo viên phải có sự đầu tư cho nội dung của đề tài.
Khi tiến hành thực nghiệm giáo viên nên mở rộng phạm vi áp dụng đối với nhiều đối tượng học sinh trong trường THPT nơi mình công tác và một số trường THPT trên địa bàn để thấy được hiệu quả giáo dục của đề tài khi vận dụng vàothực tiễn giảng dạy.
Bên cạnh đó, giáo viên nên tham khảo, lắng nghe ý kiến đóng góp của các đồng nghiệpvà học sinh để từ đó rút ra kinh nghiệm cho bản thân, khắc phục những hạn chế để đề tài ngày càng được hoàn thiện hơn.
Đề xuất - kiến nghị:
Phạm vi nghiên cứu đề tài còn nhỏ, đối tượng thực nghiệm hẹp, vì vậy cần mở rộng phạm vi nghiên cứu đề tài sang các chủ đề khác, các chương, các phần trong chương trình sinh học phổ thông nói riêng và các môn học khác nói chung nhằm phát triển và nâng cao năng lực ĐHNN cho HS.
GV cần phải thường xuyên tự học, bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, đặc biệt là năng lực vận dụng, liên hệ thực tiễn vào dạy học, năng lực định hướng nghề nghiệp cho HS.
Sở Giáo dục - Đào tạo, các trường THPT cần mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho GV về các phương pháp, hình thức hướng nghiệp để góp phần nâng cao chất lượng của hoạt động giáo dục định hướng nghề nghiệp ở trường phổ thông.
Là năm học đầu tiên thực hiện CTGDPT mới trong bối cảnh thay đổi về vị trí môn học, thay đổi về cấu trúc thời lượng của chương trình theo CTGDPT - 2018 khi SGK đã ấn hànhlần đầu tiên tiếp cận với chương trình cả HS, GV gặp không ít khó khăn và rất nhiều bỡ ngỡ ý tưởng và việc nghiên cứu đề tài của chúng tôi chắc chắn sẽ còn nhiều hạn chế và thiếu sót rất mong nhận được sự góp ý chân thành của Hội đồng khoa học cấp ngành cũng như các bạn đồng nghiệp để đề tài ngày càng hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn !