SKKN Xây dựng và hướng dẫn sử dụng Atlat lịch sử 12 nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử trong kỳ thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT

ểm tra môn Lịch sử 8, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.
Nguyễn Mạnh Hưởng (2019), Infographic - Bí quyết tăng nhanh điểm kiểm tra môn Lịch sử 9, Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.
Kim Eun Sook (Giám sát) – Tranh: Yoo Kyung Hwa (2017), Lược sử thế giới bằng tranh. Sơ đồ tóm tắt lịch sử thế giới (3500 TCN – nay), Người dịch: Hải Hà, Nhà xuất bản Dân trí, Hà Nội.
Bộ Giáo dục và Đào tạo, Chương trình giáo dục phổ thông Tổng thể (2018), Hà Nội.
Nguyễn Thị Côi (2011), Những con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học lịch sử ở trường phổ thông, NXB Đại học sư phạm, Hà Nội.
Huỳnh Phẩm Dũng Phát, Trần Hoa Lan, Nguyễn Thanh Thùy (2016), Sử dụng Piktochart thiết kế infographic phục vụ giảng dạy địa lí, Tạp chí Khoa học ĐHSP Tp Hồ Chí Minh, số 7.
Tạp chí thiết bị giáo dục – số 257 kỳ 2 – 1/2022.
Tạp chí khoa học ĐHSP TP.HCM số 15 năm 2008.
Nguyễn Thị Côi (2002), Kênh hình - một nguồn kiến thức quan trọng, Tạp chí Gáo dục, số 23, trang 31-41.
Nguyễn Văn Cường - Bernd Meier (2010), Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông, Bộ giáo dục và đào tạo, dự án phát triển ở trường trung học phổ thong.
Đ.N.Nikiphorop (1964), Nguyên tắc trực quan trong giảng dạy lịch sử, Nxb giáo dục Matxova
Nguyễn Mạnh Hưởng (12/2014), Rèn luyện cho học sinh kĩ năng khai thác kênh hình trong dạy học lịch sử theo hướng phát triển năng lực người học, Tạp chí giáo dục, số 348.
Nguyễn Mạnh Hưởng, Nguyễn Văn Ninh (2/2015), Xây dựng hệ thống kĩ năng cần hình thành và phát triền cho học sinh trong môn lịch sử ở phổ thông, Tạp chí Dạy và học ngày nay, số 2, trang 30-33.
Nguyễn Hữu Lam, Mô hình năng lực trong giáo dục đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, Trung tâm nghiên cứu và phát triển quản trị (CEMD), Đại học Kinh tế Tp Hồ Chí Minh.
Phan Ngọc Liên (chủ biên) (2001), Hình thành tri thức Lịch sử cho học sinh trung học phổ thông, Đại học Huế, Trung tâm đào tạo từ xa.
Phan Ngọc Liên (chủ biên), Đổi mới nội dung và phương pháp dạy học Lịch sử ở trường phổ thông, Nxb Đại học Sư phạm Hà Nội.
Hà Thế Ngữ-Đặng Vũ Hoạt, Giáo dục học, tập 1-2, Nxb Giáo dục
N.G.Đai-ri (1973), Chuẩn bị giờ học lịch sử như thế nào, Nxb Giáo dục, Hà Nội.
Bộ giáo dục và đào tạo (2014), Chương trình tổng thể giáo dục phổ thông.
Bernd Meier - Nguyễn Văn Cường (2015), Lý luận dạy học hiện đại, Nxb ĐHSP Hà Nội
Nguyễn Thị Thế Bình, Phát triển kĩ năng tự học lịch sử cho học sinh, Nxb ĐHSP, Hà Nội, 2014.
,gov.vn
PHỤ LỤC 1
PHIẾU ĐIỀU TRA VỀ NHU CẦU VIỆC SỬ DỤNG ATLAT TRONG DẠY HỌC ÔN THI HỌC SINH GIỎI VÀ TỐT NGHIỆP MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
(Dành cho giáo viên)
Để có cơ sở xây dựng Atlat lịch sử và đề xuất được các biện pháp hướng dẫn sử dụng Atlat trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT nhằm nâng cao chất lượng môn Lịch sử. Kính mong thầy cô cung cấp cho chúng tôi một số thông tin và ý kiến dưới đây:
Họ và tên:
Cơ quan:
Thâm niên công tác:
Thầy cô vui lòng đánh dấu (ü) vào ô vuông trước phương án đồng ý
Câu 1. Thầy (cô) thường gặp những khó khăn gì trong qúa trình ôn thi học sinh giỏi và thi tốt nghiệp THPT?
Nguồn lược đồ, tranh ảnh, biểu đồ, bảng biểu chưa phong phú.
Học sinh không thích học lịch sử.
Nội dung kiến thức nặng về sự kiện, ghi nhớ.
Chưa có Atlat lịch sử để khai thác trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp.
Cơ sở vật chất chưa đảm bảo phục vụ dạy và học.
Câu 2. Theo thầy (cô) việc chất lượng dạy và học lịch sử ở trường phổ thông hiện nay như thế nào?
Đã đáp ứng được yêu cầu xã hội.
Tuy được cải tiến nhưng còn nhiều bất cập.
Chất lượng ngày càng giảm sút do học sinh thờ ơ.
Rất ít học sinh đăng kí học và thi lịch sử trong các kì thi.
Điểm thi môn Lịch sử trong các kỳ thi còn rất thấp.
Câu 3. Thầy (cô) hiểu như thế nào về Atlat lịch sử?
Atlat lịch sử là tranh ảnh về biểu đồ, lược đồ, bảng biểu.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về chân dung nhân vật lịch sử.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về công trình văn hóa kiến trúc.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về thành tựu khoa học kĩ thuật.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về một biến cố lịch sử.
Câu 4. Theo thầy (cô) việc sử dụng Atlat lịch sử đem lại tác dụng gì trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT?
Bồi dưỡng kiến thức cho học sinh.
Nâng cao hiệu quả giáo dục cho người học.
Hình thành và phát triển các kĩ năng học tập lịch sử.
Phát triển năng lực cho người học.
Nâng cao chất lượng thi HSG, tốt nghiệp THPT.
Câu 5. Theo thầy (cô) Atlat lịch có thể sử dụng trong những hoạt động dạy học nào sau đây?
Kiểm tra bài cũ.
Kiểm tra bài cũ kết hợp dẫn dắt vào bài mới.
Tổ chức cho học sinh tìm hiểu kiến thức mới.
Sử dụng cho các bài ôn tập sơ kết tổng kết.
Kiểm tra đánh giá học sinh.
Tổ chức các hoạt động ngoại khóa.
Ra đề thi HSG, đề thi trắc nghiệm ôn thi tốt nghiệp.
Hướng dẫn học giải đề thi học sinh giỏi và thi tốt nghiệp.
Câu 6. Thầy (cô) có thể sử dụng Atlat trong quá trình hướng dẫn học sinh ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp để phát triển năng lực học sinh và nâng cao chất lượng các kỳ thi như thế nào?
Hướng dẫn học sinh khai thác các sự kiện lịch sử.
Hướng dẫn học sinh khai thác thông tin kiến thức lịch sử.
¨Hướng dẫn học sinh quan sát và khai thác thông tin theo định hướng của bài học, hướng dẫn học sinh giải đề ôn thi học sinh giỏi và thi tốt nghiệp.
¨Yêu cầu học sinh tự tìm hiểu thông tin liên quan đến tranh ảnh(ở nhà) rồi lên lớp trình bày chia sẻ
Ý kiến khác
PHIẾU ĐIỀU TRA VỀ NHU CẦU VIỆC SỬ DỤNG ATLAT TRONG DẠY HỌC ÔN THI HỌC SINH GIỎI VÀ TỐT NGHIỆP MÔN LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
(Dành cho học sinh)
Để có cơ sở xây dựng Atlat lịch sử và đề xuất được các biện pháp hướng dẫn sử dụng Atlat trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT nhằm nâng cao chất lượng môn Lịch sử. Kính mong thầy cô cung cấp cho chúng tôi một số thông tin và ý kiến dưới đây:
Họ và tên:
Lớp:
Trường :
Các em hãy đánh dấu (ü) vào ô vuông trước mỗi phương án đồng ý
Câu 1. Theo em trong các môn học ở trường phổ thông, môn nào có ưu thế trong việc bồi dưỡng và giáo dục truyền thống yêu nước của dân tộc cho học sinh ?
Ngữ văn
Lịch sử
Giáo dục công dân
Tin học
Câu 2. Em thường gặp khó khăn gì khi ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT môn Lịch sử ?
Nguồn lược đồ, tranh ảnh, biểu đồ, bảng biểu chưa phong phú.
Hình thức lược đồ, tranh ảnh, biểu đồ, bảng biểu kém chất lượng.
Chưa có cuốn Atlat để sử dụng trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT.
Nhiều giáo viên chưa đổi mới về phương pháp dạy học và ôn thi.
Câu 3. Theo em, nguyên nhân nào dưới đây tác động đến việc không thích học tập lịch sử của học sinh?
Chương trình quá nặng.
Kiến thức lịch sử rời rạc.
Hệ thống kênh hình (tranh ảnh) ít, hình ảnh kém.
Do cơ chế thị trường.
Do phương thức giảng dạy của giáo viên chậm đổi mới.
Chưa có Atlat lịch sử để sử dụng trong học và ôn thi học sinh giỏi và thi tốt nghiệp THPT.
Ý kiến khác
Câu 4. Theo em xây dựng Atlat lịch sử trong học tập lịch sử ở trường phổ thông gồm những loại nào?
Atlat lịch sử là tranh ảnh về biểu đồ, lược đồ, bảng biểu.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về chân dung nhân vật lịch sử.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về công trình văn hóa kiến trúc.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về thành tựu khoa học kĩ thuật.
Atlat lịch sử là tranh ảnh về một biến cố lịch sử.
Câu 5. Theo em việc sử dụng Atlat lịch sử trong học tập lịch sử đem lại tác dụng gì trong ôn thi học sinh giỏi và thi tốt nghiệp?
Bồi dưỡng kiến thức cho học sinh.
Nâng cao hiệu quả giáo dục cho người học.
Hình thành và phát triển các kĩ năng học tập lịch sử.
Phát triển năng lực cho người học.
Nâng cao chất lượng thi HSG, tốt nghiệp THPT.
Câu 6. Các em có thể sử dụng Atlat lịch sử trong quá trình ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp để phát triển năng lực và nâng cao chất lượng các kỳ thi như thế nào?
Để học sinh học bài cũ.
Để học sinh tìm hiểu kiến thức mới.
Học sinh giải các bài tập ôn tập, sơ kết, tổng kết.
Học sinh giải đề thi học sinh giỏi.
Học sinh giải đề thi tốt nghiệp THPT.
Học sinh sử dụng để làm bài kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kỳ.
Tham gia các hoạt động ngoại khóa. Ý kiến khác
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN
(Dành cho giáo viên)
Nhằm cung cấp thông tin về việc xây dựng và hướng dẫn sử dụng Atlat lịch sử trong dạy học và ôn thi học sinh giỏi, tốt nghiệp THPT.
Kính mong các thầy cô vui lòng hợp tác và giúp đỡ bằng cách trả lời các câu hỏi sau đây (khoanh tròn câu trả lời đúng nhất):
Câu 1: Trường thầy/ cô đang công tác đã tiến hành xây dựng Atlat lịch sử để sử dụng trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT môn Lịch sử chưa?
A. Đã xây dựng Atlat lịch sử và sử dụng Atlat lịch sử trong việc ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT.
B. Chưa xây dựng Atlat lịch sử và chưa sử dụng Atlat lịch sử trong việc ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT.
Câu 2: Theo thầy/ cô có nên xây dựng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT không ?
A. Có	B. Không
Câu 3: Trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT nếu không có Atlat lịch sử, thầy (cô) gặp khó khăn gì không?
A. Có	B. Không
Câu 4: Theo thầy/ cô việc sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT có ý nghĩa như thế nào trong việc nâng cao chất lượng môn Lịch sử?
A. Quan trọng	B. Không quan trọng	C. Bình thường
Câu 5 : Khi sử dụng kênh hình trong việc ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT môn Lịch sử thầy (cô) thấy có vấn đề nào bất cập ?
A. Các kênh hình cung cấp kiến thức rời rạc, thiếu tính hệ thống
B. Các kênh hình thiếu tính hệ thống.
C. Các kênh hình chưa đa dạng, chưa phong phú.
D. Cả 3 đáp án trên
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN
(Dành cho học sinh)
Nhằm cung cấp thông tin về việc xây dựng và hướng dẫn sử dụng Atlat lịch sử trong dạy học và ôn thi học sinh giỏi, tốt nghiệp THPT.
Mong các em HS vui lòng hợp tác bằng cách trả lời các câu hỏi sau đây (khoanh tròn câu trả lời đúng nhất)
Câu 1: Em đã sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT môn Lịch sử chưa?
Đã sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT môn Lịch sử.
Chưa sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT môn Lịch sử.
Câu 2: Khi ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT nếu không có Atlat lịch sử thì em thường gặp khó khăn gì?
Kiến thức dàn trải, rơi rạc khó tiếp thu.
Nội dung lịch sử nặng về kiến thức, gây khó nhớ.
Kiến thức trừu tượng học sinh thường phải nhớ máy móc.
Chưa có cuốn Atlat lịch sử để sử dụng trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT.
Đề thi nặng về ghi nhớ sự kiện, chưa phát huy hết năng lực và phẩm chất của học sinh.
Câu 3: Em cảm thấy thế nào khi được tiếp cận và sử dụng cuốn Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT?
Hấp dẫn, hứng thú.	B. Khô khan, khó học.	C. Không hứng thú.
Câu 4: Em có mong muốn, đề xuất gì đối với việc xây dựng và hướng dẫn sử dụng Atlat lịch sử trong dạy học và ôn thi học sinh giỏi, tốt nghiệp THPT?
...............
.............
PHỤ LỤC 2
Bảng 1: Bảng khảo sát thái độ học tập của học sinh trong việc sử dụng và không sử dụng phương pháp của đề tài.
Trường

Năm học

Lớp
Không sử dụng phương pháp của đề tài

Lớp
Sử dụng phương pháp của đề tài
Thích học
Không thích học
Dễ ôn tập
Khó ôn tập
Thích học
Không thích học
Dễ ôn tập
Khó ôn tập



14/39
25/39
10/39
29/39
12A6
38/40
2/40
37/40
3/40

THPT

2020-
12A8

35,8%

65,2%

25,6%

74,4%


95%

5%

92,5%

7,5%
Phan
2021




















Đăng Lưu


12A10
10/39
26/39
14/39
25/39
12A9
38/41
3/41
40/41
1/41



25,6%
74,4%
35,9%
64,1%

92, 6%
7,4%
97,6%
2,4%



10/38
33/38
13/38
30/38
12C4
38/42
4/42
38/42
4/42

THPT
2020-
2021
12C7

26,3%

73,7%

34,2%

65,8%


90,5%

9,5%

90,5%

9,5%
Nguyễn





















Sỹ


14/33
19/33
15/33
18/33

33/37
4/37
34/37
3/37
Sách

12C8

42,4%

57,6%

45,5%

54,5%
12C6

89,2%

10,8%

91,9%

8,1%



10/40
30/40
11/40
29/40
12A8
38/43
5/43
39/43
4/43

2020-
12A9









THPT
2021

25%
75%
27,5%
72,5%

88,3%
11,7%
90,7%
9,3%
Diễn Châu 4











12A
12/43
31/43
14/43
29/43
12A10
36/41
5/41
37/41
4 /41


12

27,9%

72,1%

32,5%

67,5%


87,8%

12,2%

90,2%

9,8%



10/42
32/42
13/42
29/42
12C
40/42
2/42
40/42
2/42

2020-
12D









THPT
2021

23,8%
76,2%
30,9%
69,1%

95,2%
4,8%
95, 2%
4,8%
Đặng





















Thúc Hứa


12H
12/45
23/45
13/45
22/45
12M
34/40
6/40
35/40
5/40



26,7%
73,3%
28,9%
71,1%

85%
15%
87,5%
12,5%

2020-

23/33
10/33
10/33
23/33
12A4
37/41
4/41
38/41
3/41

THPT
2021
12A5

69,7%

30,3%

30,3%

69,7%


92,3%

7,7%

92,3%

7,7%
Yên





















Thành 3


12A7
14/34
30/34
15/34
29/34
12A6
28/37
9/37
30/37
7/37



41,2%
58,8%
41,1%
58,9%

75,7%
24,3%
81,0%
19%

Bảng 2: Bảng kết quả thi tốt nghiệp môn Lịch sử năm học 2020-2021
Trường

Năm học

Lớp
Lớp đối chứng

Lớp
Lớp dạy thực nghiệm
Điểm trung bình
Điểm trung bình
THPT
Phan Đăng Lưu

2020 – 2021
12A8
4,68
12A6
6,01
12A10
4,57
12A9
5,12
THPT
Nguyễn Sỹ Sách

2020 - 2021
12C7
4,8
12C4
7,32
12C8
4,7
12C6
5,09
THPT
Diễn Châu 4

2020 - 2021
12A9
4,6
12A8
6,0
12A12
4,7
12A10
5,5

Bảng 3: Bảng khảo sát kết quả học tập qua bài thi thử tốt nghiệp lần 1 đề sở năm 2022
Trường

Năm học

Lớp
Lớp đối chứng

Lớp
Lớp dạy thực nghiệm
Điểm trung bình
Điểm trung bình
THPT
Phan Đăng Lưu

2021 - 2022

12A12

4,68

12A11

6,08
THPT
Nguyễn Sỹ Sách

2021 - 2022

12C7

4,5

12C8

5,5
THPT
Diễn Châu 4

2021 - 2022

12A1

3,5

12A8

6,96
THPT
2021




Đặng
Thúc
-
12M
4,7
12C
7,2
Hứa
2022




THPT
Yên Thành 3
2021 –
2022

12A5

4,12

12A4

5,59
Bảng 4: Kết quả bồi dưỡng HSG
Trường
Năm học
Tỷ lệ đậu
Giải
THPT Phan Đăng Lưu
2020 - 2021
3/3
1 nhì, 2 kk
THPT Nguyễn Sỹ Sách
2020 - 2021
3/3
2 nhì, 1 nhất
THPT Đặng Thúc Hứa
2020 - 2021
3/3
2 giải ba, 1 kk

Bảng 5: Bảng khảo sát ý kiến của giáo viên
Năm học
Kết quả

Dễ thực hiện và có hiệu quả
Khó thực hiện và hiệu quả không
cao

Tiếp tục thực hiện và nhân rộng

Không tiếp tục sử dụng

Sử dụng có cải tiến

8/8
0/8
8/8
0/8
1/8
2020-2021
100%
0%
100%
0%
10%
2021 - 2022
12/12
0/12
12/12
0/12
1/12

Bảng 6: Bảng khảo sát ý kiến của học sinh
Năm học
Kết quả

Dễ thực hiện và có hiệu quả
Khó thực hiện và hiệu quả không
cao

Tiếp tục thực hiện và nhân rộng

Không tiếp tục sử dụng

Sử dụng có cải tiến

10/10
0/10
10/10
0/10
1/10
2020-2021

100%

0%

100%

0%

10%
2021 - 2022
15/15
0/15
15/15
0/15
1/15

PHIẾU TÌM HIỂU Ý KIẾN CỦA HỌC SINH
PHIẾU THĂM DÒ TÌM HIỂU Ý KIẾN HỌC SINH SAU KHI SỬ DỤNG ATLAT LỊCH SỬ TRONG ÔN THI HỌC SINH GIỎI VÀ TỐT NGHIỆP THPT
Họ tên học sinh:	(Có thể ghi hoặc không ghi tên)
Lớp: .
Sau khi được sử dụng Atlat lịch sử và được hướng dẫn sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT mà chúng tôi cung cấp.
Em hãy vui lòng cho biết suy nghĩ của mình:
1/. Cảm nhận của em sau khi sau khi sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT so với khi không sử dụng Atlat lịch sử trong ôn thi học sinh giỏi và tốt nghiệp THPT.
...
...........
...
...
..
..
..
........................
3/. Ý kiến đóng góp của em (nếu có)
...
...
...
.................
Cảm ơn em!
Học sinh (Kí tên hoặc có thể không kí)