SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin bằng cách trình chiếu các hình ảnh và video phim lịch sử vào giảng dạy bài Lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ của dân tộc Việt Nam nhằm nâng cao hứng thú học tập của học sinh

giảng dạy nhiều năm tại trường THPT Cát Ngạn, tôi nhận thấy đa số học sinh khi học các bài nhận thức chung (bài lý thuyết) trên lớp học đa số các em không hứng thú, thậm chí còn nhàm chán khi học các tiết lý thuyết đó. Nguyên nhân của việc học sinh không mấy tỏ ra hứng thú với các bài lý thuyết đó là do một số lý do sau:
Thứ nhất một số bài nhiều tiết, kiến thức rộng, số liệu lịch sử nhiều
Thứ hai là do phương pháp giảng dạy của giáo viên chưa có sự đổi mới, nên chưa mang lại được sự hưng phấn và hứng thú của các em đối với môn học, theo tôi đây là nguyên nhân chủ yếu.
Trong các các bài hiểu biết chung đó tiêu biểu có bài “Lịch sử và truyền thống đánh giặc giữu nước của dân tộc Việt Nam” trong chương trình GDQP- AN lớp 10.
Qua khảo sát thực trạng dạy học bài “Lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam”, tôi thấy nếu chỉ sử dụng các phương pháp sử dụng ngôn ngữ thì nó ít mang lại hiệu quả, đa phần học sinh không hứng thú và tỏ ra nhàm chán trong các tiết học của bài, nếu sự dụng các phương pháp trực quan đơn thuần như nhiều giáo viên hiện nay hay áp dụng đó là sử dụng giáo án điện tử bằng cách trình chiếu các slide nội dung (chủ yếu) kèm theo một số hình ảnh hoặc video liên quan thì hiệu quả dạy học cũng đã được nâng lên được phần nào. Tuy nhiên việc trình chiếu chủ yếu các nội dung đã có trong sách lên bảng chỉ là giúp giáo viên đỡ phải viết bảng, còn học sinh các em vẫn thấy nhàm chán. Do đó tôi đã mạnh dạn đầu tư và áp dụng phương pháp chỉ trình chiếu hình ảnh và các đoạn video ngắn kết hợp với phương pháp thuyết trình, kể chuyện, đàm thoạitrong khi dạy bài này và thực tế hiệu quả mang lại là hết sức khả quan, khi mà đa phần các em đều thích và rất thích học như vậy.
THU THẬP SỐ LIỆU ĐIỀU TRA, KHẢO SÁT THỰC TẾ VÀ THỰC TRẠNG.
Khảo sát thực trạng
Trên cơ sở thực tiễn của đề tài tôi đã tiến hành khảo sát thực trạng dạy và học bài “Lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam” tại khối 10 trường THPT Cát Ngạn huyện Thanh Chương.
Thực trạng khi tiến hành khảo sát ở lớp đối chứng ĐC(10A) là đa số các em đều tỏ ra ít hoặc hứng thú khi học bài này.
Thu thập số liệu điều tra
Sau khi dạy xong bài theo phương pháp truyền thống, giáo viên tiến hành lấy phiếu điều tra
Câu hỏi điều tra: Sau khi học xong bài lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam em cảm thấy có hứng thú không?
Kết quả thu phiếu điều tra ở lớp đối chứng ĐC (10A) như sau
Rất hứng thứ
Hứng thú
Ít hứng thú
Không hứng thú
0
5
30
5
Phân tích , đánh giá những vấn đề thực tiến khi áp dụng đề tài
- Qua phân tích số liệu điều tra tôi rút ra được những nhược điểm, hạn chế, yếu kém trong qua trình giảng dạy bài “Lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam” như:
+ Thứ nhất khi giáo viên giảng dạy theo cách truyền thống thì ít học sinh thích thú, đại đa số các em đều không thích học bài này.
+ Thứ hai là khi giáo viên có sự thay đổi phương pháp (dạy powerpoint), chỉ chủ yếu trình chiếu nội dung chính của SGK thì hứng thú của học sinh có tăng lên một ít, nhưng cũng chỉ được vài tiết đầu của bài.
+ Như vậy vấn đề tồn tại trước mắt ở đây đó là đa số các em ít hứng thú khi học bài này, khi mà giáo viên không có các giải pháp mang tính mới, tính khoa học và tính ứng dụng cao hơn.
-Trên cơ sở các yếu kém, hạn chế khuyết điểm đó tôi xin trình bày một số giải pháp để giải quyết vấn đề như sau:
+ Thứ nhất: Đổi mới phương pháp dạy bài này bằng cách ứng dụng công nghệ thông tin một cách có hiệu quả, khai thác có hiệu quả các dữ liệu liên quan trên internet.
+ Thứ hai: Lựa chọn tệp hình ảnh và video, cũng như các câu chuyện lịch sử có liên quan trực tiếp đến nội dung của bài học.
+ Thứ ba: Tiến hành soạn giáo án powerpoint và thiết kế giáo án mang tính khoa học, tập trung chú ý vào việc trình chiếu hình ảnh và video có liên quan kết hợp với phương pháp ngôn ngữ của giáo viên.
-Trên đây là một số giải pháp mang tính khoa học và có tính tương đối mới để giáo viên áp dụng trong khi giảng dạy bài “Lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam”, cũng như một số bài lý thuyết khác.
THỰC HÀNH GIẢNG DẠY BẰNG PHƯƠNG PHÁP MỚI.
Thực hành giảng dạy.
Sử dụng phương pháp này có tính khoa học cao và tuân thủ các phương pháp dạy học của bộ môn
Cái mới của đề tài này là sử dụng máy chiếu chỉ để trình chiếu một số hình ảnh hoặc một số đoạn video (khác với cách dạy powerpoint thông thường là chủ yếu trình chiếu các slide nội dung chính trong sách giáo khoa có thêm một số hình ảnh)
Việc chỉ trình chiếu hình ảnh hoặc video kết hợp với kể các câu chuyện lịch sử sẽ rất hiệu quả trong dạy bài này.
Sử dụng máy chiếu chỉ để làm phương tiện trực quan giúp giáo viên giải thích hoặc minh chứng cho những nội dung mà học sinh cần lĩnh hội, các nội dung chính vẫn sẽ được giáo viên ghi bảng.
Việc lựa chon hình ảnh và cắt ghép video là do mối giao viên sưu tầm và lựa chọn, vì nguồn để chọn trên internet rất phong phú và đa dạng.
Khó khăn của việc áp dụng đề tài này là giáo viên phải lựa chọn được các hình ảnh và video phù hợp với nội dung, đặc biệt đó là giáo viên phải biết sử dụng ứng dụng cắt video và cắt các video làm sao vẫn dữ được nôi dung trọng tâm và đảm thời gian và tiến trình của các tiết dạy.
Cụ thể khi giảng dạy các đề mục của bài như sau:
Tiết 1: Mục I. Lịch sử đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam Hoạt động 1. Những cuộc chiến tranh giữ nước đầu tiên
-Giáo viên ghi tiều đề, sau đó trình chiếu một đoạn video được cắt ngắn từ video: Kháng chiến chống quân tần và An Dương Vương thành lập nước Âu Lạc:
-Sau khi xem xong video giáo viên cho các em rút ra cuộc chiến tranh giữ nước đầu tiên là cuộc chiến tranh nào, do ai lãnh đạo
-Tiếp theo trình chiếu một số hình ảnh về nước Văn Lang, Vua Hùng, nước Âu Lạc, Thục Phán, cuộc chiếnchống quân Tần (hình 1- hình 8 phần phụ lục) để củng cố thêm.
H1. Nước Văn Lang	Hình 2: Vua Hùng
Hình 3: Nhà nước Âu Lạc	Hình 4: Vua An Dương Vương (nhà nước kế tục Văn Lang)	(Thục Phán)
Hình 5: Quân Tần sang đánh nước Văn Lang	Hình 6: Cuộc chiến tranh giữ nước
đầu tiên (Cuộc kháng chiến chống Tần (từ năm 214 - 208 trước công nguyên do
vua Hùng và An Dương Vương lãnh đạo)
Hình 7: Thành Cổ Loa	Hình 8: An Dương Vương lãnh đạo chống quân Xâm lược Triệu Đà thất bại
(năm 184- 179 TCN)
Hoạt động 2. Cuộc chiến tranh giành độc lập (từ thể kỉ I- X)
-Giáo viên trình chiếu các hình ảnh (hình 9- hình 11 ở phần phụ lục), trình chiếu đến đâu giáo viên cho học sinh nhận biết danh nhân đó là ai và đó là cuộc khởi nghĩa nào, diễn ra vào năm bao nhiêu?
Hình 9: Khởi nghĩa Hai bà Trưng năm 40	Hình 10: Khởi nghĩa bà Triệu 248
Hình 11: Khởi nghía LÍ Bí năm 542	Hình 12: Khởi nghĩa Triệu Quang Phục
Hình 13: Khởi nghĩa Mai Thúc Loan năm 722 Hình 14: Khởi Nghĩa Phùng Hưng (năm 766) (Mai Hắc Đế)
Hình 15: Khởi Nghĩa Khúc Thừa Dụ (năm 905)	Hình 16: Cuộc chiến chống quân Nam Hán của
Dương Đình Nghệ (năm 931)
Hì nh 17: Ngô Quyền chiến thắng quân Nam Hántrên sông Bạch Đằng (năm 938)dành lại độc lập, tự do cho Tổ Quốc
+ Giáo viên có thể trình chiếu thêm một đoạn video đã được cắt từ video: Tóm tắt trận bạch đằng 938:
Để học sinh thấy được ý nghia của chiến thắng Bạch Đằng năm 938, giành lại độc lập dân tộc sau gần một nghìn năm kháng chiến chống các thế lực phong kiến Trung Quốc đô hộ.
Hoạt động3. Những cuộc chiến tranh giữ nước (từ thế kỉ X- XIX)
- Mục này giáo viên lựa chọn trình chiếu cho HS xem một số đọan video
ngắn đã được cắt từ các video sau:
+ Video: Tóm tắt ba lần kháng chiến chống Nguyên Mông:
+ Video: Tóm tắt trận Chi Lăng Xương Giang:
+ Video: Quang trung đại phá quân thanh:
+ Video: Lý thường kiệt đại thắng Ung Châu:
+ Video: Trận Bắc phạt thần thánh của Lý Thường Kiệt:
+ Video: Tóm tắt Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân:
+ Video: Tóm tắt Lê Lợi khởi nghĩa Lam Sơn:
Hoạt động4. Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, lật đổ chế độ thực dân nửa phong kiến (thế kỉ XIX- 1945)
Mục này giáo viên trình chiếu đoạn video (từ 1858- cách mạng tháng 8 năm	1945)	được	cắt	từ	video:	Tóm	tắt	lịch	sử	4000	của	Việt	Nam:
Hoạt động5. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1945- 1954)
Giáo viên có thể lựa chọn trình chiếu một số đoạn video trong các video sau:
+ Video: Tóm tắt lịch sử 4000 của Việt
Nam: (đoạn cuối)	
+Video: Tóm tắt kháng chiến chống Pháp 1945- 1954:
Hoạt động6. Cuộc kháng chiến chống đế quốc MĨ (1954- 1975)
Mục này giáo viên lựa chọn trình chiếu cho HS xem một số đọan video ngắn đã được cắt từ các video sau:
+ Video: Tóm tắt lịch sử 4000 của Việt Nam:
 (đoạn cuối)	
+Video: Tóm tắt kháng chiến chống Mỹ (1954- 1975):
wpid=NewsDetailBookRender&did=20180419092546b37ab24e-7af8-4543-8f61- 8c04bd28ca0b&vr=01089
Tiết 2: Mục II. Truyền thống vẻ vang của dân tộc ta trọng sự nghiệp đánh giặc giữ nước
Hoạt động1. Truyền thống dựng nước đi đôi với giữ nước
Giáo viên trình chiếu một số hình ảnh sau đây để học sinh biết được dựng nước và giữ nước là quy luật tồn tại của một quốc gia, nếu quôc gia nào không chăm lo cho hai nhiệm vụ đó thì quốc gia đó bất ổn, nặng hơn có thể mất nước.
Hình 7: Thành Cổ Loa	Hình 8: An Dương Vương lãnh đạo chống quân Xâm lược Triệu Đà thất bại
(năm 184- 179 TCN)
Hoạt động2. Truyền thống lấy nhỏ chống lớn, lấy ít địch nhiều
Giáo viên trình chiếu một số video sau để học sinh biết được trong các cuộc chiến đó quân số của địch luôn lớn hơn ta nhiều lần.
+ Video: Tóm tắt kháng chiến chống Tống của Lý Thường Kiệt:
+ Video: Tóm tắt ba lần kháng chiến chống Nguyên Mông:
+ Video: Quang trung đại phá quân thanh: v=l77PALmybfY
Tiết 3: Mục II. Truyền thống vẻ vang của dân tộc ta trọng sự nghiệp đánh giặc giữ nước
Hoạt động3. Truyền thống cả nước chung sức đánh giặc, toàn dân đánh giặc, đánh giặc toàn diện
-Ngoài các video học sinh đã được xem các tiết trước thì mục này giáo viên cho học sinh xem video
+ Video: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến 19/12/1946:
+ Video: Cụ già bắn may bay Mĩ:
Hoạt động4. Truyền thống thắng giặc bằng trí thông minh, sáng tạo, bằng nghệ thuật quân sự độc đáo
-Giáo viên sử dụng một số đoạn video sau để học sinh xem, sau khi xem xong có thể thấy được cha ông ta đã đánh giặc thông minh, sáng tạo và độc đáo như thế nào
+ Video: Lý Thường Kiệt và chiến lược “tiên phát chế nhân”
+ Video: Vua Quang Trung đại phá quân Thanh:
+ Video: Tóm tắt Lê Lợi khởi nghĩa Lam Sơn:
 sA6T6bE231U
Tiết 5: Mục II. Truyền thống vẻ vang của dân tộc ta trọng sự nghiệp đánh giặc giữ nước
Hoạt động5. Truyền thống đoàn kết quốc tế
Ở mục này giáo viên lựa chọn và trình chiếu các hình ảnh (hình 20- hình 27 ở phần phụ lục) sau đócho học sinh nhận diện hình ảnh và ý nghĩa chung của các hình ảnh các em vừa xem.
Hình 20: Fidel Castro sang thăm chiến trường Việt Nam	Hình 21: Nhân dân thế giới ủng hộ Việt
Nam trong kháng chiến chống MĨ
Hình 22: Cố vấn Liên Xô trong chiến tranh Việt Nam	Hình 23: Bộ đội Ta vào giải phóng PhnomPenh
Hì nh 24: Việt – Lào trong kháng chiến chống Pháp Hình 25: Quân tình nguyện Việt Nam đánh bọn Pol pot
Hình 26: Hội nghị Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 16
Hình 27: Đoàn sĩ quan Việt Nam chụp hình trước giờ sang Nam Sudan làm nghĩa vụ Quốc tế
Giáo viên củng cố nội dung của truyền thống đoàn kết quốc tế của dân tộc ta và khẳng định đoàn kết quốc tế trong sang, thủy chung đã trở thành truyền thống, là một nhân tố thành công trong sự nghiệp đánh giặc, giữ nước cũng như trong công cuộc xây dựng và bao vệ Tổ quốc.
Hoạt động 6. Truyền thống một lòng theo Đảng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
Để học sinh hiểu rõ về truyền thống này, giáo viên có thể lựa chọn trình chiếu các slide hình ảnh sau đây cho học sinh xem, sau đó liên kết các sự kiện lịch sử đó để học sinh thấy được vai trò của Đảng cộng san Việt Nam trong sự nghiệp giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc. Qua đó khẳng định theo Đảng và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, vào thắng lợi của cách mạng Việt Nam đã trở thành truyền thống và đang được kế thừa phát huy mạnh mẽ trong xã hội ngày nay.
Hình 30: Hội nghị thành lập Đảng 3/2/1930	Hình 31: Cách mạng tháng 8/1945 và quốc khánh 2/9
Hình 32: Chiến dich Điện Biên Phủ- 56 ngày đêm	Hình 33: Chiến thắng Điện Biên Phủ
Hình 34: Giải phóng Miền Nam thống nhất Đất nước
Hình 35: Đại hội VI 1986 (thống nhất đổi mới đất nước)
Hình 36: Đại hội XIII
Hình 37, 38: Việt Nam Chung sức đồng
lòng chiến thắng đại dịch COVID- 19
Cùng với trình chiếu một số hình ảnh trên, giáo viên có thể lựa chọn và trình chiếu cho các em xem đoạn video sau đây. Để các em thấy rõ hơn vị thế, cơ đồ củả nước ta sau hơn 90 năm theo Đảng.
+ Video: Chưa Bao Giờ Đất Nước Có Được Cơ Đồ, Tiềm Lực Vị Thế Và Uy Tín Quốc Tế Như Hiện Nay: www.youtube.com/watch?v=qv91LPhLiOE
Trên cơ sở các giải pháp đưa ra tôi tiến hành soạn giáo án và thực hành giảng dạy tại lớp thực nghiệm TN (10 D) lớp có sĩ số và chất lượng tương đồng với lớp ĐC (10A). kết quả thu được rất khả quan, điều đó chứng tỏ đề tài có tính ứng dụng thực tiễn cao
Đánh giá kết quả quá trình áp dụng.
Sau khi dạy xong bài tại lớp thực nghiệm (TN), tôi tiến hành lấy phiếu điều tra để phân tích đánh giá hiệu quả của SKKN
Câu hỏi điều tra: Sau khi học xong bài lịch sử và truyền thống đánh giặc giữ nước của dân tộc Việt Nam em cảm thấy có hứng thú không?
Kết quả thu phiếu điều tra tại lớp thực nghiệm (TN)10 D như sau:
Rất hứng thú

Hứng thú

Ít hứng thú

Không hứng thú

15

21

5

0

HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI.
Bảng tổng hợp số liệu điều tra tại lớp ĐC và TN
PA

TS HS

MỨC ĐỘ (SL)

Rất hứng thú

Hứng thú

Ít hứng thú

Không hứng thú

TN

41

15

21

5

0

ĐC

40

0

5

30

4

PA

TS HS

MỨC ĐỘ (Tỷ lệ %)

Rất hứng thú

Hứng thú

Ít hứng thú

Không hứng thú

TN

100

36.6

51.2

12.2

0.0

ĐC

100

0.0

12.5

75

10

Biểu đồ so sánh mức độ hứng thú của học sinh
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Thực nghiệm
Rất hứng thú Không hứng thú
Hứng thú
Đối chứng
Ít hứng thú
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Kết luận:
Qua quá trình nghiên cứu nghiêm túc, khách quan, khoa học và khai thác các tài liệu có độ tin cậy cao đề tài đã mang lại kết quả rõ rệt trong việc nâng cao hứng thú của học sinh trong học tập
Đề tài không những mang lại hứng thú học tập cho học sinh mà qua đây còn mang lại chất lượng môn học, nâng cao được ý thức trách nhiệm, lòng tự hào, tính tự tôn dân tộc và tinh thần yêu nước.
Việc áp dụng đề tài không những mang lại hiệu quả cho bài học nói riêng mà còn có thể áp dụng cho nhiều bài lý thuyết khác của bộ môn Giáo dục quốc phòng – An ninh.
Đề tài còn có thể áp dụng cho một số môn học khác như lịch sử, địa lý, giáo dục công dân
Kiến nghị:
Với hiệu quả của đề tại mang lại, tôi kiến nghị nhân rộng đề tài vào áp dụng giảng dạy ở một số bài lý thuyết của chương trình Giáo dục quốc phòng – an ninh tại THPT.
Đề tài có thể nhân rộng sang phạm vi các môn học khác.
Để việc áp dụng đề tài rộng rái và có hiệu quả tôi kiến nghị các trường tăng cường công tác đầu tư mua sắm cở vật chất, nâng cáo các phòng học chức năng.